|
2002
|
|
|
Dei egitekoak ordurako han
|
egoten
ziran prest.
|
|
|
Goralpenik asko entzun daroaguz. Tamalez, ixil samar ari baitziran, orokarlekukoak ezin entzunik
|
egon
ziran. " Karmeleren etorkizuna" be, polito baño obeto.
|
|
|
Orraitiño udalgin jeltzaliak errez ikusteko giñuan ixaten ixan dira. Bestiak, oporrian edo
|
egongo
ziran aitaturiko eleizkixunetan eztira ikusten ixan eta, bestea beti lez, errija zintzo zintzorik gure aurretiko lekeitiar jatorren antzera. Eta baita albo errijetakoak be.
|
|
|
Euria zanean garaian, sagardao usainean, edo labagelan, hemen bai zapatuetan ogi eta arto eta tremes errebarrien usain zoragarria, eta osterantzean, ganbaran, sabaian galtzeko edo jausteko bildurra iza* IKA argitaldaria, 1984 ten ebelako. Koltzan be, gauza politak
|
egoten
ziran, errotatxua, zorroztarriak, eta abar.
|
|
|
Sabin ixan ezpa" zan diño ondaturik egongo zan betiko gaur Euzkadi, eta euzko langiliak be, ondatuta
|
egongo
ziran.
|
|
|
Eta 1930 1931nLo vainakoUnibertsitateabikoiz tenhastea erabaki zuen. Alegia, bi lerro paralelo
|
egongo
ziren aurrerakoan elkarren ondoan: bata" moda zaharraren" araberakoa, frants es ez ari, eta bestea, berriz, berria, ne derlan de ra z.
|
|
2003
|
|
|
Azkenean tinbrea jo eta bedela joaten zitzaion. Beronek gero beste ate bat zabaltzen zuan, eta ayudanteak handik sartu ostean, beste lau edo bost minutu
|
egoten
ziran ikasgelan, gizon handiaren zain. Agertzen zanean danak zutik, berriz berak, ondo exerita, jesarteko keinua eskuaz egin arte.
|
|
|
Esan zion ba Txomini nola hasarretu zitzaion andregeia mozkortuta ikusi zuanean. Nola elkarrekiko tratu guztiak apurtzeko zorian
|
egon
ziran eta nola berak agindu behar izan zion ez zuala gehiago inoiz mozkorrik arrapatuko. Iziartxuren antzeko neskarik ez zegoala munduan.
|
|
|
Luzaro
|
egon
ziran honelako gauzak esaten eta Gabilondok, hitz gutxi esan arren, anai bieri ados zegoala adierazten zien.
|
|
|
Minutu batzutan ixilik
|
egon
ziran Stalinen omenez. Gero, Bai, Estalin aite bat izengo da beti langileentzat gaineratu zuan Gabilondok, eta gero ta fama handiago eukiko dau komunisten artean.
|
|
|
Batera ixildu ziran emakume biak. Begiak zabal zabalik, Inasi ta lziartxu Fernandori so
|
egon
ziran segundu batzuetan, biak oraindik aho bete haginekin. Alabarekin begitada bat trukatu eta lnasik, Zer esan dozu ereje horrek?...
|
|
|
Isildu ziran orduan biak eta gehiago ezer esan gabe
|
egon
ziran etxerako ordua heldu arte. Gutxi faltatu zitzaien betiko hasarratzeko, baina ez batak eta ez besteak, ez zuten nahi betiko hasarratzerik.
|
|
|
Fernando ta Gabilondo zortzi ta erdiak arte
|
egon
ziran jan ta edan botila hustu ta beste bat erdiraino edan arte. Gero bakoitza berera joan zan.
|
|
|
Jaime Kerexetaren Eguneroko Meza gerotxuago agertu zan, 1962 urtean. Gure euskal herrietan, egia esan, gehientsuenak isilik
|
egoten
ziran meza denporan, edo ta kantaren batzuk kantaten ziran; sarritan, meza emoileak isilik meza emoten ziharduan bitartean, beste abade batek katekesi gairen bat azaltzen eutsan han batutako kristinau herriari.
