|
2000
|
|
|
Bestalde, ez zen eredu zurrunik hartu. Egun ama hizkuntza fabla
|
duten
idazle gazteek adibidez, beren fablaz idazten dute, baina hizkuntza osorik ezean, aragoera literariotik hartzen dute bestela gaztelaniatik hartu lituzketen baliabideak
|
|
|
Nik mila iturritik edan dut. Ez
|
dut
idazle bakar bat ondo ezagutzen eta azaletik asko ezagutzen ditut. Ez dugu guru
|
|
|
" Cod, A Biography of the Fish That Changed the World". Aski ikuspegi berezia behar
|
zuen
idazleak bakailaoa munduaren aldatzearen ardatz hartzeko. Interesgarri izan zitekeenik ere duda handiko genuen.
|
|
|
Umorez eta sentiberatasunez beteriko istorioa da, gazteentzako nobela askotako topikoetatik haratago sinesgarritasuna eta emozioa uztartzen dituena. Aurretik sari garrantzizkoak irabazi
|
dituen
idazle azpeitiarraren bigarren liburua da hau (aurrekoa" Bila nazatela" izan zen)
|
|
|
" Donostiako Euskal Jaietan" nahiago zuen harek murgildu, nahiz era berean triste agertu, baina" François Mauriac hil zaigu" lako. Antza denez, gure aldizkariaren orduko arduradunek asko maite
|
zuten
idazle frantziarra, haien ustez" irurogei urte ontan, izan dugun nobelista eta idazlerik onenetakoa, dudarik gabe", eta horixe adierazten zuten azalean. Editorialean, berriz," euskaldunen lagun andi bat" izan zela azpimarratzen zuten:
|
|
|
Beste gune asturiarzale batzuek berriz, hangoa mendebaldeko asturiera dela esan izan dute, eta galiziarrei inperialismo kulturala egotzi izan diote, gai hori dela-eta asturieraz diharduten kulturgileak baztertzeagatik: Galeuscako kide izan gura
|
zuten
idazle asturiarrei ezarritako betoa adibidez.
|
|
|
Ekonomikoki munta handiena duen Espainiako literatur sariaren irabazle edo finalista azken urteotan komunikabideekin lotutako norbait izatea ez da kasualitatea: proiekzio publikoa
|
duen
idazle bat saritzea salmentak ziurtatzeko era bat da. Hiztun kopuru handia duten hizkuntzetako argitaletxeek izan duten garapena ikusita, argi dago enpresaren kontzeptu estandarrera gero eta lerratuago daudela, ahalik eta gehien saltzea dela helburu bakarra, eta gutxi direla liburu on bat argitaratu edo ziurtasun osoz" best-seller" bat izanen den liburua argitaratzearen artean lehena aukeratuko luketen editoreak.
|
|
|
Kontrakoa egiten duenik ere bada ordea: idazle baten zutabeak astero irakurtzen dituenez, eskura
|
duenez
idazle horren dosia, zertarako erosi bere liburu bat. Komunikabideetan azaldu beharra dago salmenta kopuru bat ziurtatzeko, baina gurean komunikabideetan agertzeak ez du salmenta kopuru duin bat ziurtatzen (eta literatura handietan ziur aski bai).
|
|
|
Ekonomikoki munta handiena duen Espainiako literatur sariaren irabazle edo finalista azken urteotan komunikabideekin lotutako norbait izatea ez da kasualitatea: proiekzio publikoa
|
duen
idazle bat saritzea salmentak ziurtatzeko era bat da. Hiztun kopuru handia duten hizkuntzetako argitaletxeek izan duten garapena ikusita, argi dago enpresaren kontzeptu estandarrera gero eta lerratuago daudela, ahalik eta gehien saltzea dela helburu bakarra, eta gutxi direla liburu on bat argitaratu edo ziurtasun osoz" best-seller" bat izanen den liburua argitaratzearen artean lehena aukeratuko luketen editoreak.
|
|
|
Kontrakoa egiten duenik ere bada ordea: idazle baten zutabeak astero irakurtzen dituenez, eskura
|
duenez
idazle horren dosia, zertarako erosi bere liburu bat. Komunikabideetan azaldu beharra dago salmenta kopuru bat ziurtatzeko, baina gurean komunikabideetan agertzeak ez du salmenta kopuru duin bat ziurtatzen (eta literatura handietan ziur aski bai).
|
|
|
Poetaren bilakabidean garai hartako gustuak hor irauten dute, gustuko
|
zituen
idazleak ditu orain ere alboan, Pessoa, Kafka, Borges, metafisiko inglesak... Halere," sentsibilitate berri bat erne zaio hauen ondoan, militantziaren eta literaturaren bideak elkarganatu egin zaizkio.
|
|
|
1556 urtean Nafarroako Urdazubin jaioa zen Pedro Dagerre Azpilkueta, guretzat. Axular? bezala hain ezaguna
|
dugun
idazle ospetsua. Salamancan ikastaroak egina zen eta bere bizitzan zehar hil arteraino Lapurdiko Saran parroko izana.
