|
2000
|
|
|
Anekdota ugari: halako azterketan txuleta erabilitakoa edo harrapatutakoa, urliari jarri
|
dioten
ezizena eta sandiari egindako pintada mahai ertzean edo berendiari autoan egindako axioa. Irakaskuntzako jangai astunak erraz liseritzeko osagarriak eskura ditzakezu trapitxeo honetan.
|
|
|
Hori kontuan izanik, eta XXI. mendea euskararen mendea izatea nahi baldin badugu behintzat, 1998ko irailean abiatu zen prozesu politiko berriaren aurrean euskalgintzak ere jarrera bultzatzailea izan behar duela eta bere baliabide guztiak martxan jarri behar dituela ohartzen gara. Gogoeta honek presoenganako elkartasuna adieraztera bultzatu gaitu, horixe baita momentu honetan prozesua oztopatzeko Paris eta Madrilgo Gobernuek darabilten jukutria, hau da, Euskal Herriak demokratikoki erabakitzeko duen eskubideari jartzen
|
dioten
traba.
|
|
|
HB HB da eta ETA ETA, zalantzarik ez, baina denok dakigu zertaz ari garen. Ezker abertzalearen aparato politikoek, kirtena kontrolatzen dutenek, erabaki behar dute Lizarra Garaziko erresoluzio eskemari bene benetan heldu nahi
|
dioten
, horrek esan gura duen guztiarekin. «Eman hitza herriari» Lizarrakoaren muina, bere esanahi sakonenarekin heldu behar zaio, eta hori erabat kontrajarria dago Arabako herritarrek bide politikotik horrenbeste kargu instituzionaletarako aukeratu duten pertsona heriotzez baztertzearekin.
|
|
|
Honen adibide gisa hainbat politika instituzional ditugu, zeintzuk eraginkortasun eskasa izaten bukatzen duten, emakumeon arazoa kulturala balitz bezala tratatzen duten, arazoa sektorializatzen duten eta honela sistemaren mantenimendurako izaten bukatzen duten eta ez emakumeok behar dugun iraulipenerako. Bestetik, azken egunotan alderdiek sortu duten kuoten inguruko eztabaida genuke, zeintzuk emakumeon presentzia kontuari lehentasun gehiago eman
|
dioten
, bizi dugun zapalkuntza gainditzeko bidean eman liratekeen pauso eta lan ildo politikoei baino. Nahiz eta egia izan ere, emakumeok oso presentzia txikia dugula zuzendaritza postuetan, eta horren aurrean partaidetza politikak eraman diren, baina guztiz garrantzitsua iruditzen zait emakumeon presentzia hutsak emakumeen aldeko borroka bermatzen ez duela azpimarratzea.
|
|
|
Guevarak esandakoekin amaitzeko, bide honi ekin
|
dioten
burukideek beren postua alderdiaren esku utzi luketela esan du.
|
|
|
Ihartzeari, ihartu ordez akabatu edo hil esan ote nuke? Bo... ihartzeari landareek
|
dioten
errespetuagatik, badaezpada ere, urteko eginkizun garrantzitsuena fruituak ematea dute. Eta artaburu batzuk ez bezala, fruituak lorea behar du aurretik.
|
|
|
" Nola lotu ekonomia berriak agintzen dituena eta sustrai geografiko, kultural eta nortasunezkoak? Aukera berdintasuna balore humanistenganako eta lan duintasunarenganako errespetua, gizarte babesa, enplegua, herriarekiko atxikipena... bizitzari zentzua ematen
|
dioten
derrigorrezko beharrizanak dira. Ekonomia' ziberliberalean', ordea, nola gorde pertsonekiko errespetua duen gizartean elkartasunaren eta birbanaketaren oinarri diren halako xedeak?".
|
|
|
Alabaina, ez da soilik enpresen bilgune izango Kultur Parke hau. Honez gain, Interpretazio Zentroa deitu
|
dioten
horretan, euskalgintzaren eta euskal kulturgintzaren erakusgune bat atonduko dute; bisitatzeko lekua izango da, euskal kulturaren lehena eta oraina ezagutzera emango dituena. " Kataluniako hainbat kiderekin harremanak izan ditugu, proiektuak aztertu dira... baina gertatzen dena da hizkuntza mailan ez dagoela horrelakorik munduan, eta neurri batean dira bakarrik baliagarri beste esperientziak.
|
|
|
Etxetresnez gain, soinean eramango ditugun aparailuek ere izango dute aldaketarik. Aldaketak ezezik, arriskuak dakartzate ere; hartara, gure intimitateari egiten
|
dioten
erasoaz jardungo gara. Erreportajearekin bukatzeko, hainbat arkitektok imaginatu dituzten etxebizitza motez arituko gara.
|
|
|
Niri dagokionez, eskubide naturalez mintzo zaizkidanean, azare jokuetara joaten naiz ihesi batean babes bila. Aukeran, musean, ea nire inteligentziak eta borondateak kontrako zoriari ziria sartzen
|
dioten
.
|
|
|
RPRk eta UDFk soilik osaturiko udalbatzak atxikiko al luke Borotrak eta abertzaleek Miarritzi eman
|
dioten
euskal nortasuna?
|
|
|
Azkenik, Sarrionandiaren liburu honen alderdi berezi bat aztertzen du Jon Kortazarrek Irudien gordelekuetan barrena artikuluan (Luma eta lurra, 77 or.). Izuen Gordelekuetan Barrena ren lehen edizioko irudien azterketa egiten du, testuen ondoan argitaratzeko egileak hautaturiko argazki, grabatu eta abarren azterketa, berez" paratestua" izango litzatekeena. Zehaztasunez aztertzen ditu banan banan irudi horietako bakoitza, azaleko laberintoak, marinel zaharraren grabatuak, Arthur erregearenak, eta amaiera alderako irudi onirikoak, arku eta bobeda hutsek... olerkien testuari eransten
|
dioten
profil berriez ohartu eta interpretatzen saiatuz.
