2000
|
|
Ohar bedi, hala ere, pertsonaren egoerari buruzko proiektu guztietan egoera zibila soil soilean arakatu dugula, gizakien egoera politikoa konstituzioak zehazten baitu. Atzerritarrak ere aintzat hartu ditugu, beren beregi arautzeko noraino izan daitezkeen, gai zibiletan, frantsesen parekoak eta noraino, ostera,
|
horiengandik
banatuak.
|
|
Merkataritzak baztertu gaitu aurreiritzi basati eta txikitzaile
|
horietatik
; herri eta eskualde guztien gizakiak nahasi dira. Iparrorratzak unibertsoa ireki zuen; merkataritzak, aldiz, berori gizarteratu du.
|
|
Alabaina, gizabanako berbera, gizaki moduan, gizateriari dagokio. Horren ondorioz, erakunde politikoak Estatu bakoitzaren kideenak badira ere, atzerritarrak onartuak dira, zabal nahiz estu, erakunde zibiletan, erakunde
|
horiek
askoz sakonago ukitzen baitituzte gizakiaren eskubide pribatu horiek, herritarraren egoera publikoa baino.
|
|
Alabaina, gizabanako berbera, gizaki moduan, gizateriari dagokio. Horren ondorioz, erakunde politikoak Estatu bakoitzaren kideenak badira ere, atzerritarrak onartuak dira, zabal nahiz estu, erakunde zibiletan, erakunde horiek askoz sakonago ukitzen baitituzte gizakiaren eskubide pribatu
|
horiek
, herritarraren egoera publikoa baino.
|
|
Herri bakoitzaren ondasun higiezinak, usu, euren biztanleek eduki ohi dituzte. Orain arte, Estatu gehienek izan dituzte lege batzuk,
|
horien
xedea atzerritarrek bertako lurrak eskuratzetik aldentzea zela, jabearen izateak ematen baitie horiei zinezko balioa; aberastasun mota hori, beren beregi dagokio Estatu bakoitzari. Higigarriak, ostera, hala dirua, nola balioko, kanbio letrak, banku zein konpainien akzioak, ontziak, merkatugaiak oro, mundu osoari dagozkio, mundua baita horretan Estatu bakarra eta horren kide gizarte guztiak dira.
|
|
Herri bakoitzaren ondasun higiezinak, usu, euren biztanleek eduki ohi dituzte. Orain arte, Estatu gehienek izan dituzte lege batzuk, horien xedea atzerritarrek bertako lurrak eskuratzetik aldentzea zela, jabearen izateak ematen baitie
|
horiei
zinezko balioa; aberastasun mota hori, beren beregi dagokio Estatu bakoitzari. Higigarriak, ostera, hala dirua, nola balioko, kanbio letrak, banku zein konpainien akzioak, ontziak, merkatugaiak oro, mundu osoari dagozkio, mundua baita horretan Estatu bakarra eta horren kide gizarte guztiak dira.
|
|
Efektu higigarri gehien dituen herria da aberatsena. Estatu bakoitzak eskuratzen ditu
|
horiek
, tartean dituela bere ekoizkinen salerosketa, manufakturen ekoizketa, industria eta merkatarien aurkikuntzak eta mentura bera ere bai.
|
|
Halaber, efektu higigarri batzuk higiezin moduan har daitezke, norberak ere efektu
|
horiek
har ditzakeelako funts eta beste objektu zibilen gauza erantsi eta menekotzat.
|
|
Dagoeneko desagertu da hori; ez ditugu zaindu gizakien arteko hurbiltze horrek dakartzan zortasun hiritar eta landatarrak baino.
|
Horiek
ere, ezinbestekoak, gizartea bera ahalbideratzen duten betebehar eta arta berezien ondorioak baitira.
|
|
Ondasun motak aipatzerakoan, gozamenaren erabilera soila eta jabetzaren gozamena bereiztu ditugu. Errenta eta eskubide sailak zenbatu ditugu,
|
horiek
norbanakoaren ondarean sartzeko modukoak direlako.
|
|
Objektu desberdin
|
horien gainean
jarri ditugun arauak, hemen banan banan aurkeztea alferrik bada ere, aldi guztietan praktikan erabili direnekin bat datoz. Gauzen egungo ordenari egokitzen ez zaizkionak edo esperientziak berak erakutsitako desegokierak; horiek dira, eta besterik ez, aldatu edo birmoldatu ditugunak.
|
|
Objektu desberdin horien gainean jarri ditugun arauak, hemen banan banan aurkeztea alferrik bada ere, aldi guztietan praktikan erabili direnekin bat datoz. Gauzen egungo ordenari egokitzen ez zaizkionak edo esperientziak berak erakutsitako desegokierak;
|
horiek
dira, eta besterik ez, aldatu edo birmoldatu ditugunak.
|
|
Jarraian ere, kontratu
|
horiek
nola idatzi behar diren azaldu dugu, euren formalitateak barne.
