|
2007
|
|
|
Astrofisikaren
|
zer
esparru ikertzen dituzue Andaluziako Astrofisika Institutuan?
|
|
|
interferometriaz balia gaitezke. Horrek
|
zer
esan nahi du. Teleskopio bat Donostian jarriz gero, eta beste bat Los Angelesen, objektu astronomiko bera aldi berean beha dezakegu bietatik, eta, gainera, ikaragarrizko teleskopioa eraiki dezakegu; Donostia eta Los Angeles arteko distantzia adinakoa, pentsa.
|
|
|
Baina horrelako sistema bat ordenagailuan diseinatzea ezinezkoa da, nahiz eta neurona simulatuen kopurua askoz txikiagoa izan. Adibidez,
|
zer
egin behar du neurona bakoitzak, sarearen barruan, robot nekazari batek tomateak biltzeko garaia dela jakiteko. Inork ez daki erantzuna, baina horrek ez du axola.
|
|
|
Nola diseinatu zituzten informatikariek? Nola jakin zuten zenbat neurona erabili behar zituzten, zenbat geruzatan antolatu behar zituzten eta
|
zer
konexio zehaztu behar zituzten?
|
|
|
Teknologiak lagun dezake ikatza kontsumoa hain zikina ez izaten. Baina ikusi egin da beltzetik berderako bide horretan non gelditzen den ikatza, eta
|
zer
kolore hartzen duen.
|
|
|
Horregatik, ikatza erretzean, karbonoa oxigenoarekin batzen da, eta beste edozein erregaik baino CO 2 gehiago askatzen du. Eta CO 2 a gardena da, baina badakigu
|
zer
koloretako ondorioak dituen...
|
|
|
Laranjak, kiwiak, melokotoiak, marrubiak, gereziak, meloia, masustak...
|
zer
gozoak diren fruituak, batez ere puntu puntuan harrapatzen baditugu! Ezagutzen ditugun fruituetan, badakigu desberdintzen noiz dauden onduta eta noiz ondu gabe, eta zein den jateko memento aproposena.
|
|
|
Fruituen industrian lan egiten dutenek ere badakite
|
zer
kondiziotan jarri behar dituzten fruituak erosleen eskuetan, zenbat denbora pasatzen den fruituak jasotzen dituztenetik saltzen dituzten arte eta nola zaindu behar dituzten fruituak ahalik eta baldintza onenetan irits daitezen saltokietara. Bide hori guztia egiteko eta eroslearenganaino jateko memento aproposenean iristeko, fruituak landarean guztiz ondu aurretik bildu behar dituzte, halabeharrez.
|
|
|
EHUko Genetika, Antropologia Fisikoa eta Animalien Fisiologia sailean, aldaketa horiek guztiak neurtzen eta ikertzen dituzte: bareak zenbat hazten diren, gorputz atal bakoitzarekin
|
zer
gertatzen den, eta existitzen ez den egitura hori (emearen ugaltze aparatua) nola sortzen den, besteak beste. Azken finean, bareen hazkunde dinamika zein den ikertzen dute.
|
|
|
Telomeroen DNA sekuentziak ez du generik; beraz, ez zuten halakorik espero. Orain, baina, telomeroek RNAren ekoizpenarekin zerikusia dutela frogatu ondoren, RNA horrek
|
zer
funtzio duen ikertzen hasi dira. Izan ere, minbiziaren sorreran garrantzia izan dezakeela uste dute ikertzaileek.
|
|
|
gauez izoztutako papak egunez desizoztutakoan, zapaldu egiten zituzten azala kendu eta ura ateratzeko, eta, ondoren, eguzkitan lehortzen zituzten. Horrela, papa deshidratatua egiten zuten, eta negu gorrienean ere bazuten
|
zer
jan.
|
|
|
Gainazaleko urak berotu ziren gehien, 0,25 ºC inguru. Behaketei hobeto egokitzen zaie eskuineko taula ezkerrekoa baino, eta lehen horrek bikain erakusten du
|
zer
eragin izan duen gizakiak kliman.
