|
2000
|
|
|
Heldu eta azalean neguak pilatu ahala, kemenean etsi, adimena jantzi edo zahartzen delako hostajea lehenxeago botatzera jarriko da. Soilduta bada ere neguari eskuzabal egingo dio harrera eta mihura tortoka lotsatzaileak irrifarra sortaraziko dio,
|
bere bizkar
bizi baita eta tarteka zozo lotsagaberen bat edo birigarro ausarten bat etorriko baitzaio, mihura koxkorren lika mokoan, bildutako belarripera xirulatzera
|
|
|
Horren aitzinean, Maddalen oldartu eta Francoren makurkeria salatzeko" Begirale" euskal emakume abertzaleen taldea sortu zuen.
|
Bere
bizi hondarrean, irakaskuntza alorrean aritu zen, euskara irakasten eta berak idatzi antzezlanak haurrekin lantzen. Euskal aditzaren inguruko gramatika ere argitaratu zuen.
|
|
|
Iparraldean gertatu dena da euskotar jendea gutxiengoa dela, kanpotar asko etorri delako
|
bertara
bizitzera. Joan zaitez Miarritzera:
|
|
|
Okerrena, badirudiela inortxok ere ez duela istorio horretan sinesten... Orbaizetan
|
bertan
bizi den hamaika urteko mutiko bat izan ezik. Martinek bai, Martinek sinesten du, ikusi egin dituelako!
|
|
|
Ikusitakoak ikusita, euskararen aldekoa baino areago, erdararen aldeko politika linguistikoa praktikatzen dute gure inguruko hedabideek. Gizartean bertan pairatzen duenegoera diglosiko
|
bera
bizi du euskarak hedabide idatzi nagusienetan.
|
|
|
Antzinatetik ditu gizakiak
|
bera
bizi den lekuaren eta beretzat duen bizitokiarenjabe den inpresioa eman diezaiokeen zantzuren baten gogoa, nahia eta beharra. Kulturagehienetan, antzinatetik markatu ditu gizakiak beretzat hartutako territorioak eta, behinmarkatuta, defendatu egin ditu, ustez, bertan sobera daudekeen guztien aurka; batzuetan hitza ahoan zuela, eta beste batzuetan ezpata eskuan zeukala.
|
|
|
Herri horiei buruzko koordenatuak ematerakoan, badago zer bat den-denetankomuna dena. Alegia, beste batzuen koordenatuen arabera kokatu behar ditugu herrihoriek, mapa-mundietan, kartetan edo mapetan
|
berak
bizi diren lekuen errepresentaziografiko internazionalik ez dagoelako.
|
|
|
Frantziar konstituzioa (1958) eta baita espainiarra ere (1978) idatzita daude; baina estatuen oinarritzat hartuak izan dira, eta ez
|
bertan
bizi diren gizabanakoenzein gizataldeen eskubideak bermatzeko. Aipaturiko testu horiek, bada, konstituzioizena eraman arren, ez dira zuzenbidean, eta politikagintzan are gutxiago?
|
|
|
Datorkidan beste irudi bat Txillardegi aita da: seme-alabekiko harrotasuna, etaJoseba barruan egon zeneko sufrikario jasanezina,
|
berak
bizi izandako gabezia etaezbehar guztiak baino jasanezinagoa.
|
|
|
Zohikaztegiak urte osoan zehar urez estalita dauden eta goroldioz osotutako ekosistema bereziak dira; ureztapenak oxi geno gabezia dakar eta honek, landare hilak deskonposatzen dituzten mikrobioen aktibitatea oztopatzen duenez, materia organikoaren deskonposaketa erabat motela da eta ingurunea oso azido bilakatzen da, landare gehienentzako
|
bertan
bizitzea ezinezkoa eginik. Modu honetan, goroldioak hiltzen doazen neurrian, ia deskonposiziorik pairatu gabe lurzoruan metatuz doaz, hainbat metroko sakonera lor dezakeen geruza lodia eraikiz; geruza honi zohikatza deritzo.
|
|
|
Baina ez, ez zegoen batere gaizki, kontuan izanda ez zela hiriko auzorik liluragarriena ere. Eta askoz ere pisu politagoa izango zen Eider
|
berarekin
bizitzera joan izan balitz, baina neskalagunak ez zuen urrats hori ez bat ez bi eman nahi, eta Txemak ere ez zuen txarto hartu erabaki probisional hura. Zeren probisionala zela ulertzen zuen, argi baitzegoen denboratxo bat igaro ondoren Eiderrek maletak egingo zituela euren maitasun habiara joateko.
