|
2006
|
|
|
Euskal Soziolinguistika hartzen duten ikasleak normalean iparamerikarrak dira eta ameriketako euskaldunak ezagutzen dituztelako edota euskal kultura eta hizkuntzaren berezitasunez jakin mina
|
dutelako
ematen dute izena irakasgai horretan. Batzuk Renon bizi dira baina beste batzuk Nevadako beste herriren batean edo Nevadatik kanpo ere bai.
|
|
2007
|
|
|
Zentzu berean ulertu behar dugu ikasleak euskaltegietara erraztasunez hurbiltzeko beharrezkoak diren fondoak garatzea beka sistemetarako. Zentzu honetan, Nafarroako hainbat udalen eta mankomunitateren lana aipatu gabe ezin utzi, bertako biztanleei berezko eskubidea duten euskara ikastea ekonomikoki hain pisutsua ez izatea ahalbideratzen
|
dutelako
.
|
|
|
Ikasleek duten motibazioa aztertu dugu, euskaltegietara bultzatzen dituzten arrazoiak ezagutzearren. Gure susmoa, neurri handi batean tituluren bat behar
|
dutelako
etortzen direla zen, eta neurri handian bete betean asmatu dugu. Bide batez eskerrik beroenak eman nahi dizkiegu HIZNET ikastarorako ikerketa egiten lagundu diguten AEK ko Foruko Barnetegiko eta Gernikako euskaltegiko, Basauriko Udal Euskaltegiko, Bilbo Zaharra euskaltegiko, Ulibarri Euskaltegiko eta Zornotzako Barnetegiko lagunei.
|
|
|
Testuinguru gure ikasleak trebatzeko eta motibatzeko. Trebatzeko, ikasleak erabilera errealean jarduteko aukera izango duelako eta esanguraz hornitutako ikas prozesua burutzeko elementuak eskainiko dizkigulako; motibatzeko, ikasleen aurrerapausoek eragin zuzena izango
|
dutelako
plangintzaren aurrerabidean. Gainera, HABEren Helduen Euskalduntzerako Oinarrizko Kurrikulua, irakaskuntza mailan, metodologia komunikatibo eraginkorrean asmatu ahal izateko tresna egokia izan daiteke.
|
|
|
Horretaz gain, erizain batentzat, suhiltzaile batentzat eta Haur Hezkuntzan arituko den irakasle gai batentzat gauza berdinak lantzen ditugu, azterketa ereduek halaxe eskatzen
|
dutelako
. Haur Hezkuntzakoak alkateari makina bat gutun idatziko dizkio, baina ez du ipuin bakar bat kontatuko.
|
|
|
Horretaz gain, erizain batentzat, suhiltzaile batentzat eta Haur Hezkuntzan arituko den irakasle gai batentzat gauza berdinak lantzen ditugu, azterketa ereduek halaxe eskatzen
|
dutelako
.
|
|
|
Bai Euskarari eta EBPN dira egun indarrean ditugun plan estrategikoak. Hauek normalizazioa antolatzea bilatu dute eta, urrats garrantzitsua izan dira, batez ere eragin beharreko esparruak identifikatzea ekarri
|
dutelako
eta, lurraldekako prozesuaz gain, arlokakoa bultzatu nahi dutelako. Era berean euskalduntze alfabetatzearen norabidea edo ikusmira zabaldu egin behar dela uste dugu, eskualdekako edo herrikako sareaz gain arlokakoa bultzatu litzateke.
|
|
|
Bai Euskarari eta EBPN dira egun indarrean ditugun plan estrategikoak. Hauek normalizazioa antolatzea bilatu dute eta, urrats garrantzitsua izan dira, batez ere eragin beharreko esparruak identifikatzea ekarri dutelako eta, lurraldekako prozesuaz gain, arlokakoa bultzatu nahi
|
dutelako
. Era berean euskalduntze alfabetatzearen norabidea edo ikusmira zabaldu egin behar dela uste dugu, eskualdekako edo herrikako sareaz gain arlokakoa bultzatu litzateke.
|
|
|
Hegoaldean, irakaskuntzari esker, haurren eta gazteen artean euskararen ezagutza handitu egin da azken bost urte horietan, bereziki ingurune erdaldunenetan. Adinekoen eta helduen arteko ezberdintasunak aldiz, murrizten doaz euskararen ezagutzari dagokionez, alde batetik, gazte euskaldunak sartzen ari direlako helduen adin taldean eta bestetik heldu erdaldun zaharrenak adinekoen multzoaren zati gero eta handiago bat suposatzen
|
dutelako
eta adinekoen taldean ziren euskaldunak, batzuk ia elebakarrak, apurka apurka desagertzen doazelako.
|
|
|
— Zonalderik euskaldunenen eta erdaldunenen arteko aldea handitu egingo dela iruditzen zait, euskararen erabileraren hobekuntzari dagokionez, zonalde euskaldunenek erritmo biziagoa agertuko
|
dutelako
, erdaldunenen aldean.❚
|
|
|
Hipotesia: " Zonalderik euskaldunenen eta erdaldunenen arteko aldea handitu egingo da, euskararen erabileraren hobekuntzari dagokionez, zonalde euskaldunenek erritmo biziagoa agertuko
|
dutelako
, erdaldunenen aldean."
|
|
|
Baina, Gasteizen eta Araban (balizko mintzakide) euskaldunen presentziak gora egiten duen arren, erabilerak jauzi handia egin dezan behar diren baldintzak oso urrun daude, oraindik ere. Batetik, euskaldunen proportzioak oso apalak izanik Altunaren azalpenari jarraikihorien igoerek, erabileran, oso eragin apala
|
dutelako
. Bestetik, euskaldundu diren gazte jende horiek –gazteak, gehienbat, aurrerago ikusiko dugun bezala– erdarazko harreman sareetan gizarteratuta daudelako, berariazko harreman sare euskaldunik sortzera iritsi gabe.
|
|
|
Azpimarratzekoa da, helduen erabilpenak gora egiten duela 2001 eta 2006aren tartean, batik bat beraien haurrek eskolan euskara geroz eta gehiago ikasten
|
dutelako
, gurasoek horrela erabaki dutelako, eta hizkuntza hori baliatzen ahalegintzen baitira, bai umeen eskolatzea jarraitzeko, bai familia bizian euskara erabiltzeko.
|
|
|
Azpimarratzekoa da, helduen erabilpenak gora egiten duela 2001 eta 2006aren tartean, batik bat beraien haurrek eskolan euskara geroz eta gehiago ikasten dutelako, gurasoek horrela erabaki
|
dutelako
, eta hizkuntza hori baliatzen ahalegintzen baitira, bai umeen eskolatzea jarraitzeko, bai familia bizian euskara erabiltzeko.
|
|
|
2006ko urrian egindako V. Kale Erabileraren Neurketako datuek irakurketa gazi gozoa eragin digute. Gozoa Euskal Herriko datu orokorrek, motel bada ere, gorazko joera adierazten
|
dutelako
; baita orain arte beherazko joera adierazten zuen Arabak ere joera aldatu eta gorazko bidea abiatu duela ematen duelako ere. Halaber, Nafarroa egonkor mantendu da oraingoan ere, Gobernuaren aldetik izan dituen laguntza eza eta traben gainetik.