|
|
|
Sistema horretan, Kuiper-en gerrikoko ehun mila gorputz ere jarri dituzte. Eta denborarekin eredu bakoitzean
|
zer
gertatzen zen ikusi dute (birtualki, hamar milioi urte igaroarazi dituzte eredu bakoitzean). Bada, simulazio horien arabera, Kuiper-en gerrikoko objektu batek Lurra jotzeko arriskua% 30 handiagoa da Jupiter egonda, gabe baino.
|
|
|
Hasteko, galdetu nahiko nizuke
|
zer
ekarri dizun ozono geruzaren zuloa aurkitu zuen Nobel sariduna izateak... zein dira alde onena eta txarrena?
|
|
|
Hala ere,
|
zer
ondorio izan ditzakeen ere eman behar dute ezagutzera. Ezin dute arazoa ezkutatu.
|
|
|
Egoera horren aurrean, Sherry Rowland nire kideari eta bioi galdera bat etorri zitzaigun burura:
|
zer
egin genezakeen konposatu horiek atmosferatik desagerrarazteko. Oso egonkorrak baziren ere, ezin genituen betiko utzi atmosferan.
|
|
|
Horretan hasi ginenean deskubritu genuen
|
zer
kalte egiten duten produktu horiek estratosferan. Gainera, orain badakigu gas horiek argi infragorria xurgatzen dutela, hau da, berotegi efektua duten gasak ere badirela, eta klima aldaketan eragina dutela.
|
|
|
Aztarnategi hauetan muga hori azaltzen da. Adibidez, tximeletek ez dute espiritronparik, ez zutelako
|
zer
xurgatu; barailak dituzte, haragijaleak izango ziren eta.
|
|
|
Izan ere, VLAk lehendik profesionaltasunean sartuta zeuden, hau da, ez zituzten amateurrek egiten. Hala ere, bazuten
|
zer
hobeturik.
|
|
|
Eta ez nolanahi, gainera. Aurrean
|
zer
duten aztertu eta gero, berentzat onena izan daitekeena aukeratzen dute, eta hari egiten diote ziztada.
|
|
|
Zer du horrek eltxoak horrenbeste erakartzeko? Eta
|
zer
dute gainerakoek horren beldurrik gabe, lasai, bizi direnek eltxo ziztadarik ez izateko?
|
|
|
Ez da intsinis pinuaren gaixotasun bakarra, baina, azkar zabaldu zenez, ezustean harrapatu zituen nekazariak. Gaur egun, ordea, Fusarium a kontrolatuta dago, eta infekzioaren aurrean
|
zer
egin behar den arautu dute agintariek.
|
|
|
Eta hori hasiera besterik ez da. Lehenengo shock hori gainditzeko gai izan baldin bada, hurrengo pausoa gorputzeko atalen batean gelditzea izango da, eta, odola
|
zer
abiaduratan doan kontuan izanik, ez da lan erraza. Azkenik, gorputzeko atal batean gelditu, zirkulaziotik irten eta beste organo batera pasatzen denean, zailtasunak izango ditu ezarri den leku horretan hazteko, ez baita bere jatorrizko organoa, eta berarentzat toki arrotza baita.
|
|
|
Eta
|
zer
botika erabil genezake. Bada, zain berrien sorkuntza eragozten duen molekula bat; adibidez, VEGF faktorea blokeatuko duen molekula bat.
|
|
|
Alde batetik, horrek balio dezake jakiteko
|
zer
mekanismo dauden edo zer RNA eta proteina tumore zelulak hain azkar ugaltzearen atzean. Beste alde batetik, RNA horiek eta horiek kodetzen dituzten proteinak pankrea minbiziaren markatzaile gisa erabil daitezke.
|
|
|
Alde batetik, horrek balio dezake jakiteko zer mekanismo dauden edo
|
zer
RNA eta proteina tumore zelulak hain azkar ugaltzearen atzean. Beste alde batetik, RNA horiek eta horiek kodetzen dituzten proteinak pankrea minbiziaren markatzaile gisa erabil daitezke.