|
|
|
Azaldu nahi nuena zera da, inmentsitatearen sentsazio
|
bera
bizi izan nuela garai hartan ere: hondartzan geundela gertatu zitzaidan lehenengoz, handik aurrera sarritan errepikatuko zela oraindik ez nekienean.
|
|
|
—Eta, horrela, hamaika pena eta trabailuren artean, Urbiaindik alde egin behar izan genian, desterrurat... —erraiten zigun aitona Nikolasek, hatsarreko desgrazia haiek artezki eta xuxentki
|
berari
bizitzea egokitu izan balitzaizkio bezala, nahiz eta historia haren protagonista bere aitona izan zen, eta gure aitonaren aitona, beraz, zeinari jaun Eusebio Etxegoien baitzeritzan.
|
|
|
Eta Savonarolarena. Eta batik bat Mathalasena, zeren
|
bertatik
bizitzea egokitu baitzitzaizun Mathalasek Zuberoan gidatu zuen errebolta...
|
|
|
Entzuleek,
|
bere baitan
bizi diren edo hiltzen ez direlako hiltzen ote diren eztabaida  tzen ari direla, bat-batean, argi zerutiar orlegi moduko bat ikusi dute ate zirrikitu batetik sartzen. Poliki hurreratu dira atera; irekita dago; kezka eta zalantza dator berriz ere jendearen gogoetara:
|
|
|
Ardia hiltegira bezalaxe prestatu zen Bonilla jauna elkarriz  ketarako. " Armando Bonilla", esan zuten behin eta berriz hiru aurkezleek mikrofonoetatik, izenak
|
berak
bizi ezinago zorigaitzekoa iragarriko balu bezala. " Armando Bonilla", eta hark bere izena entzuten zuen bakoitzero" zuen zerbitzurako" erantzuten zuen apal eta umil, gutxiagotasun-konplexu argi eta garbiz.
|
|
|
Dabidi ere on egingo zion. Eta eraku  tsion heure buruari
|
bera gabe
bizi haitekeela. Baina batez ere, zaindu heure burua, kontu egin hire gorputzari eta hire autoestimuari.
|
|
|
Esku hartu behar du gutxiengo kultural horien babesean. Modu horretan baino ezin du lagundu estatuak gizarte dezente bat eraikitzen, bere instituzioak
|
bertan
bizi diren gizabanako guztien errespetua irizpide nagusitzat duen gizartea, alegia10.
|
|
|
Lege mota desberdinak ezagutzeko nahikoa da gizartean
|
bertan
bizi diren gizakien arteko harreman anitzei so egitea.
|
|
|
|
bere baitan
bizi litekeen
|
|
|
Kartzeleroen umeak ziren! Presondegi inguruan
|
bertan
bizi ziren kartzeleroen umeak, ilunabarreko freskuran jolasean ibiltzen zirenak, korrika, ezkutuka, euskaldunon leloak errepikatzen:
|
|
2001
|
|
|
Kontseilari nahiz Azkarateko auzapez gisa, Baigorriko Herrien Erkidegoa sortu aitzin Garazi eta Iholdiko kantonamenduetako herriekin nahi nuke mintzatu. Hiru kantonamenduetako jendeak nortasun bera dugu, gure ekonomia laborantzan finkatzen da eta beheti ari da hiru eskualdeetan; errealitate
|
bera
bizi dugu hirurok. Arrenkura beretsuak izanik egitura honen xedea ekonomia sustatzea litzateke.
|
|
|
Une honetan Hegoaldean trinketak bultzatzeko asmotan ari gara, jokoa
|
bera
bizitzeko helburuaz; izan ere, niri pareta beraren aurka behin eta berriz jotzeak azkenean aspertu egiten nau. Beste alde batetik pilotaleku-konplexuak ere garatzen ari gara, frontoi luzeak, motzak, trinketak eta abar integratzen dituztenak.
|
|
|
Alta, Ipar Euskal Herrian bizitzeko debekua jasan beharko du beste bost urtez. Parisen lana aurkitu du eta
|
bertan
biziko da oraingoz. Preso ohia Baionako Polo auzoan-bere sorlekuan-omendua izan zen joan den igandean.
|
|
|
" Errepublikar gobernuak ezin dit niri, euskal abertzale bati, parte hartzeko eskatu, baldin eta
|
bere baitan
bizi den eta konstituzioaren arabera estatutua izaiteko eskubidea duen herria aintzat hartzen ez badu. Nik, jauna, ez dizut independentzia eskatuko...