|
|
|
Jakin, badakit argitarapenak soilik irakurleak zilegi dezakeela testu bat, baina irakurlearen ebazpen aldekoenak ere ez dit kezkarik arintzen. Hala dira kontuok eta argitalpenari buruzko har horixe
|
dugu
idazleok gainetik kendu ezineko gure deabru goardako ugarien artean, agian ez saldoburua, baina bai malapartatuena. Hala ere, ez nuen zalantzarik izan editoreek Goiko Kale berriz argitaratzeko eskatu zidatenean.
|
|
|
Urteak zerbait pozgarria ekarri izan badu, idazle gazteen, hasiberrien eta ezezagunen ugaltzea izan da, eta joera hori nabarmen ikusi zen Lekeition urrian burutu zen Galeuscaren edizioan. Deigarria izan zen aspaldidanik elkar ezagutzen (oso aspaldidanik eta oso ezagutzen)
|
dugun
idazleen artean, behin eta berriz honelako galdera entzutea: " eta hori, nor da?".
|
|
2001
|
|
|
"(...) Mende honetan guztiz garrantzitsua den gertaera bizi izan dugu, alegia euskal munduan lehenengo aldiz idazle kontzientzia
|
duten
idazleak sortu direla. Modu argian sortutako lehenengoak Mirande eta Aresti izan genituen eta hauekin batera Txillardegi.
|
|
|
" Teoria bat dago, zeinen arabera idazlea beti liburu bera egiten ari den. Nik uste
|
dut
idazlea" mapa mundi" berdina osatzen ari dela. Liburua diferentea da baina obra bakoitza" mapa mundi" horretako herrialde bat da."
|
|
|
Espazio denboren kontraesanetan oztopaturiko idazlea kausitzea baita kritikoak izan dezakeen ohorerik handiena. Horixe
|
du
idazlearen ospea, neurri batean, bere egiteko bidea. (26.or.)
|
|
|
Saizarbitoriaren belaunaldia, (64koa deitu izan dena Arestiren Harri eta Herri ren argitalpena dela medio) konpromisoaren belaunaldia da. Gaur berrogeita hamar urte inguru
|
duen
idazle (eta lagun) talde honek (Saizarbitoria, Sarasola, Kintana, Urretabizkaia, Lete,...) bere garai eta beharrei ez zegokien literaturarekin egin zuten topo. Euskal gizartean 60ko hamarkadan jazo zirenak (ETAren sorrera, ikastolen mugimendua, industri eta ekonomiaren gorakada, euskara batuaren oinarrien finkapena,) iraultza hori egin zedin beharrezko" humus" a bihurtu ziren.
|
|
|
Hasi narratologiaren ildoan bideratutako" Fokalizazioa 100 metro n" artikulutik, eta irakurketa askeagoa aurkezten duen" Bihotz bi. Gerrako kronikak" artikuluraino, euskal nobelagintza modernoaren zutabe funtsezkoenetakoa
|
dugun
idazle donostiarraren bilakaera literarioa izan dugu aztergai. Edozein kasutan, artikulu guztiotan aldatzen ez dena egilearen lanarekiko dugun errespetu eta zaletasuna dira.
|
|
|
Idaztea memoria gordetzea baita, idaztea norberaren izaeraren testigantza bihurtu nahi
|
du
idazleak.
|
|
|
Eta jarraitzen du egileak beste ezaugarri aipagarri biak deskribatzen. Baina, eta hau da gu gehien arduratzen gaituena, liburua idazten den unean, erreferentzia literarioak indarra
|
du
idazlearengan; liburua argitaratzen denean, ordea, beste iritzi emaile batzuk hitz juxtuz esan dutenez, literaturatik bizitzara igaroa zen, jadanik, idazlearen lilura. Hortxe dago aldakuntza.
|
|
|
Zatikatua dena osatu, horixe da filmak egiten duena. Ez da, beraz, arraroa izango" mundua zatikatua dagoela" uste
|
duen
idazleak zatiarekin lan egiten duen artea maitatzea. Zatia da Etiopia zabaltzen duen poemaren metaforarik nagusiena.
|
|
|
Idazle periferiko handia diogularik, guneari bere eredu periferikoa inposatzeko adina indaredo anbizioa
|
duen
idazlea esan nahi dugu.
|
|
|
Erants nezake hein honetan, idazten dugunotarik frankok ez
|
dugula
idazle nortasunaren segurtamen finkorik, nortasuna, berak eta pareko kideak, erdibanaz moldatzen du?. Adibide gisa oroituko dut 1998ko urrian haur literaturarentopaketa batzuen karietara Marijan Minaberrik emandako mintzaldia, Donostianeskaini zioten omenaldian nola erran eta errepikatu zuen, euskal idazle analfabetua?
|
|
|
Giro horren barruan bizi denak adi ditzake; ez, ordea, arrotzak. Zehazkiago, giro horren barrenean, horrela uste
|
du
idazleak, badira franko uler ditzaketenak; hortik kanpora, berriz, ustekabean baizik ez da aurkituko jakinaren gainean dagoenik. Zenbaitek badakite, Chaucer irakurri ez badute ere, nor zen Bath eko andrea; beste zenbaitek badute Camachoren ezteien aditzea.
|
|
|
Idazle profesionala izatea helburu bailitzen agertzen zaigu, eta errotiko akatsa burutzen da kontsideratuz literaturatik bizi ez den idazlea profesionala ez dela. Dedikazioa eta nahastu egiten dira, sosak literaturatik jasotzeak bermatuko
|
balu bezala
idazleak bere lanarekiko daukan jarrera. Pertzepzio okerra izateaz gain, injustua da.
