|
2000
|
|
|
Ez dirudi, beste batzuetan bezala, gehiegi puztu eta lehertzeko arriskurik dagoenik oraingoan. Eta ez dela gertatuko orain urte batzuk bezala, garai hartako
|
talde
nagusiak desagertu zirenean, basamortu bihurtzeko prozesua. Gaur egun badira baikor izateko arrazoiak eta sintomak.
|
|
|
Antzerki
|
talde
profesionalak, harrokeria handirik gabe eta enpresa egitura sortuta, finkatzea lortzen ari dira. Garrantzi handia du bizibide dituzten antzezlanak arrakastatsu suertatzeak, baina, tamalez, ez da beti hala izaten, eta Sarean bertan sarbidea duten antzezlan batzuek ez dituzte aurreikuspenak betetzen.
|
|
|
N emanalditik gora lortzen baitira (oraindik ere antzezgai den Florido... aparteko kasua izan da) eta euskarazkoak, sberriz, 30 lortuz gero goia jo du ordea. Horrek eragin zuzena du antzezlana aukeratu eta lantzeko garaian, erdarazko muntaiak izaten baitu
|
talde
gehienentzat lehentasun osoa. Eta hori prestaketetan eta entsegu kopuruetan uj nabarmen igartzen da.
|
|
|
Eta hori prestaketetan eta entsegu kopuruetan uj nabarmen igartzen da. Bestalde, orain arte Estatu espainiarra zen jomuga bakarra, baina hizkuntza lagun, jauzi egiteko esperientzia ere probatzen hasia da zenbait
|
talde
. Era berean, gero eta talde gehiagok, gaur egun bizirauteko modu bakarra dela jabetuta, enpresa bihurtzeko ausardia erakutsi izana pozgarria da.
|
|
|
Bestalde, orain arte Estatu espainiarra zen jomuga bakarra, baina hizkuntza lagun, jauzi egiteko esperientzia ere probatzen hasia da zenbait talde. Era berean, gero eta
|
talde
gehiagok, gaur egun bizirauteko modu bakarra dela jabetuta, enpresa bihurtzeko ausardia erakutsi izana pozgarria da. Baina egitura hori sortu eta funtzionamendurako eustea oso zaila dela antzematen hasi dira bide honetan aitzindari diren euskal talderik sendoenak.
|
|
|
Fenomeno bitxia ekarri dio
|
talde
profesionalen gorakada eta arrakasta honek aktoreen bizimoduari. Denok dakigu aktoreek emanaldiko izaten dutela irabazpidea, eta gehienetan ez dela oso kopuru handia izaten.
|
|
|
Denok dakigu aktoreek emanaldiko izaten dutela irabazpidea, eta gehienetan ez dela oso kopuru handia izaten. Egia da
|
talde
horiek emanaldi kopuru handi samarra bermatzen dutela gehienetan, baina aktoreak milaka kilometro egiten hasi dira askotan emanaldi bakarra eskaini eta berriz ere bueltan etortzeko. Eta ez dirudi bizimodu horri luze eusteko modurik dagoenik.
|
|
|
Bestalde, antzerki amateurrak ez ditu une gozoak bizi. Tradizio handiko
|
talde
asko aritzen ziren lanean Euskal Herrian, baina gaur egun oso gutxi dira obra berria prestatzen ausartzen direnak. Horren adibide garbia Azpeitiko Antzerki Jaialdia da, antzerki amateurraren berariazko eremua izana, gaur egun ia testimoniala bihurtu da euren parte hartzea eta antzerki talde profesionalek osatzen dute ia guztiz kartelera.
|
|
|
Tradizio handiko talde asko aritzen ziren lanean Euskal Herrian, baina gaur egun oso gutxi dira obra berria prestatzen ausartzen direnak. Horren adibide garbia Azpeitiko Antzerki Jaialdia da, antzerki amateurraren berariazko eremua izana, gaur egun ia testimoniala bihurtu da euren parte hartzea eta antzerki
|
talde
profesionalek osatzen dute ia guztiz kartelera. Arrazoiak ematea ez da zaila.
|
|
|
Baina azken batean, hori dena gertatzearen arrazoia, erakunde publikoen babes falta da eta, era berean, halako taldeentzako antzoki sare bat ez antolatzea, prestatzen diren lanak eskaintzeko aukera izateko. Horrekin batera, antzerki
|
talde
profesionalek eta ikus entzunezko komunikabideek herriz herri maila amateurrean aritzen ziren aktoreak, gazteak zein beteranoak, talde hauei zurrupatu izana ere bada lanerako oztopo, jakina baita horregatik ez direla afizionatuaren esparrutik behin betiko ateratzen. Zirkuitu
|
|
|
Baina azken batean, hori dena gertatzearen arrazoia, erakunde publikoen babes falta da eta, era berean, halako taldeentzako antzoki sare bat ez antolatzea, prestatzen diren lanak eskaintzeko aukera izateko. Horrekin batera, antzerki talde profesionalek eta ikus entzunezko komunikabideek herriz herri maila amateurrean aritzen ziren aktoreak, gazteak zein beteranoak,
|
talde
hauei zurrupatu izana ere bada lanerako oztopo, jakina baita horregatik ez direla afizionatuaren esparrutik behin betiko ateratzen. Zirkuitu
|
|
|
Zorionak, oso albiste laburpen baliagarria egiten dute. Eta Argia koen antzera, beste hainbat enpresa eta
|
talde
ilusioz ari dira ziberespazioko
|
|
|
Gertakari hauek gogoeta eragin eta geure izpiritu kritikoa zorroztu ligukete, ongi baino hobeki salatzen baitute zer nolako harreman arriskugarria ezar daitekeen zientzien —batez ere giza zientzien— eta
|
talde
nagusien interes ekonomiko politikoen artean, zientzi ikerketen objektibotasunaren eta legeen berdintasunaren kaltean.