|
|
|
Pilotu automatiko baten helburu nagusia hegazkinari horizontal eta orekan eustea da; horretarako, zeruertz lerro artifizial batez baliatzen da. Eta
|
zer
hobe giroskopio bat baino, zeruertz lerro artifizialaren bihotza izateko?
|
|
|
Oso erabilgarria da jakitea
|
zer
dagoen horizontal, zer bertikal, norantz den gora eta norantz behera. Hori dakien makina bat ez da eroriko, ez bada nahita, informazioa propultsio sistemari transmitituz gero.
|
|
|
Oso erabilgarria da jakitea zer dagoen horizontal,
|
zer
bertikal, norantz den gora eta norantz behera. Hori dakien makina bat ez da eroriko, ez bada nahita, informazioa propultsio sistemari transmitituz gero.
|
|
|
Intsektu horien hazkuntza edo garapena ikertzeaz gain, egunak pasatu ahala hilotzera
|
zer
iristen den aztertu behar da. Lan konplexua da hori, bereziki Euskal Herrian.
|
|
|
Misterioa ikertzeko, eredu informatiko berri bat sortu du Camberrako Australiar Unibertsitate Nazionalak. Eredu horretan, plaken tektonikako milioika urteko mugimenduak ikus daitezke; plaken gogortasunaren eta dentsitatearen datuak sartu, grabitateak eragin diezaion utzi eta
|
zer
gertatzen den ikusi dute. Hiru dimentsiokoa da sortu duten eredua.
|
|
|
Dena dela, ezin da esan arrain ale bakoitzaren merkurioaren
|
zer
ehuneko den metil merkurioa, ikerketek erakutsi baitute espezie bereko ale batetik bestera asko aldatzen dela. Horregatik, suposatzen da arrain espezie bakoitzak batez beste duen merkurio guztia metil merkurioa dela, badaezpada ere.
|
|
|
Ez zen erraza konturatzea ondoren
|
zer
gertatuko zen. Paperak daukan zelulosak eta azido nitrikoak merkurioarekin erreakzionatzen dute, eta merkurio fulminatoa ematen dute, detonatzaile gisa erabiltzen den substantzia leherkor bat.
|
|
|
Arazoa distantziaren eragina da. Grabitate indarra gero eta ahulagoa da, bi gorputzen arteko distantzia handitu ahala; kontua da
|
zer
abiaduratan ahultzen den. Newton konturatu zen distantzia bikoizteak ez zuela bi aldiz ahultzen indarra, baizik eta lau aldiz, eta, horregatik, indarraren formulan, distantziaren karratua jarri zuen zatitzailean.
|
|
|
Aldaketa txiki hori nahikoa izango litzateke galaxien mugimendua azaltzeko. Oso proposamen berritzailea da, eta, beraz, Newtonen formula aldatu baino lehen, ikusi nahi dute formulazio berriak
|
zer
efektu duen Lurraren orbitan. Fisikarien hipotesia zuzena bada, detektatu egingo dute efektua, eta, Newtonen formula ez ezik, materia ilunaren teoria ere berraztertu egin dute.
|
|
|
Bestela ere, osotasunean, liburuak geologoen arreta merezi du, informazio baliagarri ugari ematen baitu: klimaren gorabeherak, Pirinioen sorrera,
|
zer
bizidun zeuden garai bakoitzean...
|
|
|
Horregatik dira garrantzitsuak. Gainera, arrasto horiek aukera ematen dute ondorioztatzeko nolakoak ziren aztarnak sortu zituzten bizidunak, nola bizi ziren,
|
zer
jokabide zuten...
|
|
|
Horrela lortzen da Bose Einstein kondentsatua. Ez da erraza materia mota berri horretan
|
zer
gertatzen den ulertzea, ez baitu zerikusirik materia arruntarekin. Atomo guztiak egoera kuantiko berean daude, mailarik baxuenean.
|
|
|
Zero absolutua ulertzeko, tenperatura
|
zer
den jakin behar da lehenengo. Tenperatura materiako atomoen energia zinetikoa da.