|
|
2002
|
|
|
Hori dala ta, zein izan diran pundu gehien horiek, xeheki adieraztea komeni litzake. Baina pundu horiek azaldu baino lehenago ere,' Euskera' aldizkarian, 1968 ko XIII zenbakian, ezagutzera ematen diran erakaspeneri jarraituaz, eztabaida aundienak sortzen dituzten auzieri dagozkien urrengo urrats hauek eman ditezkeala, uste
|
dute
idazle batzuk.
|
|
|
Honaino batasunaren bidetik jarraitu nahi
|
zuen
idazle ororentzako arauak. Segidan, gehiago ahalegindu nahi zutenentzakoak zetozen.
|
|
|
" Aurrera jarraitu nahi
|
duten
idazleek, ñ\ eta ll letren ordez, n eta l erabiliko dituzte, izen propio eta deituraz salbu: (Urruña, Bithiriñe, Gotañe, Peillen, Loroño, Uruñuela, Iruñe; bai eta irriño, amañi, nimiño, español, gallego…).
|
|
|
«Sirs», kasurako, ASK taldeko kidea da. Bestalde, Donostia aldean taldeak sortu eta berehala desagertu egiten direla uste
|
du
idazle lasartearrak: «Pasa den udan, adibidez, FTR sortu zen, graffiti piloa egin zituzten eta gero desagertu egin zen».
|
|
|
Zenbat falta zaigun ikusten duenak, nola esan urrunegi joan garenik? Irakurle sail bakoitzak eta irakurleak ere prestatu behar ditugu, ez bakarrik idazleak gogoko duen bazka hartu behar
|
luke
idazleengandik. Hemen eta bestetan, inorentzat ez diren irakurgaiak dituzu okerrenak"
|
|
|
Lenin mendia. Hor dago, hogeigarren mendearen erdian Josiv Stalinek eginarazi zuen Lomonossov Unibertsitatea, errusiar literaturaren aita izendatua
|
zuten
idazle fisikoaren omenez. Hura bastiza ikaragarria, esku gogorreko gizonak manatu zuena!
|
|
|
Nahiz eta politiko ugari kontrakoa demostratzen gogotik ahalegindu egunik egun, oraingo gizartearen antz handirik gabeko batean jaio zen Galeusca, duela 19 urte. Estatu gabeko literaturak izateak zer laido historiko jasanarazi zizkien ohartarazi nahi
|
zuten
idazleek. Ia hogei urte betetzera helduta, gero eta zailagoa dirudi ekimenaren alderdi politikoak alde batera uztea.
|
|
|
Nik inpresioa daukat bereiziak daudela berez, kontziente naiz horretaz. Hamasei urterekin ez
|
nuela
idazle izan behar erabaki nuen, memento hartan eskakizun politiko batzuk zeudelako, gizarte zientzia, soziologia, historia, edota kazetaritza geroago egin nuenez ikastea eta bide honetatik joatea erabaki nuen. Gizarteak sekulako buelta emango zuelakoan, aldaketak gertu eta berehalakoak izango zirelakoan prestatu behar genuela pentsatu genuen.
|
|
|
Komunikabideek irudia saltzen dute. Beraz, komunikabideek irudi salgarria
|
duten
idazleak (onak edo txarrak, eta hori idazle direnean) maite dituzte." gintzan Durangoko Euskal Liburu eta Diskoen Azokak betetzen duen lekua. Azken urteotan azokaren helburu, antolaketa, funtzio edo egituraketa bera eztabaidagai izan badira ere (begiratu besterik ez dago komunikabideetan argitara eman diren artikulu,, edo iritzi artikuluak), dudarik ez dago Durangoko Azoka, ezer baino lehen, euskal liburugintzaren erakustoki garrantzizkoena dela oraindik.
|
|
|
Bestalde, logikoa denez, askozaz ere zabalagoa da" ipuin" hitzaren tradizioa. I. Mujika Iraolak (1991) dioskunez, normalean ipuinlaritzat ez
|
ditugun
idazle klasikoek ere (Axular, Tartas, Agirre Asteasukoa...) idatzi zituzten ipuin laburrak, ahozko lengoaiaren kutsu handia zutenak eta helburu moralizatzailez egindakoak. Agirre Asteasukoak(), kasu, ipuin hitza gezurraren eta asmakuntzaren sinonimotzat erabiltzen du.
|
|
|
J. M. Torrealdaik bere Euskal Kultura Gaur (1997) liburuan dioenari jarraituz, gaur egun 300 euskal idazle inguru daude eta euren ezaugarri soziologikoak honela deskribatuko genituzke: % 90 gizonezkoak dira eta% 10,6 bakarrik emakumezko7 Adinari dagokionez, batez beste, 49 urte
|
dituzte
idazleok (%70 30 urte bitartean dabil) eta horren ondorioz, argi ikusten da gaur egun argitaratzen duten idazleen artean belaunaldi desberdinetako egileak kausi ditzakegula. Hortxe dauzkagu, adibidez, hamarkadetan jaiotako idazleak (Txillardegi...) edo 64ko belaunaldia deitu izan zaion horretan sartuko liratekeen R.