|
|
|
silababakarrak (txinera edo vietnamera, adibidez), eranska riak (esaterako, euskara, hungariera, georgiera edo kitxua) eta malgukariak (indoeuroparrak eta semitarrak). Garai honetan uste zen, tolesgabeki, hiru mota hauek mintzamenaren aurrerabidearen hiru mailari zegozkiola, hau da, aipaturiko
|
talde
horien artean bazela behetik gorako eskala bat, silababakarrak atzeratuenak eta malgukariak garatuenak eta osamaituenak izanik.
|
|
|
Ekimen honen sustatzaileak hasiera hasieratik jabetu ziren lantzen ari ziren proiektuaren helburuak epe luzera begira landu behar zirela, eta ezinbestekoa zela zutabe sendoetan oinarritzea. Horretarako lan
|
talde
berri bat sortu zuten, kazetaritzan, publizitatean eta marketinean arituko zirenak.
|
|
|
Aipatu dugu, dagoeneko, gure mendebaldeko gizarte guztietako geroz eta nabarmenagoa den ezaugarrietariko bat kultur aniztasuna edota multikulturalismoarena dela. Mendebaldeko herrialdeetan (kokatuta gaudeneko esparru geografiko eta soziokulturalera mugatzearren) sinesmen erlijioso ezberdinak dituzten
|
talde
bat baino gehiago ohi dago (kristauak, musulmanak, judutarrak, eta abar); bizitza estilo arras diferenteak dituzten taldeak (azpikulturak, kontrakulturak, eta abar) aurkitzea geroz eta normalagoa da; sarri askotan, jatorri etniko ezberdinetako talde anitz ere badago(, asiarrak, turkiarrak, hegoamerikarrak, eta abar; hauexek dira estatu etnianitzak edota polietnikoak bezala ezagutzen direnak); mun... Aipaturiko giza talde hauek guztiak" talde orohartzaileak" (grupos comprehensivos) dira (Margalit eta Raz, 1998) edota, terminologia aldatuz baina ideia bera adieraziz," kultura sozietalak" (culturas societales) osatzen dituzte (Kymlicka, 1996).
|
|
|
Aipatu dugu, dagoeneko, gure mendebaldeko gizarte guztietako geroz eta nabarmenagoa den ezaugarrietariko bat kultur aniztasuna edota multikulturalismoarena dela. Mendebaldeko herrialdeetan (kokatuta gaudeneko esparru geografiko eta soziokulturalera mugatzearren) sinesmen erlijioso ezberdinak dituzten talde bat baino gehiago ohi dago (kristauak, musulmanak, judutarrak, eta abar); bizitza estilo arras diferenteak dituzten taldeak (azpikulturak, kontrakulturak, eta abar) aurkitzea geroz eta normalagoa da; sarri askotan, jatorri etniko ezberdinetako
|
talde
anitz ere badago(, asiarrak, turkiarrak, hegoamerikarrak, eta abar; hauexek dira estatu etnianitzak edota polietnikoak bezala ezagutzen direnak); munduko ia herrialde guztiak (Islandia eta Korea biak aipatzen ohi dira salbuespen gisa) nazio ezberdinez osaturiko estatuak dira, askotan (baina ez halabeharrez) hizkuntza bereizgarri nagusi bezala dutela. Aipaturiko giza talde hauek guztiak" talde orohartzaileak" (grupos comprehensivos) dira (Margalit eta Raz, 1998) edota, terminologia aldatuz baina ideia bera adieraziz," kultura sozietalak" (culturas societales) osatzen dituzte (Kymlicka, 1996).