|
|
|
Hori dena ikusita, badakigu egarriaren bidez gure gorputzak ohartarazten digula ura falta duela. Eta ez badugu edaten,
|
zer
–Gorputzak gero eta ur gutxiago izango du, eta, maila jakin batetik aurrera, ur eskasiak kaltea eragingo du.
|
|
|
Gainera, ez da oso garestia, gailu osoa metalikoa baita, eta fabrikatzeko erraza. Erradiazio ezaugarriei dagokienez, ohiko antenekin lehiatzen du, norabide antena edo isotropoa izan baitaiteke gehiago,
|
zer
nahi den.
|
|
|
Ondoren, ikertzaileek sekuentziatu diren bizidunen datuak dituen zuhaitz genealogikoan kokatzen dute jasotako informazioa. Hala, ikusten dute
|
zer
espezie dauden eta zein diren ezezagunak, eta baita nola eboluzionatu duten ere. Gehienak zuhaitz genealogikoaren antzinako garaietakoak dira, eta, bide batez, jakin dute mikroorganismoek azkarrago eboluzionatzen dutela habitat batzuetan beste batzuetan baino.
|
|
|
Galileoren hitzetan, natura matematikaren hizkuntzan idatzita dago. Horrek
|
zer
esan nahi du. Bada, naturako edozer aztertzen badugu eta hori ondo ulertzeko metodologia sortzen badugu, nahi eta nahi ez formula matematikoak sortuko ditugula.
|
|
|
Bueno, Einsteinek esan zuen, ez? Harrigarria dela matematikak
|
zer
zehaztasun duen errealitatea adieraztean. Benetan, harritzekoa da nola mimetizatzen duten errealitatea eredu matematikoek.
|
|
|
Matematikan egon ez dago amarrurik, logikari loturikoa ez bada. Matematika gizakiaren eraikuntza da, eta, horregatik, hasiera hasieratik zalantzan jar daiteke
|
zer
nolako balioa duen. Baina, behin oinarrizko ereduak eta printzipioak ontzat hartuz gero, matematikariaren metodologia eta arauak zuzen jarraituz gero, ez dago errorearendako lekurik.
|
|
|
Harrigarria da matematikak
|
zer
zehaztasun duen errealitatea adieraztean
|
|
|
Hala ere, niri galdetzen didatenean:
|
zer
da hezkuntza sistemaren garrantzizkoena. Bada, nik uste dut irakaslea dela, zeren, nahiz eta gela txikia izan, ikasle asko izan, baliabide gutxi izan..., azkenean, irakasle bikain batek irakatsi egiten baitu.
|
|
|
Bada, MPEG algoritmoek modelo psikoakustikoak erabiltzen dituzte
|
zer
datu dauden soberan neurtu, eta entzun ezin duguna kentzeko. Alde batetik, 20 Hz etik behera eta 20 kHz-etik gora dauden soinu guztiak ken daitezke zuzenean.
|
|
|
Gainera, Fourierren transformatu bidezko mikroespektroskopio infragorri bat akoplatuta duen mikroskopio optikoa erabiltzen dute, bereziki, konposatu organikoen egitura molekularra zein den ikusteko. Bereziki, zelulosazko oinarrian
|
zer
degradazio gertatu diren ikusten dute. Halaber, idazteko tinten edo papera margotzeko erabili diren pigmentuen aglutinatzaileen jatorria aztertzen dute.
|
|
|
Irudiaren prozesuak, elektronikak, optikak eta prozesu kognitiboen analisiak, beste askorekin batera, zerikusia dute sistema horien diseinuan eta erabileran. Baina...
|
zer
nolako helburua izan dezake gizaki baten begiradari jarraitzeak eta hura aztertzeak?... Areago, zer nolako sistemen eta tekniken bidez lor daiteke pertsona baten begien mugimendua ezagutzea?
|
|
|
Baina... zer nolako helburua izan dezake gizaki baten begiradari jarraitzeak eta hura aztertzeak?... Areago,
|
zer
nolako sistemen eta tekniken bidez lor daiteke pertsona baten begien mugimendua ezagutzea. Goazen galdera horiei poliki poliki erantzutera.