|
|
Haatik, aurreko lege guztiei men egin eta lekukoen froga onartu dugu, aurretiazko eta idatzizko froga zantzurik badago. Aldiz, idatzizko froga zantzua ez da premiazkoa merkataritza negozioetan,
|
horiek
Burtsan, plazan edo bat bateko elkarrizketan gauzatzen baitira.
|
|
Esan legez, Frantziako Iraultza dugu aitzindari dema
|
horietan
. Hantxe gorpuztu zen, historian lehendabizikoz eta modu sistematiko batez, zuzenbidearen arlo bakoitzeko arauak batera jarri eta kodetuta aldarrika eta argitaratzea.
|
|
Hantxe gorpuztu zen, historian lehendabizikoz eta modu sistematiko batez, zuzenbidearen arlo bakoitzeko arauak batera jarri eta kodetuta aldarrika eta argitaratzea. Hartara, Kode Zibila, Zigor Kodea, Merkataritzako Kodea eta Prozedura zibil zein kriminaleko kodeak Napoleon Bonaparteren armadak hedatu zituen Europan zehar, sarri askotan, hango eta hemengo hizkuntzetara ere itzuliak eta bihurtuak2
|
Horiek
ere, Bonaparteren meneko hainbat herrialdetan lege aldarrikatu eta indarrekoak.
|
|
Haustura, etete horretarako lanabesak dira Portalisek bere hitzaldi sonatuan —orrialdeotara barneratzen den horretan— laburbildu eta azaltzen dituen oinarriak. Oinarri
|
horiek
egunerokoak ditugu aldiotan ere eta edozein legelarirentzat ezinbestekoak, lege jorraketa arruntean nahiz goi mailako ikerketan.
|
|
Hari luze horren matazak korapilatu egiten dira, behin eta berriro, XIX. eta XX. mendeetan, lekukotza nabarmenak baititugu aurretiaz esandako
|
horien
inguruan12.
|
|
|
Horietariko
lehenak, Portalisen atariko hori XIX. gizaldi hasierako testuinguruan kokatu eta hortik bideratuko luke haren euskarazko esana. Baliabide izan ditzake horrek garai horretako euskal testuak eta, edu berean ere, Portalisen jatorrizko hizkuntzari hurbilen eta barrukoen gerta zekizkiokeen adierazmoldeak, Ipar Euskal Herrikoak batez ere.
|
|
Egiatan, aldera al daitezke herri hasiberri bateko erakundeak, aberastasun eta zibilizazio mailarik gorena bere barnean jaso duen herri batekoekin? Erroma bera ere, handia izateko jaioa eta zelanbait esateko, betiereko hiria izateko xedatua, ez al zen berehalakoan konturatu lege
|
horien
askiezaz. Haren ohituretan oharkabe gertatutako aldaketok, ez al zituen legerian arin arin ezagutarazi?
|
|
Agintekeriazko Estatuetan, printzea lurralde osoaren jabe izan eta merkataritza osoa Estatuko Buruzagiaren izenean eta horren probetxurako egiten den
|
horietan
, gizabanakoek ez dute askatasunik, borondaterik edo jabetzarik, eta epaile eta borrero gehiago dira, legeak baino; haatik, herritarrek zer zaindu eta zer babesturik badute, eskubide politiko nahiz zibilen jabe badira eta ohorea aintzat hartzen bada, herri horietan bertan, lege kopuru zehatza behar da horiei guztioi aurre egiteko. Ondasun mota desberdinak, langintza bestelakotsuak, giza bizitzaren osterantzeko egoerak, horiek guztiek eskatzen dituzte erregela berezkoak.
|
|
...Estatuetan, printzea lurralde osoaren jabe izan eta merkataritza osoa Estatuko Buruzagiaren izenean eta horren probetxurako egiten den horietan, gizabanakoek ez dute askatasunik, borondaterik edo jabetzarik, eta epaile eta borrero gehiago dira, legeak baino; haatik, herritarrek zer zaindu eta zer babesturik badute, eskubide politiko nahiz zibilen jabe badira eta ohorea aintzat hartzen bada, herri
|
horietan
bertan, lege kopuru zehatza behar da horiei guztioi aurre egiteko. Ondasun mota desberdinak, langintza bestelakotsuak, giza bizitzaren osterantzeko egoerak, horiek guztiek eskatzen dituzte erregela berezkoak.
|
|
Senideak erraz har daitezke amodio edo gorrotoaren susmagarritzat, alderdi bata nahiz bestearen aurka: joko horretan zein interes eduki eta
|
horiek
eragin bizia dute euren interesen gainean. Gutxitan gordetzen dituzte horiek, taldetxoek arinki askatzen dituzten negozioetan, halako ganora edo arreta, hain zuzen ere, moralak agintzen dituenak ohitura arloetan.
|
|
Eskubide zibilak ere, beretik datozkio norbanako herritar horri. Azken
|
horien
esatari eta adierazle, Kode Zibil berria.
|
|
Zein da gobernu moldea? Kontu
|
horiek
dira eragingarri, ustez baino eragingarriagoak, gainera, dibortzioaren arazoan.