|
|
|
Friederich literatur kritikoak adierazi duenez, poesia erromantikoaren eta poesia modernoaren artean dagoen etendura, irudiak egiten du. Poesia erromantikoak poemaren gaia den sentimendua deskribatu egiten duen bitartean, poesia modernoak, irudiaren bidez, sentimendua aipatu egiten du, sujeritu, irakurleari irudia eskaintzen dio honek interpreta dezan, eta neurri batean, interpretazioan sentimendu
|
bera
bizi dezan. Erromantikoen deskripzioan idazlearen sentimenduak harena izaten jarraitzen duen artean, irakurlea begirale huts delarik, poesia modernoan irakurlea parte hartzera behartua dago, irudia interpretatu, bere egin behar duen neurrian.
|
|
|
(Azaltzen saiatuz) Banandurik daude, baina etxe
|
berean
bizi dira...
|
|
|
Arestian esandakoaren haritik tira egiten badugu, berehalaxe ohartuko garaikasgelaren mugak hautsi egin behar direla, eta ikastaldea txertaturik dagoeningurunearekin harreman estuetan lan egin behar dela. Etorkizuneko euskaldunaden gure ikaslea
|
bertan
biziko delako, ingurune horretan bertan bizi direnekin komunikatuko delako eta euskara bera komunitate horretan dagoelako. Ikastaldeareningurune hurbiletik taldera eta taldetik ingurune hurbilera, zubiak luzatu behardira, ikas-prozesuaren hastapenetatik ohitura komunikatiboak sortzen hasteko.Jarduera honek ikaslea eta euskal hiztuna harremanetan jartzea du helburu, batetikikasleak hiztunak ezagut ditzan eta haiekin ohitura komunikatiboak sortzenhasteko, eta bestetik euskal hiztuna ikaslearen ikas-prozesuaz jabe dadin eta lagundiezaion.
|
|
|
Ingurune hurbilak garrantzi handia du, ikaslea
|
bertan
bizi baita; eta hizkuntzak ez dio aldatuko ingurunea osatzen dutenekin duen harremana. Ingurune horretarako behar du euskara, eta bertan erabiliko du; edo bertan eragingo du, erabiliahal izateko.
|
|
|
Konstanza polita, aberatsa eta bertute handiko emakumeazen. Bere bakardadea hausteko eta aitaginarrebak zaindu ahal izateko, Teodosiorengurasoak
|
berarekin
bizitzera eraman zituen. Teodosio Goñira itzultzean, bidean, emaztea beste gizon batekin egona zela kontatu zion ermitau batek.
|
|
|
Bariantzaren %30.4a azaltzen duen 1 FAKTOREAn orientazio integratiboari dagozkion itemak taldekatzen dira (p= 0.87): euskaldunak eta
|
beren
bizitzeko modua hobeto ulertzeko nahia, euskal kulturako ekintzetan parte hartzekonahia, euskaldunek gizartean dituzten arazoak ulertzeko desioa, euskal kulturaezagutu eta baloratzeko nahia, euskaldun sentitu nahia, ideia berriak eta ikuspuntuzabalagoak izatea,, hori beste kultura batzuekiko zabaltzea bezala ulertzen dugularik?, euskaldunekin komunikatu nahia eta horien artean lagun berriak egin ... Faktore hori saturatzen duen azken itemetako bat interes pertsonalagoekinloturik agertzen da:
|
|
|
Mutila maitemindu egin zen ijitoaren masail gorriez eta, eskutik helduta, bihotz formako piruleta gorria erostera eraman zuen. Goxoki-dendan bertan galdegin zion ea
|
berarekin
bizi nahi zuen eta haurrak baietz erantzun zion.
|
|
|
|
Bera
bizi denetik urruti antzera bizi da Arantxa. Herrigunetik aparte samar geratzen den etxe-sail batean.
|
|
|
Zerua nahi adina aztertuta ere ez da belztasuna baino ikusten. Izatez,
|
bera
bizi den auzune masiboki urbanizatuan izarrak ere ez dira sumatzen, farolen eta dendetako erakusleihoen argitasuna dela medio.
|
|
|
Neska batez erdi zen.
|
Bera
bizi zen tradizioaren arabera mundura neskatxa ekartzea, zoritxarra ekartzea zen.
|
|
|
Espetxe
|
berean
bizi diren Kaki, Bhauri eta Bali ez dira oraindik hogei urtera iritsi. Hiru kasuotan koinatuek maltzurkeriaz izorratu zituzten.
