|
2002
|
|
|
Ez da izango beste kultur jardunik gure kultur mundu nimiño honetan bertsoak beste egur jasotzen duenik. Musikariek ez dituzte margolariak kritikatzen, eskultoreek ez
|
dituzte
idazleak egurtzen baina bertsolariak eta bertsolaritza. Hala otu eta egitea besterik ez dago, musikari, kazetari zein, batez ere, idazle izan.
|
|
|
J. M. Torrealdaik bere Euskal Kultura Gaur (1997) liburuan dioenari jarraituz, gaur egun 300 euskal idazle inguru daude eta euren ezaugarri soziologikoak honela deskribatuko genituzke: % 90 gizonezkoak dira eta% 10,6 bakarrik emakumezko7 Adinari dagokionez, batez beste, 49 urte
|
dituzte
idazleok (%70 30 urte bitartean dabil) eta horren ondorioz, argi ikusten da gaur egun argitaratzen duten idazleen artean belaunaldi desberdinetako egileak kausi ditzakegula. Hortxe dauzkagu, adibidez, hamarkadetan jaiotako idazleak (Txillardegi...) edo 64ko belaunaldia deitu izan zaion horretan sartuko liratekeen R.
|
|
|
Mugimendu horren aitzindariak urte batzuk lehenago kokatu
|
dituzte
idazle batzuek. Horien ustez, irrati askeen aurrekariak urtealdian Alemanian gertatu ziren, Kaiserren abdikazioa zela eta.
|
|
2005
|
|
|
Garai honetako emakume idazle askoren helburuakultura eta euskara umeei transmititzea, gordetzea eta biltzea izan da hein handi batean (ipuinak eta alegiak bildu eta asmatu eta argitara eman
|
dituzte
idazle askok). Beste batzuek antzerkiaren bidez adierazi dute euren euskararekiko konpromisoa eta beste batzuek olerkietan papereratu dituzte euren sentipen abertzale eta jainkozaleak, besteak beste.
|
|
|
Lontxo Oihartzabalek (Berria,) ondo ondorioztatzen zuenez, irakurleek[...] hori jakin ahal izan dute, arazo bat dagoela. Ez nago ziur, ordea, arazoa zein den jakiteko aukerarik izan ote duten, gertakariaren ezaugarri batzuk azpimarratu izan
|
dituzte
idazle batzuek, beste hainbat alderdi jorratu dute beste batzuek, eta zenbaitek bere iritzi eta balorazio pertsonalak ere eskaini ditu.
|
|
2006
|
|
|
Zenbait idazle zabarrek eta araugabek atsegina eman baldin badute ere, ez dute atseginik eman erregelari edo ordenari men ez egiteagatik, bestelako arrazoiengatik baizik. Kritika zuzenak onar ditzakeen bestelako edertasunak izan
|
dituzte
idazle horiek; edertasun horien indarra zentsuraren gainetik igarotzeko gai izan da eta, halaber, narrio horietatik sortutako higuina baino handiagoa den atsegina gogamenari emateko gai izan da. Ariostok atsegina ematen du.5 Alabaina, ez du atsegina ematen bere fikzioa ikaragarria eta ez probablea delako, ezta estilo serioaren eta komikoaren arteko nahasketa bitxiarengatik ere, edo bere istorioek duten koherentziarik ezarengatik, edo bere narrazioan behin eta berriro izaten diren etenengatik.
|
|
2008
|
|
|
" Argitaletxeek apustuak egiten
|
dituzte
idazle honen edota beste haren alde (apustua hitzak esan nahi du dirua gastatzen dutela publizitatea, propaganda egiten, aldeko kritiko hau edo hura lortzen, sari hau edo bestea eskuratzen, prentsa, irratia eta telebistako programetan azal dadin saiatzen)[...] Jakina denez, liburu berri batek ez du gaur egun bi hilabete baino gehiago liburu dendetan agoantatzen. Dirua (eta beraz, publizitatea) baldin badago, nahi beste hilabete iraun dezake liburu horrek liburu dendan eta erakusleihoetan!".
|
|
|
Ikasleek nahiago izaten al
|
dituzte
idazle gazteak. Erreleboa nabarmentzen al da irakurtzen edo irakasten diren idazleen artean?