|
|
|
Hango maistrak ahizta bi ziran, euskaldun garbiak biak eta abertzaleak, geure herriko alabak; baina hantxe be eskola barruan ez zan erderea baino beste hizkuntzarik erabilten. Biak gerratean Inglaterran
|
egondakoak
ziran, eta ingles apur bat be irakasten eben, norbaitek hori ikasi gura baeban.
|
|
|
Ez zan, ba, beti holan izan. Nik dakidanez, gerra aurrean behintzat, euskaltzale sutsu batzuk be
|
egon
ziran Comillasen, Orixe ta Nemesio Etxaniz euren artean.
|
|
2004
|
|
|
1905 eko Urrillan oporrak hasi ziran, bai Errusia’n eta bai Suomi’n. Huntan finlandiarrak
|
egon
ziran uzkur, gaiñerako guziak guztiz bat egiñik. Erresumako epailariek batera eman zuten dimisioa.
|
|
|
A) Batetik, 23 herri giltzarri hautatu zituen Suomi’ko eskualde guzietan, eta 23 pertsona eskolatu, hizkuntzari buruzko jakintza bereziak emanez. 23 pertsona horiek lau urtez
|
egon
ziran, nor berari irtendako ikas herrian, ezertarako ere higitu gabe egonaldi guziaz, egokitutako familiarekin osoki bateraturik (urtean sei aste bakantzaz kanpo, udara aldean). Emandako lana bukatu arte, herri hartantxe jarraitu behar zuen bakoitzak, gobernuak beti ere ordaindurik.
|
|
2005
|
|
|
Zazpigarren mendean, Frantzian, Embrun eta Gap-eko apezpikuak beren kargutik kendu zituzten erailtzaleak zirelakotz... Zazpi zortzigarren mendeetan, Aix eta Maconeko diozesak apezpikurik gabe
|
egon
ziren mende bat pasa, hain zen saltsa handia! Lehentxago santa Brigitak zioen lupanar edo putetxe bilakatua zela Eliza.
|
|
2006
|
|
|
Hori da behinik behin batek esan ebana, beste gauza batzuk be esan arren. Eta holan
|
egon
ziran aldikada baten. Oholak ipinten ahalegintzen ziran, baina ez egoan zer eginik, ezin eben.
|
|
|
Horreetan ez dozuz marinel zaharren lanturuak entzungo, ur azalotan arratoi hilak eta konpresen zelulosa baino ez dagoz. Bakar bakarrik geratu dira, kulunkan
|
egoten
ziran itsasontziak barik. Eta zuk, Jon, ez dozu salto egin, ur horrek ezin zaitu iruntsi zeltar paradisuan Teresaren alboan birsortzeko.
|
|
|
Fita izan zen, Mañaricúa ren esanetan, transkripzioa egin zuen lehena 1883an110 Ondoren, Mañaricúa k (1957: 306) berak jasotzen du nola originala galduta, 1499ko kopia bat gordetzen den Elorrioko parrokiako dokumentazioan (auzi batengatik Kalagorrira eraman ostean, itzultzeko eskatu zen eta eskaera horretan kopiatu zen), hurrengoa 1542ko faksimila (beste egileek 1572koa dela uste duten arren, berak dio oharrak direla 1572koak eta testua 1542koa) eta azkenik geroagoko kopiak
|
egongo
ziren ondoren. Bere ustez 1499ko kopiak eta faksimilak bat egiten dute, eta, beraz, jasotzen du Fitaren interpretazioa datazioari buruz, hots, data dela:
|
|
2007
|
|
|
Teilatuko leihoak irekita zeuden eta gu etorri aurretik zortzi urtez hutsa egon zenez, dena izorratuta zegoen. Bekereke antzerki taldekoak
|
egon
ziren aurretik eta haien txosten eta lan piloa eta arropa mordoa zegoen lurrean", azaldu du Iñigok. " Hala ere, sukaldea nahiko ondo zegoen, hozkailua zeukan, beheko sua ere bai eta komunean konketa falta zen baina segituan jarri genuen.
|
|
|
Urrian Italiako eskalatzaile talde bat etorri zan. Gabonila arte
|
egon
ziran itxaroten, zerua noz garbituko. Atzera Italiara joan ziran mendira igon barik.
|
|
|
Argentina be berbabide izan dogu. XIX. eta XX. mendean liluratuta
|
egon
ziran Parisegaz eta Frantziako kultureagaz. Handik ekarri ebezan plataneroak eta artatxoriak.
