|
2022
|
|
|
Emil Larrek zuen kronika sail hori sortu, Jean Hiriart Urruty zenaren" Eliza berri" sailari segida emateko. " Galdegina zaizuena, zioen Emilek, fededun baten gogoetak,
|
bereak
, bihotza mintzo, ebanjelioa plazaratuz, biziratuz, gaurkotuz, bakoitzak berak sentitzen duen gisan, gaia libre, muga horien barnean..." Dozena bat lagunen artean onduriko kronika saila, besteak beste Mixel Itzaina, Maite Iratzoki, Jean Louis Laka, Klaudio Harluxet, eta bistan da Jean Louis Davant. Nihaur ere sarrarazi ninduen geroxeago Emilek sail horretako kronikari gisa, Klaudio Harluxet zendu zenean.
|
|
|
Nahiz lehenagotik ere ikustez ezagutzen nuen, politikaren alorrean denek dakigun euskal militante suharra baitzen, eta garai batean Ekaitza aldizkariaren publikazio zuzendaria ere. Pastoraletan ere urte oroz ikusten nuen
|
bere
argazki tresna eskuetan. Eta nola ez, Bortükariak elkarteak antolatzen zuen Zuberoan gaindiko mendi ibilaldietan, Allande mendizale suharra izaki.
|
|
|
Langile xumea. " Beti kezka
|
berak
zabilan: jende langile xehearen griñak eta ezinak, eta beti berak baino gutiago zakiteneri laguntza sustengu egitea" du idatzia izan Emil Larrek.
|
|
|
" Beti kezka berak zabilan: jende langile xehearen griñak eta ezinak, eta beti
|
berak
baino gutiago zakiteneri laguntza sustengu egitea" du idatzia izan Emil Larrek. " Langileriaren aldeko sindikalismoan zuen aurkitu bere bihotz handiaren beteko bidea".
|
|
|
jende langile xehearen griñak eta ezinak, eta beti berak baino gutiago zakiteneri laguntza sustengu egitea" du idatzia izan Emil Larrek. " Langileriaren aldeko sindikalismoan zuen aurkitu
|
bere
bihotz handiaren beteko bidea". Erretiroan, proposatu zuen Herria laguntzea," jakinik kazeta guziak mehetik ari direla diruz".
|
|
|
Horrela hasi zen
|
beraz
Allande Herriarentzat berriketari lanetan. Baina honek aitortu zidan bazuela bestalde asko lan eta Herriarekiko kolaborazioan Panpeia Etxebarne batek berak egin lezakeen baino lan askoz hobea egiten zuela.
|
|
|
Paxkalin eta biak harat joan ginen, hitzartutako tenoreko, baina nehor ez zizaigun agertu, bat salbu, beranduago, errateko ez zela harritzen gisa horretako urratsa biharamunik gabe egotea. Eta etxera itzuli ginen, besterik gabe, ulerturik iniziatibak han
|
beretik
behar zuela etorri eta ez gugandik.
|
|
|
Allandek bazituzkeen beste artikulu batzuk ere idatziak, izenpetu ez zituenak, adibidez pastoral eta maskaraden ingurukoak. Panpeia Etxebarnek, aldiz, ez zituen
|
bereak
izenpetzen.
|
|
|
Ez zituen, ez, artikulu guziak barnatik irakurtzen, zutabe batzueri behako lasterra botatzen omen zien. Baina aldi
|
berean
gustatzen zitzaion Herriaren herrikoitasuna, jendeekilako hurbiltasuna, eta noizean behin gustukoak zituen perlak ere aurkitzen omen zituen. Hala nola, erran zidan editorial batean idatzi nituen lerroak oso atsegingarriak izan zitzaizkiola.
|
|
|
Bai, hegazkin militar batean sartu gintuzten seiok. Abiatu aitzin jada, patruilako batek ez zuen
|
bertara
upatu nahi, beldurtuta. Eta hegan gindoazelarik, guk baino beldur handiagoa zuten berek!
|
|
|
Euskara, kultura eta ondarearen batzordeburua naiz. Presidentea
|
bera
zen nire bila etorri. Zuberoan oso oso usaia zaharra dugu jende desberdinen arteko errespetua, elkar aditzea.
|
|
|
Lurralde Elkargoa behar da Iparraldea
|
bere
osotasunean kontuan hartua izateko. Bistan dena ez dela aski, baina autonomiara heltzeko bidean dago.
|
|
|
Bistan dena ez dela aski, baina autonomiara heltzeko bidean dago. Sekulako akatsa egin du Frantziak ezetz erantzutean,
|
bertako
gehiengoak eskatzen duelako, abertzale ez direnek ere sentituko dutelako injustizia bat. Nolatan Frantziak Lurralde Elkargoa onartu dio Lyon eskualdeari, eta guri ez?
|
|
|
Ezin du esplikatu, erabakia erabat politikoa izan delako! Baina injustizia ho rretaz jendea ohartzen ari da, eta Frantzia
|
bere
buruaren kontra doa. Bidegabekeria horretaz abertzaleak baliatu behar dira.