|
|
|
Zerk eragiten du adostasun hori? Nola identifikatzen
|
dituzte
idazle kontsakratuak irakasleek?
|
|
2009
|
|
|
Hartutako bidetik jarraituz, eta corpus berriez baliatuz, adi egon du Euskaltzaindiak idazleen jokabideari, izango baita zuzendu beharrekorik, edo argitu beharreko zalantzarik eta ekarpen baliozko eta aberasgarririk. Beren adierazpideak etengabe berritu behar
|
dituzte
idazleek, eta horiek galbahetzea izango da Euskaltzaindiaren egiteko nagusia, forma egokiak berretsiz eta euskara batuaren bidea zein den seinalatuz, horretan dihardutenen lagungarri.
|
|
|
Biblia saltzaileak, ihes egindako hiltzaileak, elbarri edota zekenak... pertsonaia bitxiak biltzen
|
dituzte
idazlearen istorioek. –Bere pertsonaien estetika berezi hori William Faulkner edota Franz Kafka idazleekin alderatu daiteke.
|
|
|
Eta aurreneko denboraldi honetan 35 saio egingo dituzte. Atal batzuk monografikoak egin nahi
|
dituzte
idazle ilustratzaileekin. Sherlock Holmesen eta Peter Panen mendeurrenek leku berezia izango dute lehen denboraldi honetan.
|
|
2010
|
|
|
Aurten beteko dira ehun urte Tom Swayer Mendebaldeko literaturako pertsonaia karismatikoaren sortzailea, Mark Twain idazle estatubatuarra, zendu zela. 500dik gora lanen egilea da, eta AEBetan handiki gogoratuko dute. www.twain2010.org webgunearen bidez koordinatu eta zabalduko
|
dituzte
idazlearen omenezko jarduerak munduaren luze zabalean. Hatfordeko Mark Twain museo etxean ere ekitaldi ugari izango dira urte osoan.
|
|
|
Gero idazle bilakatu dira, liburu soilarekin hemen. Ardura, beste liburuak idazten
|
dituzte
idazle direlako. Baina nork irakurriko ditu beharrak diktatu ez dituen liburuak?
|
|
2011
|
|
|
Gaur bertan –domeka– izan dira, besteak beste, Ruper Ordorika, Mikel Urdangarin, Rafa Rueda, Harkaitz Cano eta Jon Arretxe sortzaileak. Han izan da Toti Martinez de Lezea idazlea ere bere hiru liburu sinatzen, eta etxeko txikienek eta euren gurasoek ilara luzeak itxaron behar izan
|
dituzte
idazlearen sinadura lortzeko.
|
|
2012
|
|
|
Egungo txinatar gizarteari egindako kritikagatik subertsibotzat jo
|
dituzte
idazlearen zenbait lan, bereziki Tiantang suantai zhi ge (1988) eta Jiuguo (1992) lan satirikoa. Polemika piztu zuen beste bat Fengru feitun (1996) da, XX. mendeko Txinaren erretratua.
|
|
|
Bildumak ehiztari biltzaileen garaitik hasi eta, zazpi geltokiren bitartez, industria garaira eramango du irakurlea. Lehenengo alean, Paleolitoari buruzkoan, Lezetxiki, Praileaitz, Irikaitz eta Astigarragako aztarnategietan izan diren azken aurkikuntzak azaldu
|
dituzte
idazleek. Gero aurreneko nekazari eta abeltzainen garaia dator, eta gure mendietan utzi zituzten megalitoen azken aurkikuntzen berri ematen dute.
|
|
|
1980 artean Pott bandak bere aldizkarian kaleratutako zenbait artikuluk ezin hobeto islatzen
|
dituzte
idazle haiek garai hartan zeuzkaten kezka eta ideia literarioak, eta horietako askok Sarrionandiaren pentsamendua ulertarazten lagunduko digutelakoan gaude. Artikulu gehienak sinatu gabe edo ezizenpean argitaratzen zituztenez, zilegi deritzogu artikuluen egiletza Pott banda osatzen zuten sei kideei egoztea, tartean Sarrionandiari.
|
|
|
SOA (Subjektua, Objektua, Aditza) eta SAO (Subjektua, Aditza, Objektua). Biak dira gramatikalak eta biak kontuan izan eta erabili
|
dituzte
idazle eta hizlari onek.
