|
2001
|
|
|
Friederich literatur kritikoak adierazi duenez, poesia erromantikoaren eta poesia modernoaren artean dagoen etendura, irudiak egiten du. Poesia erromantikoak poemaren gaia den sentimendua deskribatu egiten duen bitartean, poesia modernoak, irudiaren bidez, sentimendua aipatu egiten du, sujeritu, irakurleari irudia eskaintzen dio honek interpreta dezan, eta neurri batean, interpretazioan sentimendu
|
bera
bizi dezan. Erromantikoen deskripzioan idazlearen sentimenduak harena izaten jarraitzen duen artean, irakurlea begirale huts delarik, poesia modernoan irakurlea parte hartzera behartua dago, irudia interpretatu, bere egin behar duen neurrian.
|
|
2002
|
|
|
Emerenek Leon bizikleta ganean lehenengoz ikusi ebanean,
|
bere
biziko txerea egin eutsan:
|
|
|
Aren gomutagarrian berba oneik irakurri giñeiz: " Orain bakean
|
bertan
bizi da, Kristogaz". Goian bedi, Jaunaren atsegin betean.
|
|
2003
|
|
|
Hainbat hartuemon pozgarri izan genduzan bertako gotzainagaz, leku askotatik etorritako hainbeste euskaldunegaz eta hemendik joandakoekin. Zoritxarrez, eguraldia beroegia zan, eta hango jentetza handia (50.000 inguru, guztira), batera inon sartzerik ez egoan; gu, ganera, ez ginan Boisen
|
bertan
bizi, handik 40 kilometrora dagoan Nampan baino, euskaldun batzuen etxean, Frank eta Helen Berriarenean.
|
|
|
Aldaketa handiak jazo ziran Seminario Nausiko bizimoduan Kontzilio osteko urte hareetan: alde batetik, abadegeiak Deustuko TeologiFakultadera joaten hasi jakuzan; bestetik, Derioko Seminarioan
|
bertan
bizi beharrean, han-hor-hemen sakabanatu ziran, talde txikietan, Bilboko eta Bilbo inguruko parrokietara. Lehenengotan, zelan edo halan jarraitu neban Seminario Nausiko ikasleei euskerea emoten, baina gehien baten Txikikoakaz jarraitu behar izan neban.
|
|
|
·"
|
Beragan
bizi gara, mobitzen gara, gagoz" (S. Paulo)
|
|
|
Hiru bizitzako baserria zan gurea, Ertzilbengoa izenekoa, Bilbotik Donostiarako kamino nausiaren ondoan dagoana, aldatz txiki baten erdian. Teilatupe
|
berean
bizi ginan hiru familiok hirurak ginan euskaldun garbiak. Gure" handiko" familia biak, erdera kontuan, gure gurasoak baino askozaz atzerago egozan:
|
|
2004
|
|
|
Gelditokian
|
bertan
bizi dira Simon ta Demetria hamabost urte hauetan.
|
|
2005
|
|
|
Ebanjelioan ere pasarte bat irakurtzean ez da beste nonbait idatzia ahantzi behar beste nehon errana izan ez balitz bezala. Hemen zeruetako zoriona aipatzen badu Jesusek bururatzean, ez du, beste nonbait eta
|
bere
biziko urrats guzietan horrelako garrantzia ematen dion lur honetako hura badenik ukatzen. Ateraldi hauek ere ez dira bakarrik zeruko zorionerako baldintzak.
|
|
|
Kazeta-artikuluetan idatzi zuen gehien-gehiena; saio generoan koka daiteke beraren lana, baina literatura ikutu handia du nolanahi ere.
|
Bera
bizi zela bi liburu atera zituen, aurretik aldizkarietan idatzitako artikuluak batuta, Buruxkak (Baiona, 1910) eta Beribilez (Baiona, 1931), eta gainerakoa Piarres Xarritonek atondu du bost liburu marduletan gaika sailkatuta, Jean Etchepare mirikuaren idazlanak (1877-1935) izenburuaz. Kontalari sen ona du, ikutu lirikoarekin.
|
|
2007
|
|
|
Eta
|
bertan
bizitzeko
|
|
|
Medikuntza ikasi gura dau. Anaia txikia eskolan dabil eta
|
beragaz
bizi da, berak jagoten dau. Kitxuaz eta gaztelaniaz egiten dau.
|
|
2008
|
|
|
Etxeko patarien artean astoak be baeukan merezimenturik.
|
Bera
bizi zan ondoen. Gauean ohera baino lehen ia prest geratzen ziran esne ontziak, hurrengo goizean bezeroei eroateko.
|
|
2009
|
|
|
Bertan mahats beltza ereinda zegoen, idazkariak txakolina egiteko zerabilena. Maisua mutilen eskolan
|
bertan
bizi zen. Eta maistra, edo andereñoa, mutilen eskola ondoan zegoen abadearen etxean bizi izan zen garai baten.
