|
2005
|
|
|
00 Australiaren bi heren ezpala
|
baino
lehorragoak dira. Harriak, harea eta sastrakak baino ez, bost milioi kilometro koadrotan zehar.
|
|
|
00 Australiaren bi heren ezpala baino lehorragoak dira. Harriak, harea eta sastrakak
|
baino
ez, bost milioi kilometro koadrotan zehar.
|
|
|
02 Baina hemengo belar luzeak hedea
|
baino
gogorragoak dira. Beste belarrek ezin baitute iraun hain lur momor eta lehorretan.
|
|
|
03 Belar hau lurrarekin eta txistuarekinnahastuta, termitek harria
|
baino
horma gogorragoak egiten dituzte.
|
|
|
05 Oso zailduak, txoriek eta ugaztunek
|
baino
askoz jateko eta ur gutxiago behar dute. Beraz, milioika dira.
|
|
|
06 Itxura duen
|
baino
zuhurragoa da. Inurriek lagun hilen usaina igartzen dute, beraz muskerrak ez die bere arnasa usaintzenuzten.
|
|
|
06 Lehen europarrentzat animalia hauek guztiek ez zuten ezertarako balio. Eta larre gozorik ez aurkitzean, mortu hutsa
|
baino
ez zuten ikusi begien aurrean. Eremu hila.
|
|
|
07 Lehen australiarrak berrogei mila urtez
|
baino
luzaroago bizi izan dira kontinentearen erdialdean.
|
|
|
10 Urte onetan, sutearen ondoren, lau umaldiraino izaten dituzte jarraian. Untxiak
|
baino
bizkorrago ugaltzen dira!
|
|
|
12 Macdonnell mendiak behinola Himalaia
|
baino
garaiagoak ziren. Baina Australia hain zaharra da ze, hondarrak baino ez dira geratu, higadurak janda.
|
|
|
12 Macdonnell mendiak behinola Himalaia baino garaiagoak ziren. Baina Australia hain zaharra da ze, hondarrak
|
baino
ez dira geratu, higadurak janda.
|
|
|
13 Mendialdean ia ez dago putzurik, noizean behin
|
baino
ez. Oso gutxitan geratzen dira arrainak, beraz.
|
|
|
14 Inoiz lehortzen ez diren putzuoi esker, Britainia Handi guztian
|
baino
txori espezie gehiago dago Australiako basamortuan.
|
|
|
16 Bizitza loteriaren antzekoa da basamortuan. Inoiz lehortzen ez diren troka zulo sakon apur batzuk
|
baino
ez daude.
|
|
|
17 Haitz walabiak ez dira katuak
|
baino
askoz handiagoak. Dingo taldeak sarri agertzen dira hemengo arroiletan; adi egon behar dute, beraz.
|
|
|
18 Gehienetan, ezer igartzeko
|
baino
euri txikiagoa egiten du. Baina mendiak erortzen den guztia hartzen du.
|
|
|
23 Berezko harraparirik gabe, lasai bizi dira. Gaur egun, Australian
|
baino
ez daude dromedario basatiak.
|
|
|
26 Inurri haragijaleak lurreko beste edozein animalia
|
baino
ugariagoak dira. Ornogabe txikiek ez daukate zereginik haien aurrean.
|
|
|
26 Itzaletan, ezkutuan, inurri zezenen habia dago. Australian mila inurri espezie
|
baino
gehiago dituzte, baina hauek orkatilaraino heltzen dira.
|
|
|
33 Hau ostatua
|
baino
ez da. Atseden hartu ondoren, eta arantzak gogortuta, kumeek irteteko zuloa egin dute.
|
|
|
35 Kanguru gorriak Australiako bertako animaliarik handienak dira; gizakiak
|
baino
altuagoak. Irauteko belar apur bat baino gehiago ez dute behar, ordea.
|
|
|
35 Kanguru gorriak Australiako bertako animaliarik handienak dira; gizakiak baino altuagoak. Irauteko belar apur bat
|
baino
gehiago ez dute behar, ordea.