|
|
|
idazleak utziriko hutsuneak betetzeko, aipaturiko erreferentzia ezagunak irudikatzeko,... Are gehiago, zenbaitetan errealitate horri erreferentzia zuzena egiten
|
dioten
elementuak ageri dira (datu historikoak, pertsonaia ezagunak, esaterako), eta hau ezagutu ezean, zailagoa egingo zaigu fikziozko mundua ulertzea edo irudikatzea (batzuetan hutsune batzuk betetzea oso zaila edo ezinezkoa izango baitugu).
|
|
|
Antton Lukuren Botoiletan bilduma aintzat hartuz honela mintzatu zen Edorta Jimenez: " Liburu bietan deigarri egin zaidan elementu bat, hain zuzen ere, naturaren agerkera eta horri batak eta besteak ematen
|
dioten
tratamenduak, biek baitakite inguruneko xehetasunak narrazioaren osagarri egoki egiten." (Jakin 106)
|
|
|
Kontuan izanik giza eskubideak ez ezagutzearen eta gutxiestearen ondorioz, giza kontzientziari irain egiten
|
dioten
basakeriak gertatu izan direla; eta gizon emakumeek, beldur eta gabezia orotik aske, hitz egiteko askatasuna eta sinesmen askatasuna izango dituzten munduaren etorrera aldarrikatu dela gizakiaren helburu nagusi;
|
|
|
Bereziki giza eskubideen aurka doalako. Bekatu honetaz, hizkuntzarekiko eskubideek herrialdeekin ezer ikustekorik ez dutela
|
dioten
jurista horiek isilik daude orain.
|
|
|
Gertatuak gertatu, Nafarroako Gobernua entzungor egiten ari da eta orain ez dio baimenik eman nahi Iruñean aspalditik ari den euskarazko irratiari. Hortik ikus gaur egun nafar agintariek euskara den Lingua Navarrorum i zer opa
|
dioten
.
|
|
|
Liburu honen edukiari buruz, Euskal Herriko Unibertsitatetik, Henrike Knörr adiskidearen eskariz, J. L. Alvarez Enparantza Txillardegiri bere erretiroa dela-eta eskaini nahi
|
dioten
elkarlaneko bildumarako deia jaso nuenean idatzi nuen. Euskal Herritik giza eskubideen alderako emaitzak?. Eta Adrian Celaya Euskalerriaren Adiskideen Elkarteko (Real Sociedad Bascongada de los Amigos del País) Bizkaiko batzorde arduradunak 1999ko azaroaren 20ko jardunaldietarako hitzaldi bat eskatu zidanean. Aportación vasca a los derechos humanos?
|
|
|
(Iturria: SIADECO, Iparraldeko Euskal Irratiei Buruzko Azterketa). Emaitza hau, 1998tik ezarri ziren 26 errepikagailuek Ipar Euskal Herriari eskaintzen
|
dioten
estaldura osoarizor zaio hein handi batean, ETB eta Telediffusion de Franceren (TDF) artean 1995eko urriaren 30eanegindako akordioaren ondorioz, Euskal Kulturaren sostengurako Udalen arteko Sindikatua bitarteko.Angelu hiriak ausarki lagundu zion diruz Anglet FMri 1994/ 1995 artean Ipar Euskal Herriko irratisoziatiborik aberatsena izateko bidea emanez, 65.000 liberatara hurbiltzen zen aurrekontuar... Biarritz eta Getaria hiriek eta Pirinio Atlantikoetako Kontseilu Orokorrak ere nasaiki lagundu zioten estazio honen finantzamenduari (garai hartan RadioBayonnerentzat bezala). 31ziurtatzeko borondatea barneratuko zuen mailaketa proposatzea zen ildoa.
|
|
|
Oraingo datuetan ikus dezakegunez, gainera, arreta horren zatigarrantzitsu bat euskararekin lotura duten gaietan fokatzen da. Bestalde, egunkariabertzaleak eta gainerakoak bereizten dituen beste puntu bat, Euskal Herri osoariematen
|
dioten
izaeran datza: bigarrenentzat euskara eta, batzuetan?
|
|
|
EL MUNDO DEL PAISVASCO eta EL PAIS DEL PAIS VASCO egunkarientzat, ordea, Euskal AutonomiaErkidegoaz gain badira beste euskal errealitate batzuk, komunitate autonomo honekberen albisteen heren bi soilik betetzen baitu. Bestetik, GARA eta EUSKALDUNONEGUNKARIAren edukietan, Euskal Autonomia Erkidegoko albisteek ez dute EuskalHerriari ematen
|
dioten
espazioaren erdia ere osatzen, gainerako lurraldeetako errealitateari edota entitate handiagoei (Hegoaldea zein Euskal Herria bere osotasunean) jartzen dioten arreta handia baita. Azkenik, berriro ere, DEIA bi muturren artean agertzen zaigu, kasu honetan Madrilgo egunkariak baino baskongadozentrismo handiagoanerortzen delarik, gainera.
|
|
|
EL MUNDO DEL PAISVASCO eta EL PAIS DEL PAIS VASCO egunkarientzat, ordea, Euskal AutonomiaErkidegoaz gain badira beste euskal errealitate batzuk, komunitate autonomo honekberen albisteen heren bi soilik betetzen baitu. Bestetik, GARA eta EUSKALDUNONEGUNKARIAren edukietan, Euskal Autonomia Erkidegoko albisteek ez dute EuskalHerriari ematen dioten espazioaren erdia ere osatzen, gainerako lurraldeetako errealitateari edota entitate handiagoei (Hegoaldea zein Euskal Herria bere osotasunean) jartzen
|
dioten
arreta handia baita. Azkenik, berriro ere, DEIA bi muturren artean agertzen zaigu, kasu honetan Madrilgo egunkariak baino baskongadozentrismo handiagoanerortzen delarik, gainera.
