|
2000
|
|
|
Ekimenen eta sorkuntzen (formatua, emankizuna) aberastasuna, batez ere euskaldun edo elebidunak diren irrati soziatiboek (Lapurdiirratia, Irulegiko irratia) proposatutako ugaritasunaz, baina baita Radio France PaysBasquek ere, mugaz gaindiko saioen bidez edo Euskadi Irratiaren laguntzaz eginikoikuskizunen sorreraz(? 2.000 korista 2000 urterako?, 1999ko abenduaren 19a). Lehiakortasunaren aberastasun
|
berria
dakar, Radio Franceren aurrean, irrati soziatiboenagerpenak, nahiz eta zuzenduak zaizkien publikoa eta edukiak bat ez datozen; 1992an, ETB1ek. Iparraldearen orena, telebistako albistegia sortu zuen, France 3k Ipar EuskalHerriari buruz ematen dituen gaurkotasunezko berriak beste ikuspuntu batez eskainiz; are gehiago La Semaine du Pays Basque astekariaren agerpenarekin, tokiko prentsaSud Ouest eskualdeko egunkariaren euskal argitalpenera mugatuz.
|
|
|
Frantses estatuak deszentralizazio politikoaren prozesua martxan jarri zuenunean, tokian tokiko hedabide berrien eta apostu mediatikoen eremu bilakatu zenean, irratigintza publikoak inguru
|
berri
horretara egokitzen saiatzea besterik ez zuen, merkatuko parteak galtzeko arriskua izanik, programen gaiaren inguruan ekimenenjabetasuna galdu ondoren.
|
|
|
1981ean gobernu sozialista berriak bideaeman zion Radio Franceren deszentralizazio prozesuaren zabalkuntzari. Irrati deszentralizatu
|
berrientzat
aukeratu zen eredua, Radio Mayenne izeneko esperientzia pilotuarena izan zen, departamentuko edo, herriko, eredua, erkidego historiko edota intereskomunak eta giza homogeneotasunaren nozioak kontuan hartuz.
|
|
|
hauen adibide batzuk AlsaziakoFrance 3 Rund Um eta Lille-ko Europole dira. Tokian tokikoaz, mugaz gaindikoaz etaEuropaz azaltzen den interes
|
berri
hori, 1992 urteko gertakizun batzuen elkarketakazal ditzake: Frantziako eskualdeetako bigarren hauteskundeek, 1992ko martxoan, garrantzi berria hartu zuten, Europak eta eredu federalistek gero eta gehiago markatzenduten paisaia politikoan, subiranotasunaren printzipioan oinarrituta.
|
|
|
Tokian tokikoaz, mugaz gaindikoaz etaEuropaz azaltzen den interes berri hori, 1992 urteko gertakizun batzuen elkarketakazal ditzake: Frantziako eskualdeetako bigarren hauteskundeek, 1992ko martxoan, garrantzi
|
berria
hartu zuten, Europak eta eredu federalistek gero eta gehiago markatzenduten paisaia politikoan, subiranotasunaren printzipioan oinarrituta. Hain zuzen, estatufrantsesak, Errepublikaren eskualdeko administrazioari dagokion orientazioari buruzko1992ko otsailaren 6ko legearen bitartez, tokiko eta eskualdeko taldeei eta beraienelkarteei askatasun handiagoa onartu berri zien, kanpoko elkarteekiko akordioakegiteko.
|
|
|
Frantziako eskualdeetako bigarren hauteskundeek, 1992ko martxoan, garrantzi berria hartu zuten, Europak eta eredu federalistek gero eta gehiago markatzenduten paisaia politikoan, subiranotasunaren printzipioan oinarrituta. Hain zuzen, estatufrantsesak, Errepublikaren eskualdeko administrazioari dagokion orientazioari buruzko1992ko otsailaren 6ko legearen bitartez, tokiko eta eskualdeko taldeei eta beraienelkarteei askatasun handiagoa onartu
|
berri
zien, kanpoko elkarteekiko akordioakegiteko.
|
|
|
France 3 Euskal Herri izenekoa, Baionako Merkataritza eta Industria Ganberaren lokaletan ezarria, ETBlen moduan. Edizio
|
berri
honek, Frantziako besteguztiak baino gehiago, ez du ezeztatzen 1990ean France 3 Tour Soirek lortu zuen lehenarrakasta, merkatuko %34koa zena. Nolanahi dela, 1995eko abenduan entzuleria tasaren errekor, historikoa?
|
|
|
Iragarle berriak erakartzeaz gain, France 3 Euskal Herrik, gainerako emanaldi lokalek bezala, estatu mailako kate publikoetan parte hartzen du, 19:00: 00 ordutegiaren gorako arrakastan. France 3k, beste hedabideen antzera, bertako estazio
|
berri
horiei esker, bere interes ekonomikoak zerbitzatzen ditu lehendabizi. Bertako eta mugaz gaindiko gune horiek eskuratzea, lotura berrien ezarketa etasare berrien sortzearen bidez ez baitio ekimen filantropikoari erantzuten.
|
|
|
edo Radio BonneNouvelle irrati erlijiosoa. Ildo honetan, 1992an beste irrati konfesional (katoliko)
|
berribat
sortu zen: Lapurdi Irratia.
|
|
|
gure asmoa ez da egunkariek Euskal Herriaz eraiki duten irudiaren azterketahistorikoa egitea, une jakin batean dagoen errealitatea hedabideetan nola islatzen denikertzea baizik. Une hori ez-ohikoa edo
|
berria
bada, berripaperek ez ohikotasun edoberritasun hori jasotzen ote duten edo nola interpretatzen duten jakin nahi dugu, datuenbilketa eta azterketaren bitartez. Eta horixe eskaintzen digu oraingo azterketak.
|
|
|
hartua izan bada ere, 90eko hamarkadaz geroztik panorama aldatzen hasi da, besteak beste, kanal pribatuen etorrerarekin batera. Epe laburreko etekin ekonomikoa, merkatu zatirik handiena lortzea etaarrakastaren neurgailu bakar gisa audientzia edo ikus entzuleen kopurua erabiltzea, horiek izan dira aro
|
berriaren
ñabardurak. Eguneroko programazioan ere, telebista katepribatuen etorrerarekin batera, aldaketa sakonak izan dira, gaur arte iraun dutenakbestalde.