|
|
|
45 Urotan uste
|
baino
izaki gehiago dago: arrainak, izkirak, barraskiloak, muskuiluak eta karramarroak.
|
|
|
46 Berrogeita hamar mila bikote daude kolonia honetan. Kume batzuk gurasoak
|
baino
handiagoak dira ia.
|
|
|
46 Pelikanoek hementxe egingo dute urterik gehiena, azkenera arte ugaltzen. Azken jaiotako kumeek agian ez dute hazteko astirik izango arrainak agortu
|
baino
lehen.
|
|
|
22 Untxiaren neurrikoa da, baina onddoak
|
baino
ez ditu jaten, lurpean sakon sartzen da haien bila. Eta gauez bakarrik irteten da.
|
|
|
23 Berrogei
|
baino
gutxiago geratuko dira Australia osoan â?, izan ere, Australiako ugaztunik berezienetakoa da, eta babes handia behar du.
|
|
|
28 Lurraldea inork
|
baino
hobe ezagutzen dutenei galdetu genieke. Australia 60.000 urtez populaturik egon da.
|
|
|
28 Britainiarrak iritsi
|
baino
lehen, miloi erdi lagun inguru zeuden, Europaren hiru laurdeneko lur eremuan. Baina kontinentean zehar banaturik zeuden, eta ondo ezagutzen zuten fauna.
|
|
|
36 Eta batzuk hobeto moldatzen dira hemen kontinentean
|
baino
.
|
|
|
36 Gaur egun, uharteetan
|
baino
ez dirau. Baina 50.000 inguru bizi dira Barrown bakarrik.
|
|
|
41 Deabrua beti deabru, eta borrokarako prest dago janari hondarrak lortzeko. Baina gehienetan istilu zalapartatsua
|
baino
ez da izaten.
|
|
|
44 Lorategian, inguruan
|
baino
gradu batzuk epelago egiten du, eta alboan duten janari guztiarekin, oso ondo dihoakie toki hau.
|
|
|
batez beste, munduko pobreena. Oso leku zaila da abeltzaintzarako, eta hala ere 18 milioi ardi eta 30 milioi abelgorri daude â?, gizakiak
|
baino
gehiago.***
|
|
|
10 Gaur egun, ostera, ur hau guzti hau eskura dute eta animaliek ez dute inoiz 10 kilometro
|
baino
gehiago egin behar ura lortzeko. Eta ganaduaren inguruan, bertako animaliak inoiz baino gehiago ugaritu dira.
|
|
|
10 Gaur egun, ostera, ur hau guzti hau eskura dute eta animaliek ez dute inoiz 10 kilometro baino gehiago egin behar ura lortzeko. Eta ganaduaren inguruan, bertako animaliak inoiz
|
baino
gehiago ugaritu dira.
|
|
|
11 Hegaztien jatekoa hazi eta garauak izanik, zer hobe garitza hau
|
baino
–
|
|
|
Eta 80an aukera polit bat eduki zuen. Sasoi hartan etxe bat
|
baino
gehiago zegoen salgai, eta hauxe erostea erabaki genuen: handia zelako, dotorea, baserri itxurarekin, eta baâ? ¦ hauxe gustatu etaâ? ¦ berton geratu ginen.
|
|
|
25 Naturguneak Getxon? Ba hemen
|
baino
gehiago leku gutxitan egongo dira, ez?
|
|
|
25 Hiriburuak kenduta, Getxo
|
baino
leku hoberik ez dago bizi izateko.
|
|
|
14 Getxotik Bilboko Guggenheim Museora metroz 15 minutu
|
baino
ez dira behar. Beraz, hiriburura kultur ihesaldia egitea ia ezinbestekoa da.
|
|
|
Hondartzaz eta labarrez inguraturiko udalerria da. Getxoztarrek, hondartzara jaisteko, pasealditxo bat
|
baino
ez dute egin behar.