|
|
|
Mendebaldeko herrialdeetan (kokatuta gaudeneko esparru geografiko eta soziokulturalera mugatzearren) sinesmen erlijioso ezberdinak dituzten talde bat baino gehiago ohi dago (kristauak, musulmanak, judutarrak, eta abar); bizitza estilo arras diferenteak dituzten taldeak (azpikulturak, kontrakulturak, eta abar) aurkitzea geroz eta normalagoa da; sarri askotan, jatorri etniko ezberdinetako talde anitz ere badago(, asiarrak, turkiarrak, hegoamerikarrak, eta abar; hauexek dira estatu etnianitzak edota polietnikoak bezala ezagutzen direnak); munduko ia herrialde guztiak (Islandia eta Korea biak aipatzen ohi dira salbuespen gisa) nazio ezberdinez osaturiko estatuak dira, askotan (baina ez halabeharrez) hizkuntza bereizgarri nagusi bezala dutela. Aipaturiko giza talde hauek guztiak"
|
talde
orohartzaileak" (grupos comprehensivos) dira (Margalit eta Raz, 1998) edota, terminologia aldatuz baina ideia bera adieraziz," kultura sozietalak" (culturas societales) osatzen dituzte (Kymlicka, 1996). Nolanahi ere, adierazpen bi hauek (talde orohartzaileak eta kultura sozietalak) errealitate berberaz dihardute:
|
|
|
Aipaturiko giza talde hauek guztiak" talde orohartzaileak" (grupos comprehensivos) dira (Margalit eta Raz, 1998) edota, terminologia aldatuz baina ideia bera adieraziz," kultura sozietalak" (culturas societales) osatzen dituzte (Kymlicka, 1996). Nolanahi ere, adierazpen bi hauek(
|
talde
orohartzaileak eta kultura sozietalak) errealitate berberaz dihardute: giza talde horien kulturak bere eramaileen gustuak eta aukerak itxuratzen ditu neurri esanguratsu batean, beraien nortasunei euskarri sendoak ere eskaintzen dizkielarik.
|
|
|
giza talde horien kulturak bere eramaileen gustuak eta aukerak itxuratzen ditu neurri esanguratsu batean, beraien nortasunei euskarri sendoak ere eskaintzen dizkielarik. Horren adibiderik nabarmenenak
|
talde
etniko, erlijioso eta nazionalak dira. Talde hauek izango lirateke, gure ustez, babes kulturalerako hautagairik egokienak.
|
|
|
Bere historian zehar, greziar mundu klasikotik gure egunetara arte, demokraziaren teoriak legearen aurrean gizakiak berdinak direla azpimarratu du9 Gaur egun, ordea, kontuan harturik klase, etnia, genero, erlijio edota kultura jatorri ezberdinak dituztela eta
|
talde
batzuk pribilegiatuak direla beste batzuk zapaldurik dauden bitartean, gizabanakoak berdinak balira bezala tratatzea bidegabekeria bat izan daiteke. Gizarte modernoetan, beraz, gizabanakoari taldearen araberako eskubideak bereiztea eskakizun zilegia izan daiteke.
|
|
|
Eskakizun hauek autoritateak" ekintza positiboa" delako neurri multzo bat onartzera eraman ditzakete. Oro har, ekintza hauek, historia, etorkin etniko zein sozial, genero, erlijio edota
|
talde
kultural batekoa izateagatik beraien buruak antzinatik bazterturik ikusi dituzten gizabanakoak gizartearen patu kolektiboan benetan parte har dezaten dute helburutzat. Beste hitzetan esanda, gizartekideak hiritartasunaren idealera hurbildu daitezen kontsideratu behar zaie, ez indibiduo abstraktuak, isolatuak bezala, baizik eta giza talde ezberdinekin lotura estuak dituzten indibiduoak bezala.
|
|
|
Beste hitzetan esanda, gizartekideak hiritartasunaren idealera hurbildu daitezen kontsideratu behar zaie, ez indibiduo abstraktuak, isolatuak bezala, baizik eta giza talde ezberdinekin lotura estuak dituzten indibiduoak bezala. Estatuak esku hartu behar du aipaturiko
|
talde
horiek orohartzaileak direnean, defentsa premia larrian daudenean eta, aldi berean, bere kideen askatasuna eta errespetua babesten dutenean. Esku hartzeko modu bat (ez bakarra) ekintza positiboaren bidez burututakoa da.
|
|
|
Orain arte,
|
talde
orohartzaileak kanpoko kulturekiko defentsa neurriak (besteak beste, ekintza positiboaren bidez zuzenduak) hartzeko hautagairik egokienak direla argudiatu dugu. Neurri hauen helburuetariko bat gizabanakoari bizimodu onaren aukera ahalbidetzea da.
|
|
|
Aipagarria den umiliazioaren ezaugarri bat bere izaera kutsagarria da. Gizaki jakin bat jokabide umiliagarriaren biktima zuzena ez bada ere, biktimekin identifikatzen ahal da, adibidez
|
talde
kultural bereko kideak direlako. Esate baterako, bere ikasketa guztiak hizkuntza gutxiagotuan burutu dituzten ikasleak unibertsitatera iristen direnean eta han ezin dutenean beraien hizkuntzan estudiatzen segitu (demagun legediak eskubide hori errekonozitzen duela), orduan ikasle horiek umiliaturik sentitzeko arrazoi sendoak dituzte.
|
|
|
8 Kymlickak
|
talde
etnikoak eta nazionalak ez direla nahastu behar azpimarratzen du behin eta berriro. Lehenengoak inmigrazioaren emaitzak dira, gizarte polietnikoak sortuz; talde nazionalak, beste alde batetik, estatu baten barnean elkarren ondoan edota elkarrekin nahastuta bizi diren kultura ezberdinetatik jaiotzen dira.