|
|
|
Horrekin batera, programazioari buruzko zenbait mugapen ere egiten dira lege honetan, nahiz etafuntsezkoak Estatutuaren legean finkatzen direnak izan. Horrez gain, programeneskubideak erosteko orduan, nazioarteko kirol erretransmisoak, bereziki?, RTVEeta telebista autonomikoen artean sor litezkeen tirabiretan, RTVEri eta Estatu osokoikusgarritasunaren printzipioari lehentasuna ematen
|
dioten
xedapenak ere jasotzendira35 Erkidegotik kanporako ikusgarritasunaz, lege honek ez du ezer zehazten, baina1999ko Aurrekontuak laguntzen zituen legean arautu zen arlo hau. Horrela, Erkidegoezberdinek beren arteko hitzarmenak egin ditzakete, zeinen bidez baten programakbestean ere ikusterik izango den.
|
|
|
Jakina, dibertsitate politikoak badu bere isla hedabide desberdinek euskalerrealitate nazionalari eman
|
dioten
lurralde trataeran. Horixe dugu orain erronka, alegia, lurralde marka bakoitzaren atzetik, irakurketa mapalizatu bakoitzaren atzetikzer eta nor dagoen jakitea.
|
|
|
Puntu honetan mitoen, identitatearen, elementu subjektiboen eta, azken batean, kulturaren gaineko eztabaida sartu da. Honez gain, razionaltasun/ irrazionaltasunaren dialektikaren markoan kokatu izan dute batzuk eztabaida eremua, hori guztiaulertzeko modu bitxiak ere azaltzen direlarik9 Nazionalismoari irrazionaltasunaegozten
|
dioten
diskurtsoek kontzeptu hori argiki definitzeko gaitasuna agertu behardute, filosofian jokabide eta izaera desberdinak dituzten razionaltasun modu desberdinak daudela gauza onartua baita. Zabalo-k Breuilly ri jarraitzen dio puntuhonetan10:
|
|
|
Alianza, 18 or.) gobernuaren antolaketa azaltzeaz gain, konstituzioak biztanleriaren eskubideak zaintzeko bideak argitaratu behar ditu; eta goian aipaturikoeklehenengo baldintza besterik ez dute betetzen. Estatuaren bermea dira soilik, gizakiekiko duten betebeharrari muzin egiten
|
dioten
era berean.
|
|
|
Gaur egun, eta era adierazgarrian, nazionalitatearen gaiarekin lotutako eztabaidarik entzutetsuenak migrazioen ingurukoakdira: nazioa osatzeko irizpide desberdinak daudela kontuan izanik, bertaratzen direnetorkinen eskakizunei nola erantzuten
|
dioten
estatuek, eta horrek nazioaren irudikatzean zer nolako ondorioak izan ditzakeen; hots, zein eragina izan dezakeennaziotasunean bertan, etorkinei ez bakarrik hiritartasuna, baizik eta nazionalitateaere emateak8 (Stolcke, 1996; Brubaker, 1992). Ez dira, baina, eztabaida mamitsuakbakarrik.
|
|
|
Begien bistakoa da ezen, beren proiektu handia aurrera ateratzeko, euskal herritarrek erakunde politiko, sindikal eta zibil nazionalisten lankidetza behar beharrezkoa dutela. Ikuspegi horrekin egiazko akordio bat lortu behar dute; halako akordioanon, norberak bere printzipio eta nortasun politikoak bazterrean utzi gabe, erakunde politikoek eta euskal herritarrek beren gain hartuko duten dagokien erantzukizunhistorikoa, eta, proiektu nazionala finkatzeko asmoak bultzatuta, beren buruaribeste aukera bat eskainiko
|
dioten
.
|
|
|
Hirugarrena, haurrak, munduari buruz eta berarentzat garrantzizkoak direnpertsonei buruz, subjektua bera barne (Bowlby 1980, 1982)?, Barne EreduEraginkorrak (BEE) eraikitzen ditu. Eredu horiek kanpoko munduarekin izan ohidituen harremanen bidez (egoera arriskutsuak, ansiogenoak, plazerrezkoak,...) etaatxikimendu irudiekin bizi den historiaren bidez (haurraren beharrizanei nolaerantzuten dieten, edo zein disponibilitate maila erakusten
|
dioten
) eraikitzen ditu.
|
|
|
...e (ikus Yarnoz 1992; Yarnoz eta Paez 1993 eta 1994). Garrantzi handikoak ziren pertsonekin (atxikimendu irudiekin) izandako hasierakoharremanetan oinarriturik, subjektuak informazioa pilatzen du besteengandikespero dezakeen erlazio motaz (nitaz arduratuko dira ala ez, fidagarriak dira alaez) eta bere baloreari buruz (atentzioa merezi duen norbait naiz ala ez), esanguratsuak ziren irudi horiek eman
|
dioten
atentzioa eta arduraren bidez neurtuta.
|
|
|
Ez dut uste, daukan suharra ezaguturik, Txillardegi inoiz jubilatuko denik. Halaere, pozik etorri naiz hitz xume batzuk esatera, lagunek gaur egin nahi
|
dioten
gorazarrehonetara, unibertsitatetik jubilatu behar duela eta. Nemesio Etxanizen gutunetan osogauza bitxia irakurtzen ahal dugu.
|
|
|
Txillardegiren bi alderdi azpimarratu nahi izan dira, egilearengan izan duten eragin praktikoagatik. Batetik, egoera berrien aldarrikapenakordura arteko kontsentsuan sortzen duen disentsuaren eta etenaren baliagarritasuna, etahorrekin batera sistemari eusten
|
dioten
erakundeetatik aldarrikatzailearentzat datorrenbazterketa sistematikoaren ordaina. Bestetik, bide urratzaile orok azaltzen duenetorkizunaren aurrerapena agertzeagatiko mirespena, euskalgintzaren arlo berrietarakobideak ireki izanaren garrantzia azpimarratuz.