|
|
|
Hain zuzen ere, telekomunikazioen arloaren hedapenarekin sortu dira, kableareneskutik, ikus entzunezkoan behintzat, aurreko taldeei itzala egin diezaieketen enpresa talde
|
berri
bakarrak, Cableuropa ONO eta Retevision Auna hain zuzen ere, berezikiazken hau. Retevision telekomunikazioen liberalizazioaren ondorioa da, Espainiar Estatuan telebista seinalea garraiatzen zuen enpresaren pribatizazioarena preseski, geroratelefono mota ezberdinak kudeatzeko lizentziak ere lortu dituena.
|
|
|
ElCorreo taldearena da bat, TeleDonostiaz jabetu ondoren, Bilbon antzeko operazio bategiten saiatu eta azkenean Bilbovision proiektua abiatu duena. Prisa taldearena bestea, zeinak Pretesa bere filial
|
berriaren bitartez
Estatu osoan zehar telebista lokalak erosteko plangintza duen90 Horrela, bada, Pretesa, uztailean Canal 4 Iruñekoa erosi ostean, Canal Bizkaiarekin ere hitzarmen batera heldu da91 Munta handiko mugimendu hauenondoan, ekimen pribatu txikiak ere bultzatutako proiektuak daude, hala Eibarko KTBedo Barakaldo aldeko Tele7 (Radio7 irratia kudeatzen duen enpresa berak bultzatuta). Telebista hauek guztie...
|
|
|
Urte batzuk beranduago, 1986an, komunikazio askatasunaren legea eraldatu zuen lege berriak; HACAdesegin eta beste erakunde arauemaile bat eratu zuen, Komunikazio eta Askatasunerako BatzordeNazionala (CNCL), aurrekoak baino eskuduntza zabalagoekin eta telekomunikazioak ere araupetzekoahalmenarekin. Erakunde
|
berri
honen jarduera, ordea, oso eztabaidatua izan zen, eta handik hiru urtetara, 1989an alegia, hori ere deuseztatu eta gaur egun indarrean dagoena, CSA hain zuzen, ezarri zen ikus entzunezko sektorea araupetzeko, are eskuduntza zabalagoekin, telekomunikazioen gainekoa, berriz, galduegin zuen?. Komunikazio askatasunaren gaineko legea eraldatzeko 2000ko lege berriak ez du funtsezkoeraginik izango CSAren egituran (bai, ordea, eskuduntzetan, zabalagoak izango baitira hauek hemendikaurrera).
|
|
|
Gaur arte sistema publikoaren presentzia oso mugatua izan da arlo
|
berri
hauetan eta TPS satelitebidezko zerbitzuan parte hartze minoritario batera mugatu da. Etorkizunean, baina, lurrazaleko telebistadigitalaren hedapenarekin eta France Television korporazioak hor jarduteko jaso duen filialak sortzekobaimenarekin, zabaldu egingo da ziurrenik ekimen publikoaren tokia teknologia berrietan.
|
|
|
Onda Digital (Quiero TV) enpresak, Retevisionen filiala hain zuzen ere, irabazi zuen lehiaketa48 eta airean ditudagoeneko programazioak. Beste lehiaketa, bi programazio
|
berri
modu irekian eskaintzeko da, zeinak Onda Digital (Quiero TV) delakoak jada martxan jarritako multipleanjoango diren, enpresa horren programazioekin batera. Lehiaketa hau49 oraindik erabaki gabe dago orrialde hauek idazten ari garenean, baina ezaguna da lau eskakizunaurkeztu direla:
|
|
|
Bien bitartean, esan bezala, Udal Irratiak ere arautu ziren, irratiaren egituranfigura
|
berri
bat sartuz65 Kasu honetan ere, Autonomia Erkidegoei zein Estatuari dagokie bestetan bezala lizentziak ematea, eta Estatuari frekuentziak finkatzea eta ikuskaritza teknikoa egitea, nahiz eta oraingo honetan funtzio hori eskariaren arabera egingoduen eta ez bere kabuz.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, ez da nahikoa. Hain zuzen ere, IrratiAsoziatiboen Elkarteak berak derrigorrezkoa jotzen zuen fondoaren zabaltzea, ikus entzunezkoen legeberrian ezarri litzatekeen zerga
|
berri
baten bidez (ikus Frantziar Estatuko irrati asoziatiboenelkartearen web orria: http://cnra.free.fr).
|
|
|
Azkenik, nazioarteko komunikazio taldeak ere aipatu behar dira, indartsuakzenbait sektoretan, aldizkarietan bezala Espainiar Estatuan; eta horien presentzianabarmena da atal batzuetan, ikus entzunezko produkzioan adibidez. Eta baita bestesektore batzuetako enpresak ere, telekomunikazioen eta teknologia berrien garapenakbultzatuta, arlo
|
berri
hauetan beren lekutxo eta tartea egiten saiatzen direnak: Retevision, Cableuropa,....
|
|
|
Aipatutako 93/ 83/ EEC Artezarauaren ostean, 1997an Artezarau
|
berri
baterako proposamena eginzen, orokorragoa, copyrightaz eta erlazionaturiko eskubideez, informazioaren gizartean. COM (1997), 628?. Alabaina, eztabaidak ugari izan badira ere, ez da horretan akordiorik izan oraindik.
|
|
|
Ez dago ezer, ordea, Internet bidez bakarrikemititzekoak edo ematekoak diren irrati edo telebista zerbitzuei buruz, zeinak, inongo esleipen prozeduraedo hitzarmen edo konbentzioa sinatu beharretik kanpo dauden. Alde honetatik, aipatzekoa da aintzindarietakoa den Internet bidezko telebista zerbitzu bat Baionan bertan jaio
|
berria
dela, programazioarenardatz gisa inguruko gaiak dituelarik (www.tvpi.fr). Bestalde, nahiz eta hizkuntza frantsesa izan nagusia, euskaraz eskaintzaren %20 gutxienez eman nahi dutela adierazi dute sustatzaileek.