|
|
|
8 Kymlickak talde etnikoak eta nazionalak ez direla nahastu behar azpimarratzen du behin eta berriro. Lehenengoak inmigrazioaren emaitzak dira, gizarte polietnikoak sortuz;
|
talde
nazionalak, beste alde batetik, estatu baten barnean elkarren ondoan edota elkarrekin nahastuta bizi diren kultura ezberdinetatik jaiotzen dira. Kontuan izanik hurbilen daukagun errealitatea, gure arreta talde nazionaletan kontzentratuko da idazki honetan.
|
|
|
Lehenengoak inmigrazioaren emaitzak dira, gizarte polietnikoak sortuz; talde nazionalak, beste alde batetik, estatu baten barnean elkarren ondoan edota elkarrekin nahastuta bizi diren kultura ezberdinetatik jaiotzen dira. Kontuan izanik hurbilen daukagun errealitatea, gure arreta
|
talde
nazionaletan kontzentratuko da idazki honetan.
|
|
|
Xede hori abiapuntutzat hartuta, estatuak esku hartu luke gizabanako guztien autodeterminazioa praktikan bermatzeko, eta ez soilik dagoeneko merkatu soziokulturalaren aldetik babesturik dagoen talde kulturaletako kideena. Autore hauen ustez, esparru politiko beraren barruan eta elkarren ondoan edota elkarrekin nahastuta bizi diren
|
talde
kulturaletako kideek (beste hitzetan esanda, multinazionalak diren estatuetako edota multikulturalak diren gizarteetako kideek) eskubidea daukate beraien kulturek botere publikoaren babesa izan dezaten6.
|
|
|
• Zeintzuk dira babesa merezi duten
|
talde
kultural horiek?
|
|
|
Babes kulturalerako
|
talde
hautagaiak
|
|
|
331) 5 Komunitaristek, hala nola perfekzionistak diren liberalek (Raz, Kymlicka), aitzitik, bizimodu onaren horizonteak ematen dizkigun ingurune kulturala babestu beharreko ondarea dela argudiatzen dute, gizabanakoa benetan autodetermina dadin nahi badugu, behintzat. Xede hori abiapuntutzat hartuta, estatuak esku hartu luke gizabanako guztien autodeterminazioa praktikan bermatzeko, eta ez soilik dagoeneko merkatu soziokulturalaren aldetik babesturik dagoen
|
talde
kulturaletako kideena. Autore hauen ustez, esparru politiko beraren barruan eta elkarren ondoan edota elkarrekin nahastuta bizi diren talde kulturaletako kideek (beste hitzetan esanda, multinazionalak diren estatuetako edota multikulturalak diren gizarteetako kideek) eskubidea daukate beraien kulturek botere publikoaren babesa izan dezaten6.
|
|
|
Euskal nazionalismoak bere nahi garrantzitsuenetako bat lortu zuen horrenbestez. Bertoko beste
|
talde
errepublikarrei, berriz —elkarren arteko tirabirak gorabehera—, Euskadiren kanpo proiekzioaren une historiko baten protagonistak izatea ekarri zien. Orduan gauzatutakoa Eusko Jaurlaritzak 40ko eta 50eko hamarkadetan egiten jarraituko zuenaren oinarri bihurtu zen.
|
|
|
Zoritxarrez, gure herrian ez ziren planteamendu hauek justifikatzeko beharrezko baldintzak betetzen: unibertsitaterik gabe, euskararen irakaskuntza erabat baztertuta, populazio euskaldun gehiena analfabetismoan murgilduta, Euzko Gogoa ren bidea intelektual
|
talde
txiki batena izan zen, apenas ondorioak jaso zituena. Gaur egun, urteak igaro ondoren, aldizkari honekin oraindik ordaindu gabeko zor handi bat dugu, mitikoa bihurtu den izengoitia inoiz ez baita berriro ere berrargitaratu eta publikazio osoa eskuratzea zaila baita.
|
|
|
Beste maila batean, gatazka aurrera zihoan arabera, poliki poliki beste alderdi eta
|
talde
politikoek ere egoitzak
|
|
|
Menturaz, aldatzekoa izango litzateke egiletzaren lan modua. Taldea ikusten dut nik hor ezinbesteko,
|
talde
lana baita, ene aburuz, egungo Euskal Herriak bibliografia kontuetan behar duena. Talde lana, baliabide teknikoez ondo hornitua.
|
|
|
Horiek, dudarik ez, erantzuten zailak. Nor hori aintzat hartuz gero, bistan da, lehen esan legez, norbanakoarena baino gehiago,
|
talde
lana dela hori. Egileak nortzuek izan behar duten zehazteko abagunean, jakina, apartera joan beharrik ez, dagoeneko batzuk jardunbidean ari direlako:
|
|
|
Egileak nortzuek izan behar duten zehazteko abagunean, jakina, apartera joan beharrik ez, dagoeneko batzuk jardunbidean ari direlako: Joan Mari Torrealdairen lan eskerga, Eusko Ikaskuntza, Azkue Biblioteka edota besterik gabe sor daitekeen lan
|
talde
berria. Azken horretan, zeresanik ez, beren beregi jokatu behar, diruz egoki hornitu, eta etorkizunerako egitasmo sendo batez ehotu.