|
|
|
Ezaugarri guztiok, nahiz eleberrian presente dagoen ametsezko mundua, mundu surrealista eta eromenezkoa, irakurri berri zuen liburu baten eraginari egotzi zizkion Canok, M. Lowryren Lunar Caustic eleberriari. Nobela horretan ere, psikiatriko batean sartzen den alkoholiko baten istorioa kontatu zigun jazza maite
|
zuen
idazle britainiarrak, bizitzaren zentzugabekeria, anbiguotasuna eta paradoxa moralak salatuz aldi berean.
|
|
|
Nathaniel Hawthornek ez zuen mitoen itzulpena proposatzen, eta liburua egiterakoan ere aldendu egin zuen bere lana bide horretatik. Ez
|
zuen
idazle greko eta erromatarren izkribuak oinarri hartu eta itzulpen soila egin, horrelako kontakizunak askatasun handiz egitekoak zirela uste baitzuen berak, eta, bi edo hiru mila urtetako kondaira hauetan muina zela garrantzitsu, eta ez moldatzailearen irudimenak istorioan egin zitzakeen aldaketa xumeak?.
|
|
|
Nepote, adibidez, ez litzateke sartu kalitateari begiratuta, baina Euskal Autonomia Erkidegoko ertainetako irakaskuntzan derrigorrezkoa izan denez, komeni da ezagutzea. Estazio bat ordea, kanpoan utzi behar izan dugu, maite
|
dugun
idazlea izan arren.
|
|
|
Dena den, Gombrowiczena posea da, poesiarik irakur  tzen ez
|
duten
idazleen seriotasuna ezeztatzea ere posea den bezala alegia. Baina halako boutadeak argigarriak dira, batzuetan, oinarrian arazo bat dagoela adierazten baitute.
|
|
|
inor ere ez da asaldatzen idazle batek dioenean ez duela jadanik nobelarik irakurtzen, saiakerak edo poesia baizik (gero eta ohikoagoa dena, bestalde, batez ere adin batetik gorako idazleengan); halakoetan inori ez zaio bururatzen esa  tea: " nobelak (edo antzerki lanak, edo komikiak...) irakur  tzen ez
|
dituen
idazlea ez da behar bezalako idazle". Eleberrigile (edo antzerkigile, edo komikigile) batek, behintzat, ez du, normalean, halakorik esaten:
|
|
|
Literatura hizki handiz idatzi nahi
|
duten
idazleez ari naiz, jakina. Baina dibertsitate garai honetan denetarik dago, Literatura egin nahi duten idazleak, eta liburuak egiten dituztenak.
|
|
|
Literatura hizki handiz idatzi nahi duten idazleez ari naiz, jakina. Baina dibertsitate garai honetan denetarik dago, Literatura egin nahi
|
duten
idazleak, eta liburuak egiten dituztenak. Dena da beharrezkoa.
|
|
2003
|
|
|
Baina kontua ez da euskalki horiek gordetzea, baizik eta ahal den neurrian berpiztea. Eta horrek luze joko duen arren, egunen batean lortuko dela uste
|
du
idazleak: " Eremu batzuetan bertako euskalkia galtzen ari da, baina horrek ez du esan nahi euskara betirako desagertuko denik.
|
|
|
Lau saldu badira euskaraz, bat saldu da espainolez. Asmoa zen erakustea beste parte horri gu zer garen eta benetan simulakroaren teoriari ere aurka egitea, adieraziz benetan
|
baditugula
idazle onak, bakoitza gainera kolore bat da eta begira zer intelektual maila duten, begira zer ari zareten galtzen! Hau gertatzen ari da zuen ondoan eta ez duzue hemendik ezer hartzen!
|
|
|
Zure burua ezkutatu nahi
|
zenukeen
idazlea ote zara. Hots, aukeran, nobela zure «Golem» batek azaltzea nahiago zenuke?
|
|
|
Egun, telebista tarteko, batzuetan, idazlea goresten da eta testua gutxiesten. Pertsona ona izan behar
|
du
idazleak. Ez dut uste T. S. Elliot pertsona atsegina zenik, edo Borges edo Cernuda bera, baina beren testuak ederrak dira, magikoak, onak.
|
|
|
Neska mutil gazteen arteko harremanak, batez ere flirteatze girokoak, maiz azaltzen dira narrazioetan. Esaterako, GabAt delakoan Mariño eta bere lagunak jaietan direnean, eta neskatilekiko harremana gertatzen denean, emakumeak nola kortejatu, gustuko emakumeagana nola hurreratu, ze solasgai erabili... gustuko gaiak
|
ditu
idazleak.
|
|
|
Fraileekin ikasi zuen kolegioko denboraz ere luze mintzo da. Etxe oneko semea izanik eta beste baino dotoreago jantzia, neskamez lagundua eta beharbada hiru urtera arte Bilbon bizi izandakoa," Patxi beste muttikoentzat kanpotarra zan, eta Arrigorrietako muttikoek eztiete abegi onik egiten kanpotarrei" (64). 32 Eskolalagunekiko harremanak ondo gogoan
|
ditu
idazleak, eta gogoan ondo josita haiek berari egin zizkioten barrabaskeriak eta eman zizkioten astinduak. Mutikotako pasadizuak bizi bizi kontatzen ditu idazleak, oroimen izugarriaz.