|
|
|
Frankismo beltzaren garaia da, non denazaila den, non euskal akademikoak eta linguistak harremanetan ematea ez den pariomakala. Hor dira egiten, aldiz, Txillardegik nahi izandako eta animatzen duen EuskalIdazkaritzan, urte batzuk geroago euskara batuari sorrera emango
|
dioten
lehenelkarretaratzeak. Txillardegi, zeinek aisetasunez hegaltatzen dituen ahozko etaidatzizko euskalkiak, idatziaren zibilizazioa eskuratzean inor baino hobeto ohartzen dabatua ez den hizkuntza baten iragankortasunaz.
|
|
|
ea kondaira mitikoakikus daitezkeen errealitatean errotuak diren ala ez. Baietz
|
dioten
batzuek erakutsi nahidute, antza, mitoak ez direla funts gabeko fantasiak, ikusia baizik ez dutela kontatzeneta, beraz, haien sortzaileak ez direla ameslari ergelak izan. Halako baieztapenekzoroen lana metaforak asmatzea, sinboloak eraikitzea eta haien bidez mundua etabizitza sailkatzea dela iradokitzen badute, erantzuna jadanik eman zuen Levi Straussek, bere Basa pentsaera izeneko lanean:
|
|
|
Izendapenok fenomeno atmosferiko kaltegarriak dituzte oinarrian. Izendapenezkorrak dira, gizakiari egiten
|
dioten
eragin okerraren adierazle. Ikuspuntu honetatikerrazago ulertzen da hegoaldeko haizeak ez izatea horrelako izenik, eta batez eremendebaldekoa izendatzeko erabilia izatea.
|
|
|
gure nortasuna (kultur nortasuna) euskalduna ala bestelakoa den, alegia. Ez da nahikoa euskaldun dadin nahi izatea, politikoabertzaleek maizegi
|
dioten
gisan. Zeren ez den bitartean (nahiz orokorrean etafuntsean, oraindik edo dagoeneko?
|
|
|
[Urrutia, J.] (1978): . Euskararen prozesu historikoari eragiten
|
dioten
faktore juridikolegalak?, in: SIADECO (1978):
|
|
|
Ahots sintetikoari naturaltasuna ematen
|
dioten
alderdien arteko garrantzitsuenetarikoa, elementu prosodiko bakoitzari emandako F0 balioen kurbarena da (oinarrizkomaiztasuna).
|
|
|
Hara Bestard ek eta Contreras ek zer
|
dioten
:
|
|
|
Hara zer
|
dioten
Bestard ek eta Contreras ek:
|
|
|
banku zentralaren unitate organikoa. Emisio institutuek beren nazio monetarioen monetak bateratzen dituzte, beren artean elkarriordaintzen
|
dioten
banku bigarrendarren kontuetarako, azken bermeko mailegu emaileen, gisa parte hartuz.
|
|
|
ez dagokion mailegu bat da. Epealdi baterako, produktu berrienforma nominala bankuek sortzen duteneko aldiunean, bankuek berek ekonomia nazional osoari onartzen
|
dioten
aurreratzea da. Epealdi bakoitzean, errenta berriak produkzio prozesuei maileguz emanak dira:
|
|
|
Aitzitik, harreman horrek jarduera, lana, kemenaeskatzen ditu, ararteko indartsu barik ez baitago esentzia bere euskarri naturaletikbereizterik: Izatearen esentziak, giza adimenari esker, ez baitirau Izatearenganberarengan, errusinolaren esentziak errusinolaren baitan ez dirauen ber. Hau dela eta, egundoko zailtasunak dauzkate Izatearen eta gogoetaren arteko harremana arartegabeadela
|
dioten
filosofoek mahaiak bezalako artefaktoen nondik norakoa filosofikokiazaltzeko. Ez baitugu beren filosofietan ekintzarik, lanik nahiz ahalik idoroko, emaniko edo jasotako Izateak geuk jaso bezala irauten omen baitu:
|
|
|
Entzunaldiak egiteko irratilari talde bat izatea garestia izan arren, emaitzak on onak izan daitezke. Gainera, zerbitzu honetaz baliatzeak irrati baten profesionaltasuna adierazten digu; nork ez ote die benetako profesional deitu, beste irratiek edo telebistek oraintxe bertan zer
|
dioten
jakin nahi duten irratilariei. Hori gorabehera, entzunaldiak maizegi egiten badira, paranoiak sor daitezke irratilariengan.
|
|
|
Bada beste iturri bat, entzuleek osatzen dutena alegia. Albiste eta komunikatuak beren ahotsez igorritako entzuleez ari gara, militantismoz egiten dutenak edo beren ustez zerbait garrantzitsua denaren berri emateari ondo irizten
|
dioten
pertsonak. Irratilariek, albiste hauek jaso ostean, ongi konprobatu behar dute egiazkoak eta garrantzizkoak direnentz, toxikazio informatiboa hortixek etor bailiteke.
|
|
|
–Errusiar Errepublikari erosi
|
dioten
armamentua punta puntakoa da?
|
|
|
enpresaren planteamenduei ala entzuleen eskaerari. Bestela esateko, entzuleak irrati estazioek eta kateek egiten
|
dioten
eskaintzaren diktadurapean egon behar ote du ala irratilariek entzuleriak nahi duena eman behar ote diete entzuleei. Horri dagokionez, Mariano Cebrián ek (1979, 69) argibide ona eman digu irrati komertzialen eta publikoen arteko polemikan sartuz:
|
|
|
Ziur aski, irrati komertziala entzuleek zer
|
dioten
aiduru dago, zeren entzulerik ez balu desagertu egingo bailitzateke; eta hori nahi ez duen efektua da, bistan denez. Baina litekeena da, horrelako helburu ekonomikoak ez dituzten beste irrati batzuk (fondo publikoen bitartez finantzatzen direnak prezeski) beharrak eragin ahal izatea jendeari, premiei aurretik heltzea.