|
|
|
Haien" harridura eta amorrazioa jakinarazi" nahi zi guten eta," pentsaezinezkoa" zela euren baimena eman zezaten" euskara ez dakitenentzako kaltegarria litzatekeen ekitaldi diskriminatzaile bati". Hori
|
bera
! Hargatik, atarraztar merkatari hauek" euskarari begirune handiena" diotela segurtatzen zuten, nahiz eta" nahasketa eta bereizketa besterik eragin ez zezakeen egitasmo hori berehala bertan behera uzteko" eskatzen ziguten...
|
|
|
Zinez diotsuet ihardokitze horrek ez ninduela ezustean harrapatu. Atarratze tik sei kilometrotan kokatutako Etxebarre herriko seme naiz eta betidanik su matu dut Atarratzeko merkatarien munduak gutxiespenez hartu duela
|
bere inguruko
nekazari mundua. Atarraztarrak beti izan dira guretzat" hühü handiko jankillot frantximantak" eta hau ez da gaur egungo kontua, euskara aspaldidanik baztertua baita Atarratzeko saltegietatik.
|
|
|
Hala ere, atzoko eta gaurko giroak bai badaukala ezberdintasun nabari bat. Atarraztar merkatariak ohartu egin di ra, gutxi edo aski, euskaraz karrikan hitz egitea" lotsagarria" zen garai haiek atzean daudela, euskarak, nola edo hala,
|
bere
duintasuna berreskuratu duela. Ez bakarrik, Hego Euskal Herriko euskaldunak etortzen ikusi baitituzte, bai ordea, Ipar Euskal Herriko euskaltasuna zein abertzaletasuna sendotu egin
|
|
|
Demokratikoa al zen frantses hutsean Ipar Euskal Herriko seme alabak heztea? Demokratikoa al da
|
bere
jatorrizko lurrean hizkuntza bat zokoratuta izatea, bizitzeko eta garatzeko baliabiderik gabe egotea?
|
|
|
Pastoralei dagokienez, 18 mendean eman zituzten azkenak. Ainharbe eta Ürrüstoi ere kasu
|
berean
dira, baina herri hauek euskaldunagoak dira, nolabait esatearren. Pastoralik egiten bada, ho nek sor dezakeen giroak, euskaraduna izatearen harro tasuna pizteak, gizarte lokarri eta harremanetarako baliabide den hizkuntza bizidunik gabe bizirik den kulturarik ezin dela izan kontzientzia hartzeak... horiek guztiek agian eragotziko du te euskara eta euskal kulturaren etorkizuna tragedia bihurtzea.
|
|
|
Jakin 68 horri bultzada bat ematen, diru-laguntzak eskainiz bide horretan sartuko ziren jai edo ikuskizun antolatzaileei. Euskararen agerrarazteko xedean, dirua eman beharrak
|
berak
erakusten du zelako egoerara amilduak gauden... baina akuilu egite horrek ere ez du, orainokoan behintzat, emaitza handirik eragin!
|
|
|
Garindaine, aldiz, asko eta asko erdal dundu ta dagoen herria izanik ere! Hor ere, pastoralak azken hamarkada hauetan
|
berarekin
dakarren kontraesan nagusi bat: horretan partaide izan nahi du tenak asko izatea eta horien artean euskaradunak oso gutxi!
|
|
|
Horik dira Züberoaz mintzatzean kanpoko jenteari –eta kar tielekoari ere hanitxetan– gogoala jiten zaitzonak. Bai, Züberoa hori oro da... bena ez hori
|
bera
! Züberoa da ere aspaldiko denboretan algar etxekidüraz ebilten den jentarte bat, artzangoaren lege eta ebildüra besteak ez bezalakoak. lpar Eüskal Herri barnealdeko indüstria güne bakarra, mendiko laborantxa oranokoan ja bizirik begiratzen düan lürra, eüskal kultürako agerkünteak berri tzen eta oraikotzen jakin üken düan probintzia... bena eüskaraz mintzatzea ge roago eta haboro gibeltzera üzten düan esküaldea ere.
|
|
|
Züberoako eüskalkiaren kasüan, hitz berezien zonbata edo nonbrea hamarretarik hirukoa izan leite. Egia da ere, aditzaren gaintitik berezitarzünak badirela, hots, egünko egünean, Züberoan
|
bera
baliatzen diren moldadüra elibat. Beste berezitarzün zonbait ere badira Züberoako mintzoan, hala nol a ahomintzoko H horik, Ü gisa ahozkatzen den hizkia edo letra, U ere badügülarik halere, eta azken aitzineko hizkin edo silaba delakoan zapatzea, beste eüs kaldünek, aldiz, azkenekoan zapatzen düelarik.
|
|
|
Euskara estandarrak baliabidezko tresna bat baino gehiago izan luke, eta ez jendarte zehatz bati loturik egon. Damugarria da Nafarroako eskualde zonbai tetan
|
bertako
euskara bere berezitasunekin galtzea eta oraingo hiztunek batuaz baizik ez jakitea. Ez zen hori euskara estandarraren funtzioa.
