|
2000
|
|
|
Lexikoan bakoitzak berea du, hor egon daitezke azpieuskalkietan dauden hitz bereziak, baina horiek erakustea besterik ez da, eta arazo bakarra da forma hori justu nola idazten den. Jakina, bizkaieraz
|
ari garen
honek, berdin balio du gainerako euskalkiendako.
|
|
|
Atotxako frontoiak berebiziko garrantzia dauka. Ez da orain jorratzen
|
ari garen
eremu geografikoan, Urumea bokalean, bakarrik nabarmentzen. Euskal pilota beraren sorreran eta bilakaeran giltzarri izan da Atotxako frontoia.
|
|
|
Ausardia HBn, gero eta gehiago kanpora begira zein ezker abertzale barrura begira, gero eta gehiago ahots propioz joka dezan, aipatu den autonomia gero eta egiazkoagoa izan dadin. HB HB da eta ETA ETA, zalantzarik ez, baina denok dakigu zertaz
|
ari garen
. Ezker abertzalearen aparato politikoek, kirtena kontrolatzen dutenek, erabaki behar dute Lizarra-Garaziko erresoluzio eskemari bene-benetan heldu nahi dioten, horrek esan gura duen guztiarekin.
|
|
|
Ez dut uste horregatik asko alda dezakegunik. Bizitzen
|
ari garen
errealitateari buruz gogoeta bat egingo dugu. Testuingurua aldatu zaigu berriro ere, eta hortaz, gauza batzuei buruzko balorazioak egitean egokitze bat izango da.
|
|
|
Hemen batzuek eta besteek esaten dute EAJk aukeraketa bat egin behar duela, abertzaleen erregistroetan edo espainolen erregistroetan sar gaitezen behingoz. HBk dioenez, EAJk azalpen bat eman behar du PSOErekin zertan
|
ari garen
argitzeko, eta ez dugula Vatikanora joan behar mirarien bila. Miraria, baina, ez dago Vatikanon HBren esku baizik.
|
|
|
EAJ aspalditik baitabil EAEn El Correori aurre egingo dion komunikazio proiektu enpresariala antolatu nahian, baina ezin esan, orain arte behintzat, arrakasta handia izan duenik horretan. Zurrumurruek, hain zuzen ere, hemen kokatzen dute aipatzen
|
ari garen
albistea: Prisaren laguntzarekin EAE mailako telebista eta irrati sare konpetitiboak antolatu nahi omen ditu EAJk, horretarako Canal Bizkaia eta Canal Gasteiz baliatuz, baina baita bere inguruko enpresariek kontrolatzen dituzten zenbait FM-ko frekuentzia ere, hauen bidez, trukean, Canal Dial emango litzatekeelarik.
|
|
|
Baina hori baino gehiago ere bada eta sustatze lanen bitartez geure babesa ere eman nahi izan diegu, beraien lana ezinbestekotzat jotzen dugulako. Herrietan sustraituta daude eta, esaterako, aurrera eramaten
|
ari garen
irakurzaletasuna bultzatzeko programan lagungarri dira.
|
|
|
Gogoratzen naiz 90eko hamarkadan aparra gora zioanean, elkartekoak ginela lehenengoak erreflexioa egiten: kontuz, ea komeni ez zaigun neurri bat hartzen
|
ari garen
, hau faltsua da eta bereahala behera joango da. Dena den, ordua da errebindikatzeko sorkuntza inprobisatua (bai ahozkoa, bai musikazkoa, bai pinturazkoa) hor dagoela, eta beste estrategia bat dela, ez dituena lortzen landuaren emaitza berak, baina tira.
|
|
|
Batetik planteamendu bera ezbaita gertatzen herrialde penintsularrekin: Hegoaldeko herrialdeek ere beren albistegiadute, baina horrek ez du ekiditen, aztertzen
|
ari garen
albistegietan herrialde horietangertatzen direnek agerpen garrantzitsua izatea (Nafarroaren agerpen txikiari, geroxeagoerreparatuko diogu). Bestetik, argudio horrek baliorik izatekotan, euskarazko kanalerako balioko luke, ez gaztelaniazko kanalerako, azken honetan Iparralderako albistegirikeskaintzen ez dela kontuan izanda.
|
|
|
Lege berri honeksistemaren liberalizazioaren bigarren fasea zabaldu zuen (TF -1 kate publikoaren pribatizazioa eta katepribatu estatal berrien zabalkuntza. M6 eta LaCinq?), eta, horrekin batera, azken hamabost urteotanFrantziako irrati eta telebistaren funtzionamendua ordenatu duen oinarrizko marko juridikoa eta instituzionala ezarri zuen. Lerro hauek idazten
|
ari garen
unean, marko horren eraldaketa-prozesu sakon etaluzea amaitu berria da. Hain zuzen ere, ekainaren 28an onartu du azkenean Asanblada Nazionalak duelabi urte, 1998ko azaroaren 10ean Ministroen Kontseiluak proposatutako Lege proiektua 86 -107 Legeaeraldatzeko.
|
|
|
Baina horiekin batera, eta hemen jorratzen
|
ari garen
ikuspuntutik, Euskal Herrikobalizko komunikazio-esparruaren ikuspuntutik alegia, sistemaren deszentralizazio-modua eta ahulezia dira agian horren hutsunerik nabarmenenak. Komunikazio-askatasunaren legearen eraldaketak erreferentziak egiten dizkie frantsesaz aparteEstatuan hitz egiten diren beste hizkuntzei, bai eta, modu orokorrean bada ere, horiekbabestu beharrari ere.