|
|
Gizaki tolesgabe eta trauskilei ez zaie neketsu izaten seme alaba anitz izatea; aitzitik, hainbaten ezean, beldur dira
|
horiek
, ea nahikoak dituzten; bide beretik ere, eskandalurik gabe ikusi ohi da nola doan andrazkoa eskurik esku eta besorik beso, senar batengandik beste batengana; ume ahul eta gaixoen babesgabekeria ahalbideratzen da; ezkontzeko gaitasuna ukatzen zaie norbanako batzuei, horiek, euren adina dela eta, izadiaren egitekoentzat aproposenak ez direnean. Ezkontza lege politiko batzuek arautzen dute, ez lege zibil eta naturalek.
|
|
Gizaki tolesgabe eta trauskilei ez zaie neketsu izaten seme alaba anitz izatea; aitzitik, hainbaten ezean, beldur dira horiek, ea nahikoak dituzten; bide beretik ere, eskandalurik gabe ikusi ohi da nola doan andrazkoa eskurik esku eta besorik beso, senar batengandik beste batengana; ume ahul eta gaixoen babesgabekeria ahalbideratzen da; ezkontzeko gaitasuna ukatzen zaie norbanako batzuei,
|
horiek
, euren adina dela eta, izadiaren egitekoentzat aproposenak ez direnean. Ezkontza lege politiko batzuek arautzen dute, ez lege zibil eta naturalek.
|
|
Gure artean dibortzioa debekatu behar ez dugulako ustetan jardun dugu; bestela, gure legeak ere ageri agerian leudeke berori baimentzen duten kultuen aurka; orobat, ezin daitezke inola ere behartu kultu
|
horietako
gizakiak erlijioarena baino ezkon estekadura lazgarriago batez.
|
|
Ezkontideen arteko izate eta aiurri bateraezintasuna alegatzeak benetako eta bestelako arrazoiak estal ditzake eta
|
horiek
jendaurrean eztabaidatzea, familien lotsaria eta gizartearen eskandalua litzateke. Zio desberdinekorik ere ekarri da puntu honetara, alegia, senar emazteen arteko ezkon bizimodua jasanezina izan daitekeela bizitza garratz, destaina gogor, eguneroko mesprezu, kontraesan jarraiko, zorrotz eta doilorrak tartean badira.
|
|
Berba batez esateko, egintza mingarri askorengatik.
|
Horietako
bat ere ez da larria; horien metaketak, berriz, beroriek pairatu behar dituen ezkontidearentzat, nahigabe eta sufrikario izugarriak.
|
|
Berba batez esateko, egintza mingarri askorengatik. Horietako bat ere ez da larria;
|
horien
metaketak, berriz, beroriek pairatu behar dituen ezkontidearentzat, nahigabe eta sufrikario izugarriak.
|
|
Ezkontza ez da egoera soila, bizi egoera baino. Ezin, hortaz, batuketa aldakor eta iheskor
|
horien
antzarik izan. Plazerrak osatzen ditu horiek eta plazerra agortu ahala, eurak ere ezabatzen dira.
|
|
Ezin, hortaz, batuketa aldakor eta iheskor horien antzarik izan. Plazerrak osatzen ditu
|
horiek
eta plazerra agortu ahala, eurak ere ezabatzen dira. Herri zibilizatu guztien legeek gaitzetsi dituzte horiek.
|
|
Plazerrak osatzen ditu horiek eta plazerra agortu ahala, eurak ere ezabatzen dira. Herri zibilizatu guztien legeek gaitzetsi dituzte
|
horiek
.
|
|
Gure ohitura eta usadioei egotzi zaie ezkontza makurrak sustatzea.
|
Horien
konponbide bakarra dibortziorako erraztasunean dago.
|
|
Legeek euren eskuetan dagoen oro egiten dute ezkontzetan desbideraketa eta gaitzespenak saihesteko,
|
horiek
konponezinak baitaitezke; kontratuegileei den askatasunik zabalena ekartzen diete; kontratuari ere publizitate itzela; gurasoen adostasuna eskatzen dute, adostasun hori hartzen dutelako, gurasoen arretak moldatua eta sentimendurik hunkigarrienek ukitua, beste edozein zuhurtziaren gainetik. Neurri horiek gorabehera, legeek ez badute euren objektua betetzen, ez dira eurak salagarritzat hartu behar, gizateriaren ahulezia berezkoak baino.
|
|
Legeek euren eskuetan dagoen oro egiten dute ezkontzetan desbideraketa eta gaitzespenak saihesteko, horiek konponezinak baitaitezke; kontratuegileei den askatasunik zabalena ekartzen diete; kontratuari ere publizitate itzela; gurasoen adostasuna eskatzen dute, adostasun hori hartzen dutelako, gurasoen arretak moldatua eta sentimendurik hunkigarrienek ukitua, beste edozein zuhurtziaren gainetik. Neurri
|
horiek
gorabehera, legeek ez badute euren objektua betetzen, ez dira eurak salagarritzat hartu behar, gizateriaren ahulezia berezkoak baino.
