|
2000
|
|
|
Liburuari buruz egunkari eta aldizkarietan aipamen ugariak izan ziren eta horietatik adierazgarrienak jasoko ditugu hemen. Felix Ibargutxik(" Urrutiko parajeetatik hemengo oinazera", Zabalik, 1987XII, 2 or.) iruzkinean aipatzen duen lehenengo gauza Izuen... liburutik Marinel zaharrak honetara emandako aldaketa handia da, autorea kartzelan bost urte
|
egon
eta gero, guztiz bestelakoa dela esanez. Liburuaren estiloak eta gaiak aldatuak direla azaltzen du Ibargutxik:
|
|
|
Estetika eta konpromezuaren arteko eztabaidak bizirik dirauela dio, eta Sarrionandia eta Omar Navarro joera berri baten eredu direla: " Euskal poesiak bere izaera garatu nahi badu, kanpora begira
|
egon
duela erakutsi digute poeta biek. Eta horrela, politika bai ala ez eztabaidaren bi aldeak jartzen dituzte ageritan euren lanean."()" J.
|
|
|
Nahiz eta eleberri osoa amaren ikuspuntuaren arabera egituratua
|
egon
, azken zatian amaren pertsonaia desagertzean, Enekoren begietara hurbiltzen da narratzailea. Honela, barne fokalizazio iraunkorra hautsi eta fokalizazio aldakorrari bidea irekitzen dio.
|
|
|
Izan ere, itsasoa zenbaitetan heriotzarekin hertsiki loturik dagoenez (ibaien heriotza baitakar), uharteak heriotzaren ezinbestea irudika lezake. Hots, itsasoarekin harremanetan
|
egon
beharra. Gainera, Itsasoa sutan ipuinean, itsasoa infernua eta heriotzarekin parekatzen da.
|
|
|
Eleberrigintza eta ipuingintzaren arloei ekin aurretik, hauen definizioei buruzko hainbat ohar eskaintzea egokia iruditu zaigu. Eleberria definitzeko garaian saio ezberdin ugari
|
egon
badira ere5, guztietan fikziozko istorioa oinarrian izatea hartu izan da baldintza nagusitzat. Bestalde, beste honako ezaugarria ere aipatu izan dute, besteak beste, Baquero Goyanes, James, Gide, Cela eta Sábatok:
|
|
|
Mujika euskal literaturan ezaguna da, eta gehienbat, estilo aldetik, Hego Amerikatik heldutako errealismo majikotik
|
egon
da gertu. Baina oraingoan desberdina da.
|
|
|
Literaturari bagagozkio, testuaren interpretazio anitzerako aldarrikapena da, horretarako beharrezkoa delarik ahots ezberdinen parte hartzea, polifoniaren erabilera aldarrikatuz. Hartara, ahots ezberdinen testuratzea
|
egon
ohi da sarri.
|
|
|
. NARRATARIO: narratzaileak sorturiko diskurtsoa norbaiti zuzendua
|
egon
ohi da. Istorioa kontatzen zaion horri deritzogu narratarioa.
|
|
|
2000 urtean burutu ziren Euskal Kritikagintzari buruzko I. Jardunaldietan, Mari Jose Olaziregik kritikoak gutxiesteko joera
|
egon
badagoela adierazi zuen. Beraz, gutxiespen honi aurre egiteko, kritikaren beharra azpimarratu zuen literatur sisteman honek ekoizpen eta harreraren (irakurlearen) artean bitartekari egiten duela adieraziz.
|
|
2001
|
|
|
" Diskurtso" mailara pasatuz, nobela lehenengo pertsona narratiboa erabiliz kontatuta dagoenez, narratologiaren terminologian narratzaile intradiegetikoaz hitz egin daiteke. Fokalizazioa barrukoa da gehienetan (pertsonaiaren barruan kokatua), nahiz eta, nobelan zehar kontatzen diren historia desberdinetan, fokoak bere baitan hartzen duena kanpoan ala barruan
|
egon
daitekeen (objektu edo gauza sumagarri/ sumagaitzak fokalizatuz).
|
|
|
Zeresan ugari
|
egon
bada ere, zorionez esku artera iritsi zaigun nobela irakurri ondoren, itxoiteak merezi izan duela esan behar dugu. Saizarbitoriaren azkena, nobela sakona, interesgarria eta irakurketaren plazer barthiarra ahalbidetzen dutenetakoa da.