|
|
|
Euskara estandarrak baliabidezko tresna bat baino gehiago izan luke, eta ez jendarte zehatz bati loturik egon. Damugarria da Nafarroako eskualde zonbai tetan bertako euskara
|
bere
berezitasunekin galtzea eta oraingo hiztunek batuaz baizik ez jakitea. Ez zen hori euskara estandarraren funtzioa.
|
|
|
Funtsezko araua badela hor hizkuntza ororendako balio duena: hitz
|
bera
denetan berdin idatzi behar dela, nahiz, normala den bezala, eskualdearen arabera arrunt manera desberdinez ahoskatzen den. Beraz, liburua idazteko ez dut inolako duda edo zailtasunik bizitu.
|
|
|
|
Bere
konplexutasunean, alde baikor zein ezkorrak salatuz. Zuberoa karta postaletik atera dugu, eta bertan bizi garenon begietatik aurkeztu dugu.
|
|
|
Oso euskaltzale sutsua izan zen. 2018ko irailean hil zen eta nahi genuen baitezpada
|
bere
lan argitaratu gabeak agertu. Bere lan anitz argitaratu dira, pastoraletako testuak demagun, baina gehienak ez dira atera oraindik.
|
|
|
2018ko irailean hil zen eta nahi genuen baitezpada bere lan argitaratu gabeak agertu.
|
Bere
lan anitz argitaratu dira, pastoraletako testuak demagun, baina gehienak ez dira atera oraindik. Sail berri bati hasiera eman nahi izan diogu Aita Junes Cazenave Harigile gogoan, eta horretan jarraitzeko asmoa dugu hurrengo argitaraldietan.
|
|
|
Liburuaren bigarren partean,
|
bere
bospasei testu badira. Bada testu bat, bereziki garrantzitsua dena eta pastoralaz bere jakitatea erakusten duena.
|
|
|
Liburuaren bigarren partean, bere bospasei testu badira. Bada testu bat, bereziki garrantzitsua dena eta pastoralaz
|
bere
jakitatea erakusten duena. Ematen dituen datuak dira ustez nondik datorren pastorala, zein diren arauak, zein bilakaera ikusten dion...
|
|
|
Xiberotarrek euskara gehien irakurtzen dugu, hain zuzen ere, pastoraletan. Pastorala ikusten den momentuan
|
berean
, testua irakurtzeko.
|
|
|
Euskalkiak eta batua ez dira bata bestearen etsai, baizik osagarri eta aberasgarri. Leku askotan, hasieratik batua ikasten dute, beste aukerarik ez dago,
|
bertako
euskalkia galduta badago. Batua ikasten da, eta hori euskara da.
|
|
|
Praktikatu ditu militantzia batzuk eta besteak, iparrorratza gidari, Ipar Euskal Herria ardatz. Txoria bezain alegera jin zaigu, nahiz belaunaldi bat betikotz zauritu zuen minak
|
bere
horretan irauten duen, sendaezin.
|
|
|
" Eskuara baizik ez zakiten haiek, mort pour la patrie", Gorka Knörren kantua da, ezta?, oso kantu indartsua. Hala 1914ko Gerlak, nola Bigarren Mundu Gerlak
|
bere
partea egin dute hemengo jendea frantsesteko, seguru.
|
|
|
Hiz tegi txiki bat egin behar izan nuen, zubereratik euskara baturakoa, Zeruko Argia irakurriz osatu nuena. Horren ondotik, idazten ere hasi nintzen, Zeruko Argia n
|
berean
. Ez dira, beharbada, idatzi diren kalitate handieneko lanak, baina hastapenak dituzu!
|
|
|
Oroitzen naiz, han ginelarik, galdegin ziotela kantatzen zuen kantu haietarik bat kanta zezan, eta berak, niri begi keinua egin eta" Gu gira Euskadiko, gazteri berria..." hasi zen kantatzen. " Zozoilo horiek ez dute tutik ulertuko!", erranez
|
bere baitan
.
|
|
|
Eta balio du borrokak ekarri duen horrek, baina jakitez horrek badituela
|
bere
mugak. Urrats txikiak egiten dira politikan.
|
|
|
Ez da batere gauza
|
bera
. Autogobernuak erran nahi du estatu nazioa ez duzula auzitan jartzen.
|
|
|
" Ni IKn sartu nintzen ordurako, erabateko haustura egina zuen ETArekin. IK k
|
bere
ekintzak bere kabuz egin zituelarik, eta berak sinatuta, eta bere argudiaketarekin, ETAk erran zuen: ‘Batere ez dakit gazte hauek zer ari di ren! ’ Ni erabat ETAren kontrakoa nintzen, eta naiz.
|
|
|
" Ni IKn sartu nintzen ordurako, erabateko haustura egina zuen ETArekin. IK k bere ekintzak
|
bere
kabuz egin zituelarik, eta berak sinatuta, eta bere argudiaketarekin, ETAk erran zuen: ‘Batere ez dakit gazte hauek zer ari di ren! ’ Ni erabat ETAren kontrakoa nintzen, eta naiz.