|
|
|
Ondoren, mundializazio-prozesuak ekonomian, gizartean eta kulturan izandezaketen eragina aztertu dugu. Esan beharrik ere ez dago, zientziaren eta, batezere, teknologia berrien garapen itzelak modu erabakigarrian eragin duela behin etaberriz aipatzen
|
ari garen
–burujabetza, kontzeptuaren debaluazioa.
|
|
|
Ez dut uste puntu honi ezezko biribilik emateak ondoren datozen ideien ukazio erabatekoadakarrenik. Hala ere, hemen lantzen
|
ari garen
gaia gainditu arren, eztabaidagai interesgarritzat jotzendut, filosofiarako eduki ditzakeen ondorioak kontuan harturik.
|
|
|
euskalduna, espainola eta frantsesa. Hiru eredu Herri baterako, edoHerri honen segun eta zein lur-eremuz
|
ari garen
, ehuneko zati batendako behintzat.Horietako bik kultur ardatza Madrilen edo Parisen dute. Hemengo kultur gaiak, hemengo errealitateak, osagarri modura hartzen dituzte Espainiako edo Frantziakobeste osagarri anitzekin batera.
|
|
|
Itxuraz erabat erraza dirudi, zintzo jolas egin? esaldia gauzatzea; hau da, lagunartean argi adierazi beharko genuke zein den jolasten
|
ari garen
jolasa, zeindiren jolas-arauak, zein baldintzatan ari garen, zenbait gai ukiezin edo izendaezinzergatik diren... Bestalde, nekez onartuko du gutariko edonork, bultza egiten dugula, ahulen dirudiena, gutxietsiena edo elkartasun handiena erakusten duena erabiltzenditugula.
|
|
|
Itxuraz erabat erraza dirudi, zintzo jolas egin? esaldia gauzatzea; hau da, lagunartean argi adierazi beharko genuke zein den jolasten ari garen jolasa, zeindiren jolas-arauak, zein baldintzatan
|
ari garen
, zenbait gai ukiezin edo izendaezinzergatik diren... Bestalde, nekez onartuko du gutariko edonork, bultza egiten dugula, ahulen dirudiena, gutxietsiena edo elkartasun handiena erakusten duena erabiltzenditugula.
|
|
|
Laburbilduz, azentuerari dagokionez, sistemak era bitako mugak dauzkala esandezakegu; batetik azterketa morfosintaktikoa egiteko sistema bat ez edukitzea eta, bestetik, arautegi finkorik ez egotea. Lehen muga gainditzeko bidean gaude, IXAtaldearekin batera (Informatika Fakultatea, UPV/EHU) garatzen
|
ari garen
ikerketaproiektu baten bidez. Bigarrenari dagokionez, hamalau urtegarrenean Txillardegirenberbak dakartzagu gogora: –Arauak eman behar ditugu?
|
|
|
Alor honetan garatzen
|
ari garen
lanak honako hauek dira:
|
|
|
Garrantzizkotzat jotzen dut euskaldunok zer borroketan
|
ari garen
jakitea: harrapakaritza, injustizia guztiak beraz?
|
|
|
Irratsaioen ordenaketatik eta planifikaziotik egitura sortzen da, hau da, saioen arteko erlazioa, hemen aztertzen
|
ari garen
programazioaren kontzeptuari izaera ematen diona. Programatzaile edo emisoreak egiten dituen zenbait galderatatik sortzen da programazioa, hau da, lan honek dakartzan itaun batzuetatik.
|
|
|
...tu honetaz denaz bezainbatean, goganbehar naizen aspaldiko egiak asmatzen ibili ez ote natzaizun usu—, ene memoriatik eta ene kontzientziatik mamituak eta hautemanak, zuk hainbat gutunetan adierazia abiapuntutzat harturik, baina egizu kontu ezen uste eta aburu horiek ez dutela ene konfesionearen etorkiko intentzionea hondatzen ez zapuzten, zeren, bertzeez ari garelarik ere, nola geure burutik
|
ari garen
, geure buruaz ari baikara aldi berean eta ezinbertzean, eta zeren hurkoaren arima beti ere baita ispilu eta mirail bat, non, ageriago edo gordeago, geure burua islaturik ikus daitekeen.
|
|
|
Hala ere, emakumezkook jeneralean ez gara horretaz ohartzen beste urtebete bat igaro arte eta, horrenbestean, lau urteren buruan amaitzen dugu harremana. Bikotean gehiago irautea, usadioa eta aldagai kulturalen eraginez gertatzen omen da, baina gero eta gehiago gureganatzen
|
ari garen
burujabetasun ekonomikoak, etorkizunean geneak indartsuago agerraraztea ekarriko omen du.