|
|
|
jendea, hezetasun sarkorra, izkinako argi gorrizta hori. Bat-batean, beste denbora batean sartu naiz; pauso bakar batez iragan ditut mugak eta geografiak; hautsi,
|
beren baitan
bizi diren irudiak; eta ez naiz ohartzen (zalapartaka eta oihuka) bakarrik utzi nautela, aretozaina garrasika dudala, eta pantailatik irten den automobila gainera datorkidala.
|
|
|
Beste gauza batzuk erabili behar izan ditugu guk. Garai bakoitzak
|
bere
bizi--patroia eskatzen du. Ez duzu uste?
|
|
|
Ez genukeen sekula, ardurarik izan bagenu, utzi behar gizaldien eta belaunaldien arteko borroka heldu den punturaino hel zedin. Elkarrekin bizi behar dugu, zenbait urtetan behintzat, herri
|
berean
bizi behar dugu, guztiok, nork batera, nork bestera, maite dugun herrian.
|
|
|
Gero, ordea, arrazoi makur horien indarra edo, hobeki esan, arrazoi horien alde min  tzatzen zirenena ahultzen hasi zenean, ia berehalako batean hedatu omen zen Gabrielen izena eta omena. Azkenean, eta
|
bera
bizi zelarik oraindik, ikasi eta ezjakinen ahotan zeuden haren bertsoak, eta ibar-mendietako oihar  tzunak berak ere errepikatzen zituen.
|
|
|
Maitatzea maitagogoak bere gogoko den jardunari ematen dion izena da. Bizidunak ematen dio izena
|
berak
bizi izanari eta egiteari. Hitz hori, izen hori da ondorengo kontzeptu guztien oinarria, areagoko kontzepturik ez duena.
|
|
|
Eta itxuratuak kontsolatu ninduen: bakarretan, desesperantzak
|
berak
bizitzera haiatzen gintuen. Gaueko ibilaldiaren segundoak oro halatan, navajo, anjou zein txeroki neurtitzen konpainian gozarazi nituen.
|
|
|
–E 50 u, goi maila ikask. Biloak beltz eta luze, begi urdinak, ameslari, bat-bateko, ezkondua,
|
bere
biziko E bil. 30 -50 u, harreman etengabe eta samurrerako. Idatz:
|
|
|
Aitzinamenduak behar du naski guztien zerbitzuko. Mendeko ardien bilakaera
|
bera
bizi izan dugu: bakardadearen edo desohorearen beldurrak kateztaturik, saldoan goaz lanera, supermerkatuetara, bilkuretara, alde bateko zein besteko pentsamendu bakunetik kanpoko gogoeta propiorik ez daukagu, eta beti, dena birindika aurtikitzeko jaidurak menperatzen ditugu.
|
|
|
– Eta horretaz ari garela, Louisi ez zitzaion formularen arrastorik ere aurkitu. Ez soinean ezta
|
bera
bizi zen etxean ere.
|
|
2002
|
|
|
txapazko, kartoizko txabolak, 15 pertsona 10 metro koadrotan bizitzen, ez dute hezkuntzarik, ez osasun zerbitzurik, 14 urterekin arma bat eskuan dutela ibiltzen dira... Hiri
|
berean
bizi zara baina errealitate hori ez da zurea, ez duzu bertara iritsi arte ikusten».
|
|
|
Uharteak mundu babesgabea dira, espazioak txikiak egiten omen zaizkizu, burua egokitu beharra daukazu. Gero,
|
bertan
bizitzean, ez omen da horrela, baina irudipen hori daukazu hasieran, eta areago duela 25 urte, «Soldadutza madarikatu hark» eraman baitzuen Rogelio hara.
|
|
|
Emerenek Leon bizikleta ganean lehenengoz ikusi ebanean,
|
bere
biziko txerea egin eutsan:
|
|
|
Aren gomutagarrian berba oneik irakurri giñeiz: " Orain bakean
|
bertan
bizi da, Kristogaz". Goian bedi, Jaunaren atsegin betean.
|
|
|
-Azpiegituren hobetzeak jendeari
|
bertan
bizitzeko ahalmena ematen dio, nahiz lana hirian egin.
|
|
|
Aparta gaitezen; esanda dago: aparta gaitezen.Hizkuntzen konbibentziak ez du eskatzen leku fisiko
|
berean
bizi beharrik. Eraikidezagun euskaraz biziko den unibertsitate-eremu berezitua.
|
|
|
Demografiaren aldetik, gazteak mobilizatu eta hiltzeaz gain, eta biztanleak alde egitera behartzeaz gain, gerra gure lurretan txertatzen zen. Armadak
|
bertan
bizi ziren: jan, lo eta berotu beharra zuten.