|
|
|
Hori bai, frekuentzia berean emitituko duten zerbitzuen artean koherentzia gordetzen saiatuz.Behin horiek emandakoan, baliabide irrati elektriko bera erabiliko duten zerbitzuen eragileek berengandikezberdina izango den sozietate
|
berri
bat izendatu behar dute, multiplearen eragiketaz eta banaketazarduratzeko. Akordiora helduko ez balira, emakida baliabide horren emakida prozesua berriro zabaldukolitzateke.
|
|
|
Are gehiago, irratiek eta telebistek telekomunikazioekin bat egitera jotzen dute gero eta indar handiagoz. Testuinguru
|
berri
honetan ekimen publikoaren zeregina ez da lehen bezalakoa.Eutsi egiten dio irrati eta telebista sistemaren atal baten eragile zuzena izateari, sistema publikoarena, alegia, nahiz eta, orain, enpresa pribatuekin lehian?, baina, horrekin batera, gero eta garrantzi handiagoarekin, sektorearen bilakaera, bereosotasunean, eta ez bakarrik sistema publikoarena, bideratuko duten joko arauakezartzean datza bere zeregina.
|
|
|
Lege berri honeksistemaren liberalizazioaren bigarren fasea zabaldu zuen (TF kate publikoaren pribatizazioa eta katepribatu estatal berrien zabalkuntza. M6 eta LaCinq?), eta, horrekin batera, azken hamabost urteotanFrantziako irrati eta telebistaren funtzionamendua ordenatu duen oinarrizko marko juridikoa eta instituzionala ezarri zuen. Lerro hauek idazten ari garen unean, marko horren eraldaketa prozesu sakon etaluzea amaitu
|
berria
da. Hain zuzen ere, ekainaren 28an onartu du azkenean Asanblada Nazionalak duelabi urte, 1998ko azaroaren 10ean Ministroen Kontseiluak proposatutako Lege proiektua 86 Legeaeraldatzeko.
|
|
|
111). Orain onartu
|
berri
den komunikazio askatasunaren legearen eraldaketarako lege berriak ere? 2000 Legea, abuztuaren 1ekoa?, ez du tokiko aginteen partetiko eskuduntzenalderdi honetatik inongo aurrerapenik egin1 2.
|
|
|
Emakidak/ baimenak hamar urtetarako izango dira, telebisten kasuan eta bost urtetarako irratien kasuan. Baimenak bost urteko bi alditarako berriztagarriak izango dira, lehiaketa
|
berria
zabaldu beharrik gabe. Bestalde, emakida/ baimenaren hartzaileek hitzarmen bat sinatu behar dute CSArekin, arlo tekniko zein programatikoari dagozkien betebeharrak zehaztuz17.
|
|
|
Lurrazaleko ikus entzunezko komunikazio zerbitzu digitalak ez diraoraindik, orri hauek idazteko orduan alegia, martxan jarri, modu esperimentalean ez bada. Hain zuzen ere, komunikazio askatasunaren legearen eraldaketaren helburuetako bat, eremu
|
berri
hori arautu eta 2001ean zerbitzuakabiaraztea posible egitea izan da18 Hemen ere baliabide irrati elektriko urriaerabiliko den heinean, hori esleitzeko prozedura zehatzak ezarri dira, telebistaren kasurako behintzat. Horretarako, zerbitzuen programazio edo edizioareneta banaketaren artean bereiztera jo da (kanalak batetik eta multiplearenkudeaketa, bestetik).
|
|
|
Hori bai, irrati telebista analogikoetan bezala, Estatu mailako eta inguru lokaleko zerbitzuak sortzea aurreikusi da20 Edozeinmodutan, CSAk zehaztuko ditu zerbitzu kategoriak eta horien hedapen geografikoa, bai eta bakoitzean eskainiko diren frekuentziak ere. Halaber, gaur egunlurrazaleko emisio baimena duten zerbitzuek aukera izango dutela xedatu da, sistema digital
|
berrian
kanal bana izateko sistema analogikotik ematen dutenprogramazio berbera eskaintzeko (simulcast). Estatu mailako zerbitzuak emateko baimena duten programatzaile edo editoreei, gainera, beste zerbitzu digitalberri bat eskaintzeko aukera emango zaie.
|
|
|
Irratietan: egile edota artista frantziarrek egindako edota frantsesez edoFrantzian erabiltzen den beste hizkuntza erregional batean sortu edotainterpretatutako musika lanak, musikaren emisio denboraren %40raheldu behar dira gutxienez; horietatik erdia, gainera, egile edo interprete (talentu)
|
berriena
eta, halaber, produkzio berria izan behar dira, eta entzute handiko orduetan eman behar dira, musika modernoa osagai dutenprogramei dagokionean behintzat. Kuota bereziak daude, ordea, honakokasu hauetarako:
|
|
|
Irratietan: egile edota artista frantziarrek egindako edota frantsesez edoFrantzian erabiltzen den beste hizkuntza erregional batean sortu edotainterpretatutako musika lanak, musikaren emisio denboraren %40raheldu behar dira gutxienez; horietatik erdia, gainera, egile edo interprete (talentu) berriena eta, halaber, produkzio
|
berria
izan behar dira, eta entzute handiko orduetan eman behar dira, musika modernoa osagai dutenprogramei dagokionean behintzat. Kuota bereziak daude, ordea, honakokasu hauetarako:
|
|
|
Hala eta guztiz ere, sistemaren azken bi hamarkadetako bilakaerak erakusten du ezen, erregulazioa eragile ekonomiko, politiko, teknologiko eta sozialak ordenatzeko mekanismo gisa uler badaitekeere, horien menpe dagoen zerbait ere badela, indar harremanen arabera interes batzukedo besteak babesten dituena. Alde honetatik, badirudi laurogeiko hamarkadako pribatizaziorako joerak eta laurogeita hamarreko hamarkadako sistema publikoaren identitate eta komertzializazio krisiak gainditu eta, oro har, irrati eta telebista sistema osoanherritarrentzako zerbitzu izaeraren araberako birdefinizo
|
berri
bat ezarri nahi dela.
