|
2003
|
|
|
Oharrik utzi izan ez banio gutxienez, ertzainak gela miatzera joan eta liburua aurkitu zutela esan niezaiokeen, baina momentuko urduritasunean Monikari argibide bat, desenkusa bat zor niola pentsatu nuen. Kartazalean sarturik zegoen orrialde sorta eskuetan hartu eta aliritzira ipuin bat gainetik irakurtzen hasi orduko ikusi
|
nuen
idazlearenak zirela. Gorputzaren zatirik erotikoenak jantzien irekidurek doi doi bistaratzen dituztenak omen dira.
|
|
|
Monika eta idazlea ez zirela beharbada maitale izatera iritsi pentsatu nuen, beharbada Monika bere itzal, aitorle edo oinordeko izan zitekeela soilik, sortzaile gehienek behar dutela adin batetik aurrera ispilu gisa erabiliko duten izakiren bat, beren gogora modelatu, debozioz zaindu eta mirespenez gurtuko duten norbait. Susmo batek gure baitan indar hartzen duenean ematen duen argiarekin irudikatu
|
nuen
idazlea zahartzaroan maitasun berri batek eman dezakeen –emango duen– bozkarioa eta tortura aldi berean gozatzen, bizitzaren azken txingarrak piztu dizkion ekaitzaren erdian orekari doi doi eutsiz, neskaren edozein keinu edo imintzio ederretsiz, haren gaztetasunaz liluraturik (haurrek hunkitu egiten gaituzte, gaztetasunak liluratu), begira orduak egiten, men egitera bai baina ukitzera a... Etxeko bakardadean ere irudikatu nuen, Monikaren nobela behin eta berriz irakurtzen gozamen likits eta gaixo antzeko batekin, bere aztarnak, aspaldi ereindako metaforaren baten zantzuak, maiz erabili izan duen esaldiren baten izpiak, neskari gau jakin batean kontatutako pasadizo baten errainuak lerro artean atzematean harro, ezpainetatik lerderik ez baina irribarre inozoa zeriola.
|
|
|
Monikarengan, aldiz, harridura izan zitekeen harreman horretako sentimendu nagusia, harridura eta ikara punta bat, eta laineza ere bai seguru asko, denok hainbeste miresten genuen idazleak sekretuaren jabe egin zuelako eta maiteminduek berritan erakusten duten eroapen itsuarekin jarraitzen ziolako. Ez nuen jakingo une horretan elkar non ezagutuko zuten esaten, baina jeloskortasun erretrospektiboak ematen duen argitasunarekin ikusi
|
nuen
idazlea, ni neu inoiz ibili nintzen bezalaxe, Monikaren etxe atariko espaloiak iragaitzez bezala baina goiko leihoetako argiei erreparatuz behin eta berriro euripean zeharkatzen, edo ilunabarrak ekarri ohi digun desolazioaren kontra telefonoa eskuan zuela irudikatu nuen, deitu ez deitu zalantzan, maiteminak, sukarrak bezalaxe, gora egiten baitu nekearekin ordu jakin batzuetan. Horrek ez zuela esan nahi, ordea, Monika idazlearekin maiteminduta zegoenik erabaki nuen, hurkoaren sentimenduak epaitzeko presak eman ohi digun segurtasunarekin.
|
|
2004
|
|
|
Kontxo, ez nekien idazterakoan emakumeak kontuan hartu behar zirenik, edo jubilatuak, edo dibortziatuak, edo arrantzaleak, edo beste edozein kolektibo. Uste
|
nuen
idazlea librea zela nahi zuena idazteko nahi zuen bezala, eta irakurleak esango ziola asmatu zuen edo ez. Iruditzen zait emakumeekin zerikusia duen guztira halako zuzentasun politiko bat iritsi dela, gauzei bere izenarekin »edo nik nahi dudan izenarekin» deitzea debekatzen duena, literaturan oso pobrea eta tristea izan litekeena, eta hori puskatu nahi izan dut.
|
|
2009
|
|
|
Bestelako kontakizun xelebre batean murgiltzeko asmoa zuen. " Parisen ezagutu
|
nuen
idazle hungariar batek jarri ninduen pistaren gainean. Eskuizkribu zahar bati buruz hitz egin zidan, gehiago fikziozkoa benetakoa baino.
|
|
2010
|
|
|
Jakin ere, banekien ateotzat eta anarkistatzat zutela, baina gizon hura beti igaro izan zen nire ondotik itzal baten antzera, neure arreta piztu gabe. Une hartan, ordea, beste era batean sentitu
|
nuen
idazlea, itzala nire burmuinetan errotu eta bat batean gorputza hartu balu bezala. Artikulua ez dut esku artean, letrarekin batera protagonistaren argazki bat erakusten zuen?, baina laidoz josia zegoen:
|
|
|
Tarteka udal liburutegira joateko ohitura nuen, eta hurrengo aldian irakurriko nuen. Astebete gabe, berriz, hiriko kalean ikusi
|
nuen
idazlea, ikastetxetik etxera nindoala, bakarrik: hura ezustea!