|
|
|
Labur zurrean, no rtasun horretan
|
talde
lana eta diru publikoa (neurri handi batean bederen).
|
|
|
Juana Iturraldek, Miren Vidaurrek eta Jesus Aranak. Bestalde, arestiko hiru horiez gain, honakoak ere
|
talde
teknikoko kideak izan dira: Liburutegi Nagusiaren Bulegoko burua (Juan Francisco Elizari), Liburutegien Sarearen Bulegoko burua (Asun Maestro), eta Antolaketa eta Informazio Sistemen Zuzendaritza Nagusiaren ordezkariak (Carmen Miral eta Miguel Condearena).
|
|
|
Proiektua aurrera eramateko,
|
talde
horrek lanerako dokumentuak prestatu eta talde bati aurkeztu dizkio kontrasterako. Talde horretan parte hartu dute Kultura Zuzendaritza Nagusiko zuzendaritzako kideek (Tomas Yerro, Jose Ortega eta Carmen Jusue jaun andreak buru zirela), beste erakunde batzuen ordezkariek (Udal eta Kontzejuen Federazioa; Toki Administrazioko Zuzendaritza Nagusia; Nafarroako Kulturaren Kontseilua; Ondare Historikoaren Zerbitzua), eta, azkenik, Nafarroatik kanpoko liburuzainek, plangintzan eta kudeaketan duten esperientziagatik aukeratuak (Eulalia Espinas, Nuria Ventura eta Magdalena Vinent).
|
|
|
Proiektua aurrera eramateko, talde horrek lanerako dokumentuak prestatu eta
|
talde
bati aurkeztu dizkio kontrasterako. Talde horretan parte hartu dute Kultura Zuzendaritza Nagusiko zuzendaritzako kideek (Tomas Yerro, Jose Ortega eta Carmen Jusue jaun andreak buru zirela), beste erakunde batzuen ordezkariek (Udal eta Kontzejuen Federazioa; Toki Administrazioko Zuzendaritza Nagusia; Nafarroako Kulturaren Kontseilua; Ondare Historikoaren Zerbitzua), eta, azkenik, Nafarroatik kanpoko liburuzainek, plangintzan eta kudeaketan duten esperientziagatik aukeratuak (Eulalia Espinas, Nuria Ventura eta Magdalena Vinent).
|
|
|
Plan estrategikoak, jakina denez, erakundeek epe ertain eta luzera begira izan behar dituzten jomugak finkatzeko lantzen dira. Horregatik, landutako agiriak aztertzeko Vianako Printzea Erakundearen zuzendaritza
|
talde
berriak bere denbora hartu izanak, ez du inola ere horien bideragarritasuna baliogabetzen. Bestalde, etorkizuneko Nafarroako Liburutegi Nagusiaren kokapenaren auzi polemiko eta korapilatsua, dirudienez, orrialde hauetan adierazten denaren guztiz aurkako zentzuan ebatzi da.
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoan, profesional gehienak jatorrian beste adarretatik datoz (Historia, Filologia...), gure unibertsitateak horrelako titulaziorik ez baitu eskaintzen. Horrela, bere funtzioak ongi bete ahal izateko, profesional
|
talde
hau bere kabuz eta esfortzu handiz egunero lan honetarako prestatzen ari da.
|
|
2001
|
|
|
Bide politikoari begira, UPNk eta Nafarroako Gobernuak —Miguel Sanzek ederki ordezkatuak, zurituak eta bideratuak— erakutsia zuten euskal kulturari dioten higuina, ezinikusia eta gorrotoa. Denon mesederako ziren bide seinale elebidunak espainiera hutsean ager zitezen dirua xahutzeko prest dagoen politikari
|
talde
batengandik ezin espero ekintza hori asmo hutsen errebindikapena besterik ez izatea. Te rrorismo kulturala edo terrorismoaren kultura aplikatu du UPNk aurten euskal kutsua edo euskal kulturarekin lotura duen edozein eragileren aurka.
|
|
|
Genero eta era guztietako laurogeitik gorako jaialdi antolatzen dira urtero zazpi herrialdeetan. Sarea ekimenak festibal horietatik kanpoko emanaldi ugari bermatzen die antzerki taldeeiEAEn (helburua eskaintza hori antzoki eta
|
talde
gehiagori egiteak behar luke izan). Kultur Errotak, Korrikak eta beste hainbat egiturak formatu txikiko lanak bideratzen dituzte.
|
|
|
Kultur Errotak, Korrikak eta beste hainbat egiturak formatu txikiko lanak bideratzen dituzte. Eusko Jaurlaritzak urtero banatzen dituen dirulaguntzakjasotzeko gero eta antzerki
|
talde
gehiago aurkezten dira eta lanen kalitatea ere hobetzen ari da.
|
|
|
Oraingoz maila apala duten
|
talde
berriak ere sortzen ari dira, hainbat urtetan talde profesional berberak aritu eta gero. Lehorteari amaiera eman diote sortu berriak diren Dar Dar eta Kanpingags taldeak.
|
|
|
Oraingoz maila apala duten talde berriak ere sortzen ari dira, hainbat urtetan
|
talde
profesional berberak aritu eta gero. Lehorteari amaiera eman diote sortu berriak diren Dar Dar eta Kanpingags taldeak.