|
|
|
2006ko urrian egindako V. Kale Erabileraren Neurketako datuek irakurketa gazi gozoa eragin digute. Gozoa Euskal Herriko datu orokorrek, motel bada ere, gorazko joera adierazten
|
dutelako
; baita orain arte beherazko joera adierazten zuen Arabak ere joera aldatu eta gorazko bidea abiatu duela ematen duelako ere. Halaber, Nafarroa egonkor mantendu da oraingoan ere, Gobernuaren aldetik izan dituen laguntza eza eta traben gainetik.
|
|
|
Aldi berean, ostera, sinesten dut ezin diegula gure osteko belaunaldiei ezer ezarri goitik behera, eta eurek ere egin behar dituztela gure hizkuntza eta kultura transmititu euren ondorengoei igarotzeko. Gure belaunaldiak nahi duen beste ezar dezake beste belaunaldien gainean, baina eurek sinesten ez badute, alferrik da, gure osteko belaunaldiek transmitituko
|
dutelako
(konturatzaka, beharbada) eurek barruan daroatena, eta eurek sinetsi behar dute hori barru barruan, bestela alferrik da. xxi. gizaldiaren hasiera honetan geure burua euskalduntzat dugunok egin dezakegun gauzarik onena da mundu zabaleko kultura handienek egiten dutena ikusi eta, ahal den neurrian eta moduan, behintzat, geurera aldatzea. Bestela, geureak egin du!
|
|
|
Horrela esanda irudi luke zenbait eta produktu hobea eginda orduan eta jendea gehiago erakarriko duela kulturak, baina dinamika bestelakoa da oso. Produktuak sortu eta ematea ez da nahikoa kulturak galdu ahal izan dituen funtzioak berreskuratzeko edo indartzeko, kulturatik kanpo geratzen diren faktoreek eragin itzela
|
dutelako
gutako bakoitzarengan, ohartzen ez bagara ere. batzuk osatzen dute gutako bakoitzaren kode erreferentziala (kulturgileak, ekintza bereziak, errito bereziak, gizartearentzako garrantzitsuak izan diren norbanako zein taldeak,...). Guzti horiek gure kodean txertatuta taldeko kide sentitzen gara, besteekin harremanetan jartzen gara, komunikatu egiten gara...
|
|
|
Euskara elkarteek bizipen hori transmititu nahi dute kultur eskaintzaren bitartez, euskarazko kultur adierazpenen sorkuntza eta hedapenean eraginez nagusiki. Euskarazko emanaldiak programatzen dituzte, ez euskaraz direlako bakarrik, euskaraz izateak euskal komunitatearen erreferente egiten dituelako, komunitate bezala bizi ditugun kezka, arazo eta ikusmoldeak erakusten dituelako eta, nola bizi garen erakutsi nahi
|
dutelako
. Euskaraz egiten dugunoi, euskaraz bizi garenoi, euskaraz bizi nahi dugunoi, euskal komunitatearen ateko giltzak eskaintzen dizkigute euskara elkarteek.
|
|
|
Horrela esanda irudi luke zenbait eta produktu hobea eginda orduan eta jendea gehiago erakarriko duela kulturak, baina dinamika bestelakoa da oso. Produktuak sortu eta ematea ez da nahikoa kulturak galdu ahal izan dituen funtzioak berreskuratzeko edo indartzeko, kulturatik kanpo geratzen diren faktoreek eragin itzela
|
dutelako
gutako bakoitzarengan, ohartzen ez bagara ere. Jendeak ez du musika ingelesa entzuten euskal musika gustatzen ez zaiolako, baizik eta hori delako eskuragarrien duena, publizitate gehiena eman eta sortzen duena, mundu erreferente kulturalak ez zaizkiolako arrotz egiten, munduko" lingua franca" nagusia ingelesa delako,...
|
|
2008
|
|
|
Euskaldunak bere hizkuntzaz idatzi gura duenean zalantza ugari aurkitzen ditu. Batetik, eskolak toki guztietan oraindik idazteko gaitasuna bermatzen ez duelako, edo bestetik, belaunaldi zaharragoek euskaraz ikasteko aukerarik izan ez
|
dutelako
, sarritan euskaldunak badaki esaten hitz bat baina ez daki nola idatzi behar den batuaz; esate baterako, ondoko hitzen artean zein da batuaz erabili behar dudana arbola adierazteko, zuhaitz?
|
|
|
Euskarazko hamaika corpus identifikatu ditugu: batzuk euren buruari corpus esaten diote, beste batzuk corpus izaera dute eta beste batzuk corpustzat hartzeko modukoak dira, corpus gisako erabilera bideratu
|
dutelako
(corpus analisian erabili ohi den moduko kontsulta aukerak eskaintzen dituztenak, esaterako).
|
|
|
Itzulpen automatikoan, testu idatziekin egiten da lan eta, bereziki, testu informatizatuekin, hau da, euskarri informatiko batean gordeta dauden testu dokumentuekin, esate baterako, testu tratamenduko programekin sor edo edita daitezkeen dokumentuak. Automatikoa da informatika sistemek egiten
|
dutelako
, hau da, software egokia instalatuta daukaten ordenagailuek. Honela definitzen da itzulpen automatikoa:
|
|
|
katalanez dagoen dokumentua ulertzen ez duenak itzulpen automatikoa erabiltzen du ulertzeko. Banaketarako aplikazioak, ordea, nahiko ohikoak dira, sarritan itzuli behar baitira dokumentuak katalanera legeak agintzen duelako edo enpresa pribatuetako administrariek edo bezeroek hala eskatzen
|
dutelako
. Testu asko itzultzen da automatikoki katalanera eta berrikusi egiten dira (edo berrikusi egin behar lirateke) argitaratu aurretik.
|
|
|
Zer egingo dugu programek" Bartzelonako katalana" soilik ulertzen edo sortzen badute? Horrelako programetan, arazoak izan ditzakegu, ez
|
dutelako
ulertzen edo sortzen katalanaren aldaera bat. Aldaera ulertzen ez badute, emaitzak hobetu daitezke testu orijinala aurreditatuz, sistemak erabiltzen duen aldaerara egokitzeko (adibidez, sistemak Valentziako formak ulertzen ez baditu, este guztien ordez, aquest idatz daiteke; uïsca bukaeraren ordez, –ueixi, eta abar); aurredizio hori automatizatu egin daiteke, adibidez, testu tratamenduko programaren makroaginduak(" makroak") erabiliz askotan azaltzen diren hitzak ordezteko.