|
|
|
Autonomia erkidegoka, Valentzia da konfiskatutako guztiaren %18, 5; ondoren, Andaluzia (%16, 2), Murtzia (%11, 4) eta Katalunia (%11). % 10etik behera
|
egon
ziren gainerako autonomia erkidegoak. Ehungintza eta oinetakoak izan ziren kaltetuenak.
|
|
2008
|
|
|
Ia astero etxea estreinetan ebelako izango zan: orain koba zuloan, gero zubipean e.a. Emakumeak titi banatan ume bana ebela ate ondoan
|
egoten
ziran, noz nork zer emongo. Gizonezko batzuk motxaileak ziran, hau da, astoari ulea moztera etorten ziran, diru apur baten edo jeneroaren truke.
|
|
|
Artopilak be labakada berean egiten ziran askotan. Gero ogi handi biribilak kaxa baten gordeten ziran eta hamabosgarren egunean be onak
|
egoten
ziran. Handik gora lizundu egiten ziran eta barriro be labako sua egin behar.
|
|
|
Erlekumeak jaioten ziranean, han
|
egoten
ziran hareek be erlauntza zaharraren ondoan, euren etxea aurkitu arte. Beste erlauntza bat prest euki ohi genduan, ate ondoa eta barrua eztiz igurtzita, etxe barri erakargarrian sartu eitezan, baina baserriko lanak hain dira zabalak eta arlo askotakoak, inoz jazo jakun konturatu orduko erle gazte aldra osoak alde egitea be.
|
|
|
Guillermo Sautier Casaseca eta Luis Albercaren Un arrabal junto al cielo. Erromantikoa zan oso eta hantxe
|
egoten
ziran begiak bustita eta mukiei zintz, Rosita protagonistaren gorabeherak zehetasun guztiekin jasoten. Lanerako ordua izaten zan eta han etorten zan aita:
|
|
|
Hari hartzen geuntsazan kapatutako txarrikumeak, oraindik operazinoaren zauria odoletan eukela askotan. Irrintzaka
|
egoten
ziran aldi batez korta bazterrean.
|
|
|
Ez zan falta izaten txarri janik egun batzuetan; odolosteak eta gibela lehenengo. Gero txorizoak egiten ebazan, amak batez be, eta ezkaratzean, txaparen parean zintzilik
|
egoten
ziran, ez luzero, apur bat sikatu arte. Kolesterolaren bildur handirik ez egoan orduan; laster geratzen ziran haga luze hareek zintzilikariorik barik.
|
|
|
Umeok eskilarapeko kortatxora egiten genduan txiza oherakoan. Txahaltxoak nahikoa esne edan barik
|
egoten
ziran, itxura danez, eta, han ilunetan arriskuan egoten ziran gure txilibituak be. Edatekotan edozeri heltzeko prest egoten ziran hareek.
|
|
|
Umeok eskilarapeko kortatxora egiten genduan txiza oherakoan. Txahaltxoak nahikoa esne edan barik egoten ziran, itxura danez, eta, han ilunetan arriskuan
|
egoten
ziran gure txilibituak be. Edatekotan edozeri heltzeko prest egoten ziran hareek.
|
|
|
Txahaltxoak nahikoa esne edan barik egoten ziran, itxura danez, eta, han ilunetan arriskuan egoten ziran gure txilibituak be. Edatekotan edozeri heltzeko prest
|
egoten
ziran hareek.
|
|
|
Erdera ikasteko aukera euki genduan baserri bazter haretan be, auzora, Bekoerrotara, erdaldunak etorten ziran eta. Uda denporea pasetan
|
egoten
ziran Arrate deitura eban familia batekoak: Jon, Iñaki, Bego, Pedro Mari eta gurasoak.
|
|
|
Bekoerrotakoak errimeak ziran apopiloak hartzen. Holan, hantxe
|
egon
ziran lau nafar erdaldun, Cascantekoak. Iluntzeetan kantuan bueltetan ziran etxera:
|
|
|
Beste anaia bi be
|
egon
ziran han. Luis eta David, Santaderreko Potes herritik hurrekoak ziran.