|
|
|
Azkenean, zehaztutako 43 demarkazio horietako bakoitzean 2 lizentzia eman dira. Bat, zuzenean, Telefonicari, eta bestea horietako bakoitzean zabaldu den lehiaketa publikoan; Telefonica, ordea, ezin da zerbitzua eskaintzen hasi, kudeatzaile
|
berriari
lizentzia emaneta 24 hilabete igaro arte45 Emakidak 25 urtetarako dira, gerora bost urtetarako nahibeste alditan luza daitezkeenak. Kable sistemen kudeatzaileek eskaintzen dutenzerbitzuaren gaineko zenbait betebehar dituzte.
|
|
|
PPren gobernuak, orduan, 17/ 1997 Legearen bitartez, baldintzapeko sarbide sistema zehatz baten aldeko apostua egin zuen. Multicryptdelakoaren aldekoa, alegia? momentu horretan hasi
|
berria
zen Prisaren Canal SateliteDigital oztopatu eta Telefonicaren Via Digital izenekoa suspertzeko asmoarekin46.
|
|
|
Apirilaren 14an ikusi zuen argia Josemari Velez de Mendizabalen beste lan batek: Eskutitzen berpizkunde garai
|
berria
izenekoak. Giza harremanetarako teknologienindarra eta baldintzak aztertzen ditu autoreak iritzi tankerako artikuluan, berriro ereTribuna abierta ataleko kolaborazioa dena, hain zuzen ere.
|
|
|
Hirugarren lana Ludger Mees ek idatzia da; Lenin eta Alemania du titulutzat.Autoreak Alemania
|
berria
du gogoan bere lerroak idaztean. Iritzi tankerako artikuluaberau ere.
|
|
|
Apirilaren 14an, Dirassar-en item
|
berri
bat euskaraz: Bidez bide izenekoa.
|
|
|
Apirilaren 22an, Dirassar-en item
|
berri
bat euskaraz: Bidez bide izenekoa.
|
|
|
Munduarenisla oso desberdina ematen du bakoitzak. Eskuinekoa da gehien ezagutzen duguna, ezkerrekoak esperientzia
|
berri
bat dakar gure begietara.
|
|
|
Eta honelaxe heldu gara geure garaira, tartean nazionalismoaren irautearenerakusle izan diren hainbat gertaera historiko politiko eman direlarik. Pasatu denmendeko bigarren erditik aurrera, kezka
|
berria
edota kezka zaharra indar berrizagertu da filosofian. Akademian alarmak jo du, baina, alarma honen aztarnak ulertzeko orduan, desberdintasun erabakigarri bat egonen da eztabaidagune iberiarreramugatu ala beste marko batera zabaltzearen arabera1 Gaur egun pentsalari askok ezdituzte jadanik hain gogoko guk, abertzaleok, ditugun gogo iraultzaileak.
|
|
|
Nire iritziz, jite horrek aukera ematen digu, filosofikoki (baina ez nahitaezpolitikoki) gure alternatiba soziopolitikoaren eztabaida eternalari indar
|
berria
emateko. Beraz, hurrengo puntuetan, gure herriak dituen behar eta gogoetatik abiatuta, konstituzionalismoaren ereduak eskaintzen dizkigun aukerak azaltzen saiatukogara.
|
|
|
Ikusi AZNAREZ, C. (2000) Los sueños de Bolivar en la Venezuela de hoy. Txalaparta, Tafalla.Liburu honetan herrialde amerikarrean emandako prozesuaren berri ematen da, kronika gisa konstituzio
|
berriaren
ezarpenak ekarri dituen aldaketei buruzko hausnarketa eginez (Konstituzioaren inguruan, ikus 284 orrialdea eta hurrengoak).
|
|
|
Prozesu hori dialektikoada, eta bere barnean iragapen kualitatiboak erakusten dizkigu periodikoki. Iragapenkualitatibo horietariko bat, mundu mailarako hedapen
|
berria
egiten duenean gauzatzen da. Guk globalizazioa deritzogu horri.
|
|
|
Globalizazioa bera, jarduera ekonomiko batzuetan bideratzen da bereziki; eskualde batzuen arteankokatzen da, eta makroeskualde batzuen barnean garatzen da bereziki. Gaur egungo globalizazioa, kapitalismoaren historiaren laugarren globalizazioa da; etamundu mailako akumulaziorako oinarri
|
berria
eta hedapen berria erakusten dizkigu.
|
|
|
Globalizazioa bera, jarduera ekonomiko batzuetan bideratzen da bereziki; eskualde batzuen arteankokatzen da, eta makroeskualde batzuen barnean garatzen da bereziki. Gaur egungo globalizazioa, kapitalismoaren historiaren laugarren globalizazioa da; etamundu mailako akumulaziorako oinarri berria eta hedapen
|
berria
erakusten dizkigu.
|
|
|
Nazio Estatuaren eraikuntzaren muina, besteen izaeraren existentziaren ukapena? zen, nazio
|
berri
horien eraikuntzan arrazismoa, bazterketa eta inperialismoa estrukturalki txertatuz.
|
|
|
Iparraldean, lehen iraultza sozialistak emandakoSobiet Batasuna baldintzatuz, eredu fordistak emandako ongizatearen gizartea da.Hirugarren munduko herrietan nazio askapenerako gatazken bitartez, independentzia politiko berriak lortu ziren. Alabaina, independentzia
|
berri
horiek, ia arlo guztietan metropoliarekiko dependentzia erakusten digute: truke ekonomikoetan, sistema teknologikoetan, heziketa eta osasun egituretan, hizkuntza eta kulturan, etaabarretan.
|
|
|
Alabaina, Europan bezala, Estatu Nazioa ezarri da, bertako gizarteenizaera nazional anitza ukatuz. Eta bertako komunitateetan erroturik zegoen demokrazia zuzena ezabatuz, Estatuko eremu
|
berrian
demokraziarik gabeko ordezkaritzako demokrazia inposatu dute. Eta prozesu osoa zilegizkoa izan dadin, bertakointelektual eta funtzionario berriek botereak eskatutako ekoizpen ideologiko etakultural aproposa bideratu dute.