|
|
|
Okupez
|
ari garen
honetan, bere aurreko eleberrian giro hori ezin hobeto jasotzen zuen idazle bat aipatu behar dugu orain. Kronika hau idazten ari naizelarik ez dut oraindik Juan Luis Zabalaren eleberri berria mesanotxeratu, baina Agur, Euzkadi izenekoaren gaia edo hipotesia benetan zait erakargarri:
|
|
|
Garatzen
|
ari garen
egitasmoak
|
|
|
neopositibismoa edo neoenpirismoa" 39 Baina logika bere tesien funtsezko faktorea izan zenez, hobe da, goian aipatu bezala, ‘enpirismo logiko’ edo ‘positibismo logiko’ deitzea. Edo, hemen egiten
|
ari garen
moduan, 1926-1935 epeko oinarrizko gune teorikoaz ari garenez, orduan mugimenduari ‘Vienako Zirkulua’ dei diezaiokegu.
|
|
|
egiaztagarritasun printzipioa, alegia. Esan moduan, Wittgensteinengandik hautatu eta interpretaturiko ideia batzuen gain, egiaztagarritasunaren lehendabiziko bertsioa hemen ikusten
|
ari garen
Zirkuluaren garaian jorratu zuten. Taldea apurtu eta ‘ikusmolde estandarra’ deiturikoa finkatu eta gero, hasierako bertsio xinple eta zakar hau beste batek ordezkatu zuen, egiaztagarritasun irizpideak, hain zuzen.
|
|
|
Eta osagai horien artean, nola ez, esanahi teorikoa edo kognitiboa agertzen zen. Beraz, tesi batek esanahia duen ala ez adierazterakoan, zer motatako esanahiari buruz
|
ari garen
zehaztu behar dugu. Tamalez, filosofia eta zientziaren diskurtsoan Carnapen irekitze honek ez zuen ez eraginik ez arrakasta handirik lortu, esparru hauetan —filosofia zientifikoa bailitzan ulertuz, jakina— garrantzizkoa esanahi teorikoa bakarrik baitzen.
|
|
|
Badirudi Hamletek dioenak ona eta txarra, guregandik kanpoko munduaren ezaugarriak ez diren arren, gure gogo egoeren ezaugarriak direla inplikatzen duela. Baina esan nahi dudana da gogo egoera ez dela ez ona, ez txarra, zentzu etiko batean, gogo egoerarekin, deskriba dezakegun gertakari batez
|
ari garen
heinean. Adibidez, gure munduko liburuan xehetasun fisiko eta psikologikoez betetako hilketa baten deskribapena irakurriko bagenu, gertakari hauen deskribapen soilak ez luke proposizio etiko dei genezakeen ezertxo ere edukiko.
|
|
|
Gainera, gertakari bat konparazio baten bidez deskribatu ahal badut, konparazioa ere utz dezaket eta bera gabe gertakariak deskribatu. Baina, aztertzen
|
ari garen
kasuan, konparazioa uzten saiatu bezain fite, bere atzean dauden gertakariak soilik baieztatuz, gertakari horiek ez daudela ikusten dugu. Horrela, hasieran konparazioa zirudiena, orain funtsean zentzurik gabekoa dirudi.
|
|
|
" Gutxiago mugituko balitz, atseginagoa izango litzateke niretzat": alderantziz, lasaiagoa izatea" helburu hutsa" da, eta ez beste helburu baterako bitarteko bat; eta eztabaidatzen dugunean ea kontrabaxuak" balio duen", ez dugula auzi psikologikorik eztabaidatzen, hau da, Fisikan bezalaxe, non ez dugun ere gai psikologikorik eztabaidatzen; egiten saiatzen ari garena kontrabaxua" ideal batera" hurbiltzea dela, kopiatzen saiatzen
|
ari garen
ideala gure aurrean izan ez arren; bilatzen duguna erakusteko, gure ustez" erabat egokia" den beste melodia bat seinala genezakeela. Esan zuenez, ikerketa estetikoetan" zergatizko konexioak ez dira interesgarriak, baina Psikologian, aitzitik, hauek besterik ez zaizkigu interesatzen".
|
|
2001
|
|
|
" Modernoek" ideia hauek zaharkitutzat jotzen dituzte. Alabaina, gazte esplotatuak, saltoki-handiko behin-behineko langile kontratatuak, langabetu iraunkorrak, Altzako" Sintel" enpresako despedituak, Gasteizko" Daewoo" ko langile ebentualak, gaizki ordaindutako langileak eta sindikalista argiek badakite zertaz
|
ari garen
.
|
|
|
Pangea proiektuko kideak kontinente guztietan zehar egiten
|
ari garen
bidaia honetan euskaldunekin harremanetan jartzen saiatzen ari gara. Ipar Amerikan dezente topatu genituen, baina Australian ez dira hainbeste.
|
|
|
Honen harira, 1994an zera idatzi zuen Euskara Nafarroan titulupeko" Jakin" batean Patxi Zabaletak: " Linguistikaren edo soziolinguistikaren aldetik, lurralde edo zona horiek nahiz eta geroz eta gehiago
|
ari garen
entzuten edo erabiltzen ohitzen, oinarririk gabeko kontzeptu edo mugaketa dira. Parlante hitza erabiltzean eta lurraldeari laguntzen, zentzu gutxiko edo zehaztasun txikiko esaera dela azpimarratu behar.