|
|
Ezkontzak inoizkorik askeenean direnean; berdintasun politikoak baldintzen desberdintasun muturrekoena desagerrarazi duenean, hau da, ezkontideek izadiaren goi arnas gozoei men egin eta harrokeriazko aurreiritzien aurka borrokatu behar ez duten une horretan bertan. Gizarte deusezkeria
|
horiek
, hain zuzen ere, sortzen zituzten, ezkon hitzetan eta ezkontzetan, deserosotasuna, premia larriak eta zergatik ez esan, patuaren ezinbestekotasuna ere.
|
|
Publikoa, beraz, beti dago ezkontza kontuetan eta publikotik aparte ere, badira hirugarren batzuk, begirune osoaren hartzekodun direnak.
|
Horiei
kalte egiteko borondaterik zein ahalmenik ezin izan. Ezkontza elkartea ez da, beraz, beste baten idurikoa.
|
|
Ezkontide baten ajeak direla eta, hura errefusatzeko baimena nahi izatea, besterik gabe, nola ulertu? Aje eta min
|
horiek
ez al dukete jatorria ezkontzan bertan. Nola, beraz, dibortziorako arrazoi zentzuduna izan?
|
|
Nahi izan da, idatzi batzuetan behinik behin, ondasun banantzea ahalbideratzen duen orok dibortzioa ere baimentzea. Bi gauza
|
horiek
ezin daitezke joan batak bestea alboratuta. Zergatik, bada, ondasun banantzea legezta dezaketen arrazoi berberek ezkontza desegin?
|
|
joko horretan zein interes eduki eta horiek eragin bizia dute euren interesen gainean. Gutxitan gordetzen dituzte
|
horiek
, taldetxoek arinki askatzen dituzten negozioetan, halako ganora edo arreta, hain zuzen ere, moralak agintzen dituenak ohitura arloetan. Aspaldikoa da eta bizitzak hala erakutsia, dibortzio baterako adiskideak eta aliatuak batuta ere, horiek ez dutela osterantzekorik egiten beste batzuek idatzi agiriak sinatu eta gertatu den ororen gainean ezjakinarena baino.
|
|
Gutxitan gordetzen dituzte horiek, taldetxoek arinki askatzen dituzten negozioetan, halako ganora edo arreta, hain zuzen ere, moralak agintzen dituenak ohitura arloetan. Aspaldikoa da eta bizitzak hala erakutsia, dibortzio baterako adiskideak eta aliatuak batuta ere,
|
horiek
ez dutela osterantzekorik egiten beste batzuek idatzi agiriak sinatu eta gertatu den ororen gainean ezjakinarena baino.
|
|
Eztabaidak oztopatzeko asmoz, prozedura bereizia moldatu dugu, eztabaida
|
horiek
ganorazkoak eta nahikoak izan daitezen, jendaurrean plazaratu ez arren. Dibortzioaren autuak etxe barruan eztabaidatu behar dira, eskandalurik gabe.
|
|
Bistakoa da, baita ere, lasaitu beharra dagoela batu egiten diren gizonezkoaren eta andrazkoaren egiazko gogoaren aldetik, batze hori gauzatzen bada jakineko baldintza eta eretan. Baldintza eta era
|
horiek
batuketa horren izaera ezagutarazi eta ondorioak ere bermatu egiten dituzte. Horra hartu ditugun arreta guztiak, ezkontzaren prestutasun eta zehaztasunerako.
|
|
Arreta
|
horiek
direla eta, senar emazteak jendaurrean dira. Euren arteko itunak lege, epaitegi eta gizaki zintzo guztien babespean jartzen dira.
|
|
Euren arteko itunak lege, epaitegi eta gizaki zintzo guztien babespean jartzen dira.
|
Horien bitartez
, ezkontzaren fedea asmo itsutik eta irristen desbideraketak eskubideen usaera arautuetatik —gizaki orori preziatuen zaizkion horietatik, hain zuzen ere— bereizten ikasten da.
|
|
Euren arteko itunak lege, epaitegi eta gizaki zintzo guztien babespean jartzen dira. Horien bitartez, ezkontzaren fedea asmo itsutik eta irristen desbideraketak eskubideen usaera arautuetatik —gizaki orori preziatuen zaizkion
|
horietatik
, hain zuzen ere— bereizten ikasten da.
|
|
Hartara, halakorik egiteko itxura ematen badute ere, funtsean, ez dute besterik egiten lege naturalaren gogoa gizartearen premiei egokitzea baino. Lege positibo
|
horiek
dira, bestalde ere, aintzat hartu dutenak senar emazteek elkarri agindutako uste horretan duela ezkontzak erroa eta sustraia. Bada, arauzko ezkontza, moldeaz eta zuzenbideaz burutua, bakarra da seme alabak legeztatzeko bidean.
|
|
Bi arrazoi nagusik erakarri dute oinarri hau: lehena, ezkontzaren izenari berberari gehitzen zaiona, izen hori nahikoa baita seme alaba
|
horien
sortzea garbitzeko. Bigarrena, halako konpromisoa hartu dutenen onustea da, aberriak aintzat hartzen baitie horiei seme alaba legezkoak sortzeko gogoa.