|
|
|
Euskaltzaindiaren saio bildumak ikuspegi baikorra erakusten bazuen euskara dela ta, Oskillaso arduratu zen haren segitu segituan, hizkuntzaren errealitate soziolinguistikoaren belztasunak agerian ipintzeko, matematikari bati zegozkion zehaztasun eta kalkuluekin on egiten zituela bere baieztapenak. Euskaltzaindiak erabaki zuen euskara batu eredua hedatzen eta indartzen zihoan aldi berean, euskalkiak endekatzen eta indargetzen zihoazela ikusten
|
zuen
idazleak bazterretako euskalkiak bereziki, eta bizkaiera modurik dramatikoenean. Euskararen ibilbideko alderdirik latzgarrien hori zuritzearen kontra zegoen; euskararen etorkizunak euskalkietatik igaro behar zuen berarentzat; edo beste era batera esanda, euskaldun natiboak direlakoak jagotean zegoen gehiago euskararen bizia, euskaldunberrien protagonismoan baino.
|
|
|
Mailegu hitzetan, hartu den jatorri hizkuntzako grafia zaintzeko joera
|
du
idazleak. Jakina da, kanpotiko hitzak behar diren guztian hartzeko erreparu gutxi duela, nasai jokatzen duela horretan, garaiko eta aurretiko purismo joeren kontra.
|
|
|
Artikulu bildumak ziren besteak, testu bildumak, haur literatura. Izan ere, esaten zuen E. H. Beregorrek, behin eta berriro publikatu behar
|
du
idazle batek edo, beste era batera esanda, behin eta berriro disimulatu behar du idazle batek. Bestela berehala esango diote idazle horri egunero mozkortzen delako ez duela idazten, edo buruak klonk egin diolako ez duela idazten.
|
|
|
Artikulu bildumak ziren besteak, testu bildumak, haur literatura. Izan ere, esaten zuen E. H. Beregorrek, behin eta berriro publikatu behar du idazle batek edo, beste era batera esanda, behin eta berriro disimulatu behar
|
du
idazle batek. Bestela berehala esango diote idazle horri egunero mozkortzen delako ez duela idazten, edo buruak klonk egin diolako ez duela idazten.
|
|
|
Obra laburra nahi izan zuen beti E. H. Beregorrek; 4 liburukoa, gehienez ere. Hortik gorakoa deskontrola zen; hortik gorako obrak
|
dituzten
idazleek pena apur bat ematen zioten. Askotan esan zuen E. H. Beregorrek pena apur bat ematen ziotela obra handia daukaten idazleek.
|
|
|
Kontua da 20 liburu
|
dituen
idazle baten 3 liburu baino ez direla gogoratzen, edo 5 liburu baino ez direla gogoratzen, eta beste guztiak 3 horiekin edo 5 horiekin alderatzen dituztela eta esaten dutela: Ez dira hain onak.
|
|
|
Baina gertatu liteke gainerako liburuak ere oso onak izatea; gertatu liteke gainerako liburuetako bat beste idazle baten libururik gogoratuena baino askozaz hobea izatea. Baina 20 liburu
|
dituen
idazle horren hamazazpigarrena denez, baztertu egin behar da liburu hori derrigor, jendeak ezin dituelako idazle baten 20 liburu gogoratu, ez bada doktore tesi batean edo gida turistiko batean. Esan nahi da hamazazpigarren liburu hori beste idazle batek idatzi izan balu, beste horren libururik gogoratuena izan zitekeela.
|
|
|
Baina gertatu liteke gainerako liburuak ere oso onak izatea; gertatu liteke gainerako liburuetako bat beste idazle baten libururik gogoratuena baino askozaz hobea izatea. Baina 20 liburu dituen idazle horren hamazazpigarrena denez, baztertu egin behar da liburu hori derrigor, jendeak ezin
|
dituelako
idazle baten 20 liburu gogoratu, ez bada doktore tesi batean edo gida turistiko batean. Esan nahi da hamazazpigarren liburu hori beste idazle batek idatzi izan balu, beste horren libururik gogoratuena izan zitekeela.
|
|
|
" hemen umore tanta batzuk behar ditu, han dramari egin behar diozue leku". Nobela amaitu arren ez
|
dute
idazlea aske utziko, irakurleen artean arrakasta lortzen duen arte itxoingo dute. Nobelaren amaieran, Von Briton Buenos Aireseko ibilbide nagusietako batean utziko dute aske eta patetikoa da komisariara salaketa jartzera doan bitartean bizi duen burubidea:
|
|
|
Etxea goitik behera arakatu arren ez
|
zuten
idazlearen argazki bakar bat ere aurkitu eta horrek ernegatu zuen komisarioa. Egia esan, ez zuten ez eskuizkriburik, ez gutunik, ez egunerokorik, ez agendarik atzeman, ez zuten inoren nortasuna ziurta zezakeen agiririk topatu.
|
|
|
Album horri begira ohartu omen zen komisarioa ez
|
zuela
idazlearen argazkirik sekula aurkituko, hark prestatutako sarekada batean harrapaturik zegoela eta ez zela handik onik aterako. Sukaldeko leihotik golfeko zelaia ikusten omen zuen, bere muino leun eta belar soilgune borobilekin, zelaiaren mugan itsasoa sumatzen zela.