|
|
|
" Ni IKn sartu nintzen ordurako, erabateko haustura egina zuen ETArekin. IK k bere ekintzak bere kabuz egin zituelarik, eta
|
berak
sinatuta, eta bere argudiaketarekin, ETAk erran zuen: ‘Batere ez dakit gazte hauek zer ari di ren! ’ Ni erabat ETAren kontrakoa nintzen, eta naiz.
|
|
|
" Ni IKn sartu nintzen ordurako, erabateko haustura egina zuen ETArekin. IK k bere ekintzak bere kabuz egin zituelarik, eta berak sinatuta, eta
|
bere
argudiaketarekin, ETAk erran zuen: ‘Batere ez dakit gazte hauek zer ari di ren! ’ Ni erabat ETAren kontrakoa nintzen, eta naiz.
|
|
|
Hori benetako frantsesa da!" —; baina, batez ere, asko ikasi nuen Ipar Euskal Herriaz eta bereziki Zuberoaz. Hegoaldean garai hartan hain zabalduta zegoen mistizismotik urrun, pastoraletatik eta maskaradetatik harago dagoen lurraldeari zion maitasuna erakutsiz,
|
bere
guztiekin.
|
|
|
Kuadrilla bitxia eta bizia; euskaldunak batzuk — aupa Christophe—, frantsesdunak beste batzuk; abertzaleak eta frantximentak... eta ingeles bat edo beste. Ahaztezina izan zen entzutea Jojo zuberotarra eta Tolosako Eguzkitza sagardotegiko nagusi zaharra elkarrekin bakoitza
|
bere
euskaran elkarrekin lasai asko hizketan; hamaika lelo eta manifestazio baino eraginkorragoa euskararen herria egon badagoela eta gure txokoa baino zabalagoa dela uste dugunontzat.
|
|
|
Neurri batean bizitza bezala den mendia, zabala hasieran, eta helmugara iritsi ahala, estuagoa, amildegi latz batekin alde batera eta bestera. Hara igo gabe amaitu zen Allanderen bidea, nahiz eta gutako batzuen gogoan oraindik han dabilen,
|
bere
txapelarekin, mutiko gaiztoaren irribarrearekin, eta mingain aldi berean gozo eta aldi berean zorrotzarekin.
|
|
|
Neurri batean bizitza bezala den mendia, zabala hasieran, eta helmugara iritsi ahala, estuagoa, amildegi latz batekin alde batera eta bestera. Hara igo gabe amaitu zen Allanderen bidea, nahiz eta gutako batzuen gogoan oraindik han dabilen, bere txapelarekin, mutiko gaiztoaren irribarrearekin, eta mingain aldi
|
berean
gozo eta aldi berean zorrotzarekin.
|
|
|
Neurri batean bizitza bezala den mendia, zabala hasieran, eta helmugara iritsi ahala, estuagoa, amildegi latz batekin alde batera eta bestera. Hara igo gabe amaitu zen Allanderen bidea, nahiz eta gutako batzuen gogoan oraindik han dabilen, bere txapelarekin, mutiko gaiztoaren irribarrearekin, eta mingain aldi berean gozo eta aldi
|
berean
zorrotzarekin.
|
|
|
Etxebarreko haütetsi izatez, Allandek Züberoako Herri Alkargoan (egitüra ohia) lehendakaritza ordea ardietsi züan. Ordüan züan bai gure gizonak
|
bere
jakitate eta eüskararen joria zügünki lankider hedatü, elebitarzünaren Herri Alkargoan sarraraztez. Bai eta eüskara teknikalariak hüllantik jarraikitzez eta aholkatzez ere, bereziki ützülpenetan.
|
|
|
Ximun Uthürraltekin ere ibilaldi aberasgarriak egiten zütüen, Zübero osoa hanitxetan zeiharkatürik ezin atertüzkoa beitzen, haatik, olhalte ala lekü izenetan, gisa
|
berean
herri eta etxalte izenetan.
|
|
|
Ardürenean hoinez bazabilan, botüra edo autoa ez züalarik behar ordü gorrietan baizik erabilten, hala nola, etxondoalat edo Baionarat joaite ko, eta orano, noiztenka baizik. Gure gizonaren egün oroztako akodiña goxoenetarik bat zelarik,
|
bere
aüzüneko adiskide hüllanenekin (haboroxeak andereak), ühaitz bazterreko gatü, ez sobera dohakabeen bazkatzea!
|
|
|
Beste hainbat etxetara bezala, gurera ere heltzen zen Ekaitza astekaria,
|
bere
ziki Euskal Herri kontinentaleko giro politikoaz eta gertakariez ari zena. Ar tikuluak ez ziren izenpetuak.
|
|
|
Astekariaren lege ordezkaria izanik, hura izaten zen auzipetua eta epaileen aitzinean erantzun behar zuena.
|
Bere
gain hartzen zituenak ez ziren, ordea, bere erabakiak eta bere ekintzak. Funtsean, ez zuen zuzendaritza lanik egiten, astekariak ez baitzuen zinezko zuzendaririk.