|
|
|
Metodo eta mania diferente ugari onartu izan
|
dituzte
idazle ospetsuek. Gazte denboran Hemingwayk kafetegien epeltasuna izan ohi zuen gogoko, batik bat Parisen bizi izandako garaian.
|
|
2015
|
|
|
protagonistek hartzen dituzten droga haluzinogenoen erruz, idazmakinek labezomorro erraldoien antza hartzen dute, teklatua idazlearen hatzak milikatu eta irensten dituen munstro lingirdatsu bilakatzeraino. Fetixe bereziak dira idazmakinak, eta munstro itxura hartzen dutenean, leihotik jaurtitzen
|
dituzte
idazle ikaratuek: sormenaren ezinaren isla, esango luke Freud adiskideak.
|
|
|
1 Elsa eta Gisèle, Gisèle eta Elsa; zer agertokitan kokatu
|
dituzte
idazleek testu horietan?
|
|
|
3 Nolako narratzaileak hautatu
|
dituzte
idazleek: istorioan eta ekintzen barnean daudenak ala istoriotik
|
|
|
Gainera, Salaberri Muñoak (2002: 19) ohartarazten duenez, obra horietan euskal prosa literarioaren jatorria eta lehenbiziko garapenak, erreferentziak, baitaude, eta berorietan aurkitu izan
|
dituzte
idazle askok hizkuntza ereduak, hor alfabetatu izan dira linguistikoki eta, inoiz, literarioki ere.
|
|
|
Era berean, indarkeria politikoarekin lotutako historia garaikideko zenbait une eta gertakari erreal fikziorako abiapuntutzat hartu
|
dituzte
idazle euskaldunek, hainbatetan gertaera bereziki traumatikoak eta imajinario eta memoria kolektiboan lekurik badutenak nobelara eramanez. Canoren Twist dateke adibiderik argiena, Lasa eta Zabalaren tortura eta hilketak baitaude eleberriaren abiapuntuan, baina, 2015ean argitaratutako Katixa Agirreren Atertu arte itxaron nobelak ere, esaterako, Madrilgo 2004ko martxoaren 11ko atentatuak edo Gasteizko 1976ko martxoaren 3ko gertaerak fikziora daramatza, bigarren plano batean.
|
|
2016
|
|
|
1 Elsa eta Gisèle, Gisèle eta Elsa; zer agertokitan kokatu
|
dituzte
idazleek testu horietan?
|
|
|
3 Nolako narratzaileak hautatu
|
dituzte
idazleek: istorioan eta ekintzen barnean daudenak ala istoriotik kanpokoak?
|
|
|
Ez
|
dituzte
idazleak bakarrik esplotatzen. Hor zaude zu, Baird.
|
|
2017
|
|
|
Barne motibazioa eta kanpo motibazioa bereiz ditzakegu, autoitzultzeko arrazoiaren ardatzaautorearengan edo literatur sistemarengan jartzen dugun. Baina ez autoitzultzeko arrazoiaskotarikoak ere eman
|
dituzte
idazleek; gurean, esaterako, ezagun da Anjel Lertxundirenjarrera: «Nire bizitza osoa eman baldin badut estilo jakin hori lantzen hizkuntza jakin batean, zertan hasi behar dut neure libururen bat itzultzen, aurrez baldin badakit guztiz neutralizatutageldituko zaidala nik nahi nukeen estilo hori?» (Egia, 1999:
|
|
|
Rock taldeen zerbitzura jarrita, bestela sekula idatziko ez lituzketen gauzak idazten
|
dituzte
idazle eta bertsolari mediumek. Eta mediumek idatzita, bestela sekula kantatuko ez lituzketenak kantatzen dabiltza rockeroak.
|
|
2019
|
|
|
Adin nagusiko edozein pertsonak har dezake parte lehiaketan, eta horiek euskaraz idatzi dituzte kontakizunak. Lau eta hamar orrialde aldeko lanak aurkeztu
|
dituzte
idazleek, orriaren alde batean eta tarte bikoitzaz idatzita. Azkoitiko udaletxean aurkeztu behar dira ipuinak; Azkoitiko Udala, Herriko enparantza z/ g.
|
|
2020
|
|
|
Castillo Suarez idazlea aritu da gaurko" irakurraldi" antolatzen. Jendeak idazle arbizuarrak idatzitako eta haiek aukeratutako testutxoak irakurriko
|
dituzte
idazlearen aurrean. " Horrelako zerbait izango da".