|
|
lehena, ezkontzaren izenari berberari gehitzen zaiona, izen hori nahikoa baita seme alaba horien sortzea garbitzeko. Bigarrena, halako konpromisoa hartu dutenen onustea da, aberriak aintzat hartzen baitie
|
horiei
seme alaba legezkoak sortzeko gogoa. Batuketa zintzoa osatu dute horiek; legeak ezarritako manuari heldu diote, seme alaba legezkoak izatekotan.
|
|
Bigarrena, halako konpromisoa hartu dutenen onustea da, aberriak aintzat hartzen baitie horiei seme alaba legezkoak sortzeko gogoa. Batuketa zintzoa osatu dute
|
horiek
; legeak ezarritako manuari heldu diote, seme alaba legezkoak izatekotan.
|
|
Isilpeko eragozpena, ustekabeko gertaera,... horrek desegiten du haien aurrearreta; horretan, alabaina, guraria, itxura eta ezkontzaren izena saritzen dira; gutxiago ederresten da seme alabak zer diren, guraso
|
horiek
euren ondorengoentzat duten gogoa eta nahia baino.
|
|
Zuzenbide erkidearen indarra apartera eraman eta uste ohi da ezkontide baten onustea nahikoa dela ezkontza horretatik sorturiko seme alabak legeztatzeko. Juriskontsulto zahar batzuek, haatik, argudiatu zuten seme alaba
|
horiek
legezkoak izan behar zutela ezkontide batekiko eta ezlegezko bestearekiko; nolanahi ere, iritzi hori bazter utzi da, gizakien egoera banaezina baita. Zalantzan izanez gero, hobe da legezkotasunaren alde jokatzea.
|
|
Ez, beraz, Estatu arrazoi horri, interes orokorraren menpean jartzen baitu horrek den dena. Gure legeen ustetan, senar emazte
|
horiek
, hain zuzen ere, ezlegezko tratuetan ibili ondoren ezkondu direnek, betidanik izan dute gogoa ezkontza erazko batez lotzeko; uste dute ezkontza beti egin dela, gogoz eta desiraz, seme alaben jaiotzetik bertatik eta ekitate fikzio batez, ezkontzari indar atzera eragingarria ematen diote.
|
|
Gure gurasoen ekitateak gomendatu zigun xedapen hori aldatzeko premiarik ez dugu ikusi; hala ere, berori arriskutsu bihur dezaketen kari
|
horien aurkako
neurriak geureganatu ditugu.
|
|
Ezkontzatik at sorturiko seme alaben egoera zehaztugabea da, neurri gehiagoaz zein gutxiagoaz. Zuzenbide presuntziorik ez dago haren alde, eta egintza ilunetan du jatorria,
|
horien
froga ere ezina dela sarritan. Geroko ezkontzaren bidezko legeztatzea zela eta, izaki misteriotsuak eta ezkutuenak zetozen, itxurakeriazko eskabideak tartean, familien baretasuna aztoratzera.
|
|
Desabantaila
|
horiek
aurretiaz bazter daitezke, baldin eta legeak geroko ezkontzaren bitarteko legeztatze hori zabaltzen ez badu seme alaba legezkotzat aitortu izan direnengana baino.
|
|
Legeak deus ezartzen ez badu, eta berak berresten ez duen elkarketa batetik etorri badira seme alabak, ezinbestekoa da seme alaba
|
horiek
, eskubideok eskatu ahal izateko, euren gurasoen aldetik halakotzat aitortuak izatea. Bestela izatera, emakumeen ohorea, batuketen bakea eta herritarren onura arriskuan leudeke etengabe.
|
|
Bestela izatera, emakumeen ohorea, batuketen bakea eta herritarren onura arriskuan leudeke etengabe. Lege berriek gaitzari aurre egin diote eta horrexegatik zaindu ditugu lege
|
horien
xedapenak.
|
|
Froga hori, zinezko eta legezkoa izanagatik ere, ez da bakarra; hori gorabehera, ez da zilegi gizakia bere egoera frogatzeko ezinean ibiltzea, dela gurasoen arduragabekeria, dela erregistro publikoak jagoten dituztenen prebarikazioa, dela, azkenez ere, erregistro
|
horien
hondamena edo galera. Legearen ekitateari dagokio, halakoetan, beste frogabide bat proposatzea, erregistroaren eza eta galera ordezka ditzakeena.
|
|
Badago lasai egoteko premia, mesfidantza sortzen duen froga mota baten aurrean: lekukoak ustelarazi edo erosiak izan daitezke,
|
horien
oroitzapenak nahas; jakin gabe ere, ideia arrotzek eurengana ditzakete. Lekukotza soilen aurrean, beraz, erne egon behar da.
|
|
Krimen gaiaren esparruan, legea, lekukoen froga onartu ezean, zigortu nahi duen krimena bera ezagutzeko ezinean legoke; krimenetan idatzizkoa zeharka baino ez baitago eta hori ere, gutxitan eta bakarka; hala ere, egitate hutsak ezin daitezke frogatu lekukoen bitartez ez bada. Lekukoen frogari ematen zaion harrera, krimen
|
horien
ikerketa eta epaiketan, premiatik bertatik dator.