|
|
|
Adin nagusikoa izan balitz ere, ez zen zerrendan agertuko bere aita 1853an hil zelako, 61 urterekin. Antzeko egoeretan
|
egongo
ziren gainerako udalkideak ere, eta zentzu horretan logikoa da zenbat eta urte gehiago igaro, 1847ko hautesleen presentzia murrizten joatea, eta zerrendan agertzen ez ziren beste batzuk azaltzea. Zerrenda hau eguneratu egiten zen udalhauteskundeak egiten ziren bakoitzean, baina horren aztarnarik ez da gorde, eta iturri aberatsa galtzen dugu heriotzak zein errenta aldaketek hauteslerian eduki zuten eragina aztertzeko.
|
|
2009
|
|
|
Aita ta ama prest
|
egon
ziran gu biok ezkonduteko, eta nobiek agindu eustan etxea arregletako.
|
|
|
Eta estau iñok a..., ai (k) pere orra etorte siren askotan, aurra bogadarrire, bogadarri oten san or bean ta, errekan. Bogada harriak
|
egoten
ziran hor. Bai, arrik eta oten siren imiñitxe, ta aklara sikeran an itxe san, se poso ona oten san, eta are are esaun eukitxen, grijillo eukitte" un aspin, ta nekes altzate san are, uriolak osten edo olan...
|
|
|
Besteak beste, Jota+ Ge, Mercedes de Miguel, Alicia Rueda, Marta Teran, Ian Mosh, Isabel Hormaechea eta Getxo Modaren 23 edizioko irabazlea izan zen Ivonne Lopez diseinatzaileek parte hartuko dute. Gehienek, Madrilgo Nazioarteko Moda Azokan, Gaudi ibiltokian, Cibelesen eta Bread and Butterren
|
egon
ziren aurretik.
|
|
|
Zelan ez.beste behiñ jatekuak eta batez be olagarruak izan eban arrakastarik haundiña, Gaiiziako ardau tiprkuekin batera. Horrezgain, umiendako barrakak eta hiru egunetan
|
egon
ziran berbenak jende morduaerakarri eben eta giro paregabian pasauzittuen jalxak.
|
|
|
Estrategia nagusiak 2009ko lehen hiruhilekoan, 802.800 langabe gehiago
|
egon
ziren aurreko hiruhilekoan baino, eta 4.010.700 langabe gehiago. Horren ondorioz, langabezia tasa 3,45 puntu igo zen, %17, 36 arte; izan ere, azken 12 hilabeteetan 1.836.500 langabe gehiago daude, Estatistikako Institutu Nazionalak egindako Biztanleria Aktiboari buruzko Inkestan 2009ko lehen hiruhilekoari buruz emandako azken datuen arabera.
|
|
|
Zilegi da. Baina kanpoan han
|
egon
ziren gainerakoak protestan: presoak, amnistia, demokrazia...
|
|
2010
|
|
|
" geyen geyenak euskaldun uts utsak, eta berekin batean eraman dituzte baseri askotako pakea eta zoriona; laster etori ditezela utzi duten utsunea betetzera. Jendeak agur bero eta bizia egin zien; estazioko inguru guztiak jendez beteak
|
egon
ziran bi egun aetan".
|
|
2011
|
|
|
Sakristune, 2008 kopea eta galletak emoten jakezan matarife eta laguntzen etorritako familiarteko eta auzokoai. Txarribodea egiteko ohiturea egoan eta hondino be badago etxe batzuetan, eta umeak be eskolara barik
|
egoten
ziran egun horretan. Abadeari eta maisuari odolosteak eroan be bai hurrengo egunean.
|
|
|
txarrikortatik atera eta etartera edo sasteira urteten ebanean gantxoa samatik sartu, han egozan gizonen (eta andren) artean oinetatik sendo oratu eta zaran biren ganean egoan ohol baten ganean etxunda ipini umeek buztanetik oratzen eutsien. Etxunda egoala, samako zan nagusi ingurutik kutxiloa sartu eta segiduan azpian galdarea ipini, odola hara isuri daiten; aurretik etxera ekarrita
|
egoten
ziran ira edo otakaz txarria erre, gero teila edo lapiko tapakaz igurtzi eta igurtzi, azal guztia garbitu arte; sábeletik ebagi eta barrukiak atera, ea zenbat arroa egiten dituan jakiteko pisau, musturretik sartutako soka lodiagaz etarteko hage loditik eskegita ipini eta azkenean zatitu.