|
|
|
Hiri horietan beruna duen erregaia erabiltzeak, esaterako Delhin eta Shangain, haurren %60k odolean berun-maila altuak izatea dakar, giltzurrunetan, gibelean, berrekoizpen-eta zirkulazio-sisteman eraginaz. Kutsakorrenak Mexiko, Pekin, Shangai, Teheran, Kalkuta eta Bangkok direla azpimarratzen du txostenak eta
|
bertan
bizitzea egunero bi pakete zigarro erretzearen baliokidea da.18
|
|
|
Alegiazko irudiak ziberespazioa okupatu du. Espazio zibernetikoa ez da
|
bertan
bizitzekoa, ikustekoa baizik, errekorritzekoa, trantsitatzekoa, behin-behinekoa.
|
|
|
Baina demagun zeuk nahi bezain aurpegi ederra daukala eta Venusen xarma lohadar guztietatik dariola: izango dira, noski, bera bezalakoak; artean
|
bera gabe
bizi izan gara, noski; berak ere itsusiaren zer berdinak egiten ditu eta badakigu egiten dituela, eta gajoa kirats nazkagarriz usaintzen da, otseinek ihes eta ezkutuan barre egiten diotela. Eta bitartean kanpoan utzi duen maitale negartiak atalburua lorez eta girlandaz jazten du eta atezango harroak lurrintzen, eta gizarajoak ateorrietan musuak inkaturik uzten ditu; onartua izanik, ostera, sudurrera letorkiokeen lehen bafadan, hanka egiteko arrazoi jatorrak bilatuko lituzke eta luzaz entseiaturiko elegia panpoxa behera letorke eta bere burua ergeltzat joko luke, maiteari hilkor bati dagokion baino gehiago esleitu diola ikusirik.
|
|
|
Eta ez da jainkoen edo Venusen gezien ondorio inoiz itxura exkaxeko andretxoa ere maitatua izatea. Sarritan emakumeak berak zertzen baitu bere portaeraz eta aldarte bigunez eta gorputz zainduz eta garbiz, eta aisa tiratzen du
|
berarekin
bizi izatera. Gainerakoan, ohiturak amodioa sortzen du; zeren, arinki bada ere, kank eta kank kolpatzen denak luzera amore ematen du eta gainbehera dator.
|
|
|
jainkoak ere basoetan bizi izan dira, baita Dardanotar Paris ere. Pallas, hiriak sortu zituena,
|
bera
bizi dadila horietan; guri basoak izan dakizkigula atsegin gauza guztien aurretik. Lehoi betokerra otsoari darraio, otsoa bera antxumeari, isats loretsuari antxume jolastia darraio, zuri, oi Alexis, Corydon:
|
|
|
egoera txarrean dauden elikagaiak intoxikatzea, jendaurrean jarri gabeko prezioen zerrenda, faktura osatugabeak, etab. Arau orokor gisa, ez da inoiz maionesarik edo arrautzarik kontsumitu behar etxetik kanpo. Intoxikazioa gertatzen bada eta herri
|
berean
bizi bada, erreklamazioa KIUBean aurkeztu behar da. Aurretik erreklamazio orria eskatu behar da establezimenduan eta datu guztiekin bete.
|
|
|
Ospitale desberdinetan ingresatuta zeuden lau pertsona. Legionellak kaltetutako lau pertsonetako bat 61 urteko gizona da, eta, agerraldi berri honen ondorioz, jaio zen 87 urteko adinekoa bizi zen herri
|
berean
bizi zen. Herritar hori joan den astelehenean hasi zen sintomak adierazten, eta, handik bi egunera, Bartzelonako Gurutze Gorriaren ospitalean sartu zen.
|
|
|
abeltzaintza ala otsoa" delako aukera gezur galanta dela. Otsoa eta abeltzaintza eremu
|
berean
bizi dira toki guztietan.
|
|
|
Orduan bururatu zitzaion Karmeleri: izan ere, etxe hura libratuz gero, biak jar zitezkeen
|
bertan
bizitzera, Sara eta Karmele, beren gisara, etxe hura gurasoenetik aparte zegoenez gero. Eta, hala, laugarren hilabetean, bere ideiaren berri eman zion Karmelek.
|
|
|
Orduan jakin zuen portugaletetarra zela Rafa, herriko organujole famatuenaren semea, eta hark erabilitako kontaktu eta gomendio berben ondorioz, Portugaleteko Udalean zein botikarien kolegioan edozenbat gestio egin zituen eta, lortu zuen Mentxuk botika zabaltzea. Artekalekoan hirugarren urtea bete aginean zegoelarik alde egin zuen Bilbotik, Antonia komentzitu zuenean semea hartuta
|
berarekin
bizitzera joan zedin, hantxe elkarrekin errazago itxarongo zutela Santos zigor-lanetako batailoietatik noiz libratuko.