|
|
|
Orain arte aipatutakoarekin, eye tracking sistemek nolabaiteko aplikazioa badutela esan daiteke... baina
|
zer
da eye tracking sistema bat. Zertan datza haren funtzionamendua?
|
|
|
Era horretako batzordeek eginbehar bakoitzaren prozedurak finkatu eta arauak ezartzen dituzte, arlo guztietan infekzioen kontrako neurriak hartuz: eskuak non eta nola garbitu behar diren, ebakuntza gelek
|
zer
egoeratan egon behar duten, zaintza berezietako unitateetan lana nola egin behar den, eta abar.
|
|
|
Praktikan gauza bera da; ezin dena detektatu ez da existitzen. Baina, agian, arazoa da analisia egiteko
|
zer
teknika erabili den.
|
|
|
Erreakzioan, molekula berriak sortuko dira, eta emaitza bigarren gas kromatografo batean sartuta analiza daitezke. Erreakzioaren produktuen arabera, jatorrizko laginean
|
zer
zegoen jakin daiteke.
|
|
|
Ziurrenez, horixe da euskal literatura osoko jazokunerik erromantikoena. Aldudeko medikuaren bigarren liburuak, besteak beste
|
zer
eta eboluzionismoa darama enkriptatuta lerro artean, Piarres Lafitte ondotxo jabetu zenez. Aldudeko medikua Haeckel eta Nietzsche bezalako batzuen liburu khiretseri lotu zen. Kontuak kontu, bakardade intelektual erabatekoan higatu zen Jean Etxepareren bizitza.
|
|
|
DNAren nukleotido bakar bat aldatzen denean, eta aldaketa horrek kodetzen duen aminoazidoan ondoriorik ez duenean, mutazioa isila dela esaten da. Aminoazidoak kodetzeko hiru nukleotido behar dira, eta horien konbinazioaren arabera erabakitzen da
|
zer
aminoazido egin. Konbinazio bat baino gehiago dago aminoazido bakoitzeko, eta, beraz, litekeena da nukleotido bat aldatzea, baina aminoazido bera sortzea.
|
|
|
Proteinen funtzioa duten itxuraren eta egituraren araberakoa da; horregatik, garrantzitsua da jakitea
|
zer
egitura duten. Horretarako, ikertzaileek normalean izpiak erabiltzen dituzte.
|
|
|
Aurrena, proteinak kristalizatu egiten dituzte, eta matrize batean haren kopia asko antolatzen dituzte. Kristalak izpiak desbideratzen ditu, eta horrela sortzen den difrakzio ereduaren bitartez jakiten dute
|
zer
egitura duen proteinak. Gaur egun, sinkrotroi izeneko partikula azeleragailuen izpiak erabiltzen dituzte milaka proteinaren egitura ezagutzeko.
|
|
|
Aurrera egin aurretik,
|
zer
dira esterolen oxidoak?
|
|
|
Eta,
|
zer
gertatzen da kolesterola oxidatzean. Zer ondorio ditu?
|
|
|
Depresioa funtsean
|
zer
den jakiteko, antidepresiboen hariari tiraka egin dira aurrerakuntza asko. Hau da, botika batek eragin antidepresiboa duela ikusi, eta garunean zer aldaketa sortu dituen bilatzen da, zer hobekuntza egin dituen.
|
|
|
Depresioa funtsean zer den jakiteko, antidepresiboen hariari tiraka egin dira aurrerakuntza asko. Hau da, botika batek eragin antidepresiboa duela ikusi, eta garunean
|
zer
aldaketa sortu dituen bilatzen da, zer hobekuntza egin dituen. Antidepresiboen historiari jarraitzea ia ia depresioaren ezagutzaren historiari begiratzea da, lotu lotuta baitoaz.
|
|
|
Depresioa funtsean zer den jakiteko, antidepresiboen hariari tiraka egin dira aurrerakuntza asko. Hau da, botika batek eragin antidepresiboa duela ikusi, eta garunean zer aldaketa sortu dituen bilatzen da,
|
zer
hobekuntza egin dituen. Antidepresiboen historiari jarraitzea ia ia depresioaren ezagutzaren historiari begiratzea da, lotu lotuta baitoaz.