|
|
Egitate eginberrien froga naturala lekukoena da. Froga mota hau ez da komeni aspaldiko
|
horietan
galtzen diren egitate kasuetan. Inguruabar askotako eta nahasiak dira horiek, eta ez diote norberaren gogoari zehaztasunik ez atsedenik ere eskaintzen.
|
|
Froga mota hau ez da komeni aspaldiko horietan galtzen diren egitate kasuetan. Inguruabar askotako eta nahasiak dira
|
horiek
, eta ez diote norberaren gogoari zehaztasunik ez atsedenik ere eskaintzen.
|
|
Emazteen gaineko aginpide mugagabeak, eskualde batzuetan dagoen modukoak, nazioari eta legeen gozotasunari muzin egingo lieke. Baditugu, sexu ahularengan, berrikeriak eta arinkeriak; dohainak dira
|
horiek
, eta ordena baztertu eta lotsa galtzeko egintzak eragin gabe, saihets dezagun horien kontrako zehazpenik, askatasun politikoarekin bateraezina izango bailitzateke halakoa.
|
|
Emazteen gaineko aginpide mugagabeak, eskualde batzuetan dagoen modukoak, nazioari eta legeen gozotasunari muzin egingo lieke. Baditugu, sexu ahularengan, berrikeriak eta arinkeriak; dohainak dira horiek, eta ordena baztertu eta lotsa galtzeko egintzak eragin gabe, saihets dezagun
|
horien kontrako
zehazpenik, askatasun politikoarekin bateraezina izango bailitzateke halakoa.
|
|
Seme alaben adin nagusitasunarekin amaitu egiten da gurasoen aginpidea, ondorio zibilei dagokienez. Nolanahi ere, begiruneak eta aitortzak hortxe diraute, legegileak berak halakoak arautu ez arren, ondorengoekiko arreta eta betebehar
|
horietan
; aldi horretan, bistan da, seme alabek gurasoekiko izan dezaketen kontua legearena ez ezik ohiturarena ere bada.
|
|
Iraultza barruan, adin nagusitasuna hogeita bat urte
|
horietan
jarri zen. Ez dugu hori aldatu, aldatzeko arrazoi batzuk tartean izan arren.
|
|
Absenteek, batik bat arrazoi publikoak tartean direla, egoera horretan badiraute, badute eskubide propiorik legeen babeserako: eskubide
|
horiek
zehaztu ditugu. Ezinbestekoa izan da absente baten ustezko bizia, horri buruzko albisterik ez dagoenean, familiak eta jabetzak zehazgabetasun kaltegarrian ez uzteko.
|
|
Ezinbestekoa izan da absente baten ustezko bizia, horri buruzko albisterik ez dagoenean, familiak eta jabetzak zehazgabetasun kaltegarrian ez uzteko. Absenteei dagozkien puntuetan jurisprudentzia desberdinak erkatu ditugu eta oinarri batzuen alde egin dugu hautua, uste izanda
|
horiek
direla ekitate zabalena eta kalte txikiena bideratzen dituztenak.
|
|
Muga
|
horiek
zedarriztatzerakoan sortzen dira nonahiko eta nolanahiko oztopoak.
|
|
Bazkide batek, adibidez, sozietate baten mozkinak banatu nahi ditu, arriskuak zatitzeke; gogoa eskandalugarria da, eta ez da halako itun batetik kanpo bilatu behar zuzengabekeria, itun horretan bertan gauzatzen baita hori. Badira, alabaina, gauza batzuk, non justizia bera korapilatzen baita bestelako kontuekin, kontu
|
horiek
ere jurisprudentziatik kanpokoak direlarik. Hari bertsutik, nekazaritzari buruz gizakiak eskuratu dituen ezagupideetan bilatu behar dugu landatar akuretan jarritako hizpaketa edo itun batzuen justizia edo injustizia, onuragarritasuna edo arriskua.
|
|
Gizartean negozioak aurrera daitezen diruak salneurria behar du; bestela, ez dira mailegu emaileak izango edo, hobeto esanda, halakoak badira ere, legeen egonkorkeriari mendekua hartuko diote
|
horiek
itxurazko itunen bidez, urraketaren arriskua garesti ordainduta. Lukurreriarik itzelenak gertatu dira, korritua debekatu denean.
|
|
Lege zibilak, nolanahi ere, iraultza ederra egin dezake mailegu emaileentzat segurtasuna ematen badu,
|
horiek
irabazpide zentzuduna jasotzeko adostasuna erakuts dezaten. Molde horretan, konfiantza sor dezaketen erakundeak, fidantzen betebehar solidario edo ez solidarioen gaineko araubide egokiak, hipoteken oreka berma dezaketen lege jakintsuak, horien hartzekodunek zordunen aurka izan dezaketen akzioa laburtu, arindu eta merke dezaketenak, era erara datoz trafiko horri eusteko.
