|
2007
|
|
|
Lehenego aldiz euskara-gaztelera-frantsesera ez diren hizkuntzen neurketak datu garrantzizkoa ekarri du. Jakina da euskararen herrian eta bereziki hego Euskal Herrian
|
bertara
bizitzera heldu den migrante askoren etorrera. Euskalgintzako eragileon artean etorrera horren zenbatekoei buruz askotan mintzatu izan gara, ze kopurutan eragiten ote dion euskarari, edo zenbat jendez ari ote garen.
|
|
|
Gaztelania eta ingelesa dira kultura menderatzaile biren adierazpideak, eta bakoitzak eragiten dio berarekin edo
|
beraren ondoan
bizi den kulturari, eta, horren ondorioz, azken honen hizkuntzari. Halandaze, egin diezaiogun itaun hau geure buruari:
|
|
2008
|
|
|
instituzio ofizialak izan edo erakunde sozialak izan, erakusgarria benetan guretzako. Nik gertuagotik ikusi nuen Unibertsitatearen protagonismoa egoera eferbeszente hartan, baina zuk ikuspegi nahiko zabalagoa zenuen, han
|
bertan
bizi eta lan egiten zenuelako, eta zu ere neurri batean protagonista izan zinelako. Zenbait gauza ikasi genuen han, gero Euskal Herrian aplikatzeko asmoarekin:
|
|
2009
|
|
|
Erramun Baxokek eta beste hainbatek argitaratutako lan eskerga batean argi ikusten da euskal nortasuna oso modu ezberdinetan ulertzen dela Euskal Herriko lurraldeen arabera (Baxok et al. 2006). Hartara, Euskal Autonomi Erkidegoan inor euskal herritartzat hartzeko lehenesten diren baldintzak
|
bertan
bizitzea eta hala izateko borondatea dira. Nortasuna, hartara, zentzu geografikoan eta politikoan (borondatezkoan) ulertzen da.
|
|
2010
|
|
|
Cascanteko seme hau fraide agustindarra izan zen, eta ordena horretako komentuetan eman zuen bizitza, Cascante-tik irten (c. 1550) eta Salamacan 26ren bat urterekin abitua hartu zuenetik aurrera15 une horretatik aitzina ez dugu ezagutzen nafarroan
|
berak
bizi izandako egonaldirik, tuterako udaletxeak eskatuta 1586ko garizuman eskaini zuen prediku-aldikoa izan ezik. itxura guztiz, ez zitzaion suertatu erreinu nafarreko zereginetan ibiltzea16 azken buruan, nafarroatik kanpo egindako gizona izan zen Malon etxaide, dakigunaren arabera. ia hirurogei urteko bizialdian zenbait toki ezberdinetan bizitzea egokitu zitzaion. beraren lehen ikasketei buruz e... 1550-1569). baina Salamanca-ko ikasketen nondik norakoa ez dago batere ongi agiriztaturik, eta gerora bere gain hartuko zituen erantzukizun akademikoetatik ondoriozta daiteke zerbait:
|
|
2012
|
|
|
Baina orain interferentziaeta interbentzio-historia luze baten berri eman nahi dut. Izan, Modernitatean euskara mintzaira interferitu eta interbenitua izan delako. erdara da, gaztelera eta frantsesa, interbentzio-indarra. erdara da euskararen aferetan erabakiak hartzeko gunea. esan nahi baita, bere baitan zen bizimundu hartan euskaldunak ere
|
bere baitan
bizi zuen euskara, hots, euskaraz bizi zen bitartekaritzarik gabe. ezarian, erdararen artekaritza joan zen sartzen eta euskal jendeak euskararekin zuen lotura psikiko zuzeneko eta immanente hartan esku harturik zentzu-emaile nagusia bilakatu zen erdara: euskara kanpotik bezala ikusten irakatsiko zion modernizazioak euskaldunari, kanpo-ikuste hori erdararena da.
|
|
|
Era berean, berera hurbiltzen zirenak euskalduntzeko eta bere kulturan txertatzeko indarra zuen. Zenbat herri txikitan ez ote da gertatu, edonondik etorritakoak ere
|
bertara
bizitzera, denbora tarte nahiko laburrean bertako euskalkia ikasi eta herriko etDislokazio kulturala betebetean gertatzen ari da gure arnasguneetan. Zein da herri horietako gizajendearen, gazteen eta haurren kulturakontsumoaren hizkuntza?
|
|
2014
|
|
|
—Bigarren behaketa Baliarrainen3 herritarrek egiten duten herri afarian izan da. Bertan jaio edo beste herrietatik
|
bertara
bizitzera joandako herritarren arteko hitano praktikak apreziatzeko aukera izan dudalarik.
|
|
2015
|
|
|
• Halaber, udalerri
|
berean
bizi eta lan egiten duten herritarren proportzioa nabarmen gutxitu da. Horien artean daude bertako herritarrak zein kanpotik etorritakoak.