|
|
|
Jakin ere, banekien ateotzat eta anarkistatzat zutela, baina gizon hura beti igaro izan zen nire ondotik itzal baten antzera, neure arreta piztu gabe. Une hartan, ordea, beste era batean sentitu
|
nuen
idazlea, itzala nire burmuinetan errotu eta bat batean gorputza hartu balu bezala. Artikulua ez dut esku artean —letrarekin batera protagonistaren argazki bat erakusten zuen—, baina laidoz josia zegoen:
|
|
|
Tarteka udal liburutegira joateko ohitura nuen, eta hurrengo aldian irakurriko nuen. Astebete gabe, berriz, hiriko kalean ikusi
|
nuen
idazlea, ikastetxetik etxera nindoala, bakarrik: hura ezustea!
|
|
2011
|
|
|
Gaztea zen eta gaztea zelako maite nuen neurri handi batean, baina ondokoengan ere ezkutuan genituen ahalmenak azaleratzen saiatzen zen, eta horrek molestatu egiten ninduen. Ez zuela ulertzen esan zidan bi mila kilometroko bidaia egin izana, gero, bisitatu behar
|
nuen
idazlearen etxearen aurrean ordubetez zalantzan egoteko. Hogeita sei urte bakarrik zituen, nire adinaren erdia gutxi gorabehera, baina nire ama balitz bezala hitz egiten zidan batzuetan.
|
|
|
Haserretu egin zen pare bat urte geroago, fundazioko adituek Frisch en paperen artean nire eleberria aurkitu eta haren lan gisa aurkeztu zutenean, nik hain erraz amore eman nuelako. Bere ustetan, abagune ezin hobea
|
nuen
idazle on bat nintzela erakusteko, maisu handi baten lanarekin parekatu baitzuten nirea. Gogoan dut aitatasun hitza erabili zuela eta eleberria umezurtz utzi izana aurpegiratu zidala, emakumeek izugarri garatua dute nonbait gure baitatik jaiotzen diren izaki guztien gaineko ardura.
|
|
|
...n ondo zetozkigun, irakurketak amaitu edo ekartzea ahazten zitzaigunetan, edo gonbidatuek pasea zitzaten, etxetik lakura edo hondartzara eta buelta, domingero arruntak baino sofistikatuago azaltzeko; ez nituen alabentzat ere gorde, liburu haiek bota egin behar nituen penaz bazen ere, edo hargatik beragatik, lehenago edo beranduago baten bat irakurtzen jartzeko tentazioa izango bainuen ziur, eta ez
|
nuen
idazle haietarik bat ere nire senar defuntuaren oroitzapen hutsak sortzen didan asperdura sentsazioarekin lotu nahi, betiko gal nintzakeen. Norbere burua Kafkaren liburuak zakarrontzira botatzen ikusteak beldurtu eta guzti egiten du bat hala ere, ez pentsa; letren jainkoren bat azaldu eta lepoa moztuko zidala sentitzen nuen, edo Austral edizio zaharren maitale fetixistaren bat?, ibilbide turistikodun liburuak, mapak, kafe joko bat senarraren amak oparitua (hori adibidez alabentzat garrantzitsua izango zela pentsatu zuen), etxeko zapatilak, José Bonorekin atera zuen argazkia Alcalá de Júcarren Kixoteren ibilbidea egiten ari zela (bere zinegotzi bulegoan jarririk izan zuena urtetan zehar),, ez, nik ez nion lagundu, erretiroa bizitzeko beste modu erosoago batzuek gehiago betetzen naute?, arrosario bat, estilografika eta bere oporretako egunerokoa, irakurtzeko tentaziorik izan ez duena;, joan ziren gauza gehiago azaltzen, eta oraindik topatuko ditudanak; izozkailua adibidez, erraldoia, kentzen kosta egiten dena.
|
|
2012
|
|
|
Garai hartan, bere obraren jarraitzaile sutsua izateaz aparte, ia fanatismora heltzen zen miresmen moduko bat nion argentinarrari. Idazle asko nituen gustuko, baina beti esaten
|
nuen
idazle haren X liburua izugarri gustatzen zitzaidala, edo beste idazle mexikar haren Y liburua bikaina zela. Cortazarrekin, ordea, desberdina zen:
|
|
2013
|
|
|
Eta amaitzeko, aipu horren galderari erantzun moduko bat, ezin dugu jakin zer izanen zatekeen euskal literatura Mikel Antza sasian desagertu ez balitz, bizitza orainaldian dago, etorkizunera begira, gertatutakoak gertatuta, igarotako denbora igarota, beste galdera bat da Atzerri, ezer ahantzi gabe: izan al naiteke oraindik izan nahi izan
|
nuen
idazle hori. Ba al dut zer eskaini euskal literaturari?
|
|
|
Sekula ez nuen hain idazle ikusi. Egia esan, sekula ez
|
nuen
idazle ezagutu. –Zer ari zara idazten??