|
|
Lege zibilak, nolanahi ere, iraultza ederra egin dezake mailegu emaileentzat segurtasuna ematen badu, horiek irabazpide zentzuduna jasotzeko adostasuna erakuts dezaten. Molde horretan, konfiantza sor dezaketen erakundeak, fidantzen betebehar solidario edo ez solidarioen gaineko araubide egokiak, hipoteken oreka berma dezaketen lege jakintsuak,
|
horien
hartzekodunek zordunen aurka izan dezaketen akzioa laburtu, arindu eta merke dezaketenak, era erara datoz trafiko horri eusteko. Trafiko hori korritu tasa eta nazio aberastasunaren gainean eragin handikoa da.
|
|
Diruak beste gauza guztien salneurria arautzen du, ondasun
|
horiek
higigarri nahiz higiezin izan. Salneurri horrek euskarri du erkaketa, hain zuzen ere, bateko diruaren ugari eta urritasun erlatiboaren eta besteko, salerosian diren objektu edo merkatugaien urritasun edo ugaritasun erlatiboaren artekoa.
|
|
Dirua erabili aitzin, gizartearen negozio guztiak mailegu soil edo trukaketaren bidez egiten ziren. Dirua erabili eta gero, salmenta, erosketa eta bizitza zibilaren merkataritza izeneko ekintza multzo horren bitartez gauzatzen dira
|
horiek
. Azaldu ditugu, bide beretik ere, horien gobernurako erregela nagusiak.
|
|
Dirua erabili eta gero, salmenta, erosketa eta bizitza zibilaren merkataritza izeneko ekintza multzo horren bitartez gauzatzen dira horiek. Azaldu ditugu, bide beretik ere,
|
horien
gobernurako erregela nagusiak.
|
|
Bizitza zibilaren garraio arrunta ezin daiteke nahas merkataritzakoarekin. Lehena, norbanakoen artean gauzatzen da, norbanako
|
horien
elkarrekiko premiak eta bat etortzeak euren arteko betebeharrak batzen dituztela. Bigarrenak, ordea, eginkizun du nazioak eta herriak hurbiltzea, gizakien arteko gizarte unibertsalaren beharrak betetzea.
|
|
Bigarrenak, ordea, eginkizun du nazioak eta herriak hurbiltzea, gizakien arteko gizarte unibertsalaren beharrak betetzea. Merkataritza mota
|
horien
eragiketak, ia beti, loturik egon ohi dira administrazio eta politikaren ikuspegi nagusiei. Hortaz, Kode Zibil baten egitasmoan sartzen ez diren lege bereziak dira gai horiek arautu beharrekoak.
|
|
Merkataritza mota horien eragiketak, ia beti, loturik egon ohi dira administrazio eta politikaren ikuspegi nagusiei. Hortaz, Kode Zibil baten egitasmoan sartzen ez diren lege bereziak dira gai
|
horiek
arautu beharrekoak.
|
|
Lege
|
horien
izpiritua, lege zibilarena baino, guztiz bestelakoa da.
|
|
Dudarik gabe, arlo zibilean nahiz merkataritzakoan, kontratuen onustea, elkarrekikotasuna eta berdintasuna dira beharren; zernahi gisaz ere, onuste, berdintasun eta elkarrekikotasun
|
horiek
itun betebeharrekoetan bermatzeko gogoetan ibiliz gero, okerretara egingo litzateke arrazoimena bera gai zibiletan erabiliko balitz merkataritzako gaietan bezalaxe.
|
|
Egoki da, berbarako, merkataritzako negozioetatik akzio errebindikatzaileak aldentzea, merkataritzako gorabeherek gauza higigarrien gainean jokatzen baitute.
|
Horiek
ziztu bizian eskualdatzen dira, inolako arrastorik gabe, eta horien izatea ere egiaztatu eta ezagutzea ezinezkoa da kasurik gehienetan. Dena den, justiziarik eta zentzurik gabekoa litzateke halako akzioak negozio zibiletan ez onartzea.
|
|
Egoki da, berbarako, merkataritzako negozioetatik akzio errebindikatzaileak aldentzea, merkataritzako gorabeherek gauza higigarrien gainean jokatzen baitute. Horiek ziztu bizian eskualdatzen dira, inolako arrastorik gabe, eta
|
horien
izatea ere egiaztatu eta ezagutzea ezinezkoa da kasurik gehienetan. Dena den, justiziarik eta zentzurik gabekoa litzateke halako akzioak negozio zibiletan ez onartzea.
|
|
Dena den, justiziarik eta zentzurik gabekoa litzateke halako akzioak negozio zibiletan ez onartzea. Negozio zibil
|
horiek
, ia beti, ondasun higiezinen gainekoak dira eta ondasun horiek leku finko batean daude, pertsegitzeko modukoak dira, edonoren eskuetan direla ere; iraunkortasunaren bidez, egingarri eta errazak egiten dituzte justiziaren interesak galda ditzakeen eztabaida guztiak.
|
|
Dena den, justiziarik eta zentzurik gabekoa litzateke halako akzioak negozio zibiletan ez onartzea. Negozio zibil horiek, ia beti, ondasun higiezinen gainekoak dira eta ondasun
|
horiek
leku finko batean daude, pertsegitzeko modukoak dira, edonoren eskuetan direla ere; iraunkortasunaren bidez, egingarri eta errazak egiten dituzte justiziaren interesak galda ditzakeen eztabaida guztiak.