|
|
|
Oraintxe, hegaluzearen kanpainan bete-betean sartzen
|
ari garen
garai honetan, komenigarria da teknologia berri horiek gure arrantzaleei eskaintzen dizkieten zerbitzu batzuk aipatzea. Egia da beraiek direla itsasoan sartu eta arrantza gauzatu behar dutenak, baina egia da baita ere teknologia berri horiek hobeto eta baldintza hobeetan arrantzatzen laguntzen diotela; dena den, goi mailako aurrerapen hauen kontua nahiko gauza berria da beraientzat.
|
|
|
Kanpotik so eginda, AB ezker abertzalean kokatu izan da orain arte, baina ABk ez du inoiz bere izaera politikoa ezker abertzalean formalki kokatu. Batasunan
|
ari garen
ABko jendeak bere burua formalki ezker abertzalearen egitura batean ikusten ez dugunez, prozesuan parte hartu dugu eta Batasunako kideak gara. ABk orain arte izan duen definizio ezak ez du Batasunean sartzeko pauso hau erraztu beharbada.
|
|
|
Tristetzen naute, hemen
|
ari garen
guztiak pertsonak gara eta. Ulertu behar da eta begirunez hartu zenbait jendek ez jasatea bizkartzainak norberaren bizitzan dakarrena.
|
|
|
Eta Koldo Izagirrerentzat, inteligentziaren eta sentiberatasunaren arteko oreka zail hori da Felipe Juaristiren olerkigintza. Aipatzen
|
ari garen
antologia hau agertu arte, lau poema bilduma zeuzkan plazaratuak: " Denbora, nostalgia"," Hiriaren melankolia"," Laino artean zelatari" eta" Galderen geografia".
|
|
|
Zein ote esan nahi duguna zehazki adieraziko duen hitzik aproposena, edota perpaus nagusiak eta mendekoak jatorren lotzeko era? Are okerrago oraindik, nola antzeman benetan euskaraz pentsatzen
|
ari garen
ala inguratzen gaituen erdara horren menpe jarraitzen duen gure burmuinak. Bada, dudamuda horiek guztiak uxatzeko asmoz dator" Euskal Estilo Libururantz.
|
|
|
Argi dago. Hemen presoen inguruan aritzen diren eta politika egiten duten talde egituratuez ari naizenean, batez ere talde bati buruz ari naiz, eta badakigu noretaz
|
ari garen
. Hori argitu egin behar da.
|
|
|
Lehen-lehenik poetika sinbolistaren agerpena ikusi beharko genuke aipatzen
|
ari garen
bere ideietan.
|
|
|
Behar adina likido hartzen
|
ari garen
jakiteko aski da gernuaren koloreari erreparatzea.
|
|
|
Aipatzen
|
ari garen
gaixotasuna Loaren Apnea da, loaldian zehar era intermitentean eta behin eta berriz goiko arnasbideak ixtea eragiten duen sindromea.
|
|
|
Seme-alabak handi egiten direnean, gurasook irakurtzen
|
ari garen
liburuak eskaintzeko aukera dugu.
|
|
|
Hala ere, eduki guztiekin bide hau ezinerabil daitekeenez, banan-banan azalduko dizuet aurrerago eduki-mota bakoitzakduen sailkapena. Interesgarria da eduki-mota bakoitzari definizio txiki bateskaintzea, zertaz hitz egiten
|
ari garen
hobeki uler dezagun.
|
|
|
Aurkezten
|
ari garen
lan hau ez da lan teorikoa, irakaslearen eguneroko beharrei erantzun nahi dien lan praktikoa baizik. Lan honi esker, helburu komunikatibohauei esker, irakasleak diseinu kurrikularrean ezinbestekoak diren zehaztapenakaurkituko ditu, bere eguneroko klasearen ikuspegi komunikatiboa ez galtzeko.Bertan, klasea menderatzeko beharrezkoak diren elementu guztiak ageri dira ongiordenaturik, begirada bakar batez zer egin behar den jakiteko.
|
|
|
Elkarrizketan isiluneek berezko funtzioa eta esanahia dute. Egoera simetrikobatean isiluneak normalak dira; baina, aztertzen
|
ari garen
egoera asimetrikoansortzen direnek lotura zuzena dute egoeraren kontrolarekin. Ikaslea isilik geratzendenean, isilunea apurtzea aholkulariari dagokiola eta gehien dakienak hitz eginbehar duela uste izango du.
|
|
|
Aditz iragangaitzekin hirugarren pertsona singularrarekin nahasteko arriskua dago: hemendikjoaten da esaten badugu ez dakigu gaztelaniazko se va por aqui edo el suele irpor aqui esaten
|
ari garen
. Aditz iragankorrekin, berriz, badirudi hankamotzgeratzen garela subjektua aipatzen ez badugu:
|
|
|
XI. mendearen erdialdean, hain zuzen.Beraz, aurreko lerroetan aurkeztu dugun gizarte nafarraren deskribapena, inolakobaliorik badu? hobeto dagokio XI. mendearen amaierari edo hurrengo mendearilan honetan aztertzen
|
ari garen
garaiari baino. Bestela esanda, ideia nolabaitadierazteko, IX edo X. mendeko gizarte nafarra, orain interesatzen zaiguna,, feudalismo aurrekoa?