|
|
|
Aitatu diran etxeko animalia horreekaz hatera, oiloak eta konejuak be etxe guzti edo ia guztietan
|
egoten
ziran, arrautzetarako edo egun seinaladuetan jateko. Konejuak konejeretan sarturik eukiten ziran eta urtean birritan edo hirutan egiten ebezan kumeak.
|
|
|
Neguan agertzen ziran herrian eta uda partean joan. Herriko etxeetan
|
egoten
ziran apopilo eta, diru apur bat ateratearren, eurek eginiko gaztaiak saltzen ibilten ziran etxerik etxe. Lantzarrak ixten eutsiezanai trukean emon be bai.
|
|
|
behean kortea, ezkaratza edo suetea (ezkatza, sutie), karrajua eta kuarturen bat (beheko kuartue). Horreen ganean
|
egoten
ziran beste kuartuak, salea eta eskusadua (eskusue') (etxe askotan ez egoan), eta azkenez, kamarea eta lastategia (la.stidxe). Lehenago etxeetan behar ziran gauzak baino ez ziran eukiten, ez gaurko lez.
|
|
|
Kuartuetan, esaterako, ohea, erropea gordeteko armairua, komoda bat (ez beti) eta medikua etorrenerako palanganea eukiten ziran. Karrajuan
|
egoten
ziran arka edo kaxak, lastategian bedarsikua, eta kamarea biltegi handi bat izaten zan: han gordeten ziran:
|
|
|
Etxean egozan erroparik onenak ipinten ziran Aste Santuko meza eta prozesinoetarako. Umeak, bes tetik, prest
|
egoten
ziran meza ostean, Judas bildurtu eta
|
|
|
Oinarrizko lau erregelak, Espainiako historia, irakurten eta idazten ikasten zan eskolan eta materiala be ez zan orain dagoana lakoa: pupitreetan jesarrita, pizarrina, lapitza eta lumea erabilten ziran; tintontziak mahaitxuetan
|
egoten
ziran; gerora urten eben boligrafoek.
|
|
|
Beste kontu batzuetarako be batzen ziran auzokoak, esaterako, ermandadeetan: oraingo lako segururik ez egoan legez, auzo bakotxean edo batzuetan ganaduermandadeak
|
egoten
ziran. Maiordomoa eta listerua ziran haren ardurea eukiten ebenak eta etxerik etxe ibilten ziran ganadua tasetan, ganadu horreen jaubeak zenbat pagan eban erabagiteko.
|
|
|
Domeketako erromeriagaz batera, ermitetakoak be
|
egoten
ziran urtean zehar. Ermitako santua ospatzen zan egunean mezeagaz batera erromeria egiten zan, herrian bertan (Meakako auzoan San Bizenti eta Ganben San Juan, esaterako), baina inguruetakoetara be joaten ziran gazteak (Arrietako Jainkora, esaterako).
|
|
|
Eroan beharreko erropea asko edo astunegia zanean (oheko erropea zanean, esaterako), astoagaz be joaten ziran. Erreka batzuetan garbilekuak prestaurik
|
egoten
ziran: pozu txiki edo handiak eginda eta erropea igurditeko harri zapalak egoten ziran.
|
|
|
Erreka batzuetan garbilekuak prestaurik egoten ziran: pozu txiki edo handiak eginda eta erropea igurditeko harri zapalak
|
egoten
ziran.
|
|
|
Horreen ordeak zelan egiten ziran? Herrian herrian
|
egoten
ziran era askotako artisau edo eskulangileak: buztarginak, arotzak, jostunak, ikazkinak, harginak, errementariak, errotariak, zesteruak, karabietako beharginak eta holán.
|
|
|
herriko ume eta gazteak batu, etxean jateko batzuk hartu eta inguruko basoetara joaten ziran, hareek surtan erre eta jaten. Harén ostean etozan Aratoste edo Karnabalak, nahi eta frankismo denporan galarazota
|
egon
ziran. Tostadak egiten ebezan orduan eta, urteren baten, etxekoen erropa zaharrak jantzi be bai:
|
|
|
Larrazabaleko eskolearen inaugurazinoa, 1930 eta Axpen be eskolak
|
egon
ziran lehen. Axpen monjen eskolea be egon zan, neskatoentzat bakarrik.