|
|
|
Ikertzaileen esanean, ketaminaren eragina ikusita, depresioa
|
zer
den azaltzeko hipotesi polemiko batek indarra har dezake: depresioa garuneko zelulen heriotzak eragiten du.
|
|
|
Hipotesiak hipotesi, depresioa
|
zer
den azaltzeko teoria oso eta bateratu bat da. Eta, horretarako, hamaika ikerketa daude martxan.
|
|
|
Ekograma horietan osatzen diren irudiei ekotraza deitzen zaie, eta daukaten itxura edo egituraren arabera arrainei dagokien energia desberdin daiteke. Gero, egindako arrantzetatik lortutako informazioaren arabera, energia hori zein espezieri eta
|
zer
neurritako aleei dagokien kalkulatzen da.
|
|
|
Ez dira hidrogeno atomo askeak, baizik eta molekulen parte. Baina
|
zer
molekula. NASAkoen arabera, ur molekula zen hautagai nagusia.
|
|
|
Nanohodien alorrean egindako lan bikainarengatik eman dizute XVI. Zientziaren DuPont saria. Zehazki
|
zer
ikertzen duzu?
|
|
|
Aurrera egin aurretik,
|
zer
dira nanohodiak?
|
|
|
Toxiko hitza aipatu duzunez,
|
zer
iritzi duzu nanoteknologiaren inguruan gizartean sortu den eztabaida etikoari buruz. Eta, oro har, nanoteknologiaren arriskuei buruz?
|
|
|
Musika ekipoaren txanda: on sakatu, barruan dagoen diskoko zortzigarren kanta hautatu eta ordenagailura zuzendu zara, posta elektronikoak
|
zer
ote dioen edo... Orain, pentsa ezazu besoak eta eskuak erabiltzeko arazoak dituen ezindu fisikoa zarela.
|
|
|
Efektu hori lortzeko, ordea, ondo jakin behar da
|
zer
muskulutan injektatu botoxa. Bestela, nahi ez diren ondorioak eragin daitezkeela ohartarazten du Cormenzanak, hala nola muskuluren bat eroria gelditzea.
|
|
2008
|
|
|
Non eta nola gordetzen dituzten eta
|
zer
segurtasun neurri hartzen dituzten bertatik bertara ikusteko, instalazioak bisitatzera gonbidatu gaitu Arroyok. Hala, harekin batera joan gara kontrol gelara.
|
|
|
Orduan, estalkia kendu eta pitzadurak konpondu lituzkete. Iragazitako urarekin
|
zer
egingo luketen galdetutakoan, berriz, Arroyok erantzun digu erradioaktibitatea ote duen begiratuko luketela, eta, hala balitz, tratatu egingo luketela. Hormigoia egiteko erabiliko lukete, eta beste materialak bezala gordeko lukete.
|
|
|
Newtonek berak ez zuen egin. Ez dut denbora definituko, edozeinek dakielako
|
zer
den. Einsteinek, bai, definitu zuen, baina gaiaren filosofiari ihes eginda. Erlojuak neurtzen duen hori da denbora. Logikoa.
|
|
|
Erraltegrabirrarekin eman nahi den hurrengo pausoa da aztertzea
|
zer
emaitza ematen duen lehenengo tratamendu aukera gisa hartzen hasten diren gaixoen artean. Ikertzaileen hipotesiaren arabera, erraltegrabirrak birusa errotik kendu ahal izango du sei edo zazpi urteko epean, eta, horri esker, gaixoak ez du bizi osorako tratamendurik hartu behar izango.
|
|
|
Horrez gain, erantzun bikain horiek identifikatzeko tresnak lortu ditugu. Beraz, antzeko erantzun bat sorrarazteko
|
zer
egin dezakegun ikustea da gure helburua. Hala, urte hasieratik lanean ari gara, ea terapia goiztiar batekin gai garen erantzun eraginkor bat sorrarazteko infektatutako organismoan, infekzioa bere kabuz kontrolatzeko gai izan dadin.