|
|
|
Ikuspegi psikosozialari jarraituz, interesgarrienak prototipoak dira, muturreko IELen adierazgarri direlako, suposatuz prototipoak ulertzeak erraztuko duela erdibideko tipoak ere ulertzea –ikuspegi psikosozialenan ohikoa dena), hauek joerak adierazten dituztelako eta, agian, prototipo batzuenganako ibilbidea erakutsiko
|
dutelako
. Irizpide horri jarraituz, eta analisiak sinplifikatzearren, prototipoetan honakoak aztertuko ditugu:
|
|
|
• IELarekin lotzen diren hipotesiak kontuan hartuz: H baieztatzen da, IELari ildo afektiboa (sentimenduak) ildo kognitiboa baino indartsuago lotzen zaiolako, eta hobeto definitzen dituelako IEL motak (2 eta 3 Taulak). H eta H baieztatzen dira, motak eta identitate osagarriak definitzerakoan (kultura eta hizkuntza, adibidez) aurrekariek eta ondorioek modu esanguratsuan jokatzen
|
dutelako
, zer den aurrekari eta zer den ondorio nekez bereiziz (6.Taula). H baieztatzen da, artikuluan erakutsi ditugun emaitzak kontuan hartuta, adibidez, euskalduna ala espainiarra izan nahi portaera aukeratzerakoan, unibertsitateko ikasketa hizkuntza portaera aukeratzerakoan eta abar (3 eta 6 Taulak). H ez da osorik baieztatzen, euskalduna edo espainiarra ez diren bestelako lurraldetasun dimentsioak (E... Gai hori oso garrantzitsua da gurea bezalako ukipen egoeratako erkidegoetan, baina artikuluan erakutsi ditugun emaitzekin ezin da baieztatu. H baieztatzen da, neurri batean behintzat, hiru muturreko prototipoen artean bi bakarrik direlako indartsuak:
|
|
|
Frantses hiztunen lurraldeeremua Quebeceko probintziatik Kanada osora pasatuz, eta gero Ipar Amerikako kontinente osora pasatuz, badirudi Quebeceko frantses hiztunak benetako gutxiengo egoeran daudela, eta horren ondorioz, Quebeceko gehiengo frankofonoaren bizindar posizioak txikiagoa ematen du. Frantsesaren aldeko aktibistak, bestalde, kexatu egiten dira anglofono, alofono eta immigrante askok ez
|
dutelako
frantsesa erabiltzen esparru pribatuetan, esaterako, etxean. Adierazten dute 101 legeak huts egin duela gutxiengoak asimilatzeari dagokionez, eta horrek arrisku handiagoan jartzen duela frantsesaren eta gehiengo frankofonoaren bizindarposizioa Quebecen.
|
|
|
(Bourhis, 2001a). Azkenean, hizkuntza politikek eragin nabarmena izan dezakete gutxiengoen hizkuntzaren erabilpen mailan, edota hizkuntza horren biziraupenean edo galeran, gehiengoaren taldeak osatutako ingurune tolerante edo intolerantera egokitu behar
|
dutelako
.
|
|
|
Ez da euskara entzuten kalean, egiten ez delako. Gurasoek seme alabei euskaraz bai baina euren artean erdaraz egiten
|
dutelako
. Politikariek nahiago dutelako prentsaurrekoetan erdaraz jardun euskaraz baino.
|
|
|
Gurasoek seme alabei euskaraz bai baina euren artean erdaraz egiten dutelako. Politikariek nahiago
|
dutelako
prentsaurrekoetan erdaraz jardun euskaraz baino. Apaizak erdara darabilelako pulpituan.
|
|
2009
|
|
|
Iraia Saenzek blogek euskararen irakaskuntzan izan dezaketen erabilgarritasunaz eta hauek eskaintzen dituzten onurez dihardu. Ikasleak motibatu, jarrera aktiboa bultzatu eta irakaslearekiko gertuko harremana sustatzeko balio
|
dutelako
, ikas prozesuaren maila guztietan erabilgarri eta onuragarri direla da bere ondorio nagusia.
|
|
|
8 Ahalegin handienak eguneroko bizitzako formek eta edukiek jarraipena izan dezaten egin behar dira, komunitateko bizitzari eusten, euskal herriek partaidetza handia eta elkartze dinamika indartsua
|
dutelako
. Dena den, gainerako kultura adierazpenak ere garrantzitsuak dira, sozializatzeko balio duten neurrian, balio kolektiboei eusten dielako eta balio horiek eguneratzen eta sortzen dituztelako, eta komunitatearen barruko integrazio sinbolikoa errazten dutelako.
|
|
|
8 Ahalegin handienak eguneroko bizitzako formek eta edukiek jarraipena izan dezaten egin behar dira, komunitateko bizitzari eusten, euskal herriek partaidetza handia eta elkartze dinamika indartsua dutelako. Dena den, gainerako kultura adierazpenak ere garrantzitsuak dira, sozializatzeko balio duten neurrian, balio kolektiboei eusten dielako eta balio horiek eguneratzen eta sortzen dituztelako, eta komunitatearen barruko integrazio sinbolikoa errazten
|
dutelako
.
|
|
|
Bakoitza bere lekutik eta egoeratik, baina batera!. Orduan Euskararen ´aurkako´ monopolizatzaileak, minimizatzaileak eta manipulatzaileak atzean geldituko dira bakarrik, euskaldunok erdaraz banatu nahi gaituztelako, baina
|
dutelako
".
|
|
|
Abertzale erdaldunak, euskotarrak, izan dira eta dira gure herria askatu nahian dabiltzan gehienak. Horietako asko elebidun, baina, hala ere, funtsean, erdaldun, azken hizkuntza hauxe
|
dutelako
kultura, ezaguera eta emozioen eremu sinbolikoan hizkuntza nagusia. Erdaraz pentsatutako proiektuak, erdaraz gauzatutako asmoak, ezin dira izan nazio euskaldunaren garapenerako eta askapenerako.
|
|
|
Zentzu honetan, nahiz eta uste Donostiak, berez, euskararen normalizazio prozesuan aurrera egiteko beste hainbat udalerrik eta hiriburuk (hiriburuak aipatzearen arrazoia, eredu modura edo joera batzuk finkatzera begira indar handiagoa
|
dutelako
da) baino baldintza hobeak badituela, horrek ez du bere horretan aurrera egingo euskararen aldeko hizkuntza politika aktibo bat bideratzen ez bada. Alde horretatik, Donostiako Udalak, Euskararen Udal Patronatuaren bitartez," Euskararen Ekimen Estrategikoak.
|
|
|
• Eta azkenik, eta ez justu garrantzia gutxien
|
dutelako
, prozesu hauetan erabili dituzten estrategiak. Aztertutako bikoteek beren hizkuntza aldatzeko nahia praktikara eramatea lortu dute (beste batzuk agian ez).
|
|
|
Zazpi kasu horietan ez da eman aldaketa nabarmen edo erabateko bat harremanean gaztelaniazko ohituratik euskarazko ohiturara. Batzuen kasuan, betidanik egin
|
dutelako
neurri batean euskaraz eta gaztelaniaz, eta ezin da esan kasu horietan ohituraren aldaketa nabarmen bat egon denik. Eta beste batzuen kasuan, aldiz, gaur egun ere beraien arteko harremana nagusiki gaztelaniaz dela ondorioztatzen delako beren kontakizunetik.
|
|
|
Azken boladan, krisi ekonomikoa arlo sozio-ekonomikoa gogor astintzen ari da, eta arloko sektorea batez ere, makina erremintarena. Horren ondorioz, IMHk bere jarduneko irteera gastuei eusteko eta dagoen egoerari aurre egiteko neurriak hartu ditu, baina, testuinguru horretan Goazen planak ez du murrizketarik pairatu, batetik, kanpo finantzazioak bideragarritasuna bermatu
|
dutelako
, eta bestetik, euskara plana emaitzak lortzeari begira lerrotu delako.
|
|
|
• Sentitzen duten beharrak: kanpo eskaria izan
|
dutelako
abian jarri duten, barne eskaria izan dutelako, kohesiorako erreminta gisa ikusten dutelako...
|
|
|
• Sentitzen duten beharrak: kanpo eskaria izan dutelako abian jarri duten, barne eskaria izan
|
dutelako
, kohesiorako erreminta gisa ikusten dutelako...
