|
2000
|
|
|
Ezin baita burujabetzaz hitz egin, askatasunaren kontzeptuakontuan hartu gabe. Hortaz,
|
herri
gisa, eta baita pertsonalki ere, libertatea dugu helburu. Ilustra dezagun oinarri hori Joxe Azurmendi-ren Gizaberearen bakeak etagerrak (1991) liburutik jasotako testu batekin:
|
|
|
Nik, Iparraldetik, horrelako eskema bat arriskutsua ikusten dut, kasik esangenezakeelako, hogei urteren buruan gure euskalduntasuna desagertua izanen dela.Maila apalenetan ere, Estatu frantziarrak inongo borondaterik ez du gure euskalizaera onartzeko. Beraz, gaudenean jarraituz, hogei urteren buruan hemengo lurraldea da Euskal
|
Herri
gisa kontsideratu, euskaraz hitz egin dezaketen hamarbat pertsona bakarrik egongo direlako.
|
|
2001
|
|
|
Euskal liburuek iraungo badute hartu beharreko gutxieneko neurriak, alegia. Beste kontu bat da, gero,
|
herri
gisa liburugintzan ere zerbait bagarela erakutsi nahi badugu ezinbestean bideratu beharreko egitasmoena: Kulturaren Nazio Kontseilua, Liburutegi Nazionala, euskal ISBNa kudeatuko duen Euskal Herriko Bibliografia Agentzia, Euskal Liburuaren Institutua, Herri Liburutegien Sare Nazionala, Historiaren Institutu Nazionala, Euskal Herriko Literatura Sari Nazionalak, Euskal Herriko Egileen Elkartea eta abar luzea.
|
|
|
Urruzuno lehiaketa, beraz, herri honen egoeraren isla literarioa besterik ez da. Eta horren jakitun,
|
herri
gisa kulturalki herren uzten gaituen lehiaketaren mugak gaindituz, Euskal Poeta Gazteen Eguna antolatzeari ekin zion hainbat gaztek duela zenbait urte, territorio gisa euskara hartuz, beste zehaztapen politikorik gabe. Berdin zitzaigun biltzen ginen gazteak EAEkoak, Nafarroakoak, Venezuelakoak edota Afganistangoak ginen.
|
|
|
biztanleak bertakoak edo inmigranteak diren, jainkoekin ahaidetuta dauden, atzeratutako edo goi mailako kultura baten partaide diren, garapen edo amaiera aldian aurkitzen diren. XVI. mendean zenbait espainol Urrezko Mende batean bizi direla esaten hasten direnean eta XIX. mendean gainbeheraz hitz egiten dutenean ez dira gauza beraz ari; eta ez da gauza bera ere, bere historiaren hasieran, Abrahamekin itunak ezartzerakoan, Yahverengatik askatua eta babestua izan den
|
herri
gisa bizitzea, edo K.a. VII. VI. mendeetan Jeremias profetak jainkoak baztertu dituelako egiten dituen intzirietan.
|
|
2002
|
|
|
GOTZAINENA gutxi izan ez bada, zazpi herrialdetako 358 euskal apaizek Euskal Herriak
|
herri
gisa dituen eskubideak gogorarazten duen agiria plazaratu dute. Agiria Fernando Sebastian Nafarroako gotzainak Euskal Herriaren autodeterminazio eskubidea zalantzan jarri ondoren hasi zen ehuntzen.
|
|
|
Biarnoko Saliesen bildu ziren Ipar Euskal Herriko hautetsien gehiengoak argi adierazi zuen Iparraldeko hiru lurraldeei departamendu antolaketaren bidez eman litzaiokeela
|
herri
gisa behar duten ezagutza. Horrekin batera, euskararen ezagutza ofiziala ere ezinbestekotzat jo zuten.
|
|
|
Argi eta garbi diogu: Euskal Herriari eskubide horiukatzen dion planteamendu oro gaitzesten dugu, eta
|
herri
gisa ditugun eskubideenaurkako eraso modura salatzen dugu. Argi diogu, beraz, espainiar eta frantziaradministrazioetatik eta legeetatik egiten diguten ukapena gure eskubideen aurkakoa dela, eta Euskal Herriak bere hezkuntza sistema propioa izan dezan jartzendiren oztopo legalak, beti ere espainiar eta frantziar legeen bidez egiten direnukapenak?
|
|
|
Oraindik ere bost erregimen juridikoren menpe dago euskararen normalizazioa. Iparraldean hizkuntz eskubiderik, ez objektiboki ez eta subjektiboki ere, ez da; objektiboki, legearen arabera, frantses hiztunak baizik ez dira, banaka zein
|
herri
gisa, hizkuntz eskubideen jabe. Subjektiboki, mendeetako minorizazio egoerak ekarri du Iparraldeko herritar gehienak euren burua tokiko hizkuntzarekiko eskubideez gabetuta sentitzea.
|
|
2003
|
|
|
Nik entzundako guztiaren ondoren zera esango nuke, nire iritzi gisara: Euskal Herria erreferentziatzat, Euskal Herria
|
herri
gisa, nazio gisa hartzen dugunon arteko esparrua dela Komunikazio esparru euskalduna44". Definizioa luzea bai, argia ez dakit.