|
|
|
" Epistemologia konjeturalaz" mintzo zen eta" kalean aurkitutako ile bakoitzaren enigma argitu edo ahots anonimo bat entzute hutsarekin jabearen nortasuna azkar aurkituko duten profesionalak formatu" behar zirela zioen, beste gauza askoren artean. Bere buruzagiei ez bide zien grazia handirik egin proposamenak eta, zigor bezala, gure herrira bidali zuten, ile eta ahots anonimoen jabeak deskubritzeko gai baldin bazen, obra garrantzitsua argitaratua
|
duen
idazle anonimoaren nortasuna aise deskubrituko zuela esanez. Horrela osatu genuen batzordea, komisarioaz gain ikerlaria ere tartean zela.
|
|
|
Aipatu dugun UPV EHU/ Renoren kasuan beldurra ematen du ikusteak Atxaga izan dela itzulia izateko aipatu den lehen egilea. Itzulpen subentzionatua gutxien behar
|
duen
idazlea alegia. Bide komertziala egina duen idazle bakarrenetarikoa.
|
|
|
Itzulpen subentzionatua gutxien behar duen idazlea alegia. Bide komertziala egina
|
duen
idazle bakarrenetarikoa. Proiektua ren arduradunei arriskurako joera gutxi ikusten zaie, batetik, eta, bestetik, inon ez da azaldu nolako irizpideak erabili diren diru publikoaz ordaindu ko den proiektua gauzatzeko unean.
|
|
|
joan behar
|
du
idazleak irakurleen bila.
|
|
2004
|
|
|
Gerora, egia esan, etorri ziren/ dira beste idazle asko, euskal literatura maite dugunon egarria asetzen laguntzen dutenak. Baina, orain bere nobelak berrirakurtzean berriro bere maisutza aldarrikatu nahi dut, ikusten baitut zein garrantzizkoa izan zen hizkuntza sena ondo garatua
|
zuen
idazleen gidaritza euskal literatura modernoaren hasiera haietan eta harrituta geratzen naiz, nabaritzean orain dela 30 urte egindako hizkuntza hautapenak ez direla inolaz ere zaharkitu.
|
|
|
Ikusten baldin badu ikasgelan kapituluz kapitulu idatzitakoak funtzionatzen duela, hurrengo egunean ikasleek irakurtzen jarraitzeko esaten diotelako, garbi dauka lan hori bide onetik doala. Istorio atseginak sortzea
|
du
idazle honek oraingoz helburu, hain zaila den irakurketaren munduan gaztetxoak sar daitezen. Pirtzina zilborrean liburuan beste apustutxo bat ere egin nahi izan zuen, gero bidean gelditu bazitzaion ere.
|
|
|
Ezinbestean, beraz, gizarte erantzukizuna
|
du
idazleak.
|
|
|
Urte askotan idatzi izan dituen 63 pieza labur biltzen ditu bertan, fikzioa eta errealitatea nahasiz, bizitzaren bidaia luzea hobeto ulertzeko asmoarekin. Liburu bakoitzean esperimentatzea gustuko
|
duen
idazlea dugu Pako Aristi, eta Gauza txikien liburuarekin, bere bizitzan iritziak nola doazen aldatzen agertu nahi izan du, euskaraz horrelakorik egiten duen idazlerik aurkitzerik izan ez omen duelako. Horregatik osatu du liburu erabat berea den hau, gaur egungo gizarteari buruz uste duena agertuz, bide bat eskaini asmoz.
|
|
|
Bai, euskaldun izatea, ezaugarri objektiboen gainean eraikitako zerbait ere bada, norberaren borondate eta nahiari baliorik kentzeko gogorik gabe. Ez gara, noski, orain eta hemen gauza horietan hasiko, baina, zernahi ere, Oñederra hizkuntzalari den aldetik, uste dut, hori jakin beharreko ikasgaia
|
zuela
idazle donostiarrak.
|
|
|
Erriak" erruz" esaten ba du," erruzkiro" esan bear
|
dute
idazle apaintzale batzuk, politagoa delakoan edo. Okerreri oriek zearo gugandik erauzi artean, ez dugu euskera salbatuko.
|
|
|
Hala ere,
|
badut
idazle giroari buruzko komentario bat kolkoan. Aurreko batean, konpainia on batean, euskaldunik baizen ez zen lekuan (cantina mariachi batean lagun artean afaltzen geundela), ekarri zuen solasak, izan zen perpausa, azken hamar hamabost urteotan euskal literaturan gertatu den aldaketa sakonena, beharbada, idazle bakoitzak bere karrera eta promozioa zaintzea izan dela, euskal komunikabideek idazlearen irudiari eman dioten bultzadarekin batean.
|
|
|
E rdozaintzi ren obran, poesiazko nahiz prosazko testuetan, mezuak hartzen duen garrantziak, literaturarenherritartasunak, eta irakurlearekiko hurbiltze nahiak, joera estetiko batera bultzaten
|
du
idazlea, alegia, literatura zuzen eta adierazkorra egitera. Baliabide poetikoak, beraz, argitasun eta adierazkortasun horren zerbitzuan daude; bertso libreak, orriaren espazioan barreiatzen direnak, paralelotasun eta errepikapen lexiko nahiz sintaktiko etengabeak, hitzen pilaketak, hizkuntza argia...