|
|
|
Astekariaren lege ordezkaria izanik, hura izaten zen auzipetua eta epaileen aitzinean erantzun behar zuena. Bere gain hartzen zituenak ez ziren, ordea,
|
bere
erabakiak eta bere ekintzak. Funtsean, ez zuen zuzendaritza lanik egiten, astekariak ez baitzuen zinezko zuzendaririk.
|
|
|
Astekariaren lege ordezkaria izanik, hura izaten zen auzipetua eta epaileen aitzinean erantzun behar zuena. Bere gain hartzen zituenak ez ziren, ordea, bere erabakiak eta
|
bere
ekintzak. Funtsean, ez zuen zuzendaritza lanik egiten, astekariak ez baitzuen zinezko zuzendaririk.
|
|
|
Erabakiak taldean hartzen ziren. Egin eta erabakitzen ze na erabakitzen zela, Allandek
|
bere
gain hartzen zuen, auzitara eramaten bazu ten.
|
|
|
Eta
|
bere
begiradarekin –hots, Euskal Herriko ikuspegiarekin– lantzen zituen gai haiek. Korsikako eztabaidak edo Belgikako gobernua osatzeko zailtasunak, adibidez, ez dituzte berdin ikusten Frantziako hedabideek.
|
|
|
" Autonomia" zen Euskal Herri kontinentalarentzat es katzen zuen neurri ttipiena. Kazetaritza lanak utzi zituenean,
|
bere
gogoetak idazten jarraitu zuen, blogetan bereziki. Gogoeta horietan, ahoan bilorik gabe kritikatzen zuen mugimendu abertzalearen azken urteetako bidea.
|
|
|
Zuberotarra, Iparraldekoa eta euskalduna zen Allande Sokarros, Zubero eta Iparraldeko abotsa Euskal Herri osoan hedatzen zuena. Zuberoa izan du
|
bere
ibilbidearen ardatz nagusienetarikoa, herrialde horren garapena akulatzeko lan frango eginez.
|
|
|
Baionan Ezker Berri mugimenduan eta Gernika haien hilabetekarian kolaboratzen hasi zen. Besteak beste han ezagutu zuen Gabi Mouesca,
|
berarekin
berantago topo eginen zuela IKn.
|
|
|
Iparraldean, egitura horren ardiesteko eskubidea badugu eta honen ibilarazteko ahalak behar ditugu. Dena mugitzen ari den mundu huntan, euskal populuak
|
bere
leku osoa aurki dezan, egiazko autonomia bat federazio moduan antolatua den Europa batean ikus ginezake, kudeaketa klasikoaren gain lege egiteko ahalmena dituenak. Burujabetasuna berreskuratzeko bidean, hurrengo urratsa, autonomiarena izan behar luke.
|
|
|
2016an,
|
bere
hauteskunde karguak utzi eta berriz blogara jo zuen. Hitza Pitz blogak amnistia.net en segida hartzen zuen.
|
|
|
Abertzale mugimenduaren eboluzioak kezkatzen zuen. Ez zuen eskola emaile baten jarre ra erakutsi nahi, pentsamendu libre, kritika hobetzaile, gogoeta baliagarri bat plazaratu nahi zuen, nahiz batzuk
|
bere
gogoetak gaitzetsi.
|
|
|
Errauste egunean, Beñat Espil adixkideak agurtu eta besteak beste hauxe zion: " Etxebartar seme eta iparreko anaiaren bizia ez beita beti izan lasaiezko ibai luze bat... ororen gainetik arraileriant handi bat beitzen, txirtoa maite zuan eta
|
bere
arrapru gogokoena" Herriak Bizi behar du" balin bazen ere," Irriak bizi behar du" ezpainetan erria emaiten zeion. Apurka apurka abertzaletu zen gure laguna.
|
|
|
Allande Socarros euskaltzain urgazlea joan zaigu, hirurogeita lau urteak zituela. Abenduaren bederatzi arratsaldean, osteguna, ohean hilotz aurkitu du
|
bere
lagun batek. Zer gertatu zaio?
|
|
|
Aitzineko egunetan, telefonoan ezin aurkituz, mezu hau posta elektronikoz utzia nion: " Ostegun arrastiri apalean Baionara lagüntüko naika, Euskaltzaindiaren gomendioan eginen düdan libürü aurkezpeneala, hor Ozaze Jaurgainean idazlana presentatzen beitüt?"
|
Beraz
astearte arratsaldean telefonoz deitu ninduen erantzunez ezin zela etorri osasun arazo batzuengatik, nahiz larritasunik gabe. Behar ziren botikak hartzen zituela, egonkortasun bat bederen lortuz, eta poliki poliki hobekitzeko esperantza zuela.
|
|
|
Gainera Sü Azia elkartearen xedeak aipatu zizkidan.
|
Beraz
etsidurarik ez zidan agertu, eta ez nuen inondik ere asmatzen ahal bi egunen buruan hedatu beharra zen berri latzaren menturarik. Itxura guztien arabera, bihotzak huts egin dio, beharbada nekaduraz.