|
|
|
Gaur egun, mendebaldeko Europan bederen, badirudi gizabanako gehien gehienek argi pentsatzen dutela ez direla
|
herri
gisa dituzten interesak gerra bidez bilatzearen aldeko, baina, hala ere, oraindik bada indarkeria Euskadin, ez dirudi guztiz bazter utzi denik Irlandakoa, eta Kosovo, Txetxenia eta Palestinakoak ere gure ate ondoan daude. Zer dio edo zer du esateko antropologiak herri, etnia, nazioko bizipenei buruz?
|
|
|
Hain zuzen ere, politikak eginiko erabilera hartatik, jauzi kualitatiboa egin zen kulturaren interpretazioa reneboluzioan. Izan ere, XIX. mendearen bigarren erdian, erromantizismoa goraldian zegoen garaian, alemaniarrek kultur hitza egokitu zuten euren zentzu nazionalera, euren pentsamoldera, euren ohitura, hizkuntza eta
|
herri
gisa zituzten bizipenetara, erran nahi baita, euren kulturno rtasunera egokitua. Horrela, kultura ulertzeko modu ugarien artean, gaur egun zehaztu behar dugu bi ildo nagusi direla eta bi ildo nagusi horietan bilduta daudela hitzak izan dituen definizio ugari horiek:
|
|
|
Zer jarrera hartu behar dute nazioarteko erakundeek? Zeintzuk dira
|
herri
gisa heldutasunera iritsi nahi duten gizon emakumeek erabil ditzaketen legezko bideak. Zeintzuk dira galzorian dagoen nortasuna berreskuratu nahian ari direngizon emakumeek erabil ditzaketen legezko bideak?
|
|
2004
|
|
|
Konponbide hori lortzeko lehenengo urratsa Euskal Herria
|
herri
gisa onartzen duten indar politikoen arteko akordioan kokatzen dut. Baina akordio horretarako borondaterik al dago?
|
|
|
Diktadorea hil zenean, hirugarren aldiz euskal lurraldeek aukera bikaina izan zuten Estatuarekiko izan nahi zituzten harremanak erabakitzeaz gain, beraien arteko lokarria,
|
herri
gisa eratzeko. Hori dela eta, 1975eko abenduaz geroztik, Autonomia Estatutuaren nahia kaleratu zuten hainbat alderdik.
|
|
|
Modernitatearen balioak eta ezaugarriak hazkunde ekonomikoaren eta garapen sozialaren ildotik etorriak direnez, eta hauen kudeaketa Nazio estatuen eskutik gauzatu izan denez, euskaldunak ere ezin bada
|
herri
gisa balio eta eredu horiek bereganatu. Nonbaitera jo behar horretarako.
|
|
|
Egingo nuke, besterik nahi izan arren, zuzenetik gehiago duela iritzi honek okerretik baino. Borrokalarien herritzat daukagu gurea, baina herria,
|
herri
gisa eta erabat hartuta, barrenetik janda dago. Erakusten dituen gaitasun baliabideak ez dira gauza aurrez aurre daukan nazio problema sakonari taxuzko aterabiderik emateko.
|
|
|
Elebitasunaren munduak gure mundua bitan banatzen du: alde batetik, gu geu gaude, euskaldunok,
|
herri
gisa hizkuntza eta kultura jakin baten ordezkari; beste aldetik, mendeko gaituzten bi Estatuak, beraien identitate zeinu guztiekin batera. Bitasun honen logika gaiztoari itzuri egiteko, bitasun horren morrontza errazago uxatzeko edo Europa ardatz izango lukeen identitate eremu zabal berriaren itxaropena euskaldun askok eta askok aitortu du jendaurrean.
|
|
|
hots, gizarte bakar baten kohesioari baiezkoa eman, baina baldintza batekin. Alegia, Euskal Herriari euskal
|
herri
gisa bizitzeko nortasun hatsa ukatzen ez dion neurriko baldintza. Konparazio baterako, globalizazioak dakarren mundu zabaleko gizarte eta kultura integrazioaren adibide argigarria ekarri nahi nuke hona, hemen gure artean maila murritzagoan gertatzen zaiguna irudikatzeko.
|
|
2005
|
|
|
bi kidek ezezkoa eskatzen dute eta batek baiezkoa. Alde horretatik
|
herri
gisa oso itxura txarra ematen ari gara, zilegi da baina kaltegarria ere bai.
|
|
|
Estrategiaren moldaketa izan zen orduan ezker abertzalean, bi ikuspegitik: batetik, Estatuarekin negoziatu behar zuena ez zen ezker abertzalea, Euskal Herria baizik, eta
|
herri
gisa negoziatzeko lehenbizi herrian bertan eman behar da elkarrizketa eta adostasuna. Lizarra Garazirena ahalegin berriaren lehen saioa izan zen.
|
|
2006
|
|
|
Halere, ez da helburu politikorik, funtsezkoetan funtsezkoena izanagatik, zuzenean prozesu baten azken xedetzat jo litekeenik. Gure izate indibidual hutsetik ondoriozta daitekeen moduan, baita
|
herri
gisa ere, prozesu baten ezinbesteko parte gara, inork ezin mentura lezakeen prozesu batena, prozesuak etengabe zimendatzen baitira. Horren ondorioz, ez indarrean dagoen erregimenaren jarraipena, ez erabakitasun askea, ezta independentzia ere, ezin dira prozesu zehatz baten azken xedetzat jo, taldean zein banaka izan.