|
|
|
Aipatu elkarrizketan Urretabizkaiak dio Lur taldearen inguruan hasi zenean, nire harridurarako serio hartu ninduten beti. baina gero makina batek ez nau hala hartu. Badira nik baino 40 urte gutxiago
|
duten
idazleak nirekin paternalistak direnak.
|
|
|
Dugun orok gure ahala egin gure herritarrei hemengo mintzaira maita arazteko eta arrotzei ere ahalik eta hobekien ezagutarazteko". Lematzat hartua
|
zuen
idazle zaharraren errana.
|
|
2005
|
|
|
Eta jakina, nire ezagupenen arabera, literatura nuen nik marka eta norabide ere. Maite
|
nituen
idazleek, haien lanek eta, markatzen zidaten ibilbidea baita ere. Erreportaje hauetan agertzen da hori, baita tituluan bertan ere.
|
|
|
Bere buruaren aurkezpen horrekin ez da gaitza asmatzea zein gustu estetikotatik ibili nahi duen. Higuinaren estetikan ibili nahi
|
duen
idazlea genuke Mikelats Gorroto. Horrela abiatu zituen bere lehenengo olerkiak, eta ildo beretik jo nahi izan du ipuin bilduma honetan.
|
|
|
Irlandarekiko lotura hori etengabea da Rekalderen ipuinetan, hango paisaia, pubak, musika eta borroka istorioak. Izan ere, Rekalderen literatura konprometitua da, Irlanda eta Euskal Herriko borrokarekin konprometitua, horregatik gogoan
|
dituen
idazle eta musikariak borrokazaleak dira. Istorioak Euskal Herrian kokatzen dituenean Nafarroako ahaztutako txokoetara jotzen du, mapetan nekez aurki daitezkeen txokoetara.
|
|
|
Joseph Conrad, Henry Melville, Emilio Salgari. Baita itsasoarekin hain harreman esturik izan ez
|
duten
idazleen eragina ere jazo du: Carlos Onetti, Gabriel García Marquez.
|
|
|
Dagoeneko ia sasoi guztietako euskal idazleen ezaugarritzat agertzen zaigu, eta, esan bezala, honetan ere idazlerik gehienek traiektoria falta erakusten dute euren ibilbide literarioan. Ipuingintzari dagokionez, agerian uzten ari garen moduan, nagusi dira bilduma bakarra
|
duten
idazleak, eta idazle horiek bestelako genero narratiboak garatu arren, eleberria nagusiki, nekez zehatz daiteke ibilbide osorako poetika bakar bat eta, gainera, garatua. Bizkaiko idazleen artean, jakina, hau ez da salbuespena, ezta hamarkada honetan ere.
|
|
|
Azken aipatu nahi dugun obraren balioa, hizkerarena da. Iparraldeko hizlauzko literaturaren tradizioan bete betean txertatzen den hizkera
|
du
idazleak: sendoa eta segurua, tradizio ahozko eta idatziaren ardatzetan hezurmamitua, bizi den euskara, benetakoa.
|
|
|
Bere burua autodidaktatzat
|
duen
idazle hau irakurle handia dugu, bestetik. Komunikabideetara mugatzen bagara, gaur egun bereon Berria, Le Journal, Soud Ouest, La Croix egunero begiratzen ditu, baita El Mundo, Diario Vasco eta beste batzuk ere, egunero izan ez arren.
|
|
|
Bibliografia zabala
|
du
idazle honek: Les animaux dans les proverbes baulé, EHSS, Paris, 1976; Euskaldun gazteria 50 urte, Uharte, 1979; Piarres Lafitte, Elkar, 1986; Etxahun, bertso bilduma, Elkar, 1987; Heleta Iraultzan, Ostoa/ Etor, 1992; Webster, Ipuinak, Euskal Klasikoak bilduma, 1993; Euskaldunak Aljerian, 2004.
|
|
|
nahi ez duzulako, ezin duzulako edo oraindik proiektuan dagoelako. Zuk nahi
|
duzu
idazle bat izan eta orain ari zara lan egiten, ikasten, formatzen eta guzti hori, nahi duzu idazle bat izan, edo filosofo bat izan edo ekonomista bat izan. Zu zara beraz, zu, eta zu ez zarena, baina sentidu hirukoitzean:
|
|
|
nahi ez duzulako, ezin duzulako edo oraindik proiektuan dagoelako. Zuk nahi duzu idazle bat izan eta orain ari zara lan egiten, ikasten, formatzen eta guzti hori, nahi
|
duzu
idazle bat izan, edo filosofo bat izan edo ekonomista bat izan. Zu zara beraz, zu, eta zu ez zarena, baina sentidu hirukoitzean:
|
|
|
Zeintzuk
|
dituzu
idazle edo obra maiteenak. Zerg atik?
|
|
|
Etxeak margotzen lan egin baino, nahiago
|
zuen
idazle amerikar baten larruan bizi, hau minbiziak jota egonagatik.