|
|
|
Lehen Nazio Estatuak zirenekonomiaren motorea, eta orain, gero eta gehiago, munduko merkatuak ezartzenditu denontzako legeak. Egoera
|
berri
honetan, Nazio Estatuaren eremua gaindidezaketen prozesu integratzaile berriak agertu dira Europan, Amerikan eta Asian.Aldi berean, enpresa multinazionalen arteko uztartze prozesuek beren garrantziestrategikoa berrindartu dute. Eta mundu mailako soldaten eta lan baldintzen arteko ezberdintasunak ezinbesteko bihurtu dira enpresa handien akumulaziorako, produkzioaren leku-aldaketak ugarituz.
|
|
|
Laugarren globalizazioarekin batera, ezagutzaren gizarteak, kapital ukiezinaren aldeko diskurtsoak, mundu mailako eredu neoliberalaren inposizioak, komunikabideen garrantzi estrategikoak, Internet ek, produkziorako sistema berriek etaabarrek, geure egunerokotasuna, geure aurreikuspena eta geure etorkizunerako begirada eraldatu dizkigute. Halaber, laugarren globalizazio honetan, mundu mailakoamerican way of life, homogeneizazioa eta inperialismo kulturala ditugularik, maremoto
|
berria
izango balitz bezala, intentsitate ezberdineko gerratan islatuz, zazpi milakultura eta herriren matxinaden bultzakadak ditugu agerian.
|
|
|
Balio aniztasuna duen produktua eskatzen du sistema produktibo berriak, eta lan-taldeak bihurtzen dira gestio sistemaren oinarri. Jakina, ahalmen produktiboberriak bideratzeko, kapitala enpresa barneko boterea birbanatzera derrigortutadago, eta, ondorioz, hemen dugu kapitalaren eta erakunde sindikalen artekogatazka, egoera
|
berria
bakoitzaren kontrolpean ezartzeko.
|
|
|
kapitalista ere eraldatzen ari da. Orain arte, langileriak bere lan indarra saltzen zuen soldataren truke; egoera
|
berri
honetan, soldataren truke, langileriak bere lan indarra eta baita enpresarekiko atxikimendua ere saldu beharditu. Horrela, egoera berri honetan, zenbait elementu politiko eta ideologiko txertatzen dira lan kontratuaren egituran.
|
|
|
Orain arte, langileriak bere lan indarra saltzen zuen soldataren truke; egoera berri honetan, soldataren truke, langileriak bere lan indarra eta baita enpresarekiko atxikimendua ere saldu beharditu. Horrela, egoera
|
berri
honetan, zenbait elementu politiko eta ideologiko txertatzen dira lan kontratuaren egituran.
|
|
|
Egoera horretan inperalismo kulturalaren helburu nagusia, injustiziaz beteriko globalizazio kapitalista inperialista normaltzat onartuko duen, subjektu
|
berria
–gauzatzea da.
|
|
|
gauzatzea da. Horretan,, american way of life" dakarren pertsona
|
berria
inposatu nahidu mundu mailan. Bere fortuna indibiduala, bere botere indibiduala eta bere profesioaren garapena soilik bilatzen dituen sustrai gabeko pertsona; horrek inolako sustrai sozial, nazional edo komunitariorik ez du, baina munduan zehar hedatuko da.Jakina, kapitalismo mundializatu eta inperalista egoera normaltzat onartuko duensubjektua ez da antzinako katoliko tradizionalista.
|
|
|
Bere fortuna indibiduala, bere botere indibiduala eta bere profesioaren garapena soilik bilatzen dituen sustrai gabeko pertsona; horrek inolako sustrai sozial, nazional edo komunitariorik ez du, baina munduan zehar hedatuko da.Jakina, kapitalismo mundializatu eta inperalista egoera normaltzat onartuko duensubjektua ez da antzinako katoliko tradizionalista. Alderantziz, kapitalismo mundializatuak pertsona
|
berria
eskatzen du: unibertsalista eta kosmopolita; baina horibai, sustrai gabekoa eta bereziki norberekerian oinarritutako pertsona indibidualista eta indibidualizatua.
|
|
|
Aldi berean, Hirugarren Munduko herrietan mota guztietako diktadore eta militarrak sortu ziren mendebaldekoeredu demokratikoaren gerizpean. Baina, kapitalismoak demokrazia burgesa edoordezkatzailea behar du bere garapen egokirako, eta laugarren globalizazioan honenaldeko saio
|
berria
bideratzen ari da.
|
|
|
Demokrazia burges
|
berri
horiek dominazio sistemak eta zapalkuntzak egokiago zilegiztatzen dituzte, eta jadanik ez dute funtzionamendu demokratikoa gehiagobermatzen. Gai honetaz Garzon epailearen kasua paradigmatikoa da.
|
|
|
Eta dagoen ustiakuntza sozialaren aurka eta sufritutako akulturalizazio eta desnazionalizazioaren aurka, gaur egun munduan dauden erresistentzia mugimenduenarteko artikulazio solidarioa egitea premiazko bihurtu da, Hirugarren MundukoHerriak eta Lehen Munduko Herrien arteko artikulazioa eginez, eta nazionartekotasun edo internazionalismo
|
berria
gauzatuz.
|
|
|
[IHAC]. Liburu hau InformazioarenAutopistaren Batzorde Aholkulariaren amaierako txostena zen, eta bertan, Internet ek dakarren, oreka
|
berrian
–Kanadak bete lukeen zeregina aztertu zen.Besteak beste, Kanadaren politikan independentzia mantentzeko gai interesgarriakaipatu ziren:
|
|
|
pertsonarennazionalitateari lotutakoak. Ordukoak bidaiaria zegoen lekuari lotutakoak ziren.Estatu batetik bestera joatean, pasaporte
|
berria
eskuratu beharra zegoen, tokian tokiko autoritateak jaulkitako eta bermatutako dokumentua, beraz5 Gaur egun ezagutzen dugun pasaportea, ordea, norbanakoari lotua eta bidaitzeko eskumena ematenduen dokumentua izateaz gain, nazionalitatea bermatzen duen dokumentua da.