|
|
|
Egia txiki horiek, handiek baino pisu handiagoa dutenak, horiek azaldu nahi ditugu. [...] Garai honetan, egiak bilatu nahi
|
dituzte
idazle eta artistek, oro har. Edo filosofoek.
|
|
|
Haien ideologia bizi dadin supermerkatuak lapurtuko dituzte pobreak sakrifikatuko dituzte etsaiak erahilko dituzte liburuak autodafe erritu hilezkorrak bultzatuz erreko
|
dituzte
idazleak torturatuko dituzte ninien sabelak idekiko dituzte amak bortxatuko dituzte aiten zakilak sakrifikatuko dituzte liburutegi oro itxiko dute buruak moztuko dituzte literatura zentzuratuko dute.
|
|
2021
|
|
|
Axularrek baaurrizkiaren lekuan baitaurrizkia erabili zuen horrelako esaldietan (geure bizitzearen[...] jaun, jabe eta nagusi baikina bezala; erran bailu bezala; bat bailira bezala); n morfema erantsitako bailitzen legez gisako formak erabili zituen Añibarrok([...] zerutik jaitsiriko Aingeruak bailitzen legez). Geroztik autore batzuek (Agirre, Lauaxeta, Kirikiño, Etxaide, Villasante...) bezala edo legez gabe erabili izan dituzte gisa horretako formak, batez ere hirugarren pertsonako ldutenak eta bereziki sintetikoak, hala nola, bailitzan, bailiran edo bailuen gisakoak, balitz bezala, balira bezala edo balu bezala gisako formen pare23 Eta gaur egun ere erabiltzen
|
dituzte
idazle zenbaitek horrelako formak: bailitzan, bailiran, bailuen, bailuten, bailegoen, baileuden, bailebilen, bailetorren, baileukan... 24 Adibidez:
|
|
|
" Ikusten duzuen moduan, ezagutzen dituzuen eta euskal kulturaren errepertorioaren parte diren abesti askok literatura dute oinarrian, hots, poema edo testu bat. Izan ere, poema asko, irakurtzeko ez ezik, errezitatzeko eta kantatzeko sortzen
|
dituzte
idazleek. Poesia eta literatura orokorrean hartzaile bat izateko idazten dira, komunikatzeko, zuengana, gugana iristeko.
|
|
|
Leire Vargasek (Durango, Bizkaia, 2002) jaso du euskarazko poesiari dagokion saria, bestetik, Dena ametsa den irudipena bildumagatik. 25.000 eta 15.000 euro jasoko
|
dituzte
idazleek, hurrenez hurren.
|
|
|
Euskaraz, malguak, adierazkorrak eta biziak iruditzen zaizkit Fernando Morillorenak eta oso onak Jon Alonsorenak. Literatura guztiek behar
|
dituzte
idazle kaustiko eta humano batzuk, eta guri, zorionez, Jon Alonso tokatu zaigu. Ipuin eta nobela ezin ederrago batzuen egilea izateaz gain, berari egokitzen zaio nire ustez beste inori baino hobeto Billy Wilderri buruz eman zuten definizioa:
|
|
2023
|
|
|
Hain zuzen ere, streaming plataformak iritsi zirenetik industriak produkzioan izan dituen aldaketek eragin
|
dituzte
idazleen kezka horiek. Izan ere, telebistako produkzioetan gorakada egon den arren, baldintzen kexu da sindikatua, salatu baitute telesailetako kapituluak murriztu direla, «talentu berrietarako aukera gutxi» dagoela eta oraindik onartu ez diren proiektuetan «ordaindu gabeko lana» dagoela.
|
|
|
Har dezagun kasurako Ameriken Historia. Bere errelatoa bermatzeko, Europako inbasoreek aldraka bildu eta diruz ondo hornitu
|
dituzte
idazleak, bertsio ofizialak mendeetan zehar konta ditzaten, halako moldez non, kontzientziak lasaitze aldera, hizkera ofizial zuzena sortu baitute, esaldi estandarren bildumez eta hitz" zuzenen" thesaurusez osatua. Hori Historiari eta oroimenari egindako iruzur mota bat baino ez da:
|