|
|
2003
|
|
|
Lehenbailehen
|
bere
biziko betiko martxa hartzen saiatu da Inma Gomila. Horrek gertatu den guztia burutik kentzen laguntzen dio, bestelakoan" hondoratu egingo nintzatekeelako".
|
|
|
Kirol honi esker oso batuta gaude. Ez bakarrik aita-seme harremanagatik, gauza
|
bererako
bizi garelako baizik. Asko sentitzen dugu batak eta besteak egiten duena.
|
|
|
Aimarak Bolivia, Txile eta Peruko Andeetan zabalduta bizi dira. Inguru
|
berean
bizi dira Inkatatik eratorritako kitxuak, eta Europatik joandakoen ondorengo diren mestizoak. Aimarena da Andeetako hiru etnia horietan zaharrena, eta inkek inbaditu bazituzten ere, edo beranduago Espainiako kolonoek, beti gorde izan dute euren nortasuna.
|
|
|
" Normalean salaketak herrian bertan eginak ziren. Adibidez, Tolosako bat atxilotzen bazuten, haren salataria Tolosan
|
bertan
bizi zen. Jakina, salatua herritik ateratzen zuten fusilatzera, salatariaren lana nolabait ezkutatzearren".
|
|
|
Gainera, harriz eginiko itsasontzi formako errotak eta zereal aleak gordetzeko zeramikazko ontzi handiak ere azaldu dira. Nekazaritzarako tresna hauek aurkitu izana oso garrantzitsua da arkeologoen aburuz, orain arte Gipuzkoan nekazaritzarik ez zegoela uste baitzen, baina herrixketan aurkitutakoak garbi uzten du nekazaritza oso landuta zegoela eta
|
bertatik
bizi zirela hein handi batean, nekazal soberakinak aurkitu baitira.
|
|
|
Hainbat hartuemon pozgarri izan genduzan bertako gotzainagaz, leku askotatik etorritako hainbeste euskaldunegaz eta hemendik joandakoekin. Zoritxarrez, eguraldia beroegia zan, eta hango jentetza handia (50.000 inguru, guztira), batera inon sartzerik ez egoan; gu, ganera, ez ginan Boisen
|
bertan
bizi, handik 40 kilometrora dagoan Nampan baino, euskaldun batzuen etxean, Frank eta Helen Berriarenean.
|
|
|
Aldaketa handiak jazo ziran Seminario Nausiko bizimoduan Kontzilio osteko urte hareetan: alde batetik, abadegeiak Deustuko TeologiFakultadera joaten hasi jakuzan; bestetik, Derioko Seminarioan
|
bertan
bizi beharrean, han-hor-hemen sakabanatu ziran, talde txikietan, Bilboko eta Bilbo inguruko parrokietara. Lehenengotan, zelan edo halan jarraitu neban Seminario Nausiko ikasleei euskerea emoten, baina gehien baten Txikikoakaz jarraitu behar izan neban.
|
|
|
·"
|
Beragan
bizi gara, mobitzen gara, gagoz" (S. Paulo)
|
|
|
Hiru bizitzako baserria zan gurea, Ertzilbengoa izenekoa, Bilbotik Donostiarako kamino nausiaren ondoan dagoana, aldatz txiki baten erdian. Teilatupe
|
berean
bizi ginan hiru familiok hirurak ginan euskaldun garbiak. Gure" handiko" familia biak, erdera kontuan, gure gurasoak baino askozaz atzerago egozan:
|
|
|
Eraikinak azkar-azkar altxatzen dira, lehentasunezko helburua onura ekonomikoak sortzea baita,
|
bertan
biziko direnen edo lantokia izango dutenen ongizatea eta osasuna alboan utzirik.
|
|
|
Eraikin konbentzionalek duten beste gastu handietako bat ura da, bai eraikina egiten ari denean-tona bat zementu egiteko 3.600 litro ur baliatzen dira-, baita
|
bertan
bizitzera sartuta ere: Britainia Handian eta antzeko herrialdeetan etxeko batez besteko kontsumoa 160 litrokoa da, egun eta laguneko; Estatu Batuetan, berriz, 220 litrotik gora doa.