|
|
|
Kafe antzerkiaren bidetik jo dute beste aktore askok, beren burua enpresa bihurtuz (modu bakarra lan txikiak kaleratzeko gaur egun), eta emaitzak datorren urtean ikusiko dira. Antzerki eskoletatik sortzen diren
|
talde
berriek (Getxoko Antzerki Eskolako 96 Unicornios, kasu) argi pixka bat ekarri diote orain arte berri gutxi zituen arte alor honi.
|
|
|
Kritiken artean, euskaraz aritzea ez dadila izan aitzakia hutsa dirulaguntzak jasotzeko eta amaiera eman dakiola
|
talde
askok antzezlan bat prestatzerakoan izaten duten irizpideari: antzezlana espainieraz muntatu (hiru bat hilabete) eta gero, hilabete eskasean haren euskarazko ordaina egitea (maiz samar estreinatu dira euskarazko bertsioak pase oso bakar bat egin ondoren).
|
|
|
Kritikagarria da, hein berean, edo gutxienez penagarria, euskara hutsean jarduten zuten taldeek ere hemendik aurrera proposamen elebidunak egitea, bai euskal merkatua txikia delako, bai enpresa moduan bizirauteko eta bai laguntzak emateko baldintzen artean kanpora (Espainiara) eramateko modukoak izateko. Okerrena,
|
talde
horietakoren baten adierazpenak, horrela beren jardueran euskararen normalizazioa iritsi dela esanez. Itsu behar du, no rmalizatu den bakarra espainierazko jarduera dela ez ikusteko.
|
|
|
Euskal Herria zeharkatu zuen Korrikaren harira sorturiko Komeriakamuntaia bide egokia izan zen Pirinioen alde bietako aktoreak Tentazioaren ekoizpen honetan biltzeko. Bide beretik etorri da, antza, Azika txotxongilo
|
talde
profesional berria (Lapurdi, Nafarroa Behereko eta Zuberoako lehendabiziko talde profesionala ote?), Ipar Euskal Herriko kideek osatua (Kukubiltxo taldearen itzalean) eta Kon tua konta zan lehendabiziko muntaia Pirinioen bi aldeetara aurkeztuko duena.
|
|
|
Euskal Herria zeharkatu zuen Korrikaren harira sorturiko Komeriakamuntaia bide egokia izan zen Pirinioen alde bietako aktoreak Tentazioaren ekoizpen honetan biltzeko. Bide beretik etorri da, antza, Azika txotxongilo talde profesional berria (Lapurdi, Nafarroa Behereko eta Zuberoako lehendabiziko
|
talde
profesionala ote?), Ipar Euskal Herriko kideek osatua (Kukubiltxo taldearen itzalean) eta Kon tua konta zan lehendabiziko muntaia Pirinioen bi aldeetara aurkeztuko duena.
|
|
|
Fort George zaharra eta Chisasibi berria ezagutu dituztenak ez dira erraz egoera berrira ohitzen. Chisasibiko zaratak, hautsa eta bizimodu oroko rra jasan ezinik, oraindik sasoian dauden amona
|
talde
batek Fort Georgeko etxeak zaharbe rritu eta uda bertan ematea erabaki du, geuk ikusi ahal izan genuenez. Amonekin batera iloba asko joan dira.
|
|
|
Ezagunak dira natibo amerikar herriek XIX. eta XX. mendeetan pairatu dituzten arazoak:
|
talde
nahiz norbanako mailako dislokazioa, balioen puskaketa, pobrezia, alkoholismoa, estima falta, langabezia, gizarte soldatarekiko mendekotasuna, eta abar. Chisasibin (Quebec) ere ez zen horrelakorik falta izan.
|
|
|
1981 urtean Osasun Mundu Erakundearen eta Nazio Batuen aurrean aurkeztu zituzten beren salaketak. Geroztik, etengabe aritu dira nazioarteko mota guztietako elkarteekiko harremanetan, haien artean
|
talde
ekologistekin eta giza eskubideen eta herri indigenen aldekoekin.
|
|
|
Gaur egungo Kanadak bi
|
talde
kolonizatzaile nagusi izan zituen: ingelesak eta frantsesak.
|
|
|
" De la celestial Sion/ donde habitas y nos ves,/ Ma dre de Dios de Codes,/ echanos tu bendicion". Gure mendi
|
talde
horri ere La celestial Sion deitzen genion.
|
|
|
egunaren oihartzuna soilik entzun zen konpromisoa betidanik hartuta dutenengan; edo, beste ikuspuntu batetik begiratuta, kulturalki eta politikoki euskal izate eta nortasunaren alde daudenengan baino ez. Argi eta garbi dago egun horren berri ez duela izan
|
talde
horietatik urrun dagoen jende ugariak.
|
|
|
Datu hauek ez dute ukatzen, jakina, denetariko mafia, narkotrafikatzaile, pedofilia zale edo legez kanpoko taldeak sareaz baliatzen direnik, baina ezin ere uka, aldez aurretik eta edozenbat urtetan
|
talde
berberoriek telefonoa, faxa edo posta erabili izan dutena eta erabilpen horrek ez dituela sekula komunikabide sistema klasikook auzitan jarri.