|
|
|
Batak bestearen aurka eihoten dau garauna. Egurrezko babes kutxen barruan
|
egoten
ziran. Ganean egoan dolarea edo tolbie deritxon egurrezko sarrune batetik botaten zan garauna.
|
|
|
Kareak apurka apurka urteten eban, erre ahala. Gauez eta egunez
|
egoten
ziran karabiak martxan, gauez gorri gorri ikusten zan dana eta beharginek jagoten egon behar izaten eben, dana ondo joan eiten; sua amatetan itxi barik. Ardao botilea lagun ebela, bertan egoten ziran loak hartu barik.
|
|
|
Gauez eta egunez egoten ziran karabiak martxan, gauez gorri gorri ikusten zan dana eta beharginek jagoten egon behar izaten eben, dana ondo joan eiten; sua amatetan itxi barik. Ardao botilea lagun ebela, bertan
|
egoten
ziran loak hartu barik. Behin eta barriro sartu behar zan sugarria karabi barrura; otabar eta ginarra asko behar izaten zan, harik eta hatxarria kare bihurtu arte.
|
|
|
Edozelan be, ziurtau daiteke, Francoren aldeko ziranek askatasun handia euki ebela, beste aldekoen menpean
|
egon
ziran aldian. Herriko eleizan mezak be eratu ebezan behin baino gehiagotan, Frankoren garaipenaren alde errezuak egiteko.
|
|
|
Busturian soldadu marokoarrak, alemaniarrak eta italiarrak
|
egon
ziran akanpauta. Alemaniarrek Axpeko eleizearen atzean ipini eben euren kanpalekua, aldi haretan bertan egozan haretx eta kanposantu zaharraren inguruan.
|
|
|
Bilbo inguruko herrietan ostendu ziran hainbat burrukak ziran bitartean. Zearreta anaiak eta Doroteo Kaltzada esaterako, Derion ortusantuan behar egiten eben euren senitarteko ba tzuenean
|
egon
ziran. Gero jazoko zanaren premonizinoa izan zan.
|
|
|
Sinistea da, gau horretan hildakoak ez dauela bakarrik egon behar. Etxe batzuetan atautaren inguruan
|
egoten
ziran danak. Beste batzuetan, ezkaratzean edo egongelan batzen zan jenterik gehiena eta txandaka joaten ziran hila egoan gelara.
|
|
|
" Da gero itxen san gaubelie. Eta nortzuk
|
egoten
ziran gaubelan. Gaubelan ausoko gustidxek, da bat egoten san errosaridxue erresaten.
|
|
|
Zamau eta kandeleruak ipinten ebezan andrek eleizako hilobi edo sepulturetan eta errespontsoak errezetan ebazan abadeak. Hiru meza
|
egoten
ziran. Heriotzea sinbolizetan eban estandarte bat ipinten zan eleizan, hazurren eta kodainearen irudiak bertan agiri zituana.
|
|
|
Baserri askotan, behekosuaren alboetan hornilluek
|
egoten
ziran. Jatorduak ezkaratzetik kanpora be sarri egiten ziran, txingarrak kanpora aterata, esaterako.
|
|
|
Umeak begizkotik babesteko, eleizan fraileei edo Bermeoko monjei erosiriko kuttunek eta eskapulaidxuek ipinten jakezan, jertsean orratzakaz edo painelu baten barruan sartuta. Kutunak bedeinkatuta
|
egoten
ziran; plastiko baten barruan sartuta. Horrez ganera, umea ederra bazan, balio magikodun esakune edo formulak be esaten izan dira begizkotik babesteko; ze, antza, batzuetan, umeari ondo esan ondoren ostera be gaisotzea jazoten ei zan begizkoaren eraginez.
|
|
|
Arrotegitarren esanera ei egoan Gestora horrek osoturiko zerrendan izen gehiago agiri ei ziran, baina batzuk ez ziran burruken ostean herrira agertu; Arginzoniz alkatea eta Uriagereka zerga biltzailea, kasurako. Tomas Uriarte, Adolfo Borda eta Poli Astoreka, ostera, herrian bertan ostenduta
|
egon
ziran urteetan. Adolfo Bordak Axpeko plazan dagoan Carolinan etxien emon ebazan hiru urte inguru.