|
|
|
,
|
bertan
biziko direnen ongizatea bermatzeaz gainera,
|
|
|
Erregimen irekiko barneratzea. Neurri honen menpe dauden gizabanakoek inguruneko zerbitzu normalizatuetan gauzatuko dituzte heziketa-programaren jarduera guztiak; ohiko egoitza zentroan izan eta
|
bertan
biziko dira, hango programa eta barne-araudiaren arabera.
|
|
|
|
Bere
biziko une gogor batean, politikaren sasitik apur bat urrundu beharrez, Zizeron idazle handia hasi omen zen Estatuaren eraikuntzaz zenbait gogoetaren harilkatzen. Gero, haatik, Kinto bere anaiari aitortu zion, uste baino, zailago eta dorpeago?
|
|
|
Bizkitartean ez dezaket ahantz, egun batez,
|
bere
biziko esperientziak sustaturik, agian, honelako hitzaldia atera zuela: Jaunak, ez dakit zuek guztiak apeztuko zareten, baina uste dut guztiek nahiko duzuela kristau zintzo izaten saiatu.
|
|
|
Kristau fedea bera ordea, aipa daiteke bai esentziaren aldetik, bai fededunak
|
berak
bizi duen existentziaren eta esperientziaren aldetik. Guk hemen azken ikuspegi hau dugu hautatzen:
|
|
|
gazteenek, 25 urte artekoek,% 27k aitortzen dute garbiketaz arduratzen dela zuzenean, gehienek onartzen baitute oraindik ere gurasoen etxean bizi direla eta lan horiek beste senitarteko batzuek egiten dituztela, batez ere amek. Oro har, gehien laguntzen dutenak bikotea(% 23), seme-alabak(% 10) eta etxe
|
berean
bizi diren beste senitarteko batzuk(% 12) dira. Nolanahi ere, inkestatuen% 1ek bakarrik onartzen du bere bikotekidea dela etxeko lanak egunero egiteaz arduratzen dena.
|
|
|
Zarata txiki batzuk entzun zituen komunean. Eta poz arraroa eman zioten zarata horiek; alarguna eta biak etxe
|
berean
bizi zirela okurritu zitzaion.
|
|
|
Zertzelada txiki horiek gorabehera, ni zoriontsu izan nintzen
|
berarekin
bizi izan nituen hiru urte haietan. Bereizi ginelarik ere, Monikak ez zuen horren erraz etsi.
|
|
|
Gauez denbora-pasa mendi buelta bat egin eta etxeko lan txamarrak egingo ditu, gero egunaren zati handi bat lotan igarotzeko. Ama
|
berarentzat
bizi da. Ezin da kexatu, baina tarteka beste norbait izateko nahikeria edo nostalgia sentituko du, beste norbaiten larruan ordu batzuk pasatzeko grina.
|
|
|
Biok etxe
|
berean
bizi ginenez, bera solairu batean eta ni bestean, askotan egoten ginen elkarrekin. Ongi gogoratzen naiz nola behin batean umetan esan nion:
|
|
|
Ez zekien zeren antz handiagoa zeukaten. Hiriko hainbat estatua humanoagoak iruditzen zitzaizkion
|
bere inguruan
bizi ziren pertsona batzuk baino.
|
|
|
benetan katoliko on bihurtu nahi bazen, apaizen eginbeharra goitik beheraino egokitu behar zen; beren ospe morala garbitu, bizitza aszetikoa eta eredugarria eramanarazi, eta tradiziozko unibertso magikotik aldenarazi behar ziren. Sotana jantzi eta beren eliztarren herri
|
berean
bizitzera behartu zituzten. Horrela, ohelagunak zituzten apaizak, apaiz mozkorrak, ehiztariak, indarzaleak, eta abar urritzen joan ziren, pixkana-pixkana, XVII eta XVIII. mendeetan zehar.
|
|
|
Esana eta izanaren sinesgarritasuna: predikatzen zuen zorroztasuna
|
bere buruan
bizitzen zuen lehenengo eta behin. Ez zuen urik ere probatzen otorduetatik at, gustukoen zituen platerei uko egiten zien, astero barau egiten zuen, ia egunero zilizioa erabiltzen zuen, astean bizpahirutan aitortzen zen, hilean zortzi bat egun hartzen zituen erretiroan bizitza espiritualerako, eta urtean hamar egunez Gogo-jardunak egiten zituen.
|
|
|
Oihu, kalapita eta salaketak ez direla aski zalantzarik ez, normala ere bai horrelako erreakzioak izatea, baina ez aski, eta ezta garrantzitsuena ere. Ez ote dugu hobe etxearen paretak sendotzea eta etxea erabiltzea eta
|
bertan
bizitzea?