|
|
|
Ez du merezi gehiegi luzatzea
|
talde
politikoetako ordezkarien iritzietan, behin eta berriz agertu baitira komunikabide guztietan.
|
|
|
Hango literatura plagiatu dute batzuek hemen, esan dezagun bidenabar. Katalunian, hori da bestea, oposizio linguistikoa
|
talde
eta elkartetan bildua dago, hastapenean esan dugun bezala.
|
|
|
Nahiz eta gaur izen txarra duen diskriminazio kontzeptuak, urtetan demokrazia errealaren mekanismo konpentsatzaile gisa ulertu izan da. Gizarte
|
talde
ahul eta marginatuen aldeko neurriak hartzea da diskriminazio positiboa. Hizkuntzaren kasuan, bi hizkuntzen artean, ahulenari laguntzak eskaintzea esan nahi du.
|
|
|
Horrela planteatuta irteera gabeko kale itsura garamatza liberalismo tradizionalaren ikusmolde horrek. Hizkuntz komunitateen inguruan tesi liberala berrikusten ari dira
|
talde
asko. Kymlicka austrokanadarra aipatu du kritiko batek edo bestek.
|
|
|
Lauga rrena litzateke hizkuntz eskubideei dagokiena. Lehenik, eskubide zibilak; bigarrenik, eskubide politikoak; hirugarrenik, eskubide sozialak; eta laugarren belaunaldikoak dira eskubide linguistiko kulturalak,
|
talde
eskubide gisa ulertuta.
|
|
|
" Iritzi argitaratu" honen sortzaileak identifikatze aldera, bi
|
talde
nabarmen bereiz daitezke: politikariak eta besteak.
|
|
|
Hain zuzen ere gure ekipoak nola jokatu behar duen ikas dezan. Nekez ukatuko du inork
|
talde
hori badela, demasako indarra duela. Lan honek geure estrategia eta taktikak antolatzeko balioko al digu!
|
|
|
euskalgintza (hitzaren borobiltasun osoan), ez osorik, baina bai hainbat gune zein inguruneetan, txepelaraztea lortu du, desaktibatu ez, baina barne beldur eta liskarrak piztu egin ditu nola hala. Aipatu eta azpimarratu beharrekoa da Entzutegi Nazionaletik azken hilabeteotanha rtutako erabakien presentzia eta presioa, non euskalgintzako
|
talde
eta norbanakoak 18/ 98 zenbakidun Sumario ezagunean txertatu dituen, talde armatuarekin harremana zein kidetza dutelakoan. Herri ukapenerako estrategia zabal eta estruktural baten mugimendu taktiko egokitua, jantzi judizialaz mozorrotua.
|
|
|
euskalgintza (hitzaren borobiltasun osoan), ez osorik, baina bai hainbat gune zein inguruneetan, txepelaraztea lortu du, desaktibatu ez, baina barne beldur eta liskarrak piztu egin ditu nola hala. Aipatu eta azpimarratu beharrekoa da Entzutegi Nazionaletik azken hilabeteotanha rtutako erabakien presentzia eta presioa, non euskalgintzako talde eta norbanakoak 18/ 98 zenbakidun Sumario ezagunean txertatu dituen,
|
talde
armatuarekin harremana zein kidetza dutelakoan. Herri ukapenerako estrategia zabal eta estruktural baten mugimendu taktiko egokitua, jantzi judizialaz mozorrotua.
|
|
|
Urtetan era bateko edo besteko mugak jarri ondoren, ez dute lortu euskararen aldeko herri gogoak atzera egiterik, horregatik orain saiatzen ari diren bidea, euskara eta euskararen alde lanean ari diren hainbat
|
talde
eta erakunde kriminalizatzea da, inolako oinarririk ez duten adierazpenak eta konnotazio jakin batzuk atxikirik. Kriminalizazioarena da euskara erasotzeko aurkitu duten argudio salgarriena eta zuzenena egoera politiko nahasi honetan.
|
|
|
Erasook badute halaber zeharkako beste eragin kezkagarri bat. Bigarren ondorioa, beraz, euskara bera eta euskararen alde diharduten
|
talde
eta elkarteak kriminalizatuz, euskararen aldekoak diren edo behar luketen hainbat jarrera, zer gertatuko beldurrez, epeltzea eta neutralizatzea da. Alegia, jadanik mehatxutan soilik ez, baizik eta zigor neurri konkretutan bilakatzen ari diren adierazpenen bidez, erakunde publiko, pribatu zein norbanako askoren ekimenak apaldu edota moteltzeko joera eman liteke, beren jarduerak izan ditzakeen irakurketa politiko etajudizialaren beldur.
|
|
|
Honetaz gain beste bi gauza gehitu daitezke: hizkuntzaren inguruan mugitzen diren zenbait
|
talde
eta erakunderen tentazioa hizkuntzaren defentsaz jabetzeko, alde batetik; eta euskara ETAren indarkeriarekin estu lotua den zerbait bezala azaltzea, bestetik.