|
|
|
Hor sartzen dira seniderik hurrekoenak, etxekoak, morroi eta neskameak, etxeko bizimoduaren elementu fisikoak, eraikuntza elementuak eta etxeko abereak; defuntuak ere etxearen parte dira. Etxean familia komunitate bat batzen da, tradizionalki bizileku
|
berean
bizi eta lan egiten zuena. Baina, horrez gainera, jatorrizko ondasunei eusten ahalegindu izan da historikoMardaratz baserria, 1970eko hamarkadan. ki momentu guztietan; izan ere, bertan bizi zenak iraun egiten zuen ondasun baten transmisorea baino ez zen nekazaritzako gizartean, arbasoen eta bere ostekoen arteko lotura eginez.
|
|
|
Bigarren ospakizuna etxekoak
|
bertan
bizitzera sartzen ziren egunean egiten zen. Herriko abadeari deitu eta otoitzen artean etxeko geletatik ur bedeinkatua banatzen zuen.
|
|
|
Oinordekoa ezkondu eta etxagungai bihurtzen zenetik, etxe
|
berean
bizi ziren guraso zaharrak eta andre-gizon gazteak. Bizikidetza hori araututa zegoen, izan ere, bakoitzaren betebehar eta eskubideak notarioaren aurrean egiten zen idatzizko ezkontza-tratuan zehazten ziren.
|
|
|
Gainerako neba-arrebak, etxe
|
berean
bizi ziren. Ezkontzen ez ziren bitartean etxean geratzeko baimena zuten, gozamenean geratzen ziren.
|
|
|
Hil egingo ete jakon, beraz, bere begietako Garbiñe laztana?
|
Bere
bizitzearen argi eban alabatxuak betiko agur egingo. Ezin eitekean.
|
|
|
Gure umetxuak egin eben betekadea!
|
Bertan
biziko ziran biok poz-pozik aurrerantzean.
|
|
|
Katu edo sugeren baten erantzuna, buztana zapaldutakoan, bizia izaten bada, biziagoa izan zan Txotxopinena. Otso diabru haren atzaparretan
|
berak
bizitzea emon. Nork esan eban?
|
|
|
Zertzelada autobiografikoak be ez dira gitxi kontakizunetan barrena, idazleak ipuinean gurata eta irudimenez mendau dituanak, batzuetan bere senide edo ezagunen bati jazo balitxakoz lez edo
|
berak
bizi izan balitu lez bestetzuetan. Bestaldeko lapikoa hobe?
|
|
2011
|
|
|
Ermandade barruko etxeak tasau egiten ziran, eta bata suak edo hartu ezkero, horren neurriko kalte-ordaina emoten jaken
|
bertan
bizi ziranei. Sutearen ondoren, etxea berreraiki edo barriztetako, ermandadeko etxe bakotxetik lagun bi joaten ziran domekaro hara beharrean.
|
|
|
Nahiz eta Barinagan hain estimu handitan euki Benito eta lehen
|
bertan
bizi, eta nik Eskola Laboralean biziten jarraitu, ondo be ondo hartu ninduen barinagatarrek. Izan be, lehendik be ondoan egonik, ezagunak ginan danok.
|
|
2013
|
|
|
" Behin batez, Txirrita Saiburu baserrira etorrita, bi lengusu kantari egon ziren, eta amalau egunean ixildu gabe jardun omen ziran. Amabosgarrenean, Txirrita oso zaartua, baldartua baizegoan, gurdi gainean jarri eta Gazteluene" ra
|
bera
bizi zan baserrira, arrebaren etxera alegia, eraman zuten" (Zavala 1968: 10) 27
|
|
|
|
Bera
bizi zan azotatuta kendu egin ziozan bularrak. Instant batean estali zion gorpu guztian odola.
|
|
2015
|
|
|
Klasean be mehaztuta gengozan. Teologiara ailegetan zanak argituta eukan
|
bere
bizitzea zer izango zan. Inork urtengo eban Teologian be, baina ez Filosofian beste.
|
|
|
Liburu honen guna, Anderri
|
bere
bizitzearen gainean eginiko zortzi ordu inguruko bideo-grabaketa luzea da. Harek esanak lehenengo zehatz transkribatu, ondoren testu idatzirako hareantxo atondu, ondoren lehen idaztaldiari orraztu bat Segundo Oar-Artetak eta hurrengo egileak berak eskuz erantsiak eta ikutuak egin, eta hara hor berbaz esaniko guztia idatzirako apainik eta orrazturik; halantxe ondu da azkenengo testua.
|
|
|
Omenaldi liburu honen bidez gure Herri gizon handi baten ibilbidea eta
|
berak
bizi izan dauen aldia, batez be gure Euskal Herri honetan, hurretik ezagutzeko era apartekoa dogu. Egileari eskeini leikion eskerrik onena eta liburu honen eragile izan dan Labayru Fundazioarentzat gauzarik pozgarriena litzateke, eskuetan hartu eta txiri-txiri berau leidutea.