|
|
|
Ama Mendibilekoa zuen, Mitikile udalerriko auzune batekoa.
|
Beraz
Allandek ez du sekulan eduki basaburutar batzuek pettarren, hots pettarren aurka duten aiherkunderik, ezen zuberotarron artean ere badugu normalki" manexei" buruz baliatzen dugun erran zahar bat, Montori Berorizeko paper zahar batetik berriki agertu zaidana: " Pettarretik – hots Beterritik – ez da horra – hots ez dator – aize honik, ez jente honik".
|
|
|
Haatik Allanderi ama Pettarretik etorri zitzaion, niri aldiz Basabürütik, Altzaiko menditik.
|
Beraz
urguilu poxi batekin erran dezaket Allande eta biak zuberotar osoak garela. Ez dakit hortako ginen ote hain ongi konpontzen, bestalde politikan bereziki genituen diferentzia batzuen gainetik?
|
|
|
Auzolan eta elkarlan horrek guztiak ez du ezkutuan utzi behar Allandek
|
bere
lumaz egin duena, idazle zinez emankorra eta ona izan baita berrogei bat urtez, bai zubereraz, bai euskara batuan, erakutsiz gainera praktikan euskara batua eta euskalkiak ez direla elkarren etsaiak, alderantziz elkar laguntzen dutela eta osatzen.
|
|
|
Zeruko Argian idazten hasi zen, eta gero komunikabide askotan parte hartu zuen, nagusiki Euskaldunon Egunkarian, Argian, Jakinen, Berrian, Herrian, eta Xiberoko Botza irratian. Herria astekarian Zuberoako berriak usu ematen zituen zubereraz, bereziki maskaradenak eta pastoralenak,
|
bere
argazkiak lagun. Beraz kazetetan asko idatzi du Allandek.
|
|
|
Herria astekarian Zuberoako berriak usu ematen zituen zubereraz, bereziki maskaradenak eta pastoralenak, bere argazkiak lagun.
|
Beraz
kazetetan asko idatzi du Allandek.
|
|
|
36 ebilaldi Eüskal Herrian (Xiberoa Herri Alkargoa, 2005). Bortukari eta mendizale handia zen Allande, mendiko ibilaldiak antolatzen zituen eta gidatzen,
|
beraz
bere esperientziaren berri ematen digu liburuxka horretan.
|
|
|
36 ebilaldi Eüskal Herrian (Xiberoa Herri Alkargoa, 2005). Bortukari eta mendizale handia zen Allande, mendiko ibilaldiak antolatzen zituen eta gidatzen, beraz
|
bere
esperientziaren berri ematen digu liburuxka horretan.
|
|
|
· Züberoa Herria (euskaraz eta frantsesez, baita euskaraz eta gaztelaniaz), Elkarlanen, 2013 Bien izenean eman zuen, baina
|
berak
hamarretarik zortzia eginez: nik Zuberoako historia laburra baizik ez dut hor idatzi.
|
|
|
Ez zuen jaun baten itxurarik, ezta nahi ere.
|
Bere
buruari kasu eskasa egiten zion, ez dakit noiz debru lo egiten zuen, eta ni beldur bere lan erraldoiak leherturik joan zaigula.
|
|
|
Ez zuen jaun baten itxurarik, ezta nahi ere. Bere buruari kasu eskasa egiten zion, ez dakit noiz debru lo egiten zuen, eta ni beldur
|
bere
lan erraldoiak leherturik joan zaigula.
|
|
|
Allande Socarros langilea bezain lagunkina zen, maitagarria eta maitatua.
|
Beraz
horren bat bateko heriotzak jende asko txunditurik utzi du, bereziki Zuberoan eta Euskaltzaindian. Galtze handia dugu, eta ez bakarrik Zuberoan:
|
|
|
Urte eta urte behar izan da lagün honen maskorraren pean zoin nolako süak igiarazten züan denmendren bat bada ere ikusteko. Egiaren erraiteko, ez dakit norbaitek kausitü düanez
|
bere
maskorraren elkaraztea edo bederen erreskiñatzea, zütüan bihotzminak eta barne ausnarketak mihi püntalat ekarreraz teko. Ondoko hitzetan, Argia astekariaren berriketariari egin zeion algarrizketaren zati zonbaiten bidez ohartüren gira bere ibilbide politikoaren aipatzeko ez zela hitzez zühür bena barneko sentimentüen agertzeko püntüan, atea hesten züan eta giltzatzen.
|
|
|
Egiaren erraiteko, ez dakit norbaitek kausitü düanez bere maskorraren elkaraztea edo bederen erreskiñatzea, zütüan bihotzminak eta barne ausnarketak mihi püntalat ekarreraz teko. Ondoko hitzetan, Argia astekariaren berriketariari egin zeion algarrizketaren zati zonbaiten bidez ohartüren gira
|
bere
ibilbide politikoaren aipatzeko ez zela hitzez zühür bena barneko sentimentüen agertzeko püntüan, atea hesten züan eta giltzatzen. Zoazte züen bidetik, heben ez da deüs ikustekorik!