|
|
|
Hilabete batzuk lehenago era guztiz bidegabean leporatu zidaten plagio afera zela medio nire liburu berria argitaletxe handi batekin atera ezin nuenez, gutxien gutxienez, argitaletxe alternatibo batekin ateratzeko aukera kontuan hartzeko iradoki zidaten lagun idazleek. Batek daki lagun
|
dituen
idazleak benetan lagun diren ala ez, aski zabaldua baitago lankideak propio despistatu eta haiek guk baino lan eskasagoak argitara ditzaten aholku erdipurdiko –eta areago, guztiz kaltegarriak– propio emateko ohitura, baina
|
|
|
Baina ordurako
|
bazuen
idazle galegoak beste hanka bat nirean. Garazirenaren ostean, Lolok ez zidan bakerik emango harik eta La lengua de las mariposas ipuinaz gogaitu arte.
|
|
|
Badaki lehen aho zabalik geratu naizena, eta zelan ez geratu, baina ez daki zein den benetako arrazoia. Lehenago egona naiz finisterre honetan, Ortigueiran, O Groven, Tuin, Lalinen, Fozen, eta zin egingo nuke inork ez
|
zuela
idazlearen berri. Eta hemen, ordea, Celta bezain famatu eta estimatua omen da.
|
|
|
Ipuina ongi taxutu nahi
|
duen
idazleari mintzo zaio zuhari ohia, ez fusilatu baten ilobari, jubilatuak ez direnendako tarifa doblea dela aipatuz sorbaldak zinezko motzaile batek baino arduratuago brosatzen dizkidan bitartean. Eta horri esker, egundaino lupean eduki dudan kontua azaldu zait bere hitzetan.
|
|
2006
|
|
|
Areago, Guardia Zibila esaten badut ere, antzekozerbait gertatzen delakoan nago. Ordea, nik esaten badut Ertzaintza, oihartzunak ezdira nobela beltzekoak, Tolosako Boinas Eloseguineko txapel gorrienak baizik.Posible da kutsu horiek gainetik kentzea, baina horretarako lan gehigarria eginbeharko
|
du
idazleak.
|
|
|
Ziur asko ez.Irakurketa moralaz harago, lokatzaren irakurketa egin daiteke. Eta lokatzetikirazita azalduko ditugu gauzak, eta lokatzetik hunkituko irakurlea, eta, zilegi bazaitesatea, mundua aldatuko ez badugu ere, lokatza geure eskuekin lantzen dugulasentituko
|
du
idazleak, zerbait moldaerraza badela tarteka irakurlearen garunean.
|
|
|
Hau nire pena da, eta ez da Joseph deitzen den pertsonaiarena. Beste indar bat
|
du
idazlea barrutik kontatzen ari dela jakinda. Zeuk irakurlearen etxean atea jotzea da:
|
|
|
Judua da, eta ez dut zuri adierazi beharrik horrek zer esan nahi duen. Ez, ezin nizuen maiteen
|
nituen
idazleez hitz egin. Nola ba?
|
|
|
Barkamena eskatzekotan egon nintzen. Ordurako, ordea, gaiaren beste adar baten inguruan ari zen Öchler, eta ez nion eten nahi izan naziengatik izan ez balitz sekula osperik lortuko ez omen
|
zuten
idazle kaskarren aurkako jarduna.
|
|
|
Nire kezka da, ez ote dioten elkarri errespetua galdu idazle eta irakurleek. Ez ote
|
duten
idazleek eta editoreek gehiegitan irakurlea inozotzat hartu. Ondorioz, ez ote den normala irakurleek liburuen aurrean duten mesfidantza (zenbat diru, zenbat denbora, zenbat arreta errekara!).
|
|
|
Uste
|
dut
idazleak erantzukizuna, ditxosozko konpromisoaren sinonimotzat hartu barik, izan behar duela bere obraren hedapenean argitaratzea erabakitzen duen heinean. [...] Idatzi eta argitaratzeaz gainera, herriz herri, institutuz institutu joan behar du idazleak liburuari buruzko azalpenak eman eta irakurleen zalantzak argitzera?
|
|
|
Uste dut idazleak erantzukizuna, ditxosozko konpromisoaren sinonimotzat hartu barik, izan behar duela bere obraren hedapenean argitaratzea erabakitzen duen heinean. [...] Idatzi eta argitaratzeaz gainera, herriz herri, institutuz institutu joan behar
|
du
idazleak liburuari buruzko azalpenak eman eta irakurleen zalantzak argitzera. Baietz uste dut.
|
|
|
...bat berrirakurtzen dela, eta berrirakurri ez, eta irakurtzen ari dela aitortzen duenari kreditu guztia erretiratzen zaiola ipso facto ederki asko zekienari, egunkariko zuzendariaren hitzak iraingarriak izan zitzaizkion; iraingarriak, sinatu gabe bazen ere, ordura arte indarrean egondako ituna urratzen zutelako, berari aldez aurretiko inolako gaztigurik egin gabe; eta iraingarriak, horrek esan nahi
|
zuelako
Idazleari lizentzia hori ere ematen zitzaiola, alegia, ematen ahal den handiena, preziatuena, esklusiboena, benetan altxor bat bezalakoa zena: bere jakintza itzelaren zuloak herabe gaberik erakustekoa, hain zuzen, ordura arte oso oso gutxiri –arestian esandako labankazokako peleatik bizirik irtendako besteren bati, gehienez ere– aitortzen zitzaiona, baina ez inola ere Gizon Handiari berari, esaterako, zen Handia izanda ere.
|