|
|
|
Ezagutzen dut bizitzaren bitartez heriotza ematen dizun zomorro txiki-txiki bat ere.
|
Berak
bizi behar duelako, zeu hiltzen zara. Zeu hiltzen zaitu.
|
|
|
Eta Mallonak alaba biak hantxe ikusten zitian, kartzelako patioan, paseo orduetan. Eta emaztea ez zian ikusten, eta arduratu egiten huen, eta ez huen
|
bere baitan
bizi, eta alabek esku-keinuz ama ondo zegoela jakinarazten ziotean –kostatu egiten zitzaidan hura dena azaltzen segitzea– Epaiketa Begoñako Andra Mari eguna baino lehenago egin zitzaienak egun seinalatu hartan indultua etorriko zitzaielakoan izan hituen, bizi ezinik. Eta horretan, Mallona bere buruari galdetzen, zer egin?
|
|
|
eta
|
bertan
bizitzea.
|
|
2004
|
|
|
Errekara iritsi aurretik Altsolaratseko jauregia topatuko dugu eta guk berriz, alboko baserria ikuilu moduan erabiltzen duen gizona ere ezagutu dugu. Hark kontatu digu jauregian
|
bertan
bizi zela errentero gisa, 60ko hamarkadan su hartu zuen arte. Jauregia suntsituta (lau hormak geratzen zaizkio eta ez osorik) alboko ermita etxebizitza moduan berrerabiltzeko prestatu zuen errenteroak.
|
|
|
Pertsona nobleagoa edo besteekiko ulerkorragoa izaten ikasi duzun seinalea da jakinduria. Urteetan gauza asko bizi ondoren zenbait gauza ez baduzu ulertu edo ikasi, duela 20 urteko itsutasun
|
berarekin
bizi bazara, horrek esan nahi du bizitza alferrik pasa duzula. Aitzitik, gizarteak inposatu dizkizun gauzetan ez duzula denbora alferrik galdu islatzen du zure jakinduriak, hainbeste inporta zitzaizkizun gauzetan erreparatu duzula.
|
|
|
Onartuz gero Orixe klasizista eta kontserbadorea izan zela, hipotesia hau da: bere garaian eta
|
bera
bizi izan zeneko testuinguru sozio-historikoa kontuan hartuta, izan al zitekeen beste joera intelektual batekoa?
|
|
|
Bideari erreparatzen eta joanean gozatzen ikasteko, bidaiariek ezusteko onak eta txarrak jasoko dituzte, zoriaren arabera. Bidaietan ere, sarri zorteak erabakitzen du errobera bat zulatu eta konpontzeko geratu beharra izatea, edo txiripaz egiten du topo
|
bertan
bizi den euskaldunen batekin.
|
|
|
Beste kanpaina bat nortasun agiriei dagokie: " NANak, pasaporteak, gida-baimenak, atzerritarrak
|
bertan
bizitzeko baimenak… estatuko hizkuntza ofizial guztietan idatzita egotea eskatzen dugu. Hala, Cadizen bizi den senegaldar batek jakingo du Donostian badela gaztelania ez den beste hizkuntza bat".
|
|
|
Kontuan hartu Iruñetik Tuterarako edo Lodosarako tartea luzeagoa dela Bizkaia osoa zeharkatzea baino. Beraz, ezin da leku horietara kanpoko irakaslerik bidali,
|
bertan
bizitzeko ez bada".
|
|
|
Bestalde, aitak oso gogor hezi gintuen.
|
Bera
bizi zen giroan zigor moduan jotzea onartuta zegoen. Hezkuntza ingelesean bezalatsu.
|
|
|
Baina zain egon behar izan genuen luzez ni eraman arte: hori egin behar zuen poliziak ezagutzen ninduen,
|
bera
bizi zen etxe kooperatibako arazo batean abokatu nintzelako, eta ez ninduen berak eraman nahi izan.
|
|
|
Nire mundua diaspora da, hemendik kanpo bizi den jendearen mundua, eta horiei hemengo egoeraren berri ematen saiatzen naiz, nola-halako formazioa ematen betiere. Aldi berean, Euskal Herrian
|
bertan
bizi direnak heztea ere bada nire asmoa, nola bizi garen jakin dezaten. Euskal gizarteak ez gaitu ezagutzen, ez du gure berri, ez daki diasporan bizi den 33.000 lagunek boto emateko eskubidea dutela, eta hauteskundeetan parte hartzen dutela.
|
|
|
Gelditokian
|
bertan
bizi dira Simon ta Demetria hamabost urte hauetan.
|