|
|
|
• Sentitzen duten beharrak: kanpo eskaria izan dutelako abian jarri duten, barne eskaria izan dutelako, kohesiorako erreminta gisa ikusten
|
dutelako
...
|
|
|
• Denboran iraunaraziko
|
dutelako
.
|
|
|
• Enpresakoek plana enpresakoena dela sentituko
|
dutelako
.
|
|
|
• Enpresako beste prozesuen parean eta moduan kudeatuko
|
dutelako
.
|
|
|
• Sistematizatu egingo
|
dutelako
.
|
|
|
• Enpresek plana bere egiten badute, enpresan sartzen diren langile berriek errazago egingo
|
dutelako
bere.
|
|
2010
|
|
|
Gabezia horrek ez du pertsona horren eguneroko bizitza tragedia bihurtzen, baina" erdalduna" izatea marka nabaria da Leitzan, euskararen bizitasunaren seinale gure ustez. Errelebantea da datua, herriko eguneroko bizitzan euskara ere errelebantea delako; denok gaztelaniaz jakin arren, eta denok erdaldunak izan arren, euskaraz ez dakitenek multzo edo talde bat osatzen
|
dutelako
, sozialki hautematen dena eta ez jakite horren ondorioak nolabait nozitzen dituena.
|
|
|
Hocevaren lehen hipotesiaren arabera, kapitalismoaren lehen fasean konkurrentzia perfektuak ahalbidetzen du enpresek eskala errendimenduak limiteraino erabiltzea, eta ondorioz, hizkuntza nagusiko produktuek eskari handiagoa dutenez, oreka prezio txikiagoak edukitzea, ekoizpen honetara bultzatuz ere hizkuntza gutxituko kontsumitzaileak, azken hauek beren baliagarritasuna hobetuko
|
dutelako
hizkuntza nagusiko produktuak erosiz. Egileak dioenez, kapitalismo modernoan nagusitu den konkurrentzia monopolistikoan, enpresek diferentziatu egiten dituzte beren produktuak, eta orduan hizkuntza gutxituetako produktuek, bereziak izanik, beren merkatu propioan bere prezioak dituzte, eta prezio hauek txikiagoak izan daitezke.
|
|
|
1 Egilearen arabera, salbuespenak lirateke hizkuntza arrotza erabiltzea nahiago dutenak, bai hizkuntza hori ikasi nahi
|
dutelako
, bai prestigio gehiagokoa dela uste dutelako.
|
|
|
1 Egilearen arabera, salbuespenak lirateke hizkuntza arrotza erabiltzea nahiago dutenak, bai hizkuntza hori ikasi nahi dutelako, bai prestigio gehiagokoa dela uste
|
dutelako
.
|
|
|
• Elebidunak %43 inguru baldin badira Gipuzkoan (euskara eta gaztelania) %4 dira gaztelania eta ingelesa menperatzen
|
dutelako
bere burua elebiduntzat dutenak eta beste hainbeste gaztelania eta frantsesa menperatzen dutelako bere burua elebiduntzat dutenak. Aipagarria da Gipuzkoako gazteen artean, aldiz, 10etik batek diola gaztelaniaz eta ingelesez elebiduna dela (euskaraz ez daki) (3.4 atala, 33 or.).
|
|
|
• Elebidunak %43 inguru baldin badira Gipuzkoan (euskara eta gaztelania) %4 dira gaztelania eta ingelesa menperatzen dutelako bere burua elebiduntzat dutenak eta beste hainbeste gaztelania eta frantsesa menperatzen
|
dutelako
bere burua elebiduntzat dutenak. Aipagarria da Gipuzkoako gazteen artean, aldiz, 10etik batek diola gaztelaniaz eta ingelesez elebiduna dela (euskaraz ez daki) (3.4 atala, 33 or.).
|
|
|
Elebidunak %43 inguru baldin badira Gipuzkoan (euskara eta gaztelania) %4 dira gaztelania eta ingelesa menperatzen
|
dutelako
bere burua elebiduntzat dutenak eta beste hainbeste gaztelania eta frantsesa menperatzen dutelako.
|
|
|
Elebidunak %43 inguru baldin badira Gipuzkoan (euskara eta gaztelania) %4 dira gaztelania eta ingelesa menperatzen dutelako bere burua elebiduntzat dutenak eta beste hainbeste gaztelania eta frantsesa menperatzen
|
dutelako
.
|
|
|
Euskal Herrian dagoeneko hainbat ikerlan egin dira jarreren eragina aztertzeko asmoz eta agerian gelditu da ikasleek hizkuntzarekiko adierazten dituzten jarrerek hizkuntzaren erabileran edota ikaste irakaste prozesuan eragiten dutela (Arratibel, 1999; Esp�, 1994; Larrañaga, 1995; Lasagabaster, 2001, 2003, 2007; Madariaga, 1994; Perales, 2001; Sagasta, 2000). Gainera, ikasleak etorkizuneko irakasleak direnean, hizkuntzarekiko jarreren lanketa ezinbestekoa da, beren emozioak eta hizkuntza bakoitzarekiko sentitzen dutena erraz transmitituko
|
dutelako
gelan daudenean. Gaia aztertzeko hainbat ikerlan egin dira hizkuntzak ukipen egoeran dauden hainbat testuingurutan:
|
|
|
" Zer" berri honi erantzuteak funtsean gure enpresak aldatzea dakar, prozesu errepikakorretan trebaturiko langileek ez
|
dutelako
erraz beteko rol berria. Enpresek lagundu egin behar dute trantsizioa, baina askoz garrantzitsuagoa izango da geure prestakuntzan eman beharreko jauzia.
|
|
|
Hizkuntza ekologiak hizkuntzen arteko harremanak modu berrian ulertzen ditu. Harreman horiek, ezinbestean, gatazkatsuak eta baztertzaileak izan behar
|
dutelako
ideia gaindituz, honako ideiak azpimarratzen ditu: " Hizkuntza gutxituaren sustapena ez litzateke beste hizkuntz (ar) en kaltetan egin behar Hizkuntzen arteko bizikidetza, hizkuntzen arteko elkarbizitza litzateke helburua" (Coyos 2009); Mundu osoan zabaldutako estatu nazioaren hizkuntza bakarreko eredua gainditu nahi du hizkuntzaekologiak;"... hizkuntza desberdintasunaren mantentzeaz arduratzen da, hizkuntza guztiek," txiki" ek barne, gizadi osoari aberastasuna ematen diotela argudiatuz" (Coyos 2009).
|
|
|
Hizkuntza ekologiak hizkuntzen arteko harremanak modu berrian ulertzen ditu. Harreman horiek, ezinbestean, gatazkatsuak eta baztertzaileak izan behar
|
dutelako
ideia gaindituz, honako ideiak azpimarratzen ditu: " Hizkuntza gutxituaren sustapena ez litzateke beste hizkuntz (ar) en kaltetan egin behar Hizkuntzen arteko bizikidetza, hizkuntzen arteko elkarbizitza litzateke helburua".