|
|
|
Gobernadoreak halan agindu eban eta herriko parrokoa etxerik etxe joan zan barri emoten. Halanda be, jarleku edo sepulturetan kandelak isiotuta
|
egon
ziran euren arimen alde. Horrez aparte, isileko mezak be emon ebezan hildakoen alde.
|
|
|
Francoren alde hildakoen artean busturiar bi
|
egon
ziran. Ez dogu hildako gehiagoren barririk izan eta bi honeen ganean be lausoak baino ez doguz batu, euren heriotzaren ganekoak batez be.
|
|
|
Ameriketara ailegautakoan, bertan urte batzuetarako gelditu, han diru apur bat egiteko amesagaz. Horretara joanikoak erbestean legez kanpoko egoeran
|
egoten
ziran urteetan beharrean, harik eta atzera Euskal Herrira itzuli artean. Horreek, marino bizibidea itxi eta inguruko lantegietan beharra topetan eben, ahal ebenean.
|
|
|
Baia gabarrak erabiltxe (n) sien jenerue eruteko. Gabarrak non
|
egoten
ziran. Orrek egoten sien ba Txi txarramendi inguruen, emen Urkitzepen, da Muruetan, da...
|
|
|
Lekuko batzuek dinoe, gaztetan enpague eta guzti emoten eutsela, angulak jateak, euren etxeetan egunean egunean hartzen ebezalako, hatan be. Angulak gauez hartzen ziran, eta lekurik onenak aurrez hartuta
|
egoten
ziran. Palu luzea erabilten zan, farola izetu eta haren argira hurreratzen ei ziran.
|
|
|
Meza, aurresku eta kopauen ostean joko olgetak eta norgehiagokak
|
egoten
ziran: zaku karrerak, sokatirea, boloak...
|
|
|
Goierri eta Bareziko jenteak akorduan dauka, zelan euren umezaroan herribehidxek edo basobehidxek
|
egoten
ziran. Solte ibilten ziran basoetan eta Sollubeko Paradako landan ehizatu be egiten ei ziran antxina.
|
|
|
Erraldeko hainbeste izaten zan eskatu eta agintzen zana. Eta kopurua lotzerakoan gorabeherak
|
egoten
ziran okeleak ze eskari eukan une horretan, harategietan ze prezio egiten eban, hain zuzen. Neguan gora egin ohi dau prezioak eta udan behera.
|
|
|
Zabale etxea erre zanean, kasurako, Montemoro etxekoek haretx bi emon eutsiezan, hageak egiteko. Etxerrien ermandade bakotxean 20 baserri bitartean
|
egoten
ziran. Urtean egun bat seinaladua izaten zan, urteroko batzarra egiteko.
|
|
|
Batzar horretan hurrengo tasadorea izentetan zan eta urteko gorabehera guztien barri emoten zan. Hiru tasadore eta maiordomua
|
egoten
ziran ganadu ermandadeetan. Tasadoreak ermandadeko etxe guztietatik igaroten ziran San Antontxu aurreko astean.
|
|
|
Kortako ateak albateak, albatiek dira, albo ateak, gehienetan etxearen alboko hormatik egoten zalako kortako sarrera. Etxearen aurreko aldean, beheko solairuan, ezkaratza eta gazunaskearen, gazunaskien gelea
|
egoten
ziran. " Beheko kuartua" be beheko solairuan egoten da.
|
|
|
Artzain euskaldunek denporaldi luzeak igaroten ebezan bakartadean, edo laguntzaile bakarragaz, ardiakaz mendira joatea suertetan jakenean. Irailera arte basoan
|
egoten
ziran bi mila burutik gorako artegiagaz. Euren patroiek normalean askoz be ardi gehiago eukiten eben
|
|
|
Baina beste eskoletan be, neska eta mutilek banatuta hartzen eben eskolea. Eskola batzuetan gela banatan
|
egoten
ziran; eta gela bakarrean egozan lekuetan be, neskatoak alde batean eta mutilak bestean egoten ziran. Olgetarako tartea be banatuta eukiten eben.