|
|
|
19 Ba, begiraâ? ¦ haurrentzako eskolan poniak
|
baino
ez ditugu erabiltzen, eta 4 urteko haurrak ere badabiltza. Gero, jende nagusiagoarentzako beste eskola bat ere badaukagu, 20tik 40 urtera artekoentzat, zaldiketan hasteko.
|
|
|
05 Eta elurraren herrialdean egonik, etxeko txikientzat zer hobe elur oreinen bat edo bikingoen garaiko tresnaren bat
|
baino
–
|
|
|
Baina safaria abiatuko den etxaldera heldu garenean bideoa jarri digute abentura hura zertan den azaltzeko. Eta orduantxe konturatu gara agian guk uste
|
baino
dibertigarriagoa izango zela. Batez ere esperientzia hartarako jantzi behar izango ditugun trajeak ikusita.
|
|
|
13 Lehiaketa gastronomiko horretaz gehiago ikertu
|
baino
lehen, Osteroit era hurbilduko gara, hango amuarrain haztegi bat bisitatu eta Norvegian hain ugaria den arrain horri buruz gehiago jakiteko.
|
|
|
15 Izokin amuarrain mota bat da eta, berezitasunen bat aipatzearren, handiagoa dela esan genuke, gure lurraldean, han Asturiasen, ezagutzen ditugun amuarrainak
|
baino
askoz handiagoa. Zaporeari dagokionez, motel samarra da, eta nire asmoa zapore hori indartzea da.
|
|
|
02 Orain milioika urte izotza
|
baino
ez zen lurralde batera goaz. Gaur egun, mendi, aintzira eta glaziarrek hartzen dituzte lurraldearen hiru laurden.
|
|
|
03 Fiordoen herrialdera egingo dugun bisitaldia Norvegiako hegoaldean hasiko dugu, Stavanger en. Hiria
|
baino
gehiago herri handia dela esan behar da. Norvegiako laugarren hiri honek hainbat sari jaso izan ditu, bazterrak arduratsu zainduta dauzkalako.
|
|
|
12 Plentziako hondartzaren ezaugarri nagusia hango ur barea da, eguraldia txarra denean ere itsasoa beste leku askotan
|
baino
lasaiago egon ohi da eta.
|
|
|
Mundu zabaleko surfzaleak etortzen dira urtero Mundakara, ezkerreko olatu ospetsuaren bila, Europa osoko onena omen da eta. Horregatik, surf txapelketa bat
|
baino
gehiago eratzen da itsasertz honetan.
|
|
|
07.14 Gautarrak dira normalean, baina orain gauez irteteko
|
baino
hotz handiagoa egiten du; beraz egunez bazkatzen dira, eguraldirik zakarrenarekinere.
|
|
|
10.01 Hauek ere oihan zaharrak dira, Tasmaniakoak bezalaxe; Australia banandu
|
baino
lehenagotik diraute hemen. Gaur egun ez dira oso zabalak, kontinentearen milaren bat baino ez dute estaltzen.
|
|
|
10.01 Hauek ere oihan zaharrak dira, Tasmaniakoak bezalaxe; Australia banandu baino lehenagotik diraute hemen. Gaur egun ez dira oso zabalak, kontinentearen milaren bat
|
baino
ez dute estaltzen. Eta hala ere, Australiako beste edozein ingurune baino aberatsagoak ditugu bertoko izakien ugaritasunagatik.
|
|
|
Gaur egun ez dira oso zabalak, kontinentearen milaren bat baino ez dute estaltzen. Eta hala ere, Australiako beste edozein ingurune
|
baino
aberatsagoak ditugu bertoko izakien ugaritasunagatik.
|
|
|
10.44 Hementxe ikusiko dugu, beste inon
|
baino
hobeto, Australia zeinen toki bitxia den. Eta nola, jatorrizko izaki apur batzuetatik, hainbeste espezie berezi garatu den; Australian bakarrik ikusiko ditugun animaliak.