|
|
2016
|
|
|
Aurrera begirako erronkak – Mikel Zalbide a) arnasguneen estabilizazio demolinguistikoa: bertako bizilagun (gazte) gehienak bertan (edo inguruan) bizi izaten gera daitezen, hainbat haurreko familia euskaldunak (ez, ahal dela, eleartekoak) sortuz; kanpoko erdal-elebidunak edo erdaldun hutsak
|
bertan
bizi izatera samaldan etorri ez daitezen lagundu behar da horrekin batera: migrazio-fluxuen soziolinguistikazko erregulazio-ahalmenaren zati ohargarri bat herritarren esku izatea eta ahalmen hori zuhurki erabiltzea eskatzen du horrek; b) arnasguneari eta bere ingurumenari bideragarritasun sozioekonomikoa bermatu behar zaio:
|
|
2018
|
|
|
Horrela, euskararen erabilera-maila sozialak ezin gaindi zezakeen elebidunen proportzio-atalasea (erabileraren funtzioa). Udalerri
|
berean
bizi litezke bi hiztun-elkarte, bakoitza bere hizkuntza-sareen murgilean, bata bestearengandik aparte; kasu horretan, hiztun-elkarte bakoitzak bere hizkuntzaren erabilera-mailaren neurri gorena emango luke. Halere, osotasunera begiratuta, ezinbestean ikusiko genuke hizkuntza baten eta bestearen erabilera-proportzioak hiztun-elkarteen pisu demolinguistikoei zegozkiekeen haztapen-neurriak eurak izango liratekeela.
|
|
|
Horrekin lotuta, herritik kanpora bizitzera joan direnen eta hil direnen kopurua altuagoa izan da bi udalerrietan
|
bertara
bizitzera joan direnen eta jaio direnen kopurua baino. Bermeoren kasuan, joan-etorri horiek euskararen kalterako izan dira; Ondarroan, aldiz, ez du apenas eraginik izan.
|
|
2019
|
|
|
39 erdaldun bat herrira etortzen denean (turista moduan, egun pasa), esate baterako, erdaraz egiten zaio. horrek ez du, ezinbestean, eguneroko mintzajardun arrunta itzulipurdikatzen. Besterik da erdaldun asko sarri (herriko tabernak, plaza-ingurua eta are bertako jolas-parkeak zabal okupatuz, zer esanik ez
|
bertara
bizi izatera) etortzen direnean.
|
|
2021
|
|
|
Bestalde, estatuko hizkuntza jakitea derrigorrezko baldintza bihurtu zen Estoniako edo Letoniako hiritartasuna lortzeko. Bi herrialdeek ez zieten automatikoki beren hiritartasuna eman
|
bertan
bizi ziren sobietar hiritar ohiei; eskubide hori bakarrik 1940 baino lehen lurralde hauetan bizi zirenek edota beren ondorengoek jaso zuten. Gainerako guztiek oinarrizko mailako hizkuntza azterketa egin behar izan zuten, herrialdeen historia eta konstituzioari buruzko testekin batera (Ozolins, 2019).
|
|
2022
|
|
|
Hiri edo herri handi batean, ordea, kokapenak, komunikabideak, diseinuak eta inguruan eskaintzen diren zerbitzuek eragingo dute
|
bertan
bizitzea erabakiko duten jendearengan. Oro har, distantziek, espazio publikoaren kalitateek eta etxebizitza tipologiek eragingo dute bertan bizitzeko behar den diru-kopuruarekin, eta, horrek bertako biztanleen errenta mailarekin izango du erlazio zuzena.
|
|
|
Hiri edo herri handi batean, ordea, kokapenak, komunikabideak, diseinuak eta inguruan eskaintzen diren zerbitzuek eragingo dute bertan bizitzea erabakiko duten jendearengan. Oro har, distantziek, espazio publikoaren kalitateek eta etxebizitza tipologiek eragingo dute
|
bertan
bizitzeko behar den diru-kopuruarekin, eta, horrek bertako biztanleen errenta mailarekin izango du erlazio zuzena. Esaterako, hiriko nukleotik aldenduen dagoen, dentsitate handiko eta gaizki komunikatutako auzoan bizi diren pertsonen profila eta zerbitzuetatik gertu, dentsitate baxuko eta ondo komunikatutako auzoan bizi den jendearena ezberdina da.
|
|
|
Garraio-azpiegitura onak izaten dituzte bertaratzen den jendearen jatorriko herriekiko. Aipatutako hirugarren faktorea lotarako auzoen sorrerak izan da, eta fenomeno hori herri handi batetik gertu edota ondo komunikatua dagoen herri txikietan eman ohi da; normalean familia bakarreko etxeak edo atxikitako etxeak izan ohi dira, eta
|
bertara
bizitzera hurbiltzen den jendeak bizitza ondoko herri edo hiri handiagoan egiten du. Aipatutako azken bi eragileek, herri horretan aurkituko ditugun pertsonen profilak, eta, beraz, bertan emango diren harremanak aldatuko dituzte.
|
|
2023
|
|
|
Hizkuntza bat baino gehiago presente dauden gizarteak nagusi dira. Hizkuntzak bata bestearekin harremanetan daude, hizkuntza-komunitate
|
berean
bizi dira, eta gizakiok harreman hauetan sozializatuz ikasten dugu komunikatzen, hizketaren bitartez elkarri eragiten dioten sare sozialetan. Antropologia lan honetan datu esanguratsuak aurkeztuko ditut Orio (Gipuzkoa) udalerriko gazteek hizkuntzekin (batez ere, euskararekin eta gaztelaniarekin) zein harreman mota sortzen dituzten ulertzeko, euren sare soziala eta hizkuntza-komunitatea nola konfiguratzen eta eraldatzen dituzten ulertzeko, eta hizkuntza hautaketan zein faktorek eragiten duten ulertzeko.
|