|
|
|
Oinarri horretan oinarritzen dira nazioarteko zuzenbideko beste hitzarmen, politika edo lege guztiak, indigenen arloan. . Akordio horrek, indigenen eskubideak ez ezik,
|
herri
gisa dituzten eskubide kolektiboak ere bermatzen ditu. Garrantzi berezia dute 13 eta 14 artikuluek, gobernuek tradizioz okupatu izan duten lurraren jabetza eskubidea aitortu dietela herri tribalei, bereziki alderdi kolektiboei dagokienez.
|
|
|
Nortasuna, identitatea Informazioaren Gizartean. Euskal
|
Herri
gisa agertzeko tenorean, gure bereizgarririk aipatuenari, hizkuntzari, indarra eta hauspoa eskaini behar diogu Interneten. Izango bagara, beharrezko ditugu teknologia berriak eta bertan jarduteko tresna eta lanabes guztiak.
|
|
2007
|
|
|
ETA abertzaleok dugun oztopo nagusia da eta su etenaren hausturak burujabetzaranzko bidea zaildu baino ez du egiten. Izan ere, batzuek iraganean jada porrot egin zuten formulak berreskuratzeko tentazioa edukiko dute, baina azken hilabeteotan emandako aurrerapausoak ez dira alferrikakoak izan eta ezinbestekoa da hasitako bideari berriz ere heltzea, indarkeriari behin betiko uko eginez eta soilik bide demokratikoak jorratuz euskal gizartearen gehiengoaren babesa lortu eta
|
herri
gisa dagozkigun eskubideak aitortuko dituen eszenatoki politiko berria errealitate bihurtzeko.
|
|
|
Zer jarrerahartu behar dute nazioarteko erakundeek? Zeintzuk dira
|
herri
gisa heldutasunerairitsi nahi duten gizon emakumeek erabil ditzaketen legezko bideak. Zeintzuk diragalzorian dagoen nortasuna berreskuratu nahian ari diren gizon emakumeek erabilditzaketen legezko bideak? 17
|
|
|
Kasu batzuetan, nirean, adibidez, txikitatik eskainiez zidatena eta urteak pasatu ahala deskubritu dudana erdiesteko.
|
Herri
gisa, besteherriak munduan zehar saiatzen diren gisan, aske izateko eta gurean guk erabakitzeko. Iruditzen zait bizitza, pertsonarena, indibiduala dela, norberarena, berezia dela.Pertsonen multzotan ere batzuek berezitasun bat dutela sentitzen dute, hizkuntzadela, sentipenak direla, elkarkidetasunean bizi-nahia dutelako azken finean.Lehentasuna ematen diote horrela bizitzeari, munduan dauden beste onuren aurrean.Askatasuna deitzen da hori nazioartean, pertsonen artean bezala.
|
|
|
Gaur egun, Euskal Herriaren sei zazpi herrialde historikoetan badira hainbat herritar Euskal Herritar sentitzen direnak eta
|
herri
gisa, nazio berezitu gisa alegia, iraun nahi dutenak. Beste euskal herritar batzuek, ordea, beste asmo batzuk dituzte (Espainiari edo Frantziari lotuta jarraitzea federalismoaren ereduari jarraituz edota autonomismoaren ereduaz baliaturik, Europan zuzenean txertatzea, kosubiranotasunaren eredua aztertzea...).
|
|
|
Artikulu hau egiterakoan, atsegina izan da ohartzea filosofia eta soziologia politikoko hainbat adituk teorizatu egin dutela munduko zenbait herrik —Euskal Herria barne—
|
herri
gisa irauteko duten kezkaren inguruan (besteak beste, Kymlicka, Requejo...). Teoria horien arabera, estatu plurinazional baten edo batzuen baitan dauden gizatalde edo nazio horiei beren nation building edo nazio eraikuntza garatzeko eskubidea aitortu litzaieke1.
|
|
|
Berezko nortasuna duten gizataldeen baitan (Euskal Herrian behintzat bai) eztabaida amaigabe bat izan ohi da, hain zuzen, gizatalde horien egitura juridiko politikoari buruzkoa. Gizatalde horien ordezkari eta herritar askoren kezka izan ohi da
|
herri
gisa irauteko gizataldeak zer nolako egitura juridiko politikoa izan behar duen, hau da, eztabaidatzen da estatu independentea izan behar ote duen; edo Europan erregio bat izan lukeen; edota gaur egun dagoen estatuan jarraitu behar ote duen dena delako autogobernuaz, e.a. Bada, lan honetan azalduko ditudan ideiek eztabaida hori bideratzen laguntzea nahi nuke.
|
|
2008
|
|
|
Zentzu horretan, Azkue harrotu egiten zen euskaldunak Espainian onenak izateaz. Eta horrekin inplizituki adierazten zuen euskaldunak Espainia baitako
|
herri
gisa ikusten zituela, talde berezi eta apart gisa, baina espainiarrak. Testuan ez zuen zehazten beretzat zer zen Espainia.