|
|
|
Horren ondorioa zein izan da? Bada, zientzialari guztiak ados jarri dira oinarrizko ikerketara itzultzeko, eta, hala, lanean ari dira jakiteko nola babesten duen erantzun immunologikoak, zein diren babes horren oinarriak eta
|
zer
mekanismoen bidez lortzen den.
|
|
|
Izan ere, immunologia sistema aktibatzea kaltegarria izan daiteke infekzioarentzat. Merck farmazia konpainia handiaren txertoarekin, esaterako, hori gertatu zen, baina, behintzat, saiakuntza hark balio izan du ikusteko
|
zer
kalte egin ditzaketen txertoen saiakuntzek, eta ikasgai batzuk ateratzeko.
|
|
|
Noski, txertoekin ikertzen jarraitu behar da, baina, nire ustez, jakin behar da
|
zer
gertatzen den GIB kontrolatzaileetan, eta infektatuta egon arren gaitza garatzen ez duten tximinoetan. Babes hori nola eta zergatik gertatzen den ezagutzeak aztarna asko emango dizkigu.
|
|
|
Ez edozein konposatu, ordea. Legez araututa dago
|
zer
konposatu gehi dakizkioken zementuari, zer kantitatetan gehitu behar zaizkion eta zer erabileratarako den egokia zementu bakoitza.
|
|
|
Ez edozein konposatu, ordea. Legez araututa dago zer konposatu gehi dakizkioken zementuari,
|
zer
kantitatetan gehitu behar zaizkion eta zer erabileratarako den egokia zementu bakoitza.
|
|
|
Ez edozein konposatu, ordea. Legez araututa dago zer konposatu gehi dakizkioken zementuari, zer kantitatetan gehitu behar zaizkion eta
|
zer
erabileratarako den egokia zementu bakoitza.
|
|
|
Querejetak azaldu digu labe garaietako zepak eta puzolarriak, adibidez, biek eragiten dutela zementuak poliki poliki garatzea erresistentzia hautsi gabe jasan dezakeen presio maila. Hortaz, inguruan
|
zer
duen eskuragarriago, bata edo bestea erabiliko du zementu fabrika bakoitzak.
|
|
|
Beste helburu batekin egiten hasi bazen ere, zementuaren industria aitzindaria izan zen berrerabiltze horretan. Eta, orain, ahalegin berezia egiten ari dira beste hondakin batzuek
|
zer
erabilera izan ditzaketen jakiteko, berentzat abantailak izateaz gainera ingurumena zaintzen lagunduko luketelako.
|
|
|
Inondik ere ezin da esan, beraz, zementugintza jarduera berde bat denik, baina ezin da ukatu, halaber, jatorrian ekoizpena hobetzeko asmoz hasi baziren ere hainbat neurri hartzen ingurumena gero eta gehiago zaintzeko asmoarekin lan egiten dutela. Gero, zementu horrekin
|
zer
egiten den, eta kalterik egiten duen edo ez, beste kontu bat da.
|
|
|
Azterketarekin jarraitzeko, gaur egun ingurunean dagoen TBTak
|
zer
bioerabilgarritasun duen neurtu nahi izan dute; hau da, substantzia hori zenbateraino den eskuragarri bizidunentzat, edo zenbateraino asimilatzen duten. Horretarako, imposex ik gabeko eremuetako gasteropodoak hartu, eta Pasaiako portuan sartu zituzten 75 egunez.
|
|
|
Hain zuzen, infekzio horien diagnosia egiteko erremintak eta tratamendu eraginkorrak lantzen dituzte. Izan ere, gaur egun zaila da infekzio horien diagnosia egitea, erreminta egokirik ez dagoelako eta ez delako ongi ezagutzen
|
zer
faktore erabiltzen dituzten onddoek mina eragiteko.
|
|
|
Txostenaren egileen iritziz, datuok kontuan hartu lirateke ekintza politikoetan, adibidez, erregai eta teknologiarik kaltegarrienei zergak edo ekotasak ezarriz, edota koste sozioekologiko gutxien duten elektrizitate ekoizleei pizgarriak eskainiz. Gaiak erpin asko ditu, ordea, eta ikusteko dago aurrerantzean
|
zer
neurri hartuko diren.