|
|
|
11.36 Nektarra hementxe aurkituko du inon
|
baino
errazago: lizar konkortsuan.
|
|
|
14.33 Abiada normalean, kangurua errazago ibiltzen da zaldiak edo antilopeak
|
baino
.
|
|
|
14.40 Familia taldeetan bizi ohi dira, eta emeek bizkor hazten dituzte kumeak. Australian 50 milioi kanguru
|
baino
gehiago dago. Gizakiak baino bi aldiz gehiago.
|
|
|
Australian 50 milioi kanguru baino gehiago dago. Gizakiak
|
baino
bi aldiz gehiago.
|
|
|
22.32 Bolbora
|
baino
lehorrago daude, eta erraz pizten dira.
|
|
|
Baina klima lehortzean, galdu egin ziren. Gaur, Murray Darling da ibairik handiena; honako hauxe... errepidea
|
baino
zabalagoa ez.
|
|
|
25.34 Murray Darling ibaiak urte guztian ur gutxiago darama, Amazonasek egun bakar batean
|
baino
.
|
|
|
26.46 Papagaiak hurbiltzen dira putzuotara beste edozein animalia
|
baino
ugariago.
|
|
|
30.43 Urak dirauen artean pozik
|
baino
pozago ibiliko dira, lasaialdiaz gozatuz, iluntzeko giro freskoagoan.
|
|
|
31.39 Urtean hilabete batzuk
|
baino
ez ditu irauten; baina montzoien garaian Australia iparraldea zeharo aldatzen da. Eurite ikaragarriak izaten ditu.
|
|
|
35.25 Lokatzartean lotuta geratu
|
baino
lehen, krokodiloek zerbait egin behar dute. Eta azkar.
|
|
|
35.36 Arratseko eguzki beroa leuntzean, putzu ertzeraino datoz. Lehorrean zehar toki hezeagoaren bila joatea
|
baino
beste biderik ez daukate.
|
|
|
35.48 Eta eguna argitu
|
baino
lehen aurkitu dute.
|
|
|
37.13 Historiaren joanean Australia ikaragarri lehortu da: kontinentearen erdia
|
baino
gehiago basamortua da orain. Hain idorra eta latza da toki batzuetan ze, Marten gaudela ematen du.
|
|
|
38.12 Eta basamortuaren bihotz bihotzean, Uluru, munduko harri mokorrik handienetakoa. Eta hau muturra
|
baino
ez da; beste sei kilometro baditu gutxienik, lurpean.
|
|
|
Halabeharrez! Harrapakinik gehienak eurak
|
baino
handiagoak dira eta!
|
|
|
39.07 Sitsa
|
baino
txikiagoa izan arren planigaloak ez du etsi. Mortuko biztanleen adorearekin, txuleta hazitxo hau lurrera botatzen saiatzen da... baina huts egin du.
|
|
|
39.21 Lurpeko arrakalotan eguzkitan
|
baino
hamabost gradu freskoago egiten du; beraz, harrapakin txikiagoak bada ere, eroso ehizatuko du planigaloak.
|
|
|
40.43 Australian beste edozein kontinentetan
|
baino
ugariagoak dira; basamortuko duna bakar batean berrogei espezieraino aurkituko ditugu. Muskerren lurraldean gaude.
|
|
|
41.14 Muskerrek askoz hobeto irauten dute hemen ugaztunek
|
baino
, jateko gutxiago behar dutelako.
|
|
|
43.11 Hormak harria
|
baino
gogorragoak dira.
|
|
|
43.22 Baina kumeak helduak
|
baino
setatiagoak dira.
|
|
|
01.38 Europan eta Ipar Amerikan batera
|
baino
animalia espezie gehiago bizi dira bertan; gehienak bakarrak, munduan beste inon ez direnak.