|
|
|
Nazionalitate kontzeptua, gaur egun ezagutzen dugun bezala, XIX. mendearen hastapenean finkatuzen, nazio estatuak erabat finkatzearekin batera. Fenomeno
|
berri
samarra dugu, beraz. Frantziako kasuan, adibidez, kode zibilak 1804 urtera arte ez zuen nazionalitatea aipatu, eta ia mende bukaeraraino ez zen erabat arautu (1889koa da Frantziako lehen nazionalitate kodea).
|
|
|
Hain zuzen, eta estatuaz harago Europar Batasunaren modukoegiturak abian badira ere, azken finean hiritartasuna, subiranotasun nazionalareneremu ukiezina" baita (Brubaker 1992: 3). Lerro hauek idazten ari garen bitartean, iraila eta urria bitartean desobedientzia baketsuan dihardutenen artean burutu
|
berri
diren atxiloketek eta horien inguruko adierazpenek nabarmen erakusten dute zein mailataraino diren garrantzizko, izan ere, Garzon epaileran autuaren arabera,, jadanikmartxan dagoen estatuparalelo baten aurrean, baikeundeke (El Pais).
|
|
|
Aferetakomundua, onibarren jabetza eta harreman politikoak bat garai hartan, gatazkak eta guduak ugaritu ziren. Bitartean, egoera
|
berri
horren aurrean aukeraezberdinak asmatzen saiatzen ari ziren pentsalari eta filosofoak.
|
|
|
Hirietan, batez ere, daniera gelditu da nagusi (orain,. Bokmaj? izenaz ofizialki bataiatua;, liburuarenhizkera?); eta herri txikietan, oro har,, norvegiera
|
berria
–, Nynorsk, Aasen enproiektuaren araberakoa.Norvegia Askatuan, ondorioz, bi hizkuntza ofizial daude, oso elkarren antzekoak. Baina biga, ez bat.
|
|
|
Bada, gure ustez, kasu horretan, eskubidea lurraldearena izatetik herritarrena izatera pasatzen da. Egon daitezke60.000 nafar estruktura
|
berri
horretan parte hartu nahi dutenak, nahizgehiengoak parte hartu nahi ez izan, eta etorkizunezko egituraketa horretan herritarhoriek eskubidea eduki lukete parte hartu ahal izateko.
|
|
|
Batez ere arrazoi historiko eta soziologikoengatik, eskualdeka egoera ezberdinak daudela onartzen dugu. Adibidez, gerra zibilean erailzituzten hainbeste nafarren heriotzaren ondorioz, gaur egun indar korrelazioa aldatu egin da Nafarroan; Bizkaiko Ezkerraldean, emigrazioaren ondorioz, indar korrelazio
|
berria
sortu da; Ipar Euskal Herrian Paristik bizitzera etorri diren pertsoneneragina ere hor dago... Baina euskal herritar sentitzen garenon eskubide politikoakaitortzeko eskubidea ukaezina da.
|
|
|
Horretan, Udalbiltzari zeregin berezia dagokio, udalei dagozkien gaiak martxan jar ditzakeelako eta ireki den prozesuaren lehenengo kimua izandaitekeelako. Baina, aurrerantzean, beste bi motatako pauso kualitatiboak emanbeharra dago, egituratze instituzional
|
berri
bati begira. Alde batetik, bai historiakEuskal Herrian zehar izan dituen ondorioengatik, bai herrialde ezberdinen izaeragatik, hala nola une honetan ematen diren egoera ezberdinengatik, errealitate gordina da, herrialdeek pisu espezifiko eta berezia dutela Euskal Herrian, eta, beraz, euskal gizartearen aurrean oso ondo azaldu genuke, eraiki nahi dugunEuskal Herria herrialde ezberdinen izaera propioa errespetatu eta kontuan hartukoduen Euskal Herria dela.
|
|
|
Batzar horren helburuak hauexek izan lirateke: prozesu hori bururainoeramatea eta Euskal Herriarentzat zein euskal herritar sentitzen diren guztientzatmarko
|
berri
bat diseinatzea, kontuan hartuz bai Udalbiltza, bai HerrialdeenGanbera, baita egon daitezkeen eta gaur egun dauden beste erakundeak, hauek erezeregin bat bete dutelako?, eta baita eragile politiko, sozial eta sindikalakere, denen artean eta ahalik eta parte hartze zabalenarekin marko berri hori eraikitzeko.
|
|
|
Batzar horren helburuak hauexek izan lirateke: ...prozesu hori bururainoeramatea eta Euskal Herriarentzat zein euskal herritar sentitzen diren guztientzatmarko berri bat diseinatzea, kontuan hartuz bai Udalbiltza, bai HerrialdeenGanbera, baita egon daitezkeen eta gaur egun dauden beste erakundeak, hauek erezeregin bat bete dutelako?, eta baita eragile politiko, sozial eta sindikalakere, denen artean eta ahalik eta parte hartze zabalenarekin marko
|
berri
hori eraikitzeko.
|
|
|
Hala ere, oso gogoko dugun definizio batek azaldezake liburu honen egituratzea. Hain zuzen ere, Etchegoyen ek (1986) dioenbezala, psikoterapia arte zahar eta zientzia
|
berria
da.
|
|
|
Osterantzean, erantzun gisa, hor datoz buruko minak, zorabioak, erortzekoangustia, eta hainbeste kitzikadurari ezin eutsi izatearen angustia: maitasun esperientziaren aurkako borroka hasi
|
berri
da. Hori galera, lastima!
|
|
|
Azken pausoa ERRETIRADA da (6 puntua), edo geldiunera itzulera, behinbeharra asea izan denean, ziklo
|
berri
bat azaleratu, edo sortu arte: jan, edan paseatuedo hitz egin ondoren, ekintza aldatu, edo atseden hartzen dut, edo lotara joatennaiz (erretirada nagusia litzatekeena).