|
|
|
Ander Manterolagaz
|
bere
bizitzearen gainean berbaz
|
|
|
Neuk aurkeztu neban eta don Jose Migel Barandiaranek sano ondo hartu eban. Uste dot
|
bere
biziko pozik handienetarikoa hartu ebala, ikusi ebalako berak aspalditik eukan asmoa beteteko bidea horixe zala. Horretaz hitzalditxo bat be egin eban:
|
|
|
Barandiaranek bere lloba zan Pilar izentau eban oinordeko, nahi-ta beste lloba batzuk euki eta euretako bi abadeak. Baina berrogei urte
|
beragaz
bizi zan Pilar bere llobeari itxi eutsazan danak. Fundazinoak erosi egin eutsazan Pilarreri etxea eta etxean egozan guztiak, dokumentuak eta Barandiaranek berak egindako ondare guztia eta eskubideak.
|
|
|
Urigunetik aldenduta dagozan auzuneen kasuan, eta ostantzekoetan be bai, ezinbestekoa zan auzo
|
berean
bizi ziranen arteko hartu-emona; beharrizana egoanean, laguntzino eske, eurakana joten zalako: umeren bat jaioteko egoanean, etxekoren bat hilten zanean, solo beharretan...
|
|
|
Azken baten, auzoa
|
bertan
bizi diranen oinarrizko premina eta beharrizanei erantzuteko alkarte antzekoa da. Auzoak arautzen eta antolatzen ditu auzo ondasunen zaintza eta mantenimentua, kasurako:
|
|
2017
|
|
|
Neure bizitzan hartu dodan atsekaberik handienetarikoa... Udalean zinegotzi nengoela,
|
bere
bizi tzari buruzko liburu bat argitaratu genduan.
|
|
2019
|
|
|
Familiaren bizileku eta aterpe izateaz gainera, etxeak babes espirituala emon izan deusku; zeozelan tenplua be izan da, gure aurretikoakaz eta ostekoakaz lotzen gaituen katea. Tradizinoz, etxe bakotxean familia bat batu izan da, leku
|
berean
bizi eta alkarregaz behar egiten dauan komunidade txikia.
|
|
2021
|
|
|
Horrela, ikasleei literaturak eskaintzen duen" bizi esperientziarekin" topatzen lagundu behar zaiela uste du EIAE3-k, eta, zeregin horretan, haien errealitatetik eta haien errealitatera joan-etorria eta horrekin loturak egiten dituzten prozesuak eskaini behar zaizkiela. Hau da, bizi duten eta bizi dezaketen esperientziak hurbiltzea ahalbidetuko duten ikas-prozesuak eta" paralelismoak aurkitu
|
berak
bizi duen eta irakurri nahiko lukeenaren artean. Hor dago motibazioa; hor dago nik uste sua; hor dago literaturzaletasunaren lehen txinpartatxo hori" (IEE1).
|
|
|
Ama Teresagaitik emon geinken lehenengo ezaugarria, edonor harritzeko modukoa,
|
bere
bizitzeari buruzko sentikerea da: Halantxe zala ta pozik.
|
|
|
Nire kasuan esango neuke, nire umezaroan, oso mutiko pozkorra eta pozduna izan nintzala. Aitita Isidrogazko hartu-emonak eta
|
beragaz
bizi izandako urteek oso gogorapen onak itxi deustiez. Niretzat, mutikotan igarotako gertaerak pozgarriagoak izan zirala esango neuke.
|
|
|
Oinatzek sei urte daukaz, eta nik kontetan deutsadazan gauzak zelanbait ulertzen ditu, ze baserri giroan bizi da eta bere jardunak eta jolasak be inguru horreri lotuak dira. Horretan neuk be pozik laguntzen deutsat, neure bizipen batzuk kontauaz, neu be
|
bera
bizi dan inguru berean hazia nazelako. Gauza batzuk euren gordinean kontetea ez dala oraingo garaietan egokia dinostie bere gurasoek.
|
|
2023
|
|
|
Arratzu, bizimodua eta ohiturak izeneko liburu honetan herritarren eguneroko bizimodua aztertzen da, zuen ahotik harako informazinoa bitarteko dala. Alkate moduan, beti pentsau izan dot herri baten benetako aberastasuna
|
bertan
bizi diran pertsonak dirala. Gure herria baserriak, soloak eta eraikinak baino askoz gehiago da; gure herriaren historia bizia eregiten laguntzen daben gizon eta emakumeen bizitzak garatzeko etxea, aterpea eta babeslekua da.
|
|
|
Ganera, XX. mendea oso aurreratuta egon arte, baserria familiarentzako bizilekua ezeze bizibidea be izan da. Oso autarkikoak izan dira, hau da, etxekoek bertan behar egin izan dabe, baita
|
bertatik
bizi be, baserriak emoten dauenetik.
|