|
|
|
Esandako guztiaren ondoren, erants dezagun honakoa ere: historikoki aniztasun kultural, linguistiko edoedonolakoarekiko uzkur izan diren
|
talde
politikoei gehiengo direla jakiteak ematen dien prepotentziak ere bere lana egin du. Xede nagusia diferentzia itxuragabetzea da, bakarra eta uniformea goretsiz eta, ahal balitz, inposatuz.
|
|
|
Estrategia ezberdinak erabili genituzke. Lehendabizikoa eta garrantzitsuena izango litzateke euskararen kontra ez dauden eragile,
|
talde
, erakunde, instituzio guztion adostasunezko plataforma bat lortzea (gutxieneko puntuekin, guztiok onartuko genituzkeenekin).
|
|
|
b) Barne muinari dagokionez, nahiko nuke nik euskalgintza malguagoa eta erosoagoa, azken urteotan erakutsi duen itxiera horretatik aldendua. Badirudi, oro har, euskalgintza interes jakineko
|
talde
batzuen zeregina dela eta horren inguruko gorabeherak oinarrizkoenak. Bes teaez da onartzen —ez da aipatzen ere, badaezpada— etanorberarena da nagusi, lehen izatekeriazo ro batetik abiatuta.
|
|
|
Orain arte hiriburu inperialek kanpoko lurraldeetatik etorritako gortesauak erakartzen zituzten. Kanpoko enpresen zerbitzura daudenak, kanpoko
|
talde
minoritarioak eta globalki antolatutako presio taldeak erakartzen zituen Washingtonek. Hiritarrak ez daude, Erroman bezala, goiarraza batean mugaturik.
|
|
|
Narmada ibaiaren aldeko deia Arundhati Roy-ren ahotsean (Itoizko kasuarekin lotuta), Jose Bove-ren Confederation Paysanne erakundea, Sierra Club, Ralph Nader edo Lori Wallach en ekologismoa, nazioarteko Herrien Ekintza Globala mugimendua eta hainbat
|
talde
eta korront e9 Mugimendu eta talde hauetan datza sistema globalitarioen aurkako itxaropena.
|
|
|
Narmada ibaiaren aldeko deia Arundhati Roy-ren ahotsean (Itoizko kasuarekin lotuta), Jose Bove-ren Confederation Paysanne erakundea, Sierra Club, Ralph Nader edo Lori Wallach en ekologismoa, nazioarteko Herrien Ekintza Globala mugimendua eta hainbat talde eta korront e9 Mugimendu eta
|
talde
hauetan datza sistema globalitarioen aurkako itxaropena.
|
|
2002
|
|
|
Ematen du oraindik ere Irlandan bezala gaudela Margaret ThatcherekMaze presondegiko gose grebalariei hiltzen utzi zien garaian, oraindik ere ETA eta ingurukoak psikopata aldra bat besterik ez direla dioen tesia nagusi zen garaian, akabatzea besterik ez dagoena. Are txarrago, oraindik ere defendatzen dute armak ez darabiltzaten abertzaleak, EAJkoakbatez ere —beraiek baitira
|
talde
nagusia— ETAz baliatzen direla Espainia betikoak amore eman dezan. Laburtubeha rrean, Zarzalejosta rren estrategiaren garaian gaude, eta Mayor Oreja eta halakoen gorrotoarenean.
|
|
|
Jesu Kristo jaio aurreko mende bat lehenago, ordea, Israeldik kanpoan hebrear asko bizi ziren jadanik, eta horietako anitzek beren jatorrizko hizkuntza ongi ez zekitela edo erabat galdua zutela kontuan izanda, juduek beren liburu sainduak grezierara itzultzea erabaki zuten. Horretarako, Egiptoko Alexandrian rabbi aditu
|
talde
bat bildu etaelka rren artean Hiru rogeita hamarren itzulpen famatua burutu zuten. Hor hebreerazko almah hitza parthenos gisa itzuli zuten, garai hartan berba horrek grezieraz ere ‘andre gazte, ezkongabea’ esan nahi baitzuen.
|
|
|
Behin
|
talde
horietan etorkizunerako erronka nagusiak finkatuta, erronka horietako bakoitzerako lantalde espezifikoak sortuko dira. Erakunde bakoitzak bere interesen arabera erabakiko du zein lantaldetan parte hartuko duen.
|
|
|
Bi faseetan landuko diren hausnarketarako materialak osatzeko, aditu
|
talde
bati eskatuko zaio iritzia; galdetegi baten bidez, euskararen eta euskalgintzaren egoerari eta aurrera begira euskararen normalizazioan egin beharreko urratsei buruzko iritziak jaso dira.
|
|
|
Nabarmen nabarmena da diru eta baliabideetan franko aurreratu duela euskalgintzak, sa rri askotan merkatu itxura hutsa eman arte. Merkatari berriek, nolanahi ere, ez dute erdietsi gizarte mailako aurrerakada sakona, alegia, euskararen hedatzea maila eta
|
talde
anitzetara. Gogorrago dator bitasuna, eta, horretan, zer esanik ez, euskara iskilu moduan erabiltzeko tentazioa, deslegitimazio