|
|
|
Michel Katzeff ek kontaktu eta erretiradaren artean pauso
|
berri
hau sartzen du:
|
|
|
Fritz engan izan zuen eragina nabaria da, batez ere Gestaltaridagokionez. Hasieran Laura ez zegoen ados ikuspuntu terapeutiko
|
berriari
GestaltTerapia izena jartzearekin, korronte honetatik eratorritako ekarpenak ez zutelakoizen hau justifikatzen.
|
|
|
Letretanlizentziatua, txikitatik olerki, eleberri labur eta saioen idazlea izan zen. 1947koudaberrian Hegoafrikatik iritsi
|
berria
zen Fritz ezagutu zuen. Fritz ek Goodmanezagutu nahi zuen, honek W.
|
|
|
Fritz ek Goodman i Gestal Therapy liburuaren bigarren zatia agindu zion, hots, alde teorikoa, ikuspuntu
|
berriaren
oinarriak zeuden aldea. Honetarako berak eskuzegindako oharrak pasa zizkion, baina Goodman ek ez zuen transkribaketa soilaegin, berak sortutakoa ere jarri baitzuen eta eragin hau oso nabaria izan baitzen.
|
|
|
Inguru
|
berri
bat exploratzerakoan, amak, edo ohiko zaintzaileak, segurtasunik ematen ez dionean eta lasaitasunik ere ez bakarrik geratzean, haurrarenatxikimendua segurtasunik gabekoa edo atxikimendu estukoa dela esaten da.Atxikimendu estua agertzen duten bi eredu edo talde bereizi dira:
|
|
|
Main-ek eta beste autore batzuek (1981) A, B, C ereduen barruan ezin sailkazitekeen talde txiki bat (%13) aurkitu zuten. Geroko lan batean, autore bertsuek (1985) atxikimendu eredu
|
berri
bat egiaztatu eta garatu zuten, D taldea, haurbatzuek Egoera Arrotzean agertzen zuten portaera deskribatzeko.
|
|
|
garapena gertatuzen; ia psikebarneko gertakarietan bakarrik zentratzetik, etagizarteko gertakarietan gero eta arreta handiagoa jartzera gertatu zen desplazamendu hori. Ekologiaren, Zibernetikaren, Komunikazioaren teorien eta SistemenZientzien garapenak Jokaeraren Zientzien paradigma
|
berri
baten, hots, ParadigmaSistemikoaren agerpenaren oinarriak jarriko zituen.
|
|
|
Urte hauetan zehar azpian gorderik egon den eztabaida handia, psikoanalisiarekiko jarraipen lerroa defendatzen zutenen eta haustura osoarenaldekoen artekoa izan da; azken hauen arabera, teorizazio sistemikoek gizajokaeraren azalpenerako paradigma
|
berria
eratzen dute, besteak baztertzen dituena.Eztabaida konplexua izan da, sarritan gertatu da, eta oraindik ez da desagertuFamilia Terapiaren eremuan. Eztabaida hau hobeto ulertzeko, honako haugogoratu behar da, alegia, Familia Terapia Psikoanalisitik sortu zela, honek EstatuBatuetako establishment delakoa ordezkatzen zuela, eta komunikazioarenteorikoek teoria sozial berriak aplikatu zituztela terapia lanean.
|
|
|
Erreformisten eta haustura zaleen artean planteatzen zen eztabaida, hau da, psikoanalisiari uko egin gabe ikuspegi berriak proposatu nahi zituztenen eta gizajokaera esplikatzeko paradigma
|
berri
bat iragartzen zutenen artean. Eztabaidahonek jarraitu egingo du, itzaliago bada ere, laurogeiko hamarkadan, eta oraindikere ez da erabat desagertu.
|
|
|
Baina, albora uzten zen behatzaileaksistemaren gain ezarritako eragina. Eragin ekidinezin honek familiarenfuntzionamendua aldatu egiten du, eta hau sistema
|
berrira
egokitzen da. Eboluzioteoriko hau berriro ere Fisikan sostengatzen da zati batean, partikulaazpiatomikoak aztertzen dituen eta partikulak batzuk norbaitek begiratzendituenean bakarrik existitzen direla dioen harrigarrizko ondoriora heldu zen FisikaKuantikoan hain zuzen ere.
|
|
|
Oinarrizko baieztapenarenarabera, errealitatea ez da existitzen, hura aurkitu nahirik gizabanakoak hurbildukolitzaizkiokeen egia absolutu modura; aitzitik, gutako bakoitzak eraikitzen du beregizarte testuinguruan. Jadanik alferrikakoa gertatuko den modu batera jokaerasintomatikoa birdefinituko duen errealitate
|
berri
bat eraikitzen saiatuko denbatasun bat eratzen dute Familiak eta Terapeutak (Keeney eta Ross, 1987, Watzlawick eta besteak, 1988).
|
|
|
Gauzak honela, XX. mendearen azken laurdenean H. S. Kaplan-ek argitaraturiko liburuetako bat parafraseatuz, Terapia sexual
|
berria
deitu izan denakonfiguratuz joan dela esan daiteke. Izendapen hau gehiegizkoa izan daiteke, agian, baina kontuan hartu behar da, marko teorikoek beren lana egitekoproposamen honen funtsezkoena oinarritzat hartu eta berezkoak dituzten printzipioteorikotara egokitu dutela:
|
|
|
Etorkizunerako proiekzioa, protagonistak bere etorkizuna irudikatu eta errepresentatzen dutenean. Rol rehearsaledo roletan entrenatzea, adibidez, egoera zail eta
|
berri
baten aukera guztiakerrepresentatzen direnean, lan berri batenak kasu, e.a. Azterketarako psikodrama, bizitzako egoera arrunt eta motz bat errepresentarazten denean, subjektuari bereegoeraren berri jakiteko; eta abar.
|
|
|
Etorkizunerako proiekzioa, protagonistak bere etorkizuna irudikatu eta errepresentatzen dutenean. Rol rehearsaledo roletan entrenatzea, adibidez, egoera zail eta berri baten aukera guztiakerrepresentatzen direnean, lan
|
berri
batenak kasu, e.a. Azterketarako psikodrama, bizitzako egoera arrunt eta motz bat errepresentarazten denean, subjektuari bereegoeraren berri jakiteko; eta abar.