|
|
|
04.49 Normalean hiruk edo lauk
|
baino
ez dute bizirik irauten zorrotik irteteko adineraino. Lehiarako gogoa ondo hartuta daukate ordurako, eta ez dute galduko bizitza osoan.
|
|
|
45.08 Laurehun koral mota, neurri, kolore eta itxura guztietakoak; eta haien artean, bi mila arrain espezie
|
baino
gehiago.
|
|
|
Narrastirik handiena desertuko baranoa dugu. Metro bat
|
baino
gehiago hazten da. Jatun handia eta, sugeentzat harraparirik beldurgarriena.
|
|
|
Baranoaren hortzak ez dira luzeak: milimetro tâ?, erdikoak
|
baino
ez. Baina oso zorrotzak dira, eta atzerantz okertuakâ? ¦ Beraz, baranoak bortizki astindu edolurraren kontra kolpatzen duenean, harrapakinak ezin dio ihes egin.
|
|
|
Sugeen jateko moduak beti liluratu gaitu gizakiok. Masailezurra askatuta eurak
|
baino
harrapakin handiagoak irensten dituzte, gorputza luzatu eta deformatuta, elikagaiei leku uzteko.
|
|
|
Eguzkitik babesteko, sugegorria hareatzan sartuda, kriskitin sugearen mugimendu berdin berdinak eginez. Begiak eta bakarrik ditu agerian, horrela azalean
|
baino
askoz freskoagoa egongo da.
|
|
|
Lekuz aldatuko da, eguraldiaren arabera. Ez du atzera egiten ehun metro
|
baino
gehiagoko leku malkartsuetara igotzeko.
|
|
|
Sugegorria lasai geratuko da harrapakinaren heriotzaren zain; ez du urrutira joan jateko. Sugegorri adardunak, bere pisuaren herena
|
baino
harrapakin handiagoa irentsi dezake.
|
|
|
Eskorpioia da denen artean txikiena. Saharan, hogeita hamar eskorpioi espezie
|
baino
gehiago daude. Istripu asko eragiten dute eta baita heriotzak ere.
|
|
2006
|
|
|
Bakioko gizon bat bitartekari ibili zen ETArekin Frantzian. Elkarrizketa bat izan zuen, baina hitzak
|
baino
ez zituen ekarri, ikusi genuen-eta zer gertatu zen, zein izan zen bahiketaren emaitza.
|
|
|
Bestelako arrazoiak
|
baino
gehiago, arrazoi politikoak zeuden bidaia egiteko. Euskadira joan nahi zuen bisitan, eta dena ikusi:
|
|
|
Beldarra habian sartu eta zuloa berandu
|
baino
lehen estali behar da. Azken xehetasuna ere zuhur bete behar da, gero arrautzak jarri eta larbari jaten emateko.
|
|
|
Material bera erabiliz, tresna bat
|
baino
gehiago egiten dute primateek. Gure hurbilenekoa bonobo a da.
|
|
|
Txinpantze guztiak ez dira maila berekoak, eta batzuk besteak
|
baino
paretsuago daude.
|
|
|
Teknika hau besteak
|
baino
oparoagoa da antza.
|
|
|
Lanabes hauek funtzio bat
|
baino
gehiago dute, erabiltzaile eta lekuaren arabera.
|
|
|
Kaledonia Berriko basoek bele zaharrak
|
baino
sekretu gehiago gordetzen dute.
|
|
|
Darabilen tresna
|
baino
zorrotzagoa da belea lanean.
|
|
|
Saiak ongi daki hiruretako batek
|
baino
ez duela arrautza puskatuko.
|
|
|
Kenya-ko biologoek aztertu dutenez, saiak arrautzatik harrikada bat
|
baino
urrunago joaten dira, tamaina eta forma egokiak dituen jaurtigaiaren bila.
|
|
|
Harrapari handiei
|
baino
beldur gehiago diete gainerako inurri gerlariei. Beraz zenbat eta denbora gutxiago eman kanpoan hobe.
|