|
|
|
1) Liburua" kasu ikerketa" modura kontsidera daiteke euskal kasuikerketa, bertan aztertzen delako testuinguru berezi bateko hizkuntzaren jabekuntzan izan den historia zoragarria. Horrelako kasuikerketak baliagarriak dira heuristikoki aberatsak izan daitezkeelako, eta zer gerta daitekeen irudikatzen
|
dutelako
. Gainera hurrengo ikerketetarako nolako hipotesiak erabili daitezkeen iradokitzen dute, eta ikuspegi anitzak erabiltzeko aukera zabaltzen dute.
|
|
|
euskara biziberritzen ari da. azken hogeita hamar urteotako euskararen kronika, hazkunde baten kronika da, ezbairik gabe. oro har, eta iparraldean izan ezik, hazi eta indartu egin da euskararen presentzia gizartean, nabarmenki euskal autonomia erkidegoan, eta motelago, oso apal, nafarroan. hori da ikerketa soziolinguistikoek erakusten dutena, bai euskal herriko iV. inkesta Soziolinguistikoak, bai euskal autonomia erkidegoko iV. Mapa Soziolinguistikoak, baita euskararen belaunaldi arteko transmisioari buruz egindako ikerketek ere. euskal autonomia erkidegoan euskarak izan duen hazkundea honako arrazoi hauengatik gertatu da: besteak beste, herritarren gogoa euskara hauspotzea izan delako, herri aginteek autogobernua euskararen zerbitzura jarri
|
dutelako
, euskarak puntako babes ofiziala izan duelako, hizkuntza politika eraginkor bat garatu delako, gizarteko hainbat arlotan sorturiko elkarteek euskara bultzatu dutelako, eta, oso bereziki, oinarrizko kontsentsu politiko batetik abiatu ginelako, nahiz eta —paradoxikoa dirudien arren— ez dugun kontsentsu hori behar beste zaindu edo hedatu elebitasunak aurrera egin ahala. Faktore horiek ahulagoak izan diren lurraldean —nafarroan—, askoz motelagoa izan da euskararen hazkundea; eta faktore horiek gehienak falta izan diren lurraldean —iparraldean—, euskarak atzeranzko bidean jarraitu du, nahiz eta gazte elebidunen kopurua lehen aldiz oraintxe hasi den apurka bada ere gora egiten. euskarak ez du bere historian gaur egun adina hiztun eduki, eta inoiz bereak ez zituen esparru sozialak eta funtzionalak ditu bereganatuak gaur. gutxi gorabehera zortziehun mila hiztun ditu, eta horietarik hirurehun mila dira euskara etxean ez baizik eta eskolan edo heldu aroan ikasi dutenak. euStatek argitaraturiko datuen arabera, eaen gaur egun bi urte edo gehiagoko herritarren %37, 5ak daki ongi euskaraz; eta duela hogeita bost urte, %22k besterik ez. orduan herritarren bi heren ziren euskaraz ezer ere ez zekiten elebakarrak; baina, gaur egun, erdia baino gutxiago dira, %45.
|
|
|
euskara biziberritzen ari da. azken hogeita hamar urteotako euskararen kronika, hazkunde baten kronika da, ezbairik gabe. oro har, eta iparraldean izan ezik, hazi eta indartu egin da euskararen presentzia gizartean, nabarmenki euskal autonomia erkidegoan, eta motelago, oso apal, nafarroan. hori da ikerketa soziolinguistikoek erakusten dutena, bai euskal herriko iV. inkesta Soziolinguistikoak, bai euskal autonomia erkidegoko iV. Mapa Soziolinguistikoak, baita euskararen belaunaldi arteko transmisioari buruz egindako ikerketek ere. euskal autonomia erkidegoan euskarak izan duen hazkundea honako arrazoi hauengatik gertatu da: besteak beste, herritarren gogoa euskara hauspotzea izan delako, herri aginteek autogobernua euskararen zerbitzura jarri dutelako, euskarak puntako babes ofiziala izan duelako, hizkuntza politika eraginkor bat garatu delako, gizarteko hainbat arlotan sorturiko elkarteek euskara bultzatu
|
dutelako
, eta, oso bereziki, oinarrizko kontsentsu politiko batetik abiatu ginelako, nahiz eta —paradoxikoa dirudien arren— ez dugun kontsentsu hori behar beste zaindu edo hedatu elebitasunak aurrera egin ahala. Faktore horiek ahulagoak izan diren lurraldean —nafarroan—, askoz motelagoa izan da euskararen hazkundea; eta faktore horiek gehienak falta izan diren lurraldean —iparraldean—, euskarak atzeranzko bidean jarraitu du, nahiz eta gazte elebidunen kopurua lehen aldiz oraintxe hasi den apurka bada ere gora egiten. euskarak ez du bere historian gaur egun adina hiztun eduki, eta inoiz bereak ez zituen esparru sozialak eta funtzionalak ditu bereganatuak gaur. gutxi gorabehera zortziehun mila hiztun ditu, eta horietarik hirurehun mila dira euskara etxean ez baizik eta eskolan edo heldu aroan ikasi dutenak. euStatek argitaraturiko datuen arabera, eaen gaur egun bi urte edo gehiagoko herritarren %37, 5ak daki ongi euskaraz; eta duela hogeita bost urte, %22k besterik ez. orduan herritarren bi heren ziren euskaraz ezer ere ez zekiten elebakarrak; baina, gaur egun, erdia baino gutxiago dira, %45.
|
|
|
[Iruñea]... betiko lagunekin (nirekin ikastolara joan direnak) euskaraz mintzatzen naiz edo behintzat saiatzen gara. Batzuk ahaztu
|
dutelako
, lotsa ematen dielako... Mutil lagunarekin gauza berdina gertatzen zait.
|
|
|
gazteen euskalduntzearen sorburuan gurasoen nahikaria egon ohi da beti: euskara seme alabei etxean irakatsi dietelako edo haiendako euskarazko eskola hautatu
|
dutelako
.
|
|
|
Hau da, gazte askorendako euskara bizipen etena edo ez jarraitua izan da, bizipen atomizatua eta batzuetan, eskolara mugatua. Hori horrela izanda, euskara eremu akademikoari lotzen diote hala bizipenetan nola erabilera ohituretan. edo haiendako euskarazko eskola hautatu
|
dutelako
. bakanetan baizik ez dute gazteek beraiek euskaltegira jo euskara ikastera (eta halakoetan 1990ean baino lehenago sortutako gazteak dira). nafarroako eremu erdaldunetako gazteak euskalduntzean euskarazko irakaskuntzaren funtsezko ekarpena aipatuta, ezin dugu atzendu d eredua ez dela nafarroa gehieneko hezkuntza sistema publikoan eskaintzen eta herrian berean ikastolarik ez duten familiek berebizi... arreba ezin izan zen bera bezala ikastolan euskaldundu.
|
|
|
Euskararekin izan dudan harremana nahiko estua dela esan dezaket, nire lagunak, anaia eta familiako zenbait osaba izeba eta lehengusinekin euskaraz aritu naizelako eta gaur egun arte euskaraz ikasten jarraitzeko aukera izan dudalako. Hala ere, denbora aurrera doan heinean gutxiago erabiltzen dut euskara, nire lagunak gazteleraz ikasten
|
dutelako
eta gaur egun, ohitura faltagatik, ez dugu euskaraz hitz egiten...