|
|
Ondasunetan norberak bete dezakeen segurtasun osoa eman behar dute legeok. Edu
|
horietako
legeak behar dira. Ez da beharrezkoa, haatik, aurreko arreta gehiegizkoak jartzea.
|
|
Ez da beharrezkoa, haatik, aurreko arreta gehiegizkoak jartzea. Gure artean izan diren arestiko legeak, gai
|
horiek
direla eta, larregikoak dira, onura politikoa, morala adina, bi mutur horien artean aurkitzen baita.
|
|
Ez da beharrezkoa, haatik, aurreko arreta gehiegizkoak jartzea. Gure artean izan diren arestiko legeak, gai horiek direla eta, larregikoak dira, onura politikoa, morala adina, bi mutur
|
horien artean
aurkitzen baita.
|
|
hipoteka erregistro legeen benetako jatorria fiskala da, egintza zibiletan parte hartzea edo erregistroaren legearena den bezalaxe. Fiskoak elkartasun egokia gauza dezake legeriarekin eta beraren interesetara ekarri ordena eta gobernu zuzena; edozelan ere, arreta handiarekin jokatu beharra dugu; betiere, adi egon behar batuketa
|
horietan
, legeriaren edo ordena eta gobernu zuzenaren asmoa beheratua izan ez dadin ogasunaren pean. Erregistroa, kasurako, bada ogasun zein herritarren onura eskuratzeko moduko erakundea:
|
|
kontratuen eta norbanakoen arteko egintzen zinezkotasunari buruzko fede ematen du; egokiera galtzen du, aldiz, larregikoa bihurtzen denean; orduan baita kaltegarri. Eskubideen larregiak egiten ditu gizakiak fidabera,
|
horiek
beti harritzen baititu berehalako irabazpideak, geroko arriskuak baino. Hartara, euren segurtasuna ezbaian jartzen dute tarteko diren esanezko zein ezkutuko egiune batzuek.
|
|
Kalte itzela dator, bestaldetik ere, erregistroaren eskubideak, neurrikoak nahiz gehiegizkoak izan, molde eztabaidatsuan batzen direnean. Halakoetan eskubide
|
horien
kobraketa uztarturik dago zuzenbidearen arazorik latzenekin eta zerga biltzaileak edo zerga errentariak eskura du, itun misteriotsu hori dela bide, botererik arriskutsuena. Erregistroaz esan dugun gauza bera esan daiteke hipoteka kodeaz.
|
|
Erregistroaz esan dugun gauza bera esan daiteke hipoteka kodeaz. Erakunde
|
horietan
, ñabardurak baztertu eta ez ditzagun ugaritu aurreko arreta pisuegiak; batera ditzagun ogasunaren eta legeriaren asmoak. Orain artekoak ongi azaltzen digu gai honetan eskubideen desmasiak zerga kopurua urritu egiten duela eta ogasunak berak ezin duela herritarra kaltetu, bere burua ere kaltetu gabe.
|
|
Iraultza hasi denetik ondasun higiezinen salmenta kontuetan eman diren erreforma egokiei eutsi diegu. Salmenta
|
horiek
ez daude jada atzera eskuraketa eskubide multzo horiei lotuta. Horiek horrela, urte batean edo askotan, ondasun saldua jabe zehatzik gabe zegoen, hori ere nekazaritzarako kaltegarria izanik.
|
|
Iraultza hasi denetik ondasun higiezinen salmenta kontuetan eman diren erreforma egokiei eutsi diegu. Salmenta horiek ez daude jada atzera eskuraketa eskubide multzo
|
horiei
lotuta. Horiek horrela, urte batean edo askotan, ondasun saldua jabe zehatzik gabe zegoen, hori ere nekazaritzarako kaltegarria izanik.
|
|
Salmenta horiek ez daude jada atzera eskuraketa eskubide multzo horiei lotuta.
|
Horiek
horrela, urte batean edo askotan, ondasun saldua jabe zehatzik gabe zegoen, hori ere nekazaritzarako kaltegarria izanik. Soberako iritzi diogu, ostera, beste honi:
|
|
Hori gorabehera, ezin izan ditugu ezkutatu legeria sailkatu eta korapilatsu bati loturik egon daitezkeen makur handiak. Kontratu
|
horiek
halakoa eskatzen dute; horrexegatik, gobernuaren zuhurtziaren pean jarri dugu auzia, hark erabaki dezan ea kontratu mota horiek beste behin ere arautu behar diren.
|
|
Hori gorabehera, ezin izan ditugu ezkutatu legeria sailkatu eta korapilatsu bati loturik egon daitezkeen makur handiak. Kontratu horiek halakoa eskatzen dute; horrexegatik, gobernuaren zuhurtziaren pean jarri dugu auzia, hark erabaki dezan ea kontratu mota
|
horiek
beste behin ere arautu behar diren.
|