|
|
|
Berri hori ez zen batere atsegina izan gipuzkoar ordezkarientzat, eta Getariako Batzar Bereziek independentziaren leloari eutsi zioten. Abuztuaren 24an, Konbentzioak, Gipuzkoa menderatutako
|
herri
gisa tratatzea erabaki zuen174 Bi egun geroago Batzar Berezietako ordezkariek eta Diputazio Arrunteko partaideek beren eginkizunei uko egin, eta betetzen zituzten ardurak bertan behera utzi zituzten. Egoera horretan, Romerok eta Barroetak hartu zuten frantziar agintariekin hitz egiten jarraitzeko ardura.
|
|
|
Zabala, euskararen normalkuntzan aurrera egitea, Euskal Herriko Unibertsitateen arteko sareari ateak irekitzea, pertsona guztien eta
|
Herri
gisa dagozkigun eskubide guztien aldeko eragilea izatea, unibertsitatearen merkantilizazioaren aurka eta oinarrizko ikerkuntza bultzatzea, elkarlana sustatzea eta unibertsitario guztien parte hartze aktiboa bideratuko duen unibertsitatea garatzea ahalbideratuko duelako.
|
|
|
Autodeterminazioa eskubidea da, ez posizio politiko bat.
|
Herri
gisa dagokigun eskubide demokratikoa da, eta ez besterik.
|
|
|
EAko presidentearen ustez, Euskal herria
|
herri
gisa onartua izan dadin «urrats garrantzitsuak egin dira azken hamar urteotan: «eztabaida politikoaren muina zehaztu dugu, bere etorkizunaz erabakitzeko eskubidea duen herri bat dagoela frogatu dugu».
|
|
|
«Euskal Herriko egoera latza eta larria» salatu zuen, eta PSOE eta PPren estrategia edozein izanik ere ez dutela Euskal Herria «belaunikatuko eta damuaraziko» ziurtatu zuen. «Alternatiba bakarra uzten digute, Espainian integratzea, Euskal
|
Herri
gisa desagertzea, gure izaera eta nortasuna poliki poliki suntsitzea». Era berean, salbuespen egoera ez dela ezker abertzalearen aurkakoa soilik salatu zuen Uriguenek:
|
|
|
«Herri gisa zapaltzen gaituzte. Ikurrina debekatzen digute, piper potoa inposatzen digute, euskara baztertzen, erabakitzeko eskubidea ukatzen,
|
herri
gisa zatitu eta menperatuak gara».
|
|
|
Hala ere, lan zaila izan arren, guztiz beharrezkoa zen xede hori zuten eragile politiko, sozial, sindikal eta kulturalen arteko harremanak indartzeko lan esparru dinamiko bat martxan jartzea. Estrategia bateratu horren ardatzak, gainera, behar bezala zehaztea lortu zituzten ideia garrantzitsu baten inguruan, hots, euskal herritarrok
|
herri
gisa gure berezko nortasun berezia mantentzen jarraitu dugula.
|
|
|
Euskal herritarrok tematsuak izan gara
|
herri
gisa iraun nahi izatearekin, indarrez, bortxaz eta ikaraz errepresioz azken finean asmo horri uko egin diezaiogun askotan saiatu diren arren frantsesak eta espainolak. Dena den, Frantzia eta Espainiatik jasandako jazarpen guztiaren gainetik, Euskal Herrian askatasun demak bizirik dirau eta nazio gisa diraugu munduan.
|
|
|
Euskal Herriak esparru juridiko berri bat behar du; bere herritarrak kohesio sozial, kultural eta politiko handiagoa lortzeko bidea egingo duena. Eraikuntza nazionalari bide ematen dion dinamika bat behar du, euskal herritarron auzolanaren bidez gure arteko lotura eta harremanak estuagoak eta solidarioagoak izateko eta Europan eta munduan
|
herri
gisa irauten jarraitzeko.
|
|
|
Independentziak bere berezko kultura behar du,
|
herri
gisa jarduteko sena eta duintasuna elikatzen joan behar duena eta Euskal Herria eraikitzeko proiektu gisa ulertzeko modua ekarri behar duena, bere herritarren arteko harremanak eta bizikidetasuna justizian, berdintasunean eta solidaritate sentimenduetan finka daitezen, bereizkeriarik gabe edozein dela bere egoera ekonomikoa, bere jatorria eta abar.
|
|
|
Baina eskoziarren bideari helduta, agian lehen urrats hori Euskal Herriaren subiranotasun printzipioa errespetatzeko prest daudenen aldetik publikoki eztabaida nazional bat bultzatzea izan zitekeen. Eztabaida horren bidez gizarteak jakin ahal izango luke zer dakarkigun
|
herri
gisa gaur egungo eredu juridikoak eta zer Europako estatuek dutenen moduko eredu bat lortzeak.
|
|
|
Lehenbiziko aldiz urte askotan elkarrizketaren bidea zabaltzen zen gatazka konpontzeko. Hala ere, tamalez, Euskal Herria eraikiz joateko bide horrek porrot egin zuen eta berriz ere, Nafarroako Estatuaren konkista gertatu zen geroztik, ezinean gelditu zen
|
herri
gisa erantzun bateratu bat emateko saio hura.