|
|
2015
|
|
|
Eta, hura nekea! Orain hobetoxeago ulertzen
|
nuen
idazle izatearen gogortasuna. Eta, askotan, mespretxua edota indiferentzia besterik ez jasotzeko!
|
|
2018
|
|
|
" Orduan erabaki nuen kanta guztiek pertsonen izenak eta istorioak eramango zituztela, eta ahalik eta ikuspuntu anitzenekin. Horretarako zabaldu
|
nuen
idazleen abanikoa (5 idazle). Oso ezberdin idazten duen jendea dago, baina denek idatzi dute ni buruan nindutela.
|
|
|
Berezkoa du plastikozkoa izatea, eta erresonantzia kaxak ematen dio natural antza, artifizialki, gizartean egiten den ia guztia artifizialki egiten den gisa berean».Baina barruagora ere iritsi zitzaidan inbidia, induskailu zulatzaile indartsu eta temati hori, gune pertsonal eta intimoagoetara. Inbidia sentitu
|
nuen
idazle gisa, inork ez dituelako nire idazlanak Tio Anjelek Mendebalde Urruneko nobelak irakurtzen dituen moduan irakurtzen; eta inbidia sentitu nuen irakurle gisa ere, aspaldidanik ez dudalako ezer irakurtzen Tio Anjelek Mendebalde Urruneko nobelak irakurtzen dituen moduan, inork agindu gabe eta ezerk hartara derrigortu gabe, inolako onurarik espero gabe, ez zuzenean eta ez zeharka, erabat debald...
|
|
|
Idazle frantziar baten liburua aipatu zuen, non korapiloa egiteko hogeita lau modu deskribatzen omen dituen. Gerora ikasi
|
nuen
idazle hori Balzac zela eta liburua L, art de se mettre la cravatte. Gustatu egiten zitzaidan, bera ispiluaren aurrean zela, ni atzean jarri eta korapiloa lotzeko egiten zuen zeremonia jarraitzea.
|
|
|
Bertute berriak deskubritzen nizkion egunetik egunera. Musika tresna bat jotzen agertzen zitzaidan..., edo ezagutzen ez
|
nuen
idazle baten olerki mamitsuak elkarrekin irakurtzeko proposamena egiten zidan..., edo etxean geneuzkan osagai xumeekin sekulako otordu goxoa prestatzen zuen..., eta gutxi zituen eguneko ordu guztiak nire gorputzak eragiten zion lilura adierazteko. Etengabeko aurkikuntza zen, esplorazio amaigabea...
|
|
2019
|
|
|
" La novela es un saco donde cabe todo": Barojaren aipuarekin hasi
|
nuen
idazle donostiarraren obrari buruzko hitzaldia. Bukaeran, euskararen eta Barojaren arteko harremanen gaiari ekin nion haren aipu batekin hasita:
|
|
|
Disimuluz irakurri nuen prentsa, kalerantz etengabe begiratzeari utzi gabe. Gero, badaezpada poltsan ekarritako liburua atera nuen, Mexikon zaletu nintzen autore baten eleberria zen, oso gustukoa
|
nuen
idazlearena; Jorge Ibarguengoitia, bere izena. Gomendatzen dut.
|
|
2020
|
|
|
Suitzara iristean, apenas
|
nuen
idazle bihurtzeko esperantzarik. Egia da poema batzuk argitaratu nituela literatura  aldizkari hungariar batean, baina nire lana argitaratzeko aukerak, posibilitateak horretantxe geratu ziren.
|
|
2021
|
|
|
Pentsakor utzi ninduen Pinpilinpauxak txantxatan baina zirika botatako zirtoak. Ezagutzen
|
nuen
idazle purtzil bat, itxuraz behintzat ni baino mila bider purtzilagoa, karakterizazio horretan bete betean sartzen zena, zeren bere ahalegin purtzilari zintzo eusteak santunahi aszeta bihurtzera baitzeraman. Hark erakusten zituen joerak oroituta, ispilu baten aurrean ote nengoen ba?
|
|
2023
|
|
|
Funerariako auto beltz luzanga bakarrik falta zen karabanak hileta emateko. Ibilgailuak Gurutzetik pasatzen ari ziren bitartean, bisaia iluna zuen ondoan
|
nuen
idazleak. " Ez dakit, ez dakit, ez dakit", esaten zuen behin eta berriro ahapeka, burua ezker eskuin mugitzen zuela.
|
|
|
Artikuluaren azpian nire izena jarri zuten eta behean idazlea jartzen zuen. Nik ez
|
nuen
idazle bezala ikusten neure burua baina hala ere, aitak galdetu zidanean ea orain idazlea nintzen, nik, ‘Bai’ erantzun nion, xalo baina, era berean, garai hartan gurasoen aurrean nor nintzela azaltzeko behar horrek bultzatuta. Uste dut horrek markatu zuela bakoitza bere lekuan jartzea".
|