|
|
|
Bestalde, ardiei jatekoa emateko jadanik ez dute animalia artean ibili beharrik. Otaegik deskribatu zuen
|
zer
gogaikarria zen lehen animaliak bazkatzea: Animalien artean ibili behar izaten genuen; ardiak bustita baldin bazeuden, gu busti egiten ginen, eta ez ziguten uzten jana behar bezala ematen. Enbarazu hori saihesteaz gainera, orain askoz azkarrago egiten dute lan hori:
|
|
|
Hortaz, lanean hasi zen eskola martxan jartzeko, eta, azkenean, adostasun batera iritsi ziren frantziskotarrak, Gipuzkoako Foru Aldundia eta Itsasmendikoi, Euskal Autonomia Erkidegoko landa eremuen prestakuntzako, sustapeneko eta garapen integraleko zentroa. Lehenengoek artaldea, lurrak eta baserria jarri zituzten, orain dela hogeita hamar urte martxan jarritako artaldeak aurrera jarrai dezan, aldundiak bere gain hartu zituen instalazioak berritzeko lanak, berrikuntzei heltzea
|
zer
garrantzitsua den erakustea baitu helburu, eta azkenik, Itsasmendikoik artzainak trebatzeko instalazioak egokitu zituen, interesa duen orori ahalik eta modu praktikoenean eta hezigarrienean erakusteko nola egin daitekeen gaur egun artzaintza.
|
|
|
Jasotako datuek fenomeno misteriotsu bat ulertzen lagunduko dute:
|
zer
dela eta biratzen duen Artizarraren atmosferak planetak berak baino askoz ere azkarrago superrotazioa esaten zaio fenomeno horri.
|
|
|
Egia da, geometriak dio ezin dela Lurraren mapa perfektu bat egin esfera batena, azken batean. Baina jendeak ez du pentsatu ere egiten
|
zer
esan nahi duen horrek. Horrek esan nahi du mapa batek interesatzen zaizkigun ezaugarriei eutsi behar diela.
|
|
|
Horrek frogatzen du ezinezkoa dela mapa perfektu bat egitea. Eta ezinezkoa bada,
|
zer
–Bada, ezaugarri garrantzitsuenei eusten dieten mapak egin behar ditugu.
|
|
|
Hain zuzen ere, Euskadiko mapak edo lurralde txikien mapak egiteko UTM izeneko proiekzioa erabiltzen da. Kartografian lan egiten duten askok ez dakite
|
zer
esan nahi duen horrek, baina eskatzen diote programa informatikoari UTM erabiltzeko. UTMk Universal Transverse Mercator esan nahi du, Mercatorren zeharkako proiekzio unibertsala.
|
|
|
Horrelako egoeren aurrean daudenean, eta bietako batek irabazi behar duenean, Gonzálezek argi du zein den beti irabazlea: azken batean, kontserbatzearen alde egiten dutenek askoz indar txikiagoa dute, bai diru aldetik, bai jende kopuruari dagokionez; beraz, ez dute
|
zer
eginik.
|
|
|
Hala, haien bizimoduari buruzko informazioa jasotzen dute:
|
zer
portaera duten, zer lurraldetan ibiltzen diren, sexuen arabera nola banatzen diren espazioan, noiz eta nola egoten diren harremanetan eta abar.
|
|
|
Hala, haien bizimoduari buruzko informazioa jasotzen dute: zer portaera duten,
|
zer
lurraldetan ibiltzen diren, sexuen arabera nola banatzen diren espazioan, noiz eta nola egoten diren harremanetan eta abar.
|
|
|
Lanak lan, beharrezko neurriak egoki hartzen ez badituzte, edo hartzen uzten ez badiete, hamar urteren buruan Gipuzkoatik ere desagertu egingo da, Gonzálezen ustez: Araban eta Bizkaian
|
zer
gertatu zen ikusita, badakigu noiz dagoen muturluzea desagertzeko zorian, eta Gipuzkoan halaxe dago.
|