|
|
|
Norabide horretan, izugarrizko urratsak egin ziren, eta praxia politikoan izugarrizko aldaketak izan ziren.
|
Herri
gisa pentsatzen eta herri gisa jokatzen hasi ginen, horren lekuko ditugu: Lizarra Garaziko hitzarmenaren zabalpena, EHko udal ordezkarien biltzarra eta Udalbiltzaren sorrera, presoen aldeko mobilizazio erraldoiak eta Batera plataformaren sorrera, Euskal Departamenduaren aldeko manifestazioa, euskararen aldeko ekimena bost estadiotan, Nazio Eztabaidagunea...
|
|
|
Norabide horretan, izugarrizko urratsak egin ziren, eta praxia politikoan izugarrizko aldaketak izan ziren. Herri gisa pentsatzen eta
|
herri
gisa jokatzen hasi ginen, horren lekuko ditugu: Lizarra Garaziko hitzarmenaren zabalpena, EHko udal ordezkarien biltzarra eta Udalbiltzaren sorrera, presoen aldeko mobilizazio erraldoiak eta Batera plataformaren sorrera, Euskal Departamenduaren aldeko manifestazioa, euskararen aldeko ekimena bost estadiotan, Nazio Eztabaidagunea...
|
|
|
Azterketa hori abiapuntu hartuta, datozen hilabeteetan egingo dituzten ekimenen berri eman zuten atzo Iruñean Txelui Morenok eta Marine Pueyok. Arlo politikoan, esparru demokratiko bat lortzea izango du ardatz, eta, horrekin batera, Estatuaren «jazarpen estrategiari
|
herri
gisa erantzuteko beharra» plazaratuko du.
|
|
|
Erabakitzeko eskubidearen alde
|
herri
gisa lanean jarraitu behar dela uste du Aralarrek
|
|
|
–Erabakitzeko eskubidearen defentsa, orain arte bezala, ekimen bateratuen bidez egin behar dugu?, adierazi zuen Patxi Zabaleta Aralarreko koordinatzaileak atzo Donostian. ?
|
Herri
gisa jarraitu behar dugu lanean, egunen batean Euskal Herri osoko herritarrek gure etorkizuna nolakoa nahi dugun erabakitzeko eskubidea praktikara eraman ahal izateko?. Bidea ez dela erraza izango aitortu zuen, halaber, Patxi Zabaletak,, alderdikerien gainetik eta norberaren esparrutik haratago jardun baitugu interes komunen defentsan?.
|
|
|
Ibarretxek azpimarratu du Pirinioaz bi aldeetara dagoen herria dela Euskal Herria. Bi estaturen artean egon arren,
|
herri
gisa etorkizuna irudikatzen dakien herria dela azaldu du. Krisialdi ekonomikoarekin lotura eginez, Foroaren garrantzia nabarmendu du, tentsio intelektuala sortu eta proposamen iturri izan daitekeelako.
|
|
|
Etxean dugun klase politikoan dugu, ikusi dugun moduan, lehenbiziko oztopoa. Euskal Herria munduaren aurrean agertzeko, lehendabizi
|
herri
gisa aritu behar dugu, federazio nazionalak sortuz. Ondoren, Euskal Herri osoko kirolariekin, selekzio nazionalak osatuko ditugu.
|
|
|
Partida bertan behera geratu izanaren errudun bakarra EAJ dela salatu zuen. EAJk ez du
|
herri
gisa agerrarazten gaituen egitasmorik bultzatu nahi; are gehiago, hori oztopatzen eta boikota egiten saiatu da hasieratik, Euskadi izena inposatuz. Horregatik, argi eta garbi adierazi nahi dugu partidarik ez jokatzearen erantzukizun osoa EAJrena dela.
|
|
|
Nahiz eta biztanle immigranteak egun Euskal Herrian nola banatuta dauden adierazteko beste artikuluren bat eduki zenbaki honetan bertan, garrantzitsua da ikuspegi orokorra ematea; izan ere, identitate eta jarrera kulturalak eta politikoak definitzeko ezinbestekoa da, garrantzi kuantitatibo zein kualitatibo handia baitu. Baina garrantzitsua da gure ikuspegitik eta ikuspegi nazionaletik adieraztea, ez kopuruaren ikuspegitik bakarrik, baita gure historiaren eta errealitatearen ikuspegitik ere, eta hori guztia ez
|
herri
gisa itxuratzen gaituzten" atzerritar" partzialtasunagatik, bi estatuek abileziaz ezarritakoa.
|
|
|
Herritar eta
|
herri
gisa gure subiranotasun aldarrikapenarekin inplika daitezen lortzeko, ez da egokia Euskal Herriko egungo kultura aniztasunaren baitan dauden identitate anitzak baztertzea. Ez da nahikoa proposatzea lurraldean bizi diren herritar guztiek izango dutela erabakitzeko eskubidea," edozein dela" haien identitatea.
|
|
2009
|
|
|
Herri bat bagara, denetarik egon beharra dago.
|
Herri
gisa abestu behar dugu. Gero gerokoak.