|
|
|
nahikoa da euskara ikastea bi munduko egoera gainditzeko? behin betiko ondoriorik ezin atera daiteke ikerlarien esku dauden datuetatik, baina badirudi zenbait kasutan, euskara heldutan ikasi arren, inguru erabat erdaldunetan bizi diren partaideek ez dutela lortu euskararen mundura sartzea, nahikoa euskarazko sareetan parte hartzen ez
|
dutelako
. euskara ikasi arren, atzerritar hizkuntza bat bailitz egiten bada, hizkuntza komunitateko kide bihurtu gabe, nekez gaindituko da bi munduko egoera. horregatik, batez ere inguru elebakarretan euskarazko mota guztietako sareak sortzea eta daudenak trinkotzea ezinbestekoa da.
|
|
|
Nahikoa da euskara ikastea bi munduko egoera gainditzeko? Badirudi zenbait kasutan, euskara heldutan ikasi arren, inguru erabat erdaldunetan bizi diren partaideek ez dutela lortu euskararen mundura sartzea, nahikoa euskarazko sareetan parte hartzen ez
|
dutelako
. Euskara ikasi arren, atzerritar hizkuntza bat bailitz egiten bada, hizkuntza komunitateko kide bihurtu gabe, nekez gaindituko da bi munduko egoera.
|
|
|
Heldu euskaldunek, egoeraren zailtasunaz jabeturik, ez dute harridura erakusten, irakurketa errealistagoa egiten dute. partaideen pertzepzio horien aurrean, zenbait xehetasun ematea komeni da. gazteek ei duten euskararen erabilera urriak helduengan sortzen duen ardura eta harridura ulergarriak dira, batez ere, heldu horietako askok ez
|
dutelako
euskara nahiko luketen moduan ikastea lortu, eta ez baitute ulertzen ikasi dutenek, berriz, ez erabiltzea. edozein kasutan, gazteen benetako egoera sakonago aztertu behar da zer gertatzen den jakiteko. gazte denek primeran hitz egiten dutelako pertzepzioa, hau da, inolako arazo barik hitz egiten dutelako pertzepzioa, ez da guztiz zuzena. Familia eta giro erdaldunetan bizi diren ume eta gazte askok euskara eskolan ikasten dute gehienbat, eta euskaraz gaitasun handiarekin moldatzen ikasi dutela ezin da zalantzan ipini. hala ere, eskolak ez ohi ditu lagunarteko hartu emanetan erabiltzen diren hizkuntza ereduak eskaintzen, eguneroko jardueretan eta parekoen artean beharrezkoak diren hizkera ereduak alegia, eta eskatu ere ezin zaio egin (euskararen aholku batzordea 2009: 48). gazteek gaztelaniaz badituzte honelako ereduak, eta horietara jotzen dute, sarri, batez ere giro erdaldunetan hazitako gazteek. inguru euskaldunean bizi direnek, berriz, badituzte euskaraz eredu dinamikoak baina, hala ere, nerabezaroan erdarara jotzen dute sarri, helduen ustez, eta konpromiso falta erakutsita. ideia hauek auzitan ipin daitezke. batetik, ez dago argi gazteek erdarara erabat jotzen dutenik. aitzitik, taldekideen arteko bat bateko harreman eta erabat informal diren egoeretan jotzen dute gazte euskaldun askok gaztelaniara baina erabat ala euskara gaztelania kode —alternantziaz baliatuta—?
|
|
|
...a komeni da. gazteek ei duten euskararen erabilera urriak helduengan sortzen duen ardura eta harridura ulergarriak dira, batez ere, heldu horietako askok ez dutelako euskara nahiko luketen moduan ikastea lortu, eta ez baitute ulertzen ikasi dutenek, berriz, ez erabiltzea. edozein kasutan, gazteen benetako egoera sakonago aztertu behar da zer gertatzen den jakiteko. gazte denek primeran hitz egiten
|
dutelako
pertzepzioa, hau da, inolako arazo barik hitz egiten dutelako pertzepzioa, ez da guztiz zuzena. Familia eta giro erdaldunetan bizi diren ume eta gazte askok euskara eskolan ikasten dute gehienbat, eta euskaraz gaitasun handiarekin moldatzen ikasi dutela ezin da zalantzan ipini. hala ere, eskolak ez ohi ditu lagunarteko hartu emanetan erabiltzen diren hizkuntza ereduak eskaintzen, eguneroko jardueretan eta parekoen artean beharrezkoak diren hizkera ereduak alegia, eta eskatu ere ezin zaio egin (euskararen aholku batzordea 2009: 48). gazteek gaztelaniaz badituzte honelako ereduak, eta horietara jotzen dute, sarri, batez ere giro erdaldunetan hazitako gazteek. inguru euskaldunean bizi direnek, berriz, badituzte euskaraz eredu dinamikoak baina, hala ere, nerabezaroan erdarara jotzen dute sarri, helduen ustez, eta konpromiso falta erakutsita. ideia hauek auzitan ipin daitezke. batetik, ez dago argi gazteek erdarara erabat jotzen dutenik. aitzitik, taldekideen arteko bat bateko harreman eta erabat informal diren egoeretan jotzen dute gazte euskaldun askok gaztelaniara baina erabat ala euskara gaztelania kode —alternantziaz baliatuta—?
|
|
|
...uengan sortzen duen ardura eta harridura ulergarriak dira, batez ere, heldu horietako askok ez dutelako euskara nahiko luketen moduan ikastea lortu, eta ez baitute ulertzen ikasi dutenek, berriz, ez erabiltzea. edozein kasutan, gazteen benetako egoera sakonago aztertu behar da zer gertatzen den jakiteko. gazte denek primeran hitz egiten dutelako pertzepzioa, hau da, inolako arazo barik hitz egiten
|
dutelako
pertzepzioa, ez da guztiz zuzena. Familia eta giro erdaldunetan bizi diren ume eta gazte askok euskara eskolan ikasten dute gehienbat, eta euskaraz gaitasun handiarekin moldatzen ikasi dutela ezin da zalantzan ipini. hala ere, eskolak ez ohi ditu lagunarteko hartu emanetan erabiltzen diren hizkuntza ereduak eskaintzen, eguneroko jardueretan eta parekoen artean beharrezkoak diren hizkera ereduak alegia, eta eskatu ere ezin zaio egin (euskararen aholku batzordea 2009: 48). gazteek gaztelaniaz badituzte honelako ereduak, eta horietara jotzen dute, sarri, batez ere giro erdaldunetan hazitako gazteek. inguru euskaldunean bizi direnek, berriz, badituzte euskaraz eredu dinamikoak baina, hala ere, nerabezaroan erdarara jotzen dute sarri, helduen ustez, eta konpromiso falta erakutsita. ideia hauek auzitan ipin daitezke. batetik, ez dago argi gazteek erdarara erabat jotzen dutenik. aitzitik, taldekideen arteko bat bateko harreman eta erabat informal diren egoeretan jotzen dute gazte euskaldun askok gaztelaniara baina erabat ala euskara gaztelania kode —alternantziaz baliatuta—?
|
|
|
...ik (kasu horretan, gaztelaniaz bakarrik hitz egiten baitzaio). lan hitzarmenetan ere ez da ezartzen langileen hizkuntza eskubideei buruzko klausularik. enpresariek beren lan eremuan galizierarekiko duten jarrera, dudarik gabe, axolagabea da guztiz. oro har, ez daude enpresetan galiziera erabiltzearen aurka, baina gaztelania erabiltzen jarraitzen dute inertzia hutsez, zorrotik diru asko atera behar
|
dutelako
haien enpresak galizierara egokitzeko; ez daude horretarako prest, ez dakitelako argi zein den horrek ekar dezakeen onura ekonomikoa, eta ahaztu egiten dute kontsumitzaileen bi herenak galiziera dutela eguneroko hizkuntza.