|
|
|
Izan ere, bere kideari x IM-ko gordailua transferitzeko, efektiboki ibilgailuzko diruko x unitaterekin zordundua da h; hala ere, mugimendu berean, hau da bat-batean, ibilgailuzko diruko x unitaterekin kreditatua da h: ikertzen
|
ari garen
eragiketan h soilik behin da zordundua, alegia, diru errealeko x unitateko (i-ren onurarako) transfer negatiboaren bidez. H herrialdeari dagokionez, nazioarteko transakzioei buruz, analisia leunagoa da: H zordundua da, ibilgailuzko diruko x unitaterekin (x IM) kreditatua izan barik; hortik ondorioztatzen da ezen H bi zor ezberdinen menpe dagoela, zeren beraren zorra netoa baita I diruan, bai ibilgailuzko diruaren terminotan eta baita diru errealaren terminotan ere.
|
|
|
eragile ekonomiko bat ezin da izan bere hartzekodunei jadanik emandako diru-kopuruaren jabe. Baldin eta, ikertzen
|
ari garen
epealdiaren barruan, Hegoak bere merkataritza-soberakinetik B diruko x unitateko gordailua irabazten badu, H-k irabazi hori gorde dezakeela eta bere kanpo-zorraren zerbitzurako erabil dezakeela batera esatea absurdua litzateke. (B Iparrak jaulkitako bonuak dira).
|
|
|
Beraz, usain berrien sorreran barik, perfumegintza marketingean oinarritutako azoka dela esan daiteke, bertan ametsak, asmoak eta abar salgai egonik. Merkatu horretan esentzia-olioen salneurri batzuk aipatuko ditugu, zertan
|
ari garen
argitzeko asmoz.
|
|
|
Lorenzo Milá kazetariak aurkeztu zuen ekitaldia, eta bertan izan ziren ONCEko lehendakaria eta haren Fundazioa, José María Arroyo, eta Elbarrien Ordezkarien Espainiako Batzordeko lehendakaria, Alberto Arbide. Lehenengoak eskerrak eman zizkien bi ministroei ekitaldian egoteagatik, eta horrek, bere ustez, agerian uzten du “Gobernuak egiten
|
ari garen
lan-ildoari ematen dion laguntza”, gero adierazteko ezinduen integrazioa ezinezkoa dela informaziorik gabe. “Guretzat garrantzitsuena da teknologia berriei lotuta ez bagaude gerta daitekeen beste bazterketa-mota hori saihestea”, zehaztu zuen.
|
|
|
Egoste luzea: Prestatzen
|
ari garen
elikagaiaren zapore maximoa ateratzea: eltzekariak, hondoak eta haragi gogorrak.
|
|
|
Ondorea: " euskararen" legeak dakizkigulakoan, inor gutxik dakizki gaur bere euskalkiaren legeak; are gehiago, ez dakigu gehienek zein euskalkitan
|
ari garen
ere. Oraingo pintatzaile askoren kontua da hori:
|
|
|
Urkatu behar duten bati buruzko filmaz ari delarik, zera dio heriotza zigorraz: " Gerok urkatu behar bagenu, alegia, pentsatzen dugun baino astiroago pentsatuko genukeela, behin eta berriro, zertan
|
ari garen
". Amerikatik etorri zitzaigun eredu kontsumo zaleari buruz, berriz:
|
|
|
" Goi-gorengo  irakurgaia, berebizikoa, aparta, txanbelina"? Zer balio dute hitzetik hor  tzera barreiatzen
|
ari garen
hutsaren hurrengo hitz merke horiek?
|
|
|
Bestea, Kintanaren dizkigute-gipuzkera, Gipuzkoarra bezainbatean Nafarra den aditza besterik ez da. Eta Gipuzkoaz, gipuzkeraz eta giputzez aho betean ari garelarik, nori berea eman behar diogu eta zertaz
|
ari garen
aldez aurretik garbitu. Aski nahasiak daude gure arazoak nahasteka berrien premia sumatzeko.
|
|
|
Beste norbaitek ere ekarri du bere harri-koxkorra guztion artean eraikitzen
|
ari garen
jauregi ederra hornituago ager dadin, Euskal Herrian ezjakinak dituen alde onak goraipatuaz. Erdara izan ohi dugunez jakite-bide, zenbat ere ezikasiago, hainbat ere euskaldun jatorrago.
|
|
|
Zertaz
|
ari garen
jakin behar dugu, beraz, aurren aurrenik, eta horretarako, esan bezala, testuak zer dioen behar dugu jakin, bestela esan, bere sortzetik ahalik eta hurbilen finkatu. Bada horrelakorik franko euskal literaturan.
|
|
|
Eta horretaz ari garenean, Koldo Mitxelenaren aipamena egiten da aldez edo moldez. Inolako gaurkotasunik galdu ez duen hizkuntza eta herri ikuskera baten jabe da Koldo Mitxelenaren pentsamendua âlehenarekin lokarri, orainaren maisu, etorkizunerako bidaideâ, eta bizitzen
|
ari garen
garai  politiko honetan, inkomunikazioaren itzal luzeak elkarbizitza iluntzeko arriskua bizi dugunean, garrantzitsua iruditzen zait Mitxelenaren pen  tsamendua plazaratzea, eta ez, hain zuzen, liskarra hauspotzeko, elkarbizitzari buruzko eztabaidak behar-beharrezkoa duen zentzuzko ikuspuntu garrantzitsu bat âKoldo Mitxelenarenaâ ezagutarazteko: hain zuzen ere, oraindik euskal gizarteak eskain dezakeen zehatzen eta sakonena, ezbairik gabe eta ideologiak ideologia.