|
|
|
Irakurri egin omen zuen baina. Zarautz
|
herri
gisa sortu zeneko 750 mendeurrena ospatzeko udalak ateratako liburu haietan. Eta historialari ezagunek hartu zuten parte egile bezala, ez telesail merkeetako gidoigile hasiberriek.
|
|
|
ESAITek gogor salatu zuen Espainiako Gobernuaren jarrera. ESAITek esan zuen Euskal
|
Herri
gisa kirol diziplina guztietan nazioarteko txapelketetan parte hartu ahal izatea herri eskubidea dela. Espainiako Gobernua Euskal Herriaren kirol eta giza errealitatetik oso urrun dagoela gaineratu zuen ESAITek, eta helegiteak aurkeztuta, Espainiako Gobernua Euskal Herriko kirol federazioen etsai moduan kokatu zuela bere burua.
|
|
|
Eta txarrena lortzen ari direla baieztatzea da, urtero gure arteko milaka batzuk alde egiten dutelako honela bizitzen jarraitzea ezinezko egiten zaielako. Historia liburuetan herri indigena asko sakailatuak izan zirela irakurtzen dugunean, eta amerikar indiarrak edo Australiako aborigenak erreserbetan,
|
herri
gisa ia desagertuak, bizirauten dutela irakurtzen dugunean eskandalizatu egiten gara, baina egunen batean herri palestinarra ezabatua izan zela esaten bada, erantzukizunaren zati bat gurea ere izango da, bizi izan ginen momentu historikoan tragedia honen aurka behar beste ez ginelako borrokatu.
|
|
|
1970eko amaieran, afizionatuak ginen. Herriari eskasia asko ikusten zitzaizkion, eta
|
herri
gisa gorputza osatu beharra zegoen. Baita gure esparruetan ere.
|
|
|
Tahiri analistak dio Lubovskiren gobernuak berean tematzera eta albaniarrekiko errezeloak handitzera jo duela. «Baina mazedoniarrek aintzat hartu lukete guk bakarrik onartzen ditugula ezaugarri bereziak dituzten eslaviar
|
herri
gisa, besteak dira onartzen ez dituztenak: serbiarrek Eliza ortodoxo propioa izatea ukatzen diete, bulgariarrek naziotasun mazedoniarra badela ukatzen dute (horren harira bulgariar pasaporteak eman dizkie milaka mazedoniarri, bidenabar EBko biztanle bihurtuz), eta Greziaren jarrera ezaguna da.
|
|
|
Baina Euskal Herrian azken urteetan sortu ditugun aukerak aintzat harturik, adostasunean eta indarren metaketan jauzi kualitatibo bat eman behar dugu.
|
Herri
gisa pentsatu eta aritzera igaroz, herri honetan aldaketaren alde dagoen indar eta dinamika oro norabide berean bilduz. Sakabanaketatik metaketara igarotzeko garaian gaude.
|
|
|
Guretzat,
|
herri
gisa, herri zapaldu eta ukatu guztiontzat bezalaxe, denborak eta espazioak badute mundu honetan gero eta mundu homogeneizatuago honen barnean are gehiago beste dimentsio bat. Etorkizuna, adibidez, orainean, gaurkoan jokatzen da, ari da jokoan, ez da ziurtasun bat, eskuratu beharreko asmoa baizik.
|
|
|
Euskaraz bizi nahi dugu, eta eskubidea dugu.
|
Herri
gisa aitortu behar diguten beste eskubideetariko bat baitugu hizkuntzarena. Horren bidean, hizkuntza politika berria martxan jarri beharraren premia azalarazi nahi dugu.
|
|
|
Herri indigenek
|
herri
gisa dituzten eskubideen aitorpena lortu nahi zuten beste ezeren gainetik. Norbanako gisa dituzten eskubideak, hasiera batean, legez aitortuta dauden arren, talde gisa errespetatuak izatea nahi zuten.
|
|
|
NBEren barruan dauden estatuek kontzeptu berri hori onartu behar izan zuten, eta, horren ondorioz, 22 urtez luzatu ziren negoziazioak. Hasieratik, herri indigenak tinko azaldu ziren
|
herri
gisa dituzten eskubideen defentsan; hala nola kultura eskubidea, lur jabetzaren gainekoa, parte hartze eta sistema politiko propioak izateko eskubidea, baita berdintasun eskubidea ere. Herrien eta kulturen arteko berdintasunaren kontzeptua, beste hainbat bezala, berri samarra da oraindik giza eskubideen barruan.
|
|
|
batetik, jatorrizko herrien ordezkariak eta, bestetik, estatuen ordezkariak. Tartean, Euskal Herrikoak izan dira, Euskal Herria jatorrizko
|
herri
gisa ulertuta. Iparraldekoak iaz ere han izan ziren, Autonomia Eraiki izenarekin.
|
|
|
–Euskadiren alde? egingo duela,?
|
herri
gisa aurrera egiteko?.
|
|
|
Baina menpekotasun egoerak euskararen herria zapaldua izateaz gain, zatitua izatea ere eragiten du. Eta zatiketa horretan oinarrituta aurrera eramaten dituzten aipatutako menpeko hizkuntza politikek euskararen berreskurapena baino, erdaren nagusitasuna mantentzea dute helburu, bertako indar autonomistek euskaldunoi
|
herri
gisa euskaraz bizitzeko dugun eskubidea ukatuz. Eskolak ez du euskara ezagutzeko eskubidea bermatzen, eta honen jakitun izanik, Nafarroa Garaian ingelesa oinarri duen ereduaren alde egiten dute, ABGn orain arteko ikastereduak mantentzen dituzte eragileak eta herritarrak heldu ez den iragarritako erreformaren zain izan ondoren.
|
|
|
Bide hori
|
herri
gisa egin behar dugula esan dugu lehen ere, horregatik ehe k eragile politiko, sindikal, sozial, zein norbanakoekin errondak zabaltzeko asmoa du datozen hilabeteotan, aipatutako guztia aurrez aurre azaldu, ekarpen eta iritziak jaso eta eraikuntza lanean sakontzen joateko.
|
|
|
Rekondorentzat, berriz,, eraso? horien kontra,. Euskadi
|
herri
gisa indartu, behar da.
|
|
|
Alta, Europako legeak indarrean jartzeko baldintza bat dago: komunitate hori
|
herri
gisa onartzea. Ondare aitortza ere balio gutxikotzat jo zuen, hizkuntzaren transmisioa nola garatuko den azaltzen ez baldin bada.
|
|
|
Alderdien Legearen ildotik etorri da egoera hau. Horrek ezohiko egoera batean kokatzen gaitu
|
herri
gisa eta legebiltzar gisa. Zein eragin ekarri du?
|
|
|
Batetik, aberrigintzaren ikuspegitik atzerapen nabarmen bat. Ez dago zalantzarik
|
herri
gisa aberria eraikitzen bidean geundela, poliki poliki. Astiroegi batzuentzat, edo azkarregi besteentzat, baina aberrigintzaren bidean geunden.
|
|
|
–
|
Herri
gisa, harresi bat eraiki behar dugu, Estatuari esateko errepresioa ez dela bidea?
|
|
|
–
|
Herri
gisa, harresi bat eraiki behar dugu, Estatuari esateko oso argi errepresioa ez dela bidea eta behar ditugula bide politikoak jorratu. Gure eskua zabalik dago eta gure erabakimena tinko dago Euskal Herria egoera demokratiko batera eramateko.
|
|
|
Frantziako Estatuak eta Espainiakoak ez digute ezer oparituko.
|
Herri
gisa lortu egin dugu, eta horrek eskatzen du esfortzu bat, hortzak erakustea?.
|
|
|
Parte hartze politiko eta soziala defendatu, eta erasoak salatzeko?
|
herri
gisa, jarduteko eskatu diete eragileei
|
|
|
biltzeko unea da. . Herri hau jasaten ari den erasoak salatzeko;
|
herri
gisa erantzunak emateko?. Horretarako lortu nahi du elkarlana.
|
|
|
Tresna, ez berez helburu hutsa, baliabide bat, etnizidak? diren frantziar eta espainiar eredu juridikotik alde egiteko,
|
herri
gisa gure biziraupena eta garapena bermatzeko eta geure sistema sozioekonomiko zuzena, justua, eduki ahal izan dezagun.
|
|
|
esan behar diogu.
|
Herri
gisa, Euskal Herri gisara eraiki behar dugu gainditu ezin izango duten harresi kolektiboa, euskaldun guztiak bilduko dituena, abertzale guztiak esnatuko dituena eta demokrata denon garrasia bilduko duena. Estatuetatik datorren errepresio olatua hautsi eta geldiaraziko duen harresi indartsua, milaka lagunen oihuak eta borondateak bilduz sortzen den harresi apurtu ezina, gainditu ezina.
|
|
|
Tresna horren bidez, euskaldun zapaburuak igel bihur daitezkeela sinetsi du nazionalismo instituzionalak: hortxe gauza zitekeen euskal nortasuna, hortxe botere gune propioak garatzeko aukera, hortxe
|
herri
gisa bizirauteko arnasa. Estatutua ez da soilik engainua izan, sinpleegia da hori esatea, baina sirena kantutik asko duela ikusi da denborarekin, eta hortxe estrategia baten agortzea.
|
|
|
Banatuta gaude, ez dago
|
herri
gisa elkartuko gaituen elementu komunik. Orain urte batzuk, vertebración hitzak talisman baten gisako indarra zuen.
|
|
2010
|
|
|
Ez dakit zenbatean asmatuko dudan, baina garbi daukat bi polo horiek indartu behar direla, eta behin biak indartzen direnean gainerakoekin negoziatzen hasi. Gainerakoan
|
herri
gisa pikutara goazela garbi daukat, baina, zoritxarrez, epe motzeko planteamenduetan ikusten ditut bi aldeak.
|
|
|
Guardi Zibilaren aldarrikapena eta horren bidezko inposaketa gisa gogoratzen dut egun hau, dio Izagirrek. Gure nortasuna eta izaera
|
herri
gisa menperatzeko guardia zibila erabili ohi da indarraren ikur eta praktika politiko gisa.
|
|
|
Eta deia egin zuen: Euskal Herriko herri guztien artean elkarlana eta harreman dentsitatea aberastu dezagun,
|
herri
gisa aurrera egin dezagun.
|
|
|
|
Herri
gisa zure nortasunean, kulturan eta hizkuntzan sakontzea ez dago egitasmo politiko legitimo baten atzean soilik, proiektua autonomia, burujabetza edo Espainiaren batasuna izan, berdin zait. Zure nortasunean sakontzea ekonomiaren atzean dago ere, azaldu du Ibarretxek.
|
|
|
Esan nahi dizudana zera da, Europako Estatu Batuak direla, ene ustez?, gure testuinguru politikoan betegarri den amets bakarra, Ameriketako Estatu Batuen antzera. Euskal Herriak ere bere nortasuna duela
|
Herri
gisa, eta hori ere babestu eta defendatu egin genukeela, folklorea eta zainduz?. Ados!
|
|
|
egiten dio bere buruari. . Hau da,, zer da talde gisa, kolektibo gisa,
|
herri
gisa, belaunaldi batetik bestera transmititu behar duguna?. Horri erantzuteko premia zegoen.
|
|
|
Euskarak egiten bagaitu herri, eta herri hau asimilatzeko mendez mende herri honen hizkuntza, kultura eta izaerarekin bukatzea jarri bazuten asimilazio estrategiaren erdigunean,
|
herri
gisa egin behar diogu aurre herria “konkistatzeko” nahiari. Euskaraz bizi nahi dugu, herri bat garelako, komunitate bat, eta horrenbestez herri moduan zein norbanako bezala euskaraz bizitzeko eskubide zibila dugu.
|
|
|
Esan nahi dizudana zera da, Europako Estatu Batuak direla —ene ustez—, gure testuinguru politikoan betegarri den amets bakarra, Ameriketako Estatu Batuen antzera. Euskal Herriak ere bere nortasuna duela
|
Herri
gisa, eta hori ere babestu eta defendatu egin genukeela, folklorea eta zainduz.... Ados!
|
|
|
Estatutu honetan finkatu den erregimen autonomikoaren onarpenak ez du esan nahi, Euskal Herriari
|
herri
gisa historian barrena dagozkiokeen eskubideei uko egiten zaienik, ordenamendu juridikoak erabakitzen duenaren arabera gaurkotu daitezkeelarik.
|
|
|
Gaitasun tekniko hori izatea da garrantzitsua, printzipio juridiko eta politiko argiak izatea,
|
herri
gisa nahi duzun bidea egin ahal izateko; eta lurralde bakoitzak ere berdin. Herri bat, erabakitzeko hiru eremu.
|
|
|
Gernikako Estatutuaren xedapen gehigarria: " Estatutu honetan finkatu den erregimenen onarpenak ez du esan nahi, Euskal Herriari
|
herri
gisa historian barrena dagozkiokeen eskubideei uko egiten zaienik, ordenamendu juridikoan erabakitzen denaren arabera gaurkotu daitezkeelarik".
|
|
|
Zuntz optikoari dagokionez, Euskalnet egiten ari zen inbertsio estrategikoa, eta enpresa publiko honek aurretik joatea erabaki zuen sektore konplexu batean. Horrek aukera eman digu
|
herri
gisa azpiegitura aurreratuak izateko, eta baita geure telekomunikazio operadore propioa sortzeko ere: Euskaltel.
|
|
|
Nik ezetz uste dut. Hobe da
|
herri
gisa polikiago joatea, jendea bide bazterrean uztea baino.
|
|
|
|
Herri
gisa dugun nortasuna garatu dugu
|
|
|
Goraxeago emandako kopuruek berresten dute
|
herri
gisa dugun nortasuna, bateragarria dela ekonomia hazkundearekin eta gizarte ongizatearekin. Ez dira elkarren aurkakoak:
|
|
|
Gizarte moduan elkarrekin ibili dugun bidea da. Ongizatearen bidea,
|
Herri
gisa zor zaion errespetuaren bidea eta bakearen eta elkarrizketaren bidea.
|
|
|
Ez dugu autogobernua aldarrikatzen Espainiako Gobernuarekin sesioan aritzeko. Behar dugun autogobernua aldarrikatzen dugu eta
|
Herri
gisa dugun erabakitzeko eskubidea ere bai, eta guztia hobeto bizitzeko. Ez da egia hobeto bizi ahal izateko Herri gisa daukagun nortasunari uko egin behar diogula eta Madrilen hartutako erabakien mendekotasuna otzantasunez onartu behar dugula.
|
|
|
Behar dugun autogobernua aldarrikatzen dugu eta Herri gisa dugun erabakitzeko eskubidea ere bai, eta guztia hobeto bizitzeko. Ez da egia hobeto bizi ahal izateko
|
Herri
gisa daukagun nortasunari uko egin behar diogula eta Madrilen hartutako erabakien mendekotasuna otzantasunez onartu behar dugula.
|
|
|
Azken hogeita hamar urte hauek erakutsi digute Euskadin autogobernuak, burujabetzak, ongizatea esan nahi duela.
|
Herri
gisa gure nortasunean sakontzea loturik dago giza garapen iraunkorra lortzearekin; hala izan da, hala da, eta hala izango da bihar ere, areago oraindik.
|