|
|
2011
|
|
|
" Never Surrender jende askori ez zaio gustatzen euskeraz egiten
|
dutelako
, euskaldunei gainera. Dena euskeraz delako y suena mal.
|
|
|
Horregatik ez da hazi euskarazko kultur produktuen kontsumoa. Inkestetan beraiek zioten gazte askoren musika zaletasunak euskal hedabideetatik kanpo geratzen zirela, beste irizpide batzuen arabera jarduten
|
dutelako
. Eta euskarazko kultura kontsumitzen ez bada euskarazko erreferentzia sinbolikoak sortzea ezinezkoa da.
|
|
|
Musika gutxi jartzen
|
dutelako
.................................
|
|
|
Euskal musikarik jartzen ez
|
dutelako
.......................
|
|
|
Musika komertzial jartzen
|
dutelako
.........................
|
|
|
Zergatik ahazte eta etete hauek? Ba askoren artean, hiriaren gaztelerarekiko trakzio indarrak, gutxiespen historikoak, XX. mendeko bi diktaduretako zapalketak eta haren oroimenak, kalean aldenizatuak izatearen estigmak, honekin zuzen zuzen harremanduta dagoen klase estigmak eta borrokak, inguruetako askoren hiritartze bat batekoak... sakoneko lana egin
|
dutelako
. Hau da, guzti horrek imaginario hegemoniko honi aurre egiteko ahiturik eta indarge utzi izan du Bilboko euskaldungoaren gehiengoa, azken hamarkadetako erantzunak eta ikuspegi berriak heldu diren arte.
|
|
|
Litekeena da, noski, beste zenbait lekutan endoeta exo diglosiaren arteko bana lerro hori hain begien bistakoa ez izatea. ez nago seguru, bestalde, zatibitze horiek perspektiba berean eta irizpide berberaz erabiltzen direnik beti: frantses/ okzitano, gaztelania/ katalan edo gaztelania/ gailego bikoteak intralingual diglossia moduan har litezke, bikote bereko elementu biak latinetik datozelako nolabait eta, dudarik gabe, hudson en genetical relatedness ukaezina
|
dutelako
. Bestalde, bikote bakoitzeko elementu biak hizkuntza beregainak direnez egungo egunean, interlingual diglossia argien aurrean gaudela ere esan liteke. zein irizpidek du lehentasuna?
|
|
|
Arnasguneek segurtaturik izan behar dute, nabarmenki desitxuratu eta gesalduko ez badira, hirigintzaren alorreko autorregulazio maila arrazoizko bat: bertako euskaldunek ezkontzera ezinbestean kanpora joan beharrik ez izatea (udal arauek ezinezko edo prohibitibo bihurtzen
|
dutelako
bertakoen seme alabek bertan etxeak egitea edo erostea), eta beste aldetik kanpotarren uholde masiboak kontrolatzea, arras mesedegarrizko neurriak dira, beti ere pertsonen eta gainerako instantzien erabakimen esparruak alde batera utzi gabe. hori guztia kontuan izanik ere orain arte baino ondotxoz gehiago egin liteke arnasguneen kontzentrazio demografikoa babesteko. ondotxoz gehiago egin liteke e...
|
|
|
bi motibo hauek emango ditut iritzi horren indargarri: c1) perspektiba deskriptiboa da diglosiaren abiaburu nagusia, eta beraz perspektiba horren eskakizunak ongi ala gaizki betetzen dituen analizatu behar da. zaldia ez da belea baino okerragoa (ez eta hobea ere), hegan egiten ez dakielako. zaldien kalitatea ezin neur liteke, hegan hobeto edo okerrago egiten
|
dutelako
. Aurrerago helduko diogu berriro kontu horri.
|
|
|
Belaunaldi batetik bestera atzeraka doan hizkuntza: gero eta hiztun gutxiago dituelako eta, hori aski ez balitz, hiztun horiek gero eta esparru edo funtzio gutxiagotan erabiltzen
|
dutelako
hizkuntza ahul hori. Hori da, funtsean, ahuldu horrekin azaldu nahi dena:
|
|
|
Lionel Joly – Diglosiaren purgatorioaz artikuluari buruzko iritzi bat dutela ikusten eskola honetako pertsonak alienatuak direlako, egoera menderatzaileearen ikuspuntutik ikusten
|
dutelako
, menderatzailearen kosmobizioa barneratu dutelako. Berdina gertatzen da ezkutuan gelditzen den klaseen arteko borrokarekin eta maila etikorako jauzia bihurria egiten da:
|
|
|
Lionel Joly – Diglosiaren purgatorioaz artikuluari buruzko iritzi bat dutela ikusten eskola honetako pertsonak alienatuak direlako, egoera menderatzaileearen ikuspuntutik ikusten dutelako, menderatzailearen kosmobizioa barneratu
|
dutelako
. Berdina gertatzen da ezkutuan gelditzen den klaseen arteko borrokarekin eta maila etikorako jauzia bihurria egiten da:
|
|
|
" hamalau urte iragan dira [Txepetx en Un futuro para nuestro pasado argitaratu zenetik] eta auziak berdintsu dirauela dirudi, gehienek ez ikusiarena egiten jarraitzen baitute: batzuek interesik ez
|
dutelako
(edo kontrako interesak dituztelako, jakina) eta beste batzuek informazio faltagatik. Azken honek nire betiko kezka areagotzen zidan:
|
|
|
zein da beste hizkuntzekiko loturaren oinarrizko kontzeptua? hizkuntza bat ez da galtzen hiztunek bat batean hitz egiteari uzten diotelako edo mututu egiten direlako, baizik eta hiztunek beste hizkuntza bat hitz egitea erabakitzen
|
dutelako
, hau da, hizkuntza ordezten dutelako. hizkuntza bat hiltzen denean, giza komunikazioa ez da bertan behera gelditzen; hizkuntza kodea ordezten da.
|
|
|
zein da beste hizkuntzekiko loturaren oinarrizko kontzeptua? hizkuntza bat ez da galtzen hiztunek bat batean hitz egiteari uzten diotelako edo mututu egiten direlako, baizik eta hiztunek beste hizkuntza bat hitz egitea erabakitzen dutelako, hau da, hizkuntza ordezten
|
dutelako
. hizkuntza bat hiltzen denean, giza komunikazioa ez da bertan behera gelditzen; hizkuntza kodea ordezten da.
|
|
2012
|
|
|
Auzotarrei dagokienez, bi arrazoi hauek dira aipatuenak; euskarari beren ekarpena eman nahi dietelako eta beste kulturak ezagutzeko jakin nahia
|
dutelako
:
|
|
|
Batetik, ikastetxeek kalitatezko hezkuntza euskaraz bermatu dute, eta, bestetik, gurasoek horren alde egin dute, euskaraz ikastea beren umeentzat mesedegarria dela ikusi
|
dutelako
. ordutik hona hizkuntza plangintzaren goitik beherako garapenak gorespen ugari jaso ditu. Bestela esanda, herri aginteek hartutako neurriak, onetsitako lege arauak edo jarritako baliabideak, besteak beste, oso balorazio onak hartu dituzte (Grin & Vaillancourt, 1999; Mercator education, 2005). dakitenek eta europako herrialde ugaritik gure hezkuntzasistema eta hizkuntza plangintzak aztertzera datozenek harriduraz nabarmentzen dituzten horietako lorpen bi baino ez ditugu hemen aipatuko:
|
|
|
Izan ere, edozein plangintzak bezala, euskararen normalizazioak hezkuntzan aurrera egiteko bi norabideko zirkulazioa behar izan du. Batetik, ikastetxeek kalitatezko hezkuntza euskaraz bermatu dute, eta, bestetik, gurasoek horren alde egin dute, euskaraz ikastea beren umeentzat mesedegarria dela ikusi
|
dutelako
.