|
|
|
Txillardegi adiskidearekiko lotura ez zen atzo goizean sortu nigan. ...izan genuen geure belaunaldikoek haren izenarenlehen erreferentzia, mitiko samarra zena, zer esanik ez, gure lagunak ordurako eginazuena nahikoa eta sobera baitzen bere izena betikotzeko, ez baitzuen alferrik parte hartuizan Euskal Herriaren historiako bidegurutze nagusienetakoan, ene ustez, nagusienaedo erabakiorrena izan dena?, alegia, XX. mendeko erdialdean abiatu zen euskalmugimendu askatzaile
|
berriaren
ekimen sortzailean. Ekintzaile gutxi batzuk izan zirenlurrikara hura eragin zutenak; han egon zen bera.
|
|
|
Izan ere, gauza berriak agertzean, hots, problema zaharrakgainditzeko irtenbide berriak planteatzean, alferrekoak izaten dira lehenagoko kontsentsuak. Haiek kolokan jarri eta oinarri justuago eta
|
berrietan
finkaturiko akordioaklortu behar baitira. Gaur egun Euskal Herrian bizi dugun egoera sozio-politikoak ezinargiroago erakusten digu paradigma horren garrantzia.
|
|
|
Izatekotan, Txillardegi kontsentsu mota berriaren bultzatzailea dugu, euskaran etaeuskal demokrazian oinarrituriko kontsentsuaren bultzatzailea, euskal kultura propioanoinarrituriko kontsentsuaren ekintzailea, euskararen lurraldetasuna onartu ondorengokontsentsu soziolinguistikoan oinarrituriko kontsentsuaren bilatzailea, Euskal Herriakerabakitako konstituzioan oinarrituriko kontsentsuaren aldekoa... Baina argi bainoargiago erakutsi digu, kontsentsu
|
berri
horren alde egoteko modu bakarra lehenagokokontsentsua apurtzen saiatzea dela. Horregatik izan da beti disentsuaren ikurra.
|
|
|
1960 urtearen hastapenak du ikusten, hain zuzen, Hegoaldean ETAren sortzeaeta Iparraldean, denbora berean, Enbatarena. Txillardegi, oraindik guztiz hermetikoaden estatuaren mugen gainetik, abertzalismo
|
berri
bat eraikitzen ari den Euskal Herrikobi eskualde horietan naturalki instalatuta dago jadanik. Haren heldutasun politikoak, haren ingeniari formazioak, haren sen artistikoak, atsegin berdinarekin euskara lehenikizanki, gaztelania eta frantsesa menderatzeko gaitasunak ezartzen dute Txillardegi, euskal historiaren une zehatz honetan, eginkizun pribilegiatuan.
|
|
|
Txomin Peillen-en ezagutzak egin nituenHazparneko ikastaldi horretan. Eskuan zekarren liburu bat, agertu
|
berria
,. LeturiarenEgunkari Ezkutua?.
|
|
|
Existentzialista kutsu handia nabaritunion: zinez gauza
|
berria
euskal munduan.
|
|
|
Udatik Xarriton-ekin hitzartua nuen, itzultzean Hazparneko ikastetxeanirakasle sartuko nintzela. Udaberritik horko zuzendaria zen Piarres, kolegio zaharrarenenborretik bi kimu
|
berriren
pizteaz kargatua bere ideien arabera: lizeo tekniko bat etalaborantzako bat sortu behar zituen misionesten etxe inguruan, haien ondasunean, Gouyon apezpikuaren manuz.
|
|
|
Elkarrekin ikuskatzen genuen Sabino Arana Goiriz agertu
|
berria
zen liburumardula, gerra aurreko Aberri Egunen argazkiak begiztatuz bereziki.
|
|
|
Udako Euskal Unibertsitatean geunden, Uztaritzen, eta gutariko gazteenokkanpadendan bizi ginen besterik ezean, UEUren egoitzaren ondoko landan. Lekuhartan lehen aldiz dastatu genuen sentsazio
|
berri
ugari, eta denak oso gustagarriakziren: ikurrina ikusi ahal izatea masta luze luzearen muturrean inolako debekurikgabe; bikote berriarekin (gaur arte!) konbibentzia debekatua, euskara hutsezkoharreman etengabea, eta gainera, lehen bilera politiko klandestino zabalak.
|
|
|
Lekuhartan lehen aldiz dastatu genuen sentsazio berri ugari, eta denak oso gustagarriakziren: ikurrina ikusi ahal izatea masta luze luzearen muturrean inolako debekurikgabe; bikote
|
berriarekin
(gaur arte!) konbibentzia debekatua, euskara hutsezkoharreman etengabea, eta gainera, lehen bilera politiko klandestino zabalak.
|
|
|
Orduan, ez hark ez nik ezgenekien zenbait urte geroago barriro topo eginen genuela, bainan arrunt bertze alorbatean: EKIN erakunde
|
berria
elkarrekin sortzeko (1952), bai eta, geroago, ETAantolatu ere; eta, horrela, batera ari izana urte mordo batean zehar.
|
|
|
Orozkoko laminak bere amorantea ondratu gura zuelako ekarri zion estalgia.Jestuaren adierazpen sinbolikoari begiratzen badiogu, haren esanahi intimistak erritopizgarria iradokitzen du: gorpua ehun batez inguratzea berriz amniosean biltzea da, matrizean sartzea, bizi
|
berriaren
bermea eskaintzeko (Ginzburg 1992, 265).
|
|
|
Ez da esana errealitateak inposatutako aldakuntzak emankorrak izango liratekeelaeta bertsio
|
berri
iraunkorrak sortuko lituzkeela; beharbada, protagonisten oroitzapenaitzali eta oinarrizko egiturak izango lirateke eraginkor bakarrak. Mota horretakomitoak kontatzeko aroa amaitua datekeenean, zaila da bat edo beste egiaztatzea.
|
|
|
Bat aipatzeko, deabrua aipatuko dut: pertsonaia
|
berri
horri besteizaki mitiko autoktonoen ezaugarriak eratxiki zitzaizkion, eta horiekin iraun du oraintxearte. Ez dateke kasu bakarra, hurrean.
|