|
|
|
Etxebarrekoa. Etxearen jabeak erdi lasaitü güntüan erranez ezagütü züala, herriko seme bat zela eta
|
bere
ofizioa argazkilari zela. Balinba uste üken züala talde politiko baten bilküran ginela eta bera Bayrouren alderdikoa izatez bere eginbeharra" Enbatak edo Enbata zikinak" deitü abertzale horien egitaten begixtatzea zela.
|
|
|
Etxearen jabeak erdi lasaitü güntüan erranez ezagütü züala, herriko seme bat zela eta bere ofizioa argazkilari zela. Balinba uste üken züala talde politiko baten bilküran ginela eta
|
bera
Bayrouren alderdikoa izatez bere eginbeharra" Enbatak edo Enbata zikinak" deitü abertzale horien egitaten begixtatzea zela. Funtsean berak Argiari egin zeion algarrizketan aitortzen züan bezala:
|
|
|
Etxearen jabeak erdi lasaitü güntüan erranez ezagütü züala, herriko seme bat zela eta bere ofizioa argazkilari zela. Balinba uste üken züala talde politiko baten bilküran ginela eta bera Bayrouren alderdikoa izatez
|
bere
eginbeharra" Enbatak edo Enbata zikinak" deitü abertzale horien egitaten begixtatzea zela. Funtsean berak Argiari egin zeion algarrizketan aitortzen züan bezala:
|
|
|
Balinba uste üken züala talde politiko baten bilküran ginela eta bera Bayrouren alderdikoa izatez bere eginbeharra" Enbatak edo Enbata zikinak" deitü abertzale horien egitaten begixtatzea zela. Funtsean
|
berak
Argiari egin zeion algarrizketan aitortzen züan bezala:
|
|
|
Bai. François Bayrou Departamenduko bozetan aurkeztu zen lehen aldian Paue ekialde kantonamenduan
|
bere
taldeko kidea izan nintzen, 1977an. Michel Labeguerie ezagutu eta Pau aldera eraman ninduen:
|
|
|
Holaxe
|
beraz
abertzaletarzüna nola sortü zeion eta bi urte berantago, 1980an Iparretarrak erakundeko bi lagün hil ziren Baionan, suprefeturaren kontrako egintza bat prestatzen ari zirenean. Txomin Olhagarai eta Ramuntxo Arruiz güdülarien hiltzeak lazgarriko bihotz hunkidüra Iparralde osoan sorrerazi züan eta ondorioz honenbeste militante bultzatü sasiko güdükan sartzea.
|
|
|
Halerik ere hastapen hontan, Allandek, Bayrouren alderditik elki ondoan,
|
bere
argazki erreportajeak jarraiki zütüan eta Xiberoan izigarriko arrakasta eta fama hona züan Egia izeneko hilabetekarian idazten hasi zen. Hilabetekari hau gustatü zeion jaunkilloten egitate maltzürrak gaitzesten zütüalakoz eta Allanderi hügün zeion gaüza bat, maltzürkeria zen.
|
|
|
Hilabetekari hau gustatü zeion jaunkilloten egitate maltzürrak gaitzesten zütüalakoz eta Allanderi hügün zeion gaüza bat, maltzürkeria zen. Gainera ohartü zen ere idazteko jitea bazüala, arraileria gustüko züalakoz,
|
bere
ikusmoldea txirto fi hartan troxatzen ahal züala eta irakurleak bere idatziak botzik hartzen zütüala. Berantago, Egia hilabetekariaren idazlegoako kide zonbait, barne arrazu batengatik, üztera behartürik izan zelakoz, baratzen züenek builta jarraiki züen eta beste hilabetekari bat sorrerazi Abil deitüko zena.
|
|
|
Hilabetekari hau gustatü zeion jaunkilloten egitate maltzürrak gaitzesten zütüalakoz eta Allanderi hügün zeion gaüza bat, maltzürkeria zen. Gainera ohartü zen ere idazteko jitea bazüala, arraileria gustüko züalakoz, bere ikusmoldea txirto fi hartan troxatzen ahal züala eta irakurleak
|
bere
idatziak botzik hartzen zütüala. Berantago, Egia hilabetekariaren idazlegoako kide zonbait, barne arrazu batengatik, üztera behartürik izan zelakoz, baratzen züenek builta jarraiki züen eta beste hilabetekari bat sorrerazi Abil deitüko zena.
|
|
|
Berantago, Egia hilabetekariaren idazlegoako kide zonbait, barne arrazu batengatik, üztera behartürik izan zelakoz, baratzen züenek builta jarraiki züen eta beste hilabetekari bat sorrerazi Abil deitüko zena. Honek ere
|
bere
bidea eginen züan eta Allandek, besteak beste, idazteko gano izigarria agertüko. Hari esker ziren hedatü Xiberoan aro hartako politikako lehen artikülüetarik euskara hütsean.