|
|
|
Argi eta garbi, irakasleek euskaraz kalitatezko hezkuntza bermatu
|
dutelako
funtzionatu du sistemak. eskainitako kalitate horren ondorio dira, besteak beste, gure ikasleek estatu zein europako probetan lortutako emaitzak (Cenoz, 2009; eusko Jaurlaritza, 2005a). ondorioz, adin batetik beherako populazioaren ehuneko handi batek euskaraz jakitea lortu du. Ikus bestela 2006ko IV. Mapa Soziolinguistikoan bildutako datuak (eusko Jaurlaritza, 2005b, 2009a).
|
|
|
...gaztelaniak bere nagusitasuna nabarmentzen duten atxikimendu komunitate eta komunitate diskurtsibo sendoak ditu. euskararen atxikimendu komunitatea ere trinkotua dago, batez ere afektibotasunaren dimentsioan. hizkuntza hau sendotzeko, ordea, komunitate diskurtsiboak eratzea beharrezkoa da, dimentsio arrazionala eransten diotelako, eta, horrekin batera, gizarte mailako hizkuntza hedatzen laguntzen
|
dutelako
. Bi hizkuntzatan aritzeak, gainera, euskararen gaurkotasunari kalte egiten dio, eta bere beharra mugatua izatera behartzen du.
|
|
|
Bestalde, gazte gehienek euskara etorkizunean lana topatzeko edo ikasketetan aurrera egiteko tresnatzat daukate. hala ere, badira euskararen balioa zalantzan ipintzen dutenak ere, kalean edota ikastetxean erabili beharrik ez
|
dutelako
. Gainera, euskararen balioa euskal herriko lurraldera mugatuta ikusten dute askok.
|
|
|
Autegestiorako gogoa ere garai honetan pizten da, eratutako taldeetatik aparte ibiltzekoa... zentzu horretan, 12 urtekoak, Lehen hezkuntza bukatu eta Bigarrenerako jauzi horretan, ondo zaintzea komeni da nagusien taldearekin batera aritzeko ahalik eta zubi gehien eraikiz: besteak beste, nerabeek hain beharrezkoa duten autoafirmazioa, nagusien munduan toki bat aurkitzeko premia... errazago eskuratuko
|
dutelako
. Gainera, taldean lauzpabost urte egiteko aukera izanda, gero ere jarraitzea (unibertsitate garaian edo handik bueltan, behar bada) errazago izan daiteke.
|
|
|
12 urtekoak, Lehen Hezkuntza bukatu eta Bigarrenerako jauzi horretan, ondo zaintzea komeni da nagusien taldearekin batera aritzeko ahalik eta zubi gehien eraikiz: besteak beste, nerabeek hain beharrezkoa duten autoafirmazioa, nagusien munduan toki bat aurkitzeko premia,... errazago eskuratuko
|
dutelako
.
|
|
|
Garrantzitsua da hedabide horiek norbere hizkuntzan izatea? Bistan da. hizkuntz komunitate txiki askoren kasuan, hedabide propioak ez izatea galga izan da mintzoaren bizitasunerako, ez
|
dutelako
aukerarik izan beren buruaren errepresentazio publiko hori kontrolatzeko, komunitate bereko beste kideen ideiak, ikuspegiak eta arazoak ezagutzeko, eta, ondorioz, Gu aren ideia komunitate horren baitan sendotzeko. eta komunitaterik gabe, ez dago hizkuntzarik. eta komunitatea ahula bada, edo elkarren arteko harremanak eskasak edo soilik norabide bakarrekoak baldin badira, edo bakarrik maila bateko... beste komunitate batez hitz egiten ari gara. hedabideek lagundu dezakete hizkuntz ordezkapen hori gerta ez dadin, hariak luzatzen dituztelako hiztunen artean, eta hari horiek ugariagoak eta sendoagoak bihurtzen dituztelako. hedabideak, halaber, funtsezkoak dira hizkuntza arautzeko, trinkotzeko eta sendotzeko.
|
|
|
Baina entzuna dute El codigo da Vinci eta Harry Potter deritzoten liburuak daudena, Shakira izeneko kantariaren berbak ozen errepikatzen dituzte edari goxoen berotan. zergatik? Behar izanik gabe ere, gura barik bada ere, informazio hori jaso egiten
|
dutelako
, eten barik, bonbardeo eternal baten gisa. euskal kulturari buruzkoekin ez da antzekorik gertatzen, ezta hurrik eman ere. zaletasuna berezkoak baino eragindakoak direla onartzen badugu, kulturarekiko zaletasuna eragin egin behar dela ondorioztatuko dugu. harrokeria barik esango dugu egungo euskal sortzaileek proposatzen digutenaren kalitatea bizilagun ditugun kulturetakoenaren bestekoa dela, gutx... euskaldunok auzo zein munduko kulturek euren adierazpideak zabaltzeko eta kontsumiarazteko dituzten bitartekoen mailakorik ez dugunez, hurbiltasuna dateke gakoetako bat. egun, euskarazko herri aldizkari, irrati, telebista zein interneteko agerkarietan, euskal kulturari buruzko berriei protagonismo handiagoa eman dakieke, are gehiago lekuan lekuko kultur sorkuntzari. horrek, agian, gureaz arduratzeko beharrizana sortaraziko die euskal kultura ez beste kulturez arduratzen diren agerkariei. hedabide handien kamarak gureganantz enfokarazi behar genituzkeela uste dugu.
|
|
|
da kostua (C) txikiagoa dela n baino, eta Fishmanek (1991) aipatutako atsekabea adierazten du: jokalari elebidunak gehiengoaren hizkuntza (A) erabiltzera behartzen
|
dutelako
sentitzen duen atsekabea. Alde horretatik, gehiengoaren hizkuntza nagusi den kultur bizitzarekiko nahigabearen adierazgarri dira populazio elebidunak hizkuntzaz ez aldatzeko egiten dituen ahaleginak (Fishman, 1991).
|
|
|
(AB, BA) denean. Hala ere, orduan, interakzioa A hizkuntzan jazotzen da, eta, horrenbestez, B hizkuntzaren erabilera (hizkuntzak bizirik irautea ziurtatzeko bide bakarra) txikiagoa da, jokalariek koordinazioan huts egiten
|
dutelako
informazio perfektua izanik egindako aukerengatik. Bestela esanda, erregimena 1.a edo 2.a denean, c frustrazioaren kostua ordaintzera kondenatuta daude agente elebidunak4 Gu, ordea, B erabiltzeko bide ematen duen erregimen orekatu batean interesatuta gaude eta, hortaz, 3 erregimena hartuko dugu kontuan azterketa egiteko.
|