|
|
|
Ez; ez  delako aski gainera gizon bati, urkatzaileari, erru guztia egoztea eta hura gizartetik baztertzea. Gerok urkatu behar bagenu, alegia, pentsatzen dugun  baino astiroago pentsatuko genukeela, behin eta berriro, zertan
|
ari garen
.
|
|
|
Horrez gainera, hedabideen eraginaren azterketa ezin muga daiteke" herri xehearengan" dituen ondorioetara, eragin hori gizarte elite, instituzio eta, bereziki, sistema politikora ere hedatzen baita; haien guztien eraginaren mendean jarduten dute, halaber, hedabideek eta, oro har, informazio jardunak 5 Aztertzen
|
ari garen
gaiari dagokionez, berebiziko garrantzia du burubide honek. Zera da, oro har, kazetaritza, sistema politikoarekiko liskar-eremua 6, bata bestearen agenda, bestearen gai garrantzitsuak, zehazten ahaleginduko den eremua hain zuzen ere.
|
|
|
Harreman hauek hemen aztertzen
|
ari garen
gaitik, euskal gatazka politikotik, harantz doaz. Harreman horiek gorpuzten diren beste informazio esparru batzuk ere hartzen dituzte.
|
|
|
Kimikariak esaten duen tokian atomoak kokatuz, substantzia eraikiz. Kimika eta Biologiako arazoak gainditzeko oso lagungarria izan daiteke maila atomikoan zer egiten
|
ari garen
," ikusteko" gai bagara.
|
|
|
Lantzen
|
ari garen
ikuspegian kokatzen diren gutxi batzuk bakarrik ekarriko ditugu hona. Ez dira bakarrak eta ez agian egokienak ere, baina balio lezakete jarrerak erakusteko eta beren arteko aldeak ikusteko ere.
|
|
|
Aipatzen
|
ari garen
iritzi emaileek ez dute salatzen abertzaleek euskara patrimonializatu egin dutela eta hortaz lapurreta egin diotela euskal gizarteari, ez. Abertzaleen ondarea dela euskara, esaten dute, eta ez dutela gainerakoei inposatzeko eskubiderik.
|
|
|
Euskalgintzan konbentziturik geunden aurrerapen handia izan zela herrigintzaren ideia-ardatza arrazan edo odolean barik hizkuntzan jarri izana. Hain justu ere aipatzen
|
ari garen
honegatixe: hizkuntza berez da irekia, guztion ondarea.
|
|
|
3. Pairatzen
|
ari garen
egoera baten gauzarik okerrena, gertaera baten aurreko jarrera eta sentsibilitate ezberdinak elkarrengandik urrundu eta beren unibertsoetan enkistatzea da. Ez dago komunikazio aukerarik eta bestearengan errieta botatzeko pentsatzen da eta ez besterik.
|
|
|
Badakit une hauetan, eta Nafarroan batez ere, adostasunari eta jarreren hurbilketari buruz hitz egiteak sarkasmo iduri dezakeela. Nafarroan euskaldunok jasaten
|
ari garen
erasoa hain da handia ezen ez baita asmatzerik ere euskarari buruzko eztabaida lasaia, ez epe laburrera ezta luzera ere.
|
|
|
Abiapuntu txarradira, ordea, esloganetan oinarritutako aldarrikapen legitimistak oro, eta gehiegi ari gara, euskararen aurkako erasoaren aitzakian, horretatik entzuten. Paradoxa iruditzen zait, mugarik gabeko elkarrizketa ren (gero eta abstraktuagoa, bide batez esanda) premia aldarrikatzen
|
ari garen
honetan...
|
|
|
Beraz, honela al da arte guztiekin, arte baten bidez lortzen dugun ezagutza ez al dugu beste arte baten bidez lortzen? Baina niri, hitz egiten
|
ari garen
honi buruz honako hau erantzun iezadazu lehenik: arte bakoitza gainerakoen ezberdina dela diozu?
|
|
|
Eta ez dut dudarik, ezta ere, gizadi osoa hoberantz, gorantz doala beti —nahiz eta olatuak/ gorabeherak izan— herrikide maitaleen eguneroko eraginari esker, gizakia maitagai goren, gaindiezin ezarriz gizartearen bizitzan eta arduran. Hori erakusten dute, adibidez, egin ditugun eta egiten
|
ari garen
aurrerabideak gizaki ororen onespenari, andrazkoen askatasunari, zaharren tratuari buruz eta abar. Gertaera, ekintza eta erakunde guztien kritika gero eta sakonago eta zabalagoek ere hori esan nahi dute:
|
|
|
Testuingurua, gure liburuan, geuk ezarri dugu. Horra egiten
|
ari garen
libururako nahi dudan originaltasun gorena, eta aldi berean, litekeen originaltasun bakarra. Bon, hau guztia onarturik, honelako zer edo zer geneukake (frantsesez, noski):
|
|
2002
|
|
|
Finaleko egunak holako eta halakorentzat eredu behar lukeela ere aipatu zen beroan, beharbada, domekak beste astelehen bat ekarriko zuela ahaztuz; funtsean arazo diren problemak bere horretan dirautela ahaztuz eta, bertsolaritzak horretan, metal alorreko langileek edo Gaztetxeen Koordinadorak duen ardura bera duela ahaztuz. Ez dezagun gure lepoen gainean ez dagokigun zamarik hartu eta egin dezagun ahalik eta ondoen dakiguna, harrokeria zilegi bazait, guri dagokiguna nahiko ondo egiten
|
ari garen
irudipena daukat-eta
|
|
|
Urbasatik jaisten
|
ari garen
bihurgune handiaren hesiaren atzean hasten den bidezidorra hartu eta zuzenean iturburura eramango gaitu. Egin beharreko bakarra paretaren kontrako bide erraza jarraitzea da.