|
|
|
nazioan egonik. Eta nazioak komunitate, herri edota kolektibitate sentimenduarekin egiten du bat, partehartze komuna edota batasun zentzua emango
|
dioten
ezaugarriak eta bereizgarriak ezarriz; hots,, dar el salto de comunidad existencial al de, comunidad imaginada, que ligara con la nación? 30.
|
|
|
kultura/ nazioa, nazioa/ egitura politikoak, egitura politikoak/ hezkuntza sistema, hezkuntza sistema/ kultura. Beraz, erraz uler daitekeenez, Estatu Nazioari aurre egiten
|
dioten
nazionalismoentzako nahitaezkoa suertatuko da hezkuntza sistema era batean edo bestean kontrolatu nahi izatea, berak defendatzen duen nazioaren kulturak hezkuntza sisteman lekua izan dezan, kultura nazioaren zutabe garrantzitsuenetarikoa den neurrian.
|
|
|
Estatua/ Frantzia, Frantzia// frantsesen Nazioa. ...rritarren (herritar frantsesen) arteko lotura ezarriko luke (Breully k aipatzen duen autorreferentziazko sinbolismoa), talde nortasuna nazioaren inguruan indartuz80 Antzeko zerbait esan genezake geografiaren irakaskuntzari buruz; Iraultza frantsesak lurraldea nazioaren gorputz modura hartu zuen eta lurraldea batzeaz baino lurralde berri baten produkzioaz hitz egin genuke; Korinman ek eta Ronain ek
|
dioten
moduan, frantsesei frantses kontzientzia eman baino areago, iraultzaileek, forjan un espacio de representación que coagula en el topónimo Francia? 81 Hau da,, l' Hexagone. Estatu Nazioaren Frantziaren nortasun elementua, talde identitatearen errepresentazio bilakatu zen, honen guztiaren oinarrian Estatuaren mugen zilegitasuna indartzeko helburua egonik.
|
|
|
Eta zein da orain arte aipatu ez dugun Konstituzio horrek jasotzen zuen kodigoaren mamia eta betikotu behar omen zen betetzea? 123 Lehenik eta behin subiranotasun nazionalaren printzipioa (3 art); hots, boterea nazioari dagokio, herritarren multzoari, eta nazioaren ordezkariek osatzen zuten Gorteen eskuetan geratu behar zen. Honek berekin ekarri zuen nazioaren mugaketa politikoa zein geografikoa124, eta bateratzaileak zein zentralizatzaileak ziren Estatu egituren finkapena125, non Gorteak erregimen berriaren erakunde ardatz izango ziren; hots, nazioa(, reunión de todos los españoles?) oinarritzat hartzen zuen Estatu berriaren eraikitze prozesuaren aurreneko urratsen aurrean aurkitzen gara; Solé k eta Aja k
|
dioten
moduan, Cadiz-ko Konstituzioa eraikitzeke zegoen edifizioaren lehengo harria izan zen126, Estatu Nazio espainiarraren eraikuntzarena alegia.
|
|
|
Laino mehe baten erdian gindoazen, bide estu eta amaigabe baten gainean, zelan azaldu... Zerua inoiz ikusi dudan grisena zen, eta errepidearen albo bietan ehun laku eta beste ehun gehiago etengabean, belar motza eta marroia, lurrari zohikatza ostu
|
dioten
seinaleak han eta hemengo zulo beltz sakonetan, ardiak bide erdian asfaltoaren arrakaletatik sortzen diren belartxoak janez, mendixken gailur borobilduak, eta Breschi jaunaren pianoa denaren gainetik, kaio harro baten hegaldi pausatuaren moduan, denaren gainetik eta denarekin bat eginik. Hau da Irlanda.
|
|
|
izan zitekeen nire balentria ustezko harengatik, balentria hark agerian ipintzen zuelako ezen Ama Birjinaren seme ezin onest eta leialagoa nintzela, zeren, haren eginak eta ekinak jarraibide harturik, aurizki, zanpatu eta oinkatu bainuen sugea; edo izan zitekeen anitzez ere sinesgarriagoa den bertze arrazoin bategatik, zeina den erdi zorabiaturik utzi nuela haren emaztea, nahaste borraste hartan... Zeren bizitzak erakutsi baitit ezen ezkonlaguna estu eta larri ikustea dela —eta, ahal izanik, hankaz gora— senar emazte gogaituen nahia eta gutizia, zeren batak zein bertzeak horrela emaiten baitie ihesbidea eta itzurbidea elkarren aurka pilatu eta luzaroan ezkutatu gaitzerizko eta ezinikusiei, eta zeren gogait gaixtoari ere, bidenabar, erremedioa edireiten
|
dioten
. Baina, esplikazione merke horietarik haratago, ikus nola irudikatzen dudan gaur gure senar emazteen arteko eszena labur hura:
|
|
|
—Ba al dakizue zer erran
|
dioten
Ubarneko dama damatxoek Mattini. Baina erraiek herorrek, Mattin...
|
|
|
Arruntean manukorra izaten naiz gizartea bere etsaiengandik defendatzeko bokazioari amore eman
|
dioten
jendeekin. Aginduaren eremuan bizi dira, esaldi motz, xingle eta gehienetan mudagaitzek biziaraziak, eta horrek errealitatea halabereko miratokitik —motz, xingle eta mudagaitz— ikusarazten die, lagun bokaziogabe eta konplexuagoon kaltetan.
|
|
|
Botikinarekin batean, ene betaurrekoak ere —lehengo etxetik bezperan ekarritako ordezko zahar lodi gorrotagarriak— mahaitxoaren gainean zeutzan, osorik, mirariz. Ikuskizunak, hortaz, trinkotasuna zuen eskas, tipula papera gaineratu
|
dioten
pintura lan inpresionista batean bezala, baina horrek egiten zuen, beharbada, erakargarriagoa: erdi ikuste horretan, Edurneren titi beteak —bat baizik ez nion ezagutzen—nire bihotzarekin batean pilpiratzen zirela imajinatzen ahal nuen, tanga motako kulero tikien gainean jantzirik zeraman kamiseta laburraz bertzaldera.
|
|
|
Halakotzat saldu zidatek, bederen. Klariona, igeltsua edo auskalo zer zerrikeria erantsi
|
dioten
. Hala ere, gaur bezalako beharraldietan on egiten zidak.
|
|
|
Inoiz bada eta, bestondo latzeko goiz beiletan ageri da ahanzturaren funtsa: esku ezezagun eta errukior batzuek arimari ematen
|
dioten
atxikigailua, hobenaren eta eromenaren erroiztegiari ihes egin ahal izan diezaion. Eskarmentuz dakit.
|
|
|
—Gainera, ez haiz etxean gelditzen ahal. Amak sekulako lana izanen dik asteburu honetan, entzun nahi
|
dioten
guztiei bere egoera berriaren berri ematen. Eta hik ez duk bi egunetan bakar bakarrik etxean egon nahiko, ama kanpoan, mihia bihurritu beharrean dabilen bitartean, ezta?
|
|
|
Etxerantz jo du. Paisaia ezezaguna egiten zaio, ez du arbolek xuxurlatzen
|
dioten
mezua ulertzen.
|
|
|
Edurneri oso atsegin zaio mutil hori. Konturatu al zara nola begiratzen
|
dioten
elkarri?
|
|
|
Eta orduan Dabid nola egongo den pentsatzen hasten naiz, norekin egongo ote den.... Beldur naiz, bestalde, bidailagunek ez ote
|
dioten
nire barne egoerari antzemango: nonbait irakurria nago argaltzeko maitemintzea bezalakorik ez dagoela, baina kontrakoa ere gertatzen da, hau da, amodiorik gabe geratzeak mehetu egiten du (horretaz gain, egoera horren islarik argiena, ikusten dakienarentzat, aurpegia izaten da).
|
|
|
Guztiarekin, hain bidaia luzea egin ondoren, barnean hain zulo sakona, hain hustasun handia sentitzen nuela, nire nahasmenarekin ez zen harritzekoa izango katu handi bat izatea nik tigretzat hartu nuena. Gainera, hirietako estolderietan
|
dioten
bezalako arratoitzarrak baldin badaude, oso litekeena zen katuak ere halakoxeak izatea. Hala ere, nik esango nuke...
|
|
|
Chillida leku izen xume bezain itsusia jarri
|
dioten
museo horrek, Donostiako Errekaldetik Galarretara doan errepidean dagoen museo horrek, balio bat badu gainerakoen gainetik: Chillida oraindik bizirik dago, eta ez da bera desagertu arte itxaron behar izan, bere lana guztion esku uzteko, berak Bachen musika adina maite duen baserri horretan.
|
|
|
1 Liburutegi terminoarekin, publiko orokorrari erantzuten
|
dioten
liburutegiez aparte, espezialduak eta dokumentazio zentroak deskribatzen ditugu, termino bakar bat erabiltzeak irakurketa errazten duelako.
|
|
|
Ez dator Europako museo haundien sareak argitaratzen dituen argitalpenetan erakusketa honi buruzko arrastorik ere. Ez dakit zenbaterainoko propaganda egin
|
dioten
Lizarraldean bertan ere. Ez du jaso dirulaguntza handirik, are gutxiago erakunde finantzieroetatik.
|
|
|
ARREGI, Rikardo Balmes eta Kant jakinduriaren hasieran. 15 zk. (1961), 40 Ikaskuntza. 19 zk. (1965), 77 Sozialismoa modan dago. 24 zk. (1967), 36 Ezkertiar berriak. 25 zk. (1967), 9 II. Ezkertiar berriak (Jarraipena). 26 zk. (1967), 22 Che Guevara edo pentsamentua lapurtu
|
dioten
gizona. 27/ 28 zk. (1967), 9 Euskaltzaleen jainkoa ill behar dugu. 27/ 28 zk. (1967), 23 Rejioeri buruz liburu berri bi. 27/ 28 zk. (1967), 92 Etxegintzarako lurren fiskalizazioa (Nota laburrak). 30 zk. (1968), 45 Txekoslobakia (Nota laburrak).
|
|
|
ARREGI, Rikardo Che Guevara edo pentsamentua lapurtu
|
dioten
gizona. 27/ 28 zk. (1967), 9
|
|
|
Auskalo zelako eskandalua sortu
|
dioten
txikiek. Ikusi bezain bizkor hurreratu omen zaizkio.
|
|
|
Koldo ere eskulanak egitera joaten hasi zen lehengo astean, baina ezezkoa eman diote gaur; ezin daitekeela joan, zerrendan ez dagoelako. Karlos da joaten uzten
|
dioten
bakarra. Ondorengo egunetan ikusiko dugu zer asmorekin dabiltzan.
|
|
|
Zer naizen
|
dioten
sententzia orriak
|
|
|
– Ondo zagok, Sancho Panza jauna –etsi nuen beraz–, arrazoia duk. Ez dituk erraldoi zantarrak aurrean ditugun hauek, gizakiaren ongizateari eta Euskal Herriaren aberastasunari mesede egiten
|
dioten
haize errota politak baizik, bolutxo zuri maitagarriak. Ez ditzagun, beraz, hauei ausikika hortzak debaldetan kraska!
|
|
2001
|
|
|
Orain arte azaldu dugun arazoaz landa, sektoreak ezin du bere merkatal gaitasun osoa garatu sanitate araubide zaharkituak ezartzen dizkigun arauen hertsiengatik berau 1984koa, are gutxiago, orain dela zortzi urtetik, gaur egungo beharretarako eta kontsumitzaileek sektoreari egiten
|
dioten
eskaerarekin bat egiten duen lege bat adostua izaki. Lege hau berau, Madrileko Osasun Ministerioko kaxoi batean ahanztuta dago, nonbait.
|
|
|
\ Legeei errespetu osoa, eta batez ere ingurumenaren legeei. Proiektu eolikoei baiezkoa ematean Nafarroako Gobernua ingurumenari eragiten
|
dioten
ekintzak arautzen dituzten legeak ari da bortxatzen. Badirudi Nafarroako Gobernuarentzat eta energia mota honen defendatzaileentzat produkzioaren etekinek Nafarroako Naturaren suntsiketa konpentsatzen dutela.
|
|
|
Horrela, ondorio orokor gisa, emakumeak sistemaren prestazioak jasotzea eta bereganatzea eragozten duen arau baztertzaile orokorrik ez dagoela adierazten du azterketak. Baina, hainbat erregimen berezik ematen
|
dioten
babesaren ezaugarri batzuk mantentzeak" zeharkako bazterketa egoerak" sor ditzakeela eransten du, batez ere emakumeek presentzia nabarmena duten jardueretan.
|
|
|
Iristen zaizkigun proposamen arriskutsuagoak eta bereziki balizko euskal antzerkiaren nortasuna islatu dezaketen proiektuak. Gure arteko produktu' eginak' izaten dira sarri, apustu ziurrak (aurrez beste lekuetan arrakasta izan duten obrak), autore jada ezagunak, enpresa irizpideei erantzuten
|
dioten
proiektuak. Horrela ez denean, ideia berritzaileak eskeintzen zaizkigunean, bidea zaila izaten dute aurretik.
|
|
|
Arazoak arazo, itsasoko langileek beharrak aginduta jarrera zabalagoa izan dute hizkuntzarekiko. Argi dago Bermeoko eta Hondarribiko euskarak ez direla berdinak, baina jakin ohi dute herriz herri nola esaten
|
dioten
, euskaraz ez eze, baita Kantabrian, Asturias edo Galizian ere. Bermeoko Itsas Museoko Aingeru Astuik pidgin antzekoa egon dela aipatzen du, irrati abisuak direla-eta, harremana beti egon delako eta jarrera ez da baztertzailea.
|
|
|
Nobelaren inguruan hainbat film, komikik edo bertsio laburtu egin izan da eta, modu honetan," Moby Dick" abenturazko nobela huts gisa helarazi zaio publikoari. Urteurrenean, esaterako, Hollywooden eleberrian oinarritutako film berri bat prestatzen ari dira; ikusteke dago oraindik testuaren alde abenturazaleari helduko ote
|
dioten
edo Melvillen lanaren transzendentzia berreskuratzen saiatuko diren.
|
|
|
Legezkotasun mailan ez bada ere, Arzalluzen hitzek ere ETAri lagundu diezaiokete. Objetiboki horrela da, kontua ordea ez da laguntzen ote
|
dioten
, baizik eta laguntza hori modu deliktibo batean burutu egiten den ala ez, baita berariaz eginak diren ala ez. Hori azpimarratu behar da, eta hori da 4 Sekzioak Garzoni zuzentzen diona.
|
|
|
Euren xederik behinena Deustualdeko euskaldun komunitatea trinkotzea da, eta helburu horri eutsiz, gizartearen esparru guztietan euskararen normalizazioa lortzeko tresna eraginkorra izan gura dute. Hori guztiori erdietsi nahirik, lehendabizi euskara elkarteak aurrerantzean jarraitu beharreko lan ildoak (Deustuko euskaldunon elkar ezagutza erraztu, euskaraz bizitzeari muzin egiten
|
dioten
euskaldunengan eragin, euskarari dagozkion funtzioak berreskuratu, besteak beste) zehaztu, eta aldi berera, lantaldeak eratu zituzten xede eta ildoen gauzatzeko. Bilgune lan taldeak taberna txokoa egitasmoa lantzen du.
|
|
|
Bi leku horietan negozioa kontzentratzen dela esan daiteke. Bertoko profesionalek
|
dioten
moduan, hiri horietatik kanpo egiten dena" probintzietako" publizitatea da. Bi leku horien atzetik, baliteke Euskal Herrian egiten den publizitatea kokatzea, Valentzia eta Galizia aldean egiten dena baztertu gabe.
|
|
|
Eskola ordua iristean," ikastolara ere pozik joango litzateke gure neskatxoa. Iñoiz bidali izan dute baiña badakizute zer erantzun
|
dioten
: Orrek, meza liburua irakurtzen ikastea, aski du.
|
|
|
Bertan lizar eta astigar muarrotugaiak, elorri zuri eta beltzak, otsolizarrak, hurritzak, laharrak eta abar hazten uzten dira. Batzuek eskardura deitzen
|
dioten
arantzadunen pupurri hau haziendari barruti barruan eusteko ona izateaz gain gainontzeko animalientzat babes eta udazken negurako janari erreserba aparta da. Animali hauen artean gaude gu.
|
|
|
Txosten berezi honetan, Euskal Autonomia Erkidegoko hezkuntza erakundeek adin txikiko pertsona talde jakin bati ematen
|
dioten
erantzuna ebaluatzen da. Besteak beste, buru urritasuna edo garapen nahaste orokorrak, gorreria, ikusmen arazoak, mugimenezko ezgaitasuna, garun paralisia, aparteko adimena, gizarte edo kultura egoera kaltetua, eskola moldagabezia larriari loturiko egoerak, ospitalizazioa eta gaixotasun luzeak edota ikaskuntza oztopo handiak izateagatik hezkuntza premia bereziak dituzten ikasleez ari gara.
|
|
|
Nondik dator euskal altxortegi publikoetarako dirua, eta zertan eta zertarako erabiltzen da diru hori? Zenbatekoa da Foru Aldundiek Eusko Jaurlaritzari egiten
|
dioten
ekarpena, eta zenbatekoa Eusko Jaurlaritzak nahiz Nafarroako Gobernuak administrazio zentralari egin behar izaten diotena. Erreportaje hau galdera horiei erantzuten saiatuko da Euskadiko Kutxak 2000 urteari buruz egindako txostenean oinarriturik.
|
|
|
EAE eta Nafarroak Espainiako Gobernuari ematen
|
dioten
diru kopuru hori Gobernu zentralak autonomia erkidego horietako bakoitzean egiten dituen gastuen likidazioari dagokio.
|
|
|
Karramarro bat potean gora abiatu orduko besteei gora egiteko grina sortzen zaie eta aurreneko karramarro horrek ia goiko ertza iristear daukanean, gertuen daukanak eraso egin eta, atzera, barrenera botatzen du. Eta hara nola elkarri galarazten
|
dioten
bere kartzelatik ateratzea».
|
|
|
" Zerbait erosi baino lehen gurasoek gauza bat egin behar dute: zeri elduko
|
dioten
ondo pentsatu. Eta ori dena, gainera, seme alabei erosi dien jostailua errita bide gerta ez dakien!
|
|
|
Beraiek ez daude bakarrik han eta beste herrialde batzuetan gertatzen denak Iran, Turkia, Saudi Arabia, Palestina eragina izango du. Horrez gain, aurrerantzean Nazio Batuen Erakundeak (NBE) hartu luke garrantzi handiagoa gatazka bideratzeko zereginetan, nahiz eta orain arte EEBBek muzin egin
|
dioten
NBEren zeregin horri.
|
|
|
Martorellek, besteak beste, lekukotasuna eskaintzen du, Ekialde Erdian eta nagusiki Kurdistanen sarritan egon izan delako. Eta Aramendik, urteetako irakurketa eta dokumentazioan arakatzeak ematen
|
dioten
analisi gaitasuna eta sintesi ahalmena; nagusiki Internetetik jarraitu ditu gertaeren nondik norakoak. Bi ordu eta erdiz jardun genuen eta amaitu orduko Aisak deika zituen irratiak, bere ohiko kolaborazioak egiteko.
|
|
|
Berriki egin
|
dioten
elkarrizketa batean (ik. Leer, 1999ko uztailaabuztua), Vargas Llosa idazle hegoamerikarrak baieztapen deigarria egiten zuen:
|
|
|
jatorriz donostiarra (hau ez dakigu" ideala" den), luzea, esku luzekoa (106), dotorea argia hotza (194), Pariseko arte galeria batzuentzat lan egiten duena (133), baina, batez ere, Juan Martinen begietara" goregi" dagoena. Protagonista maskulinoa txiki sentitzen da emakume honen aurrean eta txikitasun honen adibidea biek elkarri ematen
|
dioten
muxuan legoke: Juan Martinek ongi luzatu behar du Victoria5 Woody Allen:
|
|
|
Argi dagoena da, nobela honen baliabide aberastasunaren atzean, narratzaileak eraikitzen duen irakurle inplizituaren irudia nahiko identifikagarria gertatzen zaiola gaurko euskal irakurle enpirikoari. Esan daiteke, nobela honetan, plano desberdinen tartekatzearen azpitik, badirela guztiari batasuna ematen
|
dioten
elementuak eta irakurketa zentzu batean egitea baldintzatuko duten ezaugarriak. Bertan, egoera diglosikoaren salaketarekin batera, hezketa zapaltzailea eta Donostiako giro turistiko kirtena azaltzeaz gain, militante baten ihes ikaragarria kontatzen zaigu.
|
|
|
Kontratua betetzen ez denean erantzukizuna nori dagokion (bidai agentzia minorista edo maioristari)
|
dioten
epaiak eskuratzeko: www.revista.consumer.es
|
|
|
Sufritzen duenaren pentsamendua berregituratzen saiatzen dira, ondoeza sortzen
|
dioten
egoerak egoki interpretatzen ikas dezan.
|
|
|
Horrelakoetan aseguru hartzailearen ohiko iritziz, bere etxebizitzak merkatuan duen balioaz dezente azpitik tasatzen dute aseguruek, kontuan hartzen diren irizpideak bereziak direlako: etxea erdiko kale batean egotea, etxebizitza erosi zenean merkatu inmobiliarioaren egoera zein zen edo etxebizitzari prezio jakin bat izendatzen
|
dioten
bestelako aldagaiak.
|
|
|
Bularra hartzen duen bitartean, asma edo ekzema bezalako alergiak, katarroak, belarriko infekzioak eta antzekoak harrapatzeko arrisku txikiagoa du umeak eta, modu horretan, txertoaren onurak jaso ditzake: amak hotzeria, larruazaleko eritasun edo beherakorik nozitzen badu, gaitzok ez dizkio iragango umeari esne bidez baina horrelakoei buru egiteko lagunduko
|
dioten
antigorputzak bai, aitzitik.
|
|
|
Ikaslea egunero fakultatera joateko bezain indartsu ez badago, udalek eta era askotako erakundeek prestakuntza eta solasaldia antolatzeko hainbat egitarau eskaintzen dituzte, beren buruari astirik eskaini nahi
|
dioten
gizon eta emakumeei zuzenduak.
|
|
|
Xerezko ozpinari asko eskatzen
|
dioten
kontsumitzaile zorrotzentzat, aldiz, Garvey izan liteke aukera onena.
|