|
|
|
Bedaroa hastapeneko alkartearen eta ondotik Ühaitzaren bozeramailea bilakatü zen hots! Ondotik Argian honenbeste erreportaje
|
bere
izenpedürareki agartü ziren. Nola ez aipa Euskaldunon Egunkariako berriketaria izan zela eta ondotik Berrian ere artikülü andana bat idatzi züala.
|
|
|
Nola ez aipa Euskaldunon Egunkariako berriketaria izan zela eta ondotik Berrian ere artikülü andana bat idatzi züala. Ororen gainetik,
|
bere
borroka eremüa euskara zen, ohartüa zelakoz Xiberoan, eta nolaz ez beste probintzietan, euskara galtzen ari dela, hilbide honen nolabait trabatzea zen bere egingeietan eta hau izan da bere bizi parte handienean bere borroka nausia: Euskal Herri euskalduna.
|
|
|
Nola ez aipa Euskaldunon Egunkariako berriketaria izan zela eta ondotik Berrian ere artikülü andana bat idatzi züala. Ororen gainetik, bere borroka eremüa euskara zen, ohartüa zelakoz Xiberoan, eta nolaz ez beste probintzietan, euskara galtzen ari dela, hilbide honen nolabait trabatzea zen
|
bere
egingeietan eta hau izan da bere bizi parte handienean bere borroka nausia: Euskal Herri euskalduna.
|
|
|
Nola ez aipa Euskaldunon Egunkariako berriketaria izan zela eta ondotik Berrian ere artikülü andana bat idatzi züala. Ororen gainetik, bere borroka eremüa euskara zen, ohartüa zelakoz Xiberoan, eta nolaz ez beste probintzietan, euskara galtzen ari dela, hilbide honen nolabait trabatzea zen bere egingeietan eta hau izan da
|
bere
bizi parte handienean bere borroka nausia: Euskal Herri euskalduna.
|
|
|
Nola ez aipa Euskaldunon Egunkariako berriketaria izan zela eta ondotik Berrian ere artikülü andana bat idatzi züala. Ororen gainetik, bere borroka eremüa euskara zen, ohartüa zelakoz Xiberoan, eta nolaz ez beste probintzietan, euskara galtzen ari dela, hilbide honen nolabait trabatzea zen bere egingeietan eta hau izan da bere bizi parte handienean
|
bere
borroka nausia: Euskal Herri euskalduna.
|
|
|
Hizkuntzaren arresküalatzeko garaipenak eztabadetan pizten zirelarik, ikasgei hau artetarik oriterazten züan Allandek. Gainera,
|
bere
sorterrian zen agitü, hain maite züan herrian eta barne barnetik haren zati senditzen zen herri euskaldünean.
|
|
|
Umoreduna eta jolasegile dela erranen nuke azken batez, eta honen argigarri pasadizo bat kondatuko dut. Landako herriak (Biarno), Puyredon pastorala eman zuelarik (1997), argazkitan hartzeko baimena galdegin genion eta, txiste modura edota arrailerian, pastorala oholtzako deabruaren aitzinean hartuta izatea proposatu geniolarik,
|
berak
baietz erran zuen. Ez dakit apaiz askok onartuko zuten bromaz jokatzea erlijioari lotutako gai batekin; Junes bai ordea, Zuberoan, erran ohi dugun bezala, arrailerianta baita.
|
|
|
Gogoko zütüan bezala" septentrional" taldeko kideak. Arren, Allandeki erdi biderik ez zelakoz,
|
bere
borroka bidea ez züan egiaztatzen ahal, denaren emaiteko prest ez balinbazen. Bertan eraküntearen adar politikoaren taldean bere leküa hartü züan.
|
|
|
Arren, Allandeki erdi biderik ez zelakoz, bere borroka bidea ez züan egiaztatzen ahal, denaren emaiteko prest ez balinbazen. Bertan eraküntearen adar politikoaren taldean
|
bere
leküa hartü züan. Gibelsorik gabe, erreski aitortzen ahal da borroka bide argia ützi düala Iparretarrak erakünte politikoan eta beraz Ipar Euskal Herriko hixtorian.
|
|
|
lürra eta euskara, herria eta hizkuntza hots, berriz esküalatzeko bideak ideki zütüen" Autonomia" deitü aitzin xedean. Eta hola nola, Hizkuntza eta Herria bi idiak üztarrian, pertika esküan, Autonomia aitzin xedea organ sartürik, abiatü zen Allande unaia
|
bere
ondoan zoatzan honenbeste abertzaleeki, hazigarri zen (eta orano den funtsean)," Eraikitzen" taldean hontürik izan zen eta aitzin xedetik xede osoalat egiaztatü züen honenbeste alkarteek, (sindikat, sozial saileko talde, kirol talde, kultur eta hizkuntza batzorde etb...) Ipar Euskal Herriko Autonomia, herritarrer aurkeztera. Allanderi galtegiten zeiolarik zer ote den autonomiaren bidean beste batean ez dena eta egün batez Euskal Herriko Iparraldealat heltüko denez, erantzüna bertan heltzen zeion:
|