|
|
|
Baina beste eskoletan be, neska eta mutilek banatuta hartzen eben eskolea. Eskola batzuetan gela banatan egoten ziran; eta gela bakarrean egozan lekuetan be, neskatoak alde batean eta mutilak bestean
|
egoten
ziran. Olgetarako tartea be banatuta eukiten eben.
|
|
|
Sei urtegaz hasten ziran eskolara eta hamalau hamasei urtera arte
|
egoten
ziran han. Mutilek neskatilek baino arinago urteten eben eskolatik, beharrean edo ofizioa ikasten hasten zirala eta.
|
|
|
Baeukan garai haretan Busturiak beste berezitasun bat: bertan eleizatik Kurtziorantza urten eta errepidetik igaro eta gero Aingerubidetik eleizara itzultzen ziran Aste Santuko prosezinoetan benetako gudari erromatarrak
|
egoten
ziran, ez irudi hutsak, Algortan legez.
|
|
|
Eguneko ardurarik handiena afaria prestetea izaten zan. Afarirako jateko bereziak
|
egoten
ziran, elikaduraren atalean azaldu doguzanak.
|
|
|
San Blas eguna jai izaten izan da Busturian. Lehen ia herri osoa meza nagusira joaten zan, eta meza ostean idi probak
|
egoten
ziran. Gure lekukoen gazte denporan San Blas zintea edo lazua egoan, santuaren domina eta guzti, gaur egun kordoia dagoan legetxe.
|
|
|
San Blastxu egunean jai handia egiten zan Busturian, Axpeko eleiza inguruan, eta urtero
|
egoten
ziran idi probak edo asto probak.
|
|
|
Pazko egunari begira lehia handiz
|
egoten
ziran, batez be busturiar gazteak. Izan be egun hatantxe hasten ziran ostera be, Hautsen egunetik galerazota egozan erromeriak.
|
|
|
Axpeko eleizako landa txuan egoan kurutze handia ipini eben eta gazteakaz prozesinoak egiten ebezan misinoetan, Aingerubidetik eta Kurtzioko ermiteari bueltea emonda atzera eleizara itzulita. Garizuma aldian eleizako santuak estalduta
|
egoten
ziran.
|
|
|
Ganaduei jatekoa emotea izaten zan baserrietan egiten zan behar bakarra. Halako egunez, errotak be itxita
|
egoten
ziran. Senitartekoak eguerdian batzen ziran, mezatara osterea egin ondoren.
|
|
|
Auzolan gehienak udagoienean egiten baziran be, batzuk beste urtaro batzuetan egiten ziran, neguko eurien ostean leixiba harriak euren lekuetara ekartea, esaterako. Ganera, ustekabeak eragindako auzolanak be
|
egoten
ziran. Ermita eta andabideakaz zerikusia ebenetan, abadeak dei egiten eban auzolanera.
|
|
|
Ohituraz etxeko semerik zaharrenak hartzen izan dau Busturian be etxearen oinordetza. Emigrazino handiak
|
egon
ziran lehen Ameriketara, eta gerora be ez da joera hori moteldu, gazteek baserrietatik urigune edo herrigune handiagoetara jo dabelako; Bermeora eta Gernikara batzuk, baina Bilbo aldera be bai beste batzuk. XX. mendearen bigarren erdialdean, etxea aurrera eroateko prest agertzen zana lo tzen zan baserrian.
|
|
|
Kaixak kamaran
|
egoten
ziran leku batzuetan, baina karrajuan edo aska aurrean be bai.
|
|
|
Patroi euskaldunentzat egiten eben behar eta lanaren mekanizazino mailaz eta ekoizpen kopuruaz guztiz harrituta
|
egoten
ziran hasikera baten. Sei mila ardi eta hamar mila behiburuko arrantxoetan ibiliak dira gure lekukoak.
|
|
|
Harek, ostera, abegi osoz agurtu eban, eleizako eskilaren gaineko aldean, orduan eta geroetara be sotanaz ibilten zan eta santutasun usaina erion aita Villasante frantziskotar jakintsu eta orekatua. Zati luze baten
|
egon
ziran batak besteari bostekoa emonda, inguruko guztiok, pozik, eurei begira gengozala.
|