|
|
|
Mugitu beharrarekin ados gaude, eta bat gatoz ere LABeko Txutxi Ariznabarretarekin,' Argia' n idatzi zuen artikuluan denbora alferrik galtzea ez dela komeni esaten duenean. Kontua da nola eta nora mugitzeaz
|
ari garen
, edota denbora alferrik ez galtzeko zer egin behar dugun. Mugimenduaz hitz egiten dutenek beren posizioa finkatzeko erabiltzen dute otsailaren 19ko aipamena, manifestaziora ez doazenak nabarmen utzi nahirik-edo.
|
|
|
Ideala litzateke hau esatea: nahiz zeharkako modu batez
|
ari garen
, desobedientzia zibila da jokamolde egokiena hainbat politika ekonomiko eta kulturalen aurka manifestatzeko eta gure objektiboa lortzeko.
|
|
|
Beno, hori aurrerantzean ikusiko dugu. Herri honetan, sarritan esaten dugunez, isileko lan asko egin beharra dago, isileko lana landu beharreko arlo bat da, eta lan polita egiten
|
ari garen
nago. Ni itxaropentsua naiz arlo horretatik etorriko denarekin.
|
|
|
Ona da espresio guztiak ateratzea. Nik Udalbiltzako kide bezala espresio horiek azalaraztea beharrezko ikusten dut burutzen
|
ari garen
sintesi lana gorpuzteko. Hau da, Udalbiltza mementu honetan hainbat gizarte eragileekin biltzen ari da, orduan oso lagungarri da espresio guztiak azalaraztea
|
|
|
Batzuek esaten digute erraza dugula kritika haietan esaten genuena gauzatzea, nagusiki gutxi garelako. Erronka horietako asko hor dauzkagu oraindik eta hemendik hilabete batzuetara egiten
|
ari garen
guztiari nota jartzeko gisan egongo gara. Guk ere baditugu gure kontraesanak, besterik esatea gure buruari iruzur egitea litzateke.
|
|
|
Eta horretan beren arrazoia zuten euskaltzaletasuna kanpoko zerbait balitz bezala tratatzen zutenek. Guk oker hori luzaz egin dugu, gazteenek igoal ez zuten ezagutuko, baina berrogei urtetik gorakook badakigu zertaz
|
ari garen
.
|
|
|
Gainera plataforma honek zein zentzu duen galdetu beharko genuke. Euskal Herriko sormen koreografikoaz hitz egiten
|
ari garen
galdetu beharko genuke, dantza garaikidearen egoera nahiko eskasa den lekuan. Horrela bada, nire ustez, orain dela sei urte ekimena proposatu zenetik gaia ez da ongi bideratu.
|
|
|
Ahalik eta jende gehiagorekin batzea hobe bake prozesua indartzeko. Ekimen horretan ez dauden alderdiek atea irekita daukate, baina argi izanik zein bidean
|
ari garen
.
|
|
|
Ezin da pentsatu gizakia alderdi, estatu edo dena delakoaren esklabo bihurtuta gizaki berri bat sortuko denik. Che Guevarak arrazoi zuen zioenean gizaki berri hori ekinean
|
ari garen
artean egin behar dela. Borrokatzeko moduak ere izan behar duela askatzailea.
|
|
|
Ni nahiko harrituta nago datuekin. Nik espero nituenak baino dezente hobeagoak dira eta Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzan ditugun beste iturri batzuek baino-orain lantzen
|
ari garen
hirugarren inkesta soziolinguistikoa, esate baterako-emaitza hobeagoak ematen ditu. Edozein eratan, Olatzek azpimarratu duen bezala, ezagutza populazio osoaren %25 ingurukoa denean, %14ko erabilera izugarri handia da.
|
|
|
Bada, euskararen kinka larria gainditzeko eragotzi egin behar da kosta ahala kosta euskara hizkuntza akademiko soil bihurtzeko arriskua, hau da, eskola barruko esparruetan (eta ez guztietan) bakarrik erabilia izatekoa, ikasleen eskolaz kanpoko bizitzan inolako erabilpenik izan behar ez balu bezala. Eta horretan eskola eta ikastoletan erabiltzen
|
ari garen
metodologiak, orientabide orokorrak eta estrategien inguruan gogoeta sakona egiteko garaia iritsia da.
|
|
|
Naturarekin egiten
|
ari garen
astakeria handietako bat gehiago da. Gaueko zeruaren alde mobilizatzen ari dira kolektibo ekologistak.
|
|
|
Errespetu eta interes handia dago, biak lotuak, eta oso garrantzitsua da apaltasunez eta neurriz jokatzea. Are gehiago inguru txiki batean
|
ari garen
aldetik. Denetarik egoteko aukera izan behar da, aberasgarria da denetarik egotea eta gainera sinestuta nago kalitate handiko liburutzat jotzen direnak eta beste liburu apalagoen artean oreka bat mantenduz gero idazleak ondo sal dezakeela.