|
|
|
Literatur Teorian eta Historian kontzeptu labainkorrik
|
egon
bada Errealismoarena izan da, ezpairik gabe. Gorago aipatzen genituen irakurketa" desegokien" atzean, itxurazko formalismo gehiegizko batekin batera, Saizarbitoriaren bigarren nobelari euskal irakurleek hartu zioten kutsu" errealista" aipa dezakegu.
|
|
|
Talde honetako zenbait kidek, aktiboki" konprometituta"
|
egon
zirenak (Abel Osa, Jon Igartua eta Iñaki Abaitua bera mezulari kontuetan), urteak aurrera joan ahala, ikuspuntu desberdinez ikusiko dituzte garai haiek:
|
|
|
Gaurtik begiratuta, benetan aipagarria deritzogu Saizarbitoriak urte gutxitan egindako bilakaera literarioari. Bere lehenengo hiru nobelak Flaubert-ekin hasten den idazketaren hausnarketa helburu duen nobelagintzatik gertu
|
egon
arren, bada jauzi estetiko nabarmenik Egunero hasten delako eta Ene Jesus-en artean. Kritikoek modernitate eta posmodernitate arteko lehia gisara definitutakoa dakusagu bertan.
|
|
|
Aitortza dela diogu, jakina denez, aitortza
|
egon
dadin beharrezkoa baita lehenago delitu edo arau hauste bat egotea, eta kasu honetan, Bibliaren agindurik oinarrizkoenak dira hausten direnak: " ez duzu inor hilko; ez duzu adulteriorik egingo".
|
|
|
Gerrako kronikak nobelaren berridazketarekin topo egiteak, liburu honetan barneratzen den Bi bihotz, hilobi bat narrazioak horixe frogatzen baitigu, berridazketa zilegi ezezik beharrezkoa ere badela. Proposamen honen aurrean, irakurleak prest
|
egon
du etengabe egiten eta berregiten doan fikzioan barneratzeko, lehenago ezagutzen dituen pasarteei esanahi berriak emateko. Bukatu dira Modenako ozpinari egindako erreferentziak, edo Floraren musikazaletasuna.
|
|
|
Nobelan bertan esaten denez, Ophelia izeneko koadroa margotzeko, esaterako, egunetan uretan sartuta egotera behartu zuten Siddal (125). Eta Siddal aipatu dugunez, esan dezagun garaiko emakume viktoriarraren patu tristea sufritzera kondenatuta
|
egon
zela emakume hau. Bere zaletasun eta dohai artistikoak baztertuz, idatzi eta margotu egiten baitzuen, Ruskin bezalako kritikari ezagunaren babesa amaitu zitzaionean, Rossetti-ren eskuetan amaitu zuen.
|
|
|
testuak berak kontatzen digun istorio edo edukia, FABULA, eta istorio hori kontatua dagoen modu berezia, INTRIGA, Todorov ek 1965eko itzulpenean" Sjuzet" hitzaz izendatzen duena. Geroago, testua narraziozkoa izan dadin narratzaile batek kontatua
|
egon
behar duela kontuan hartuz, Frantziako kritikari estrukturalistek banaketa horretan ahanzten zuten hirugarren alderdia gehitu dute, TESTUAren alderdia, hain justu.
|
|
|
Begirada hotza dugu gauzetara heltzeko bide bakarra. Gauzak, mundu objektiboa,... ez dira egia absolutu baten irudi,
|
egon
edo gertatu egiten dira eta begirada dugu eurengana iristeko biderik egokiena. Hori dela-eta, ikuspuntu berezi honen erabileragatik," Ecole du régard" (Begiradaren eskola) deitu izan zaio mugimendu honi.
|
|
|
etengabe idazketa bera zalantzan jartzearena, hain justu. Izan ere, gure artean" metanobela" rik
|
egon
bada, esku artean dugun hau izan dela baieztatu behar. Nobela honetan, espresiobide berrien esperimentazioaz harago, kontaketaren beraren ezintasuna da, behin eta berriro, nabarmendu nahi zaiguna.
|
|
|
" Nik ere ez dakit hilei buruz deus, bisitan heldu, isilik
|
egon
, eta joan dira mezurik ez iraultzaz ez beste ezertaz eman gabe" (GP, 91)
|
|
|
" Preso
|
egon
denaren gogoa gartzelara itzultzen da beti...
|
|
|
Beste herrialdeetako hizkuntzen esaldien erabilpena beste lurraldeetan
|
egon
denaren ezaugarririk nagusiena dugu, eta kulturalismoaren ezaugarri hau ez da falta Sarrionandiaren liburuan:
|
|
|
Lehendabiziko erantzunak literatura, musika, eta kultura hartuko lituzke kontuan. Idazkera berria egin nahi da eta Europako finezia deseatzen da Frankismo peko folklorismoarekin bukatzeko, mugak zabalik nahi dira, berrogei urtetan itxita
|
egon
den gogo etxea hezteko.
|
|
|
Erdi Arotik
|
egon
da Europako kulturan marginalitatea aipatzeko eta tratatzeko joera bat, joera berezia. Deserria aukeratzen duenak Sorterriaren aurrean kontra irudia sortzen du.
|
|
|
Coleridge ren marinelaren antzera jakingo du Sarrionandiaren pertsonaiak zein garrantzizkoa den toki bateko, herri bateko, sorterriko izatea. Nahiz eta, hori jakinik berriro joatera behartuta
|
egon
.
|
|
|
Ez. Baieztatzen duguna poetaren ikuskeraren joera da, zine kamerak antzaldatzeko duen tendentziaz, nahiz eta tendentzia tendreziaz betea
|
egon
. Pertsonala dena da arte honek alboratzen duena eta horregatik gertatzen da urrunketa hori, ikuskerari, ikusten den puntuari garrantzia emanez.
|
|
|
" Baina galduta
|
egon
eta eutsi eta ilargia liburuan egon eta irakurketan soilik gaua, ez jakin ez noiz ezta non bakarrik izan ez, baina galduta egon norberaren saminak besteren batekin bilduz hirugarren bihotz bat sortuko balute bezala"
|
|
|
" Baina galduta egon eta eutsi eta ilargia liburuan
|
egon
eta irakurketan soilik gaua, ez jakin ez noiz ezta non bakarrik izan ez, baina galduta egon norberaren saminak besteren batekin bilduz hirugarren bihotz bat sortuko balute bezala"
|
|
|
Sinbolismoaren agerpena beste datu batez ziurta daiteke. Pott bandako izandako guztiengan dago, edo
|
egon
zen, Borges-enganako lilura eta Borges-en bidez Marcel Schowb ena. Esaldiaren tratamenduan, estetizismoaren joeran agertu da sinbolismoa, Sarrionandiaren kasuan Miranderen eragina ere argia delarik.
|
|
2002
|
|
|
Itzulera baten istorioa da eleberriak kontatzen diguna: Espainiako espetxe batean 18 urte preso
|
egon
eta Goierriko bere etxera itzultzeko ordua iritsi zaion ETAkide baten istorioa. Protagonistak, Joxe Garmendia" Marmitte" k bi igoera egiten ditu hiru egunetan, eleberri hasieran bata, bukaeran bestea, itzulera horretan:
|
|
|
Egia da suspense eleberria dela, eta, ildo horretatik jarraituz, narrazioaren erritmoak irakurlearen jakin minarekin jolasten du, lehen lau egunetan mantsoa baita, analepsiaren bidez, eta azken egunean, berriz, azkarragoa, atzera kontaketaren bidez. Baina intrigaren bilakaerari protagonistaren baitako mundua kontatzeko orduan erabilitako sakontasuna gaineratu behar zaio. Nahiz hirugarren pertsonan kontatuta
|
egon
(narratzaile estradiegetikoa), Carlosengan ezarritako foku narratiboak gidatzen du kontakizuna hasieratik amaierara, eta ezaugarri horrek, hari nagusiaren amaierak pizten duen interesarekin batera, betearazten dizkio eleberriari Henry James idazle iparramerikarraren arabera eleberri interesgarri orok bete beharreko baldintzak: entretenigarria izatea eta pertsonaien izaera ongi erakustea.
|
|
|
Ados
|
egon
ala ez, argi dago jakintza arlo desberdinetan gailenduz joan den hausnarketa honek arrazionaltasunean, aurrerapenean, historizitatean, gizabanakoaren autoritatean... sinesten zuen mundu modernoa gaindituta dagoela adierazten digula. Behiala" moderno" izan behar bazen, alegia, apurtzailea, originala, gaur egun modernismoaren protagonista izan zirenak museoetan edo arte galerietan ikusten ditugu (edo fotokopietan inprimatzen), eta unibertsitateetan kanonizatzen.
|
|
|
Horren erakusgarri lirateke gaur egun" amatasunaren nobelak" deitzen direnak. Jakina denez, 1970eko hamarkadan puri purian
|
egon
zen amatasunaren gaia (gogoratu O. Fallaciren Lettera a un bambino mai nato [1975] ezaguna edo L. Raveraren Bambino mio [1975]) eta indar handiz kaleratu da, berriro ere, azken hamarkada honetan.
|
|
|
Gerrako kronikak nobelaren berridazketarekin topo egiteak, liburu honetan ageri den Bi bihotz, hilobi bat narrazioak horixe frogatzen baitigu, berridazketa zilegi ez ezik beharrezkoa ere badela. Proposamen honen aurrean, irakurleak prest
|
egon
du etengabe egiten eta berregiten doan istorioan parte hartzeko.
|
|
|
XVII. mendearen bigarren erdian kokatutako Joanes Etxegoien dugu protagonista nagusia eta narratzailea. handiki bateko kidea, Joanesen familia luzaroan
|
egon
zen erbestean Gaztelako inbasioari aurre egin izateagatik. Tradizioa eta modernotasuna, lurra eta itsasoa, Europa eta Amerika, katolikoak eta luthertarrak,...
|
|
|
Helburua ez da euskal liburu eta egileen zerrenda eredugarri edo kanonikorik proposatzea; gure literatur lanen kanonizazio prozesu sozio literarioak aztertzea baizik. Hau da, garai desberdinetan indarrean
|
egon
diren poetiken ezaugarriak
|
|
|
Aurreko lerroetan gogoratu ditugun bi inkestekin batera, gurean
|
egon
da atzerriko egunkari ezagunen antzera (ik. The New York Times, The Guardian,...) XX. mendeko euskal liburu onenen zerrenda proposatzera ausartu denik.
|
|
|
Ohiturazko eleberrigintza, eleberri modernoa eta modernitate osteko eleberria dira liburuaren atal nagusiak zedarritzeko erabili ditugun izendapenak; 3, 4 eta 5 kapituluetan aurkezten diren poetiken ezaugarri literarioak laburbiltzen dituzten izenburuak, hain justu. Bertan aurkituko ditu irakurleak garai bakoitzean indarrean
|
egon
diren eztabaida estetikoen laburpenak, edo eleberria ulertzeko modu anitzen oinarrian leudekeen arrazoi historiko literarioak.
|
|
|
Eleberria, oro har, genero berantiarra da gainerako generoen aldean, baina euskal literaturaren kasuan haren jatorria XIX. mendearen amaiera arte atzeratu zen, orduan, Mitxelenak aipatzen duen espiritu berria agertzean,
|
egon
zirelako fikziozko prosa berria sortzeko baldintza sozio literarioak1 Bigarren gerra karlistaren ondoren foruak galdu zirenean sortu zen kritikak euskal literaturaren" berpizkunde" deitu duena (Pizkundea ere esan zaio, eta
|
|
|
A. Toledo liburu horren garrantzia nabarmentzen saiatu da, narrazio mota berri baten eredu delakoan eta irakurketa literarioago baten eredua ere badelakoan, nahiz oraindik helburu estetiko zorrotzetatik urrun
|
egon
. Ipui onac abiapuntua izan zen:
|
|
|
Euzko Gogoa utzi zuten literato gazteak Egan aldizkarira pasatu ziren (esan bezala, 1948an sortua, baina 1954tik aurrera euskarazko kolaborazioak onartu zituena). K. Mitxelena filologoa zuzendaritza taldean
|
egon
zen Eganen bigarren garai hartan, eta idazle zein filologo belaunaldi berrien bultzatzaile ez ezik, euskararen batasunaren eragile nagusia ere izan zen.
|
|
|
Par. Halaber, berdin eta differente iduritzen dute, elkhar hunkitzen direla eta iareginik; higikera orotaz eta
|
egon
bathean; iaiotzen eta hiltzen direla eta ez iaio ez hil egiten direla; eta, laburzki, guk asma alako aldakuntzen pairatzaile, baldin gauza anhitzak, bata existitzeke, ba dira izan.
|
|
|
Guztiak dute zure bearra, baita ez dakitenak ere; ta ez dakitenek, dakiten aiek baiño areago. Gose danak, ogibilla ari dela uste du, ta zure gosez baitago
|
egon
; egarri danak, ura opa duala uste du, baiña zure egarri da; geisoa, osasuna irrikitzen duala ta dago, baiña aren gaitza zure jabe ez izatean datza.
|
|
|
Hala be, hurrengo orrialdeok itxaropen kantua izan gura dabe, arean, benetako demokraziak, Herrien Europan halakoren baten sendotuak, jatorrizko aukeramena mailaka berreskuratzearen hasierea lehenengo emonaldia, Bizkaia aukeramen hori geratzeaz etsita egundo
|
egon
ez dalako.
|
|
|
Ipuin barrijekaz datoz iñogaz ezin
|
egon
diranak, eta guk, Sabin" an jarraitzaliak, ez doguz gura ipuin orrek; guk Jel nai dogu, besterik ez. Eurak be, abertzaliak ei dira, gu barriz, abertzale jeltzaliak; orixe bakarrik da daukogun aldia baña alde aundija, nire ustez.
|
|
|
Amaika bidar ixan yaku egun au atsegin egiten gebazan jayak gaitik. Zortzi urtian baña geure ikurrin maitiaren margorik be ikusi barik
|
egon
gara; aurten J. L. ikusiko al doguz. Eta aurreskua ta abar zetan aitatu bez.
|
|
|
Ainbeste urte igazi diraz ori jazo zanetik. Aldi luze orretan itunitun, anayak alkar ikusi barik
|
egon
gara; beti gomutan eukiko dogun Sabin" ak euzko bijotzetan pizturiko suba amatauba zala esan legike, eta Euzkadi betiko galduko ete zan...
|
|
|
Goxeko zazpi ta erdijetan Konpañian jaupa ta jaunarkundia; txadonea beteta
|
egon
zan gixon ta emakumez.
|
|
|
Batzokiko txeiguan amar ikurrin kanpotar zenbatu gendubazan; batzokijan ¡ antxe bai sartu urtena sendo! Kaliak betian notiñak, eztot uste iñoiz emen
|
egon
danik orrenbeste lagunik.
|
|
|
Gaxorik luzaro
|
egon
ostian, oraintsu il da Atxurra" tar Jon, sabindar abertzalia. Otoi bana euron goguen aldez, irakurle (goyan bego).
|
|
|
Hain zuzen ere, ihardetsi neraukon, hemen baldin ba nago
|
egon
, zuen behar naizelako da.
|
|
|
Eta idea, bakhar den arren, anhitz gauzetan, osoki dagoela
|
egon
uste duzua?
|
|
|
Bainan, ideak gure mende eztitugula erran duzu nirekin, eta gure artean
|
egon
ere, ez ditezkela.
|
|
|
Par. Bainan hori, zathidun dan zerbaitez soilik gerta diteke, bertzela ezin batiteke zerbairen barne eta landa
|
egon
. Aitzitik, zathidun eztena, ezin diteke neholaz ere, bertze zerbaiten barne ala kanpoan izan osoko.
|
|
|
Par. Bertan ba lego
|
egon
, bertan lizateke?
|
|
|
Par. Zeragatik; erran dugunez, zerbaiteri ukhi behar deraukonak, lekhorean
|
egon
behar du eta ukhigaiaren ondoan, eta bertze hirurgarrenik tartean eztelarik.
|
|
|
Leonek laneko orduari adi kalera urten ebanean, puntarengo moilara joatea erabagi eban. Han itsasoari begira ta begira
|
egon
zan, adi, geldirik, ixil ixilik, itsasondoko gizasemeek egoten dakien antzera, sorgor, urrunera begira, ezer ikusteke, behar bada.
|
|
|
Manuk, serio samar, ixilik eta geldirik
|
egon
eitezala jakiñerazo eutsen ume enparauei, atzamarra ao aurrean jarriaz, eta beste eskua zabal zabalik, beeruntz beeruntz eroaten ebala. Orraitiño, zan eskasean bere bularra aizez beteten ebala zirudian.
|
|
|
Biaramonean, domekea, eta eguerdi inguruan, kalean naikoa lagun ebillenean, mutiko batzuk, atetako atea edegita
|
egon
be ta, goruntz joan zirean, an goian zer ikusiko. Mutikook, zirti zarta eta triski traska, teillatu zulatuaren ganean agertu zirean.
|
|
|
Gorpurik bako hiletea egin ebenean, elizan
|
egon
ez zirean gardatarrek, intziri luzea entzun eben, eta soloan egozanek, hodei zuriskea ikusi eben, eguzkialdetik sartalderuntz bizkor joaiala.
|
|
|
Mataderian hormako txiogetean lotuta
|
egon
zan zekorrak bere burua libre ikusi ebanean, jo goruntz eta erdi zorabioan, itsasora jausi zala.
|
|
|
Hemen naukazu neu be erantzun eutsan ateak, uda ta negu
|
egon
egonean.
|
|
|
Aspaldietan hazurruts bizi naz eta orain azalik be ez dot. Antzinarik etsita nago, baina zeregin handirik be, ez dot eta,
|
egon
, hementxe egon. Margulduta.
|
|
|
Aspaldietan hazurruts bizi naz eta orain azalik be ez dot. Antzinarik etsita nago, baina zeregin handirik be, ez dot eta, egon, hementxe
|
egon
. Margulduta.
|
|
|
Atx mokor baten alboan lo egin gura izan eban bakartade haretan norbaiten ondoan
|
egon
nahirik. Txakurren zaunkak entzun ebazan.
|
|
|
...
|
egon
egotekoa ez dana, jakin behar zeunke, onaino etorri zaran ezkero.
|
|
|
Senarra be poztu egin zan, emaztea mutu geratzea gerta izan balitz, hil be, laster egingo zala sinestu ebalako. Pauline ixilik
|
egon
!...
|
|
|
Noizean behin argi diztira mehe motelez deutsaz gizonari bideak eta kaleak argitzen. Goraldia dauan egunetan teilaturik teilatu doa eta katuak barriketan jarten ditu; miau erdiragarriak egiten ditue, ni lotan
|
egon
eta iratzarri egiten nabe. ...
|
|
|
Kaiaren mutur urrunekoaren puntan
|
egon
zan, harmailetan behera jatsi zan eta eskuak kresaletan sartu zituan, itoasoa igurtzi nahirik.
|
|
|
Orbel nabarra bidearen gilborrean pausatu. Haize zirtzila ez
|
egon
, nonbait, nirekin tratu egiteko betaz. Emakumea eta haizea...
|
|
|
Patroiak egun baten Sabas amuginari agerraldia egin eutsan. Dendan beste inor ez
|
egon
eta, patroiak honelan berba egin eutsan:
|
|
|
Ez
|
egon
–Dana aldatu eta irauli behar ete dozue?
|
|
|
Hile bian gurea jan ondoren joan da. Ezin etxe barruan
|
egon
, nunbait. Jabe barriaren guran, eta txakurreme gaztetxuen guran...
|
|
|
Peter Etxeberria Euskalerrian
|
egon
da udabarrian (BIBV, 9, 1965) 403
|
|
|
Gure zaletasuna arren, maiz eta sarri
|
egon
oi gara motelduta, adorebagatuta, guri dagokiguzan arazo eta lanetan. Baña zer dala ta diardugula neke ta lorrez zeregin onetan?
|
|
|
San Pedro Txiki" z
|
egon
zan soñu apur bat.
|
|
|
Ugaran" en (Olaeta" n) jai andijak ospatu ditue, bei proba (edo dema) ta guzti. Garagardua be, naidan beste
|
egon
da auzo orretan. Oi dan lez, astelen iluntzian juan zirian emendikuak.
|
|
|
PANTXOTAN. Norte" ko moila mutur guztie arrantzalez plenplen
|
egon
da egunotan. Baita" kilin kalia" egiteko tokija be.
|
|
|
Mendexarren artian mendexarrak ezirianak be,
|
egon
zirala esatia aztu egin yaku; baña dana dala. (" Ibiliko zara zu").
|
|
|
Euren etxeko ta senide ta adiskidiak ikusi nairik. Euren erri maitian
|
egon
gurarik. Euren txikitako abijatxuan eguntxu batzuetan baño ezpa" da be, barriro bizi nayez.
|
|
|
Goralpenik asko entzun daroaguz. Tamalez, ixil samar ari baitziran, orokarlekukoak ezin entzunik
|
egon
ziran. " Karmeleren etorkizuna" be, polito baño obeto.
|
|
|
Udaletxean lau bat egunetan, Azkue" tarren lanen erakusketa
|
egon
da. Iruzpalau mai idaztiz eta liburuz beterik:
|
|
|
Geroztik, maiz ta sarri agertzen zan bere sorterrirantz. Batez ere, udaran, beranduko elai ameslariak bezala, etorri ohi zan hunerantz, Ziburu-n
|
egon
orde, Donibaneko ostaturen batean pausa egiñaz, handik, leioetan barna, aurtzaroko itsasoari so ta begirakune samurrak egiteko aukeran.
|
|
|
Pilota partidak gogoz ikusten zituen, jokoaren gorabeheretaz biziro arduraturik. Erriko dantzak ikusteko ere, beti
|
egon
ohi zan gertu, gizonezkoen zailutasuna ta emaztekien doiñu neurriaren sena goretsiaz.
|
|
|
Jarraian, gaiak ezarri yakezan, eta batak kantau bitartean, burruka laguna gela batean sartuta
|
egon
oi zan, ezertxu bere entzuteke. Lenengo bien gaia," Euskerearen alde zelan jokatu" izan zan, eta beste biena," Gizona ezkonduta ala ezkonga, zelan dagoan egokiago".
|
|
|
Txapeldun, Juan Azpillaga izentau eben, eta bigarren, Deunoro Sardui. Bertso burrukaldi osoan, jentea adi adi
|
egon
zan, eta batzuetan, biotzean ikutu, urrengoan barre algara gozoak eragin, ikaragarrizko txalo otsez goratu zituen aurrenen geratu ziran biak, eta beste enparauak bere bai. Asieran, Jon Enbeita, 12 urteko mutikoak, bertso arin eta politak asmau ta esan zituan.
|
|
|
Aste betean
|
egon
naiz neure jaioterrian eta orixe susmau dot. Alperrik da, oraindio bere, erririk euskaldunenetarikoa dala nasai nasai esatea.
|
|
|
Euskera ugari entzun leitekela an? Bai, guztia errelatibua baldin bada, an, gaur, nik neuk, gaztelania franku entzu dot aste orretan; eta artean frantsesak eta abar aldegiñik
|
egon
dira.
|
|
|
Bestalde, mendixka orretan gora ta beera, amaika kantu berri eder ernarazi zituan Bizente Goikoetxea musikari azkarrak, emen, gure uri ontan
|
egon
izan zan urteetan eta egotaldietan; ain zuzen gure jaiotetxean bizi izan zan lenbizi onera etortzean.
|
|
|
Noizarte
|
egon
zan Paris-en eta noiz eldu ote zan Lekeitio-ra, emengo organista izateko?
|
|
|
Urre gorriaren gorabeera orrek, leen baiño makalago jarri dau gure ekonomi arloa. Lurrak, orraitio, zezeillean izan direan euriakai* Anaitasuna, 159, 1968 tik, obeto dagoz
|
egon
; baiña aurten garia gitxiago erein da; garagarra, geiago, ostera.
|
|
|
Geroago,
|
egon
zan Sevillan elizgizon mailla aundiko bat, don Santos bere zeregiñetan laguntzat aukeratu ebana. Ain zuzen, Segura kardenal agurgarria.
|
|
|
Orraitio, Andalucia aldeko nekaldiaren ostean, bere erri onetan be, nekeak barritu ta berratu egin jakazan, batekotik bestekora ibilli bearra sortuerazo eutselako. Eleiza bat laga eta bestean
|
egon
eta abar jarraitu eban, arik eta Indautxuko Karmengo eleizan abade laguntzaille ezarri eben arte.
|
|
|
Aintziretan indar gai dan ura 65, 2% dago
|
egon
, tokien artze osoaren ikusian. Baiña ur gordeak urrituaz doaz; eta udeak legor samar iraun ezkero, udazkeneko euriak eldu arte, estura apurren bat izan leiteke.
|
|
|
Iñoiz
|
egon
izan da garbiago, egia esan, gure sorterri maite au. Errietako udalak orain, sakelestu bizi dira, eskuarte neurtuakaz; eta urritasuna dan tokian, ez da aberastasunik.
|
|
|
GEXORIK. Naiko txarto
|
egon
da orain oberantz dua baña. Zumaran" dar úeperin mutil gaztia.
|
|
|
Peter Etxeberria Euskalerrian
|
egon
da udabarrian (BIBV, 9, 1965) 403
|
|
|
kontratua egonarria: eroapena
|
egon
txakia: egongela egoturia:
|
|
|
entzuteko inguraldean enuxu banuzu: ezbaian
|
egon
eragon: ekin eragonketa:
|