|
|
|
Jatorrizko eskubide hauek itun gisara gauzatu ziren edo harremanen maila berdinean behintzat. Beraz, eskubide historikoak gainditu behar direla esaten denean, nik zein eskubide historikoez
|
ari garen
galdetzen dut. Kontzeptu materialari bakarrik begiratzen bazaio, iraganaren edukiari begiratzen bazaio, ziur aski gaindituta daude, baina bere izateari dagokionean ez.
|
|
|
Beste berritasunen bat ere badakar aipatzen
|
ari garen
Lege dekretu honek. Esate baterako, orain ezkontzak ez du iraungitzen pentsioa, baldin kondizio hauek metatzen badira:
|
|
|
Aipatzen
|
ari garen
etapa horretan, eta garai hartan nagusi zen garbizalekeriatik urrun zegoen hizkuntz eredutik abiatuta, euskara kultura bideratzeko tresna izatea lortu nahi zen. Ildo berean, euskal bizitza literarioaren irekitze eta eguneratze unea izan zela erakusten dute 1950eko hamarkadan egin ziren literatur itzulpenek (itzuliak izan ziren, besteak beste, Shakespeare, Baroja, Homero edo Juan Ramón Jiménez); joera hau sendotu egin zen ondoko bi hamarkadetan, Hemingway, Tagore, Ionesco, Cela, Brecht, Camus, Kafka, Stevenson edo Twainen itzulpen astiroei esker.
|
|
|
Hemen zertan
|
ari garen
, zergatik garen garen bezala eta ez bestela...
|
|
|
Sarrera hau, bide batez, gure iturri nagusiak azaltzeko erabili nahi dugu: unibertsitate desberdinetako agiriez gain, Jakin aldizkaria bera, Argia eta bereEuskal Kulturaren Urtekaria. Unibertsitatean
|
ari garen
irakasle euskaldunokgutxitan aitortu dugun zorra dugu bi komunikabide horiekin, urte askotan egindakolan eskerga dela eta.
|
|
|
Aztertzen
|
ari garen
euskararen erabileraren zabalkuntzak eta normalizazioak, helburu nagusi bat izan zuen Irakasle-Eskoletan lehenengo Plangintzan, arrazoihonetaz baieztatua izan zena:. «euskarazko irakaskuntzaren eskaria handia delako».Horrela, helburu hori gauzatu zedin, ahalegin handiak egin ziren diplomatura horridagokionez, euskarazko irakaskuntzaren eskaera handiari halabeharrezkolehentasuna emanez eta, bate... Eskari handiarierantzuteko, honako neurri hauek hartu ziren kontuan:
|
|
|
Aurreikuspen horren arabera, Otik 19 urtera doan gazteen adin-taldeak herenbat galduko du. Eta, adibidez, aztertzen
|
ari garen
multzoari dagokionez, uñibertsitate-ikasketak egiten dituztenen adin-taldea ez da iritsiko 2030 urtean. 1995 urtean zirenen %60ra.
|
|
|
Beraz, duela urte batzuetatik aurrera ikusten
|
ari garen
legez, unibertsitatekoohiko ikasle potentzialak beherantz doaz etengabe. Geroago eta gutxiago dira, nabarmenki.
|
|
|
Eta testu hori adierazpen-unitate txikiagoetan bana daiteke, mikroegiturara iritsi arte. Hau da, itzulpen-prozeduraz ari garenean, hortaz, zeinmailatan
|
ari garen
zehaztea garrantzi handikoa gerta daiteke. Gorenekomailan (testuan) erabakiko dira estiloaren eta testuaren nondik norakonagusiak (hartzailearen eta asmoaren arabera); eta beheko mailan, berriz, terminologia eta sintaxi-arazo zehatzak.
|
|
|
Bistan da, erabiltzen
|
ari garen
software komunikatiboak muga larriak baditu, eta muga horiek atzera-karga deitu zaion arazo horren iturburuan daude. Berezkoatzera-karga duela euskarak esango digute Zubimendik eta Esnalek:
|
|
|
Adibidez, hizkuntza baten sistema fonologikoaren ikaskuntza oso baliagarriizan dakioke estandarretik gorako gaitasun-maila eskuratu nahi duen ikaslearentzat, baina, beharbada, ez zaio oso lagungarri helburu xumeagoak dituen ikasleari; modu berean, ikasten
|
ari garen
hizkuntzaren sistema fonetikoa gureaz oso bestelakoaden kasuetan ere lagungarri gerta dakiguke, fonetikaren, oinarri teorikoakezagutzen baditugu...
|
|
|
Ikertzen
|
ari garen
lurraldeko hirigintza-tradiziotik birpasatxo bat egiten badugu, esan dezakegu ezen, gaur egun Euskal Autonomia Erkidegoa den lurraldean, hiritzat har daitezkeen lehen guneak erromatar garaikoak direla; eta horrez gain, osogutxi direla, batez ere Bizkaian eta Gipuzkoan. Era berean, oso ezaguna da Antzinate Berantiarreko eta Goi Erdi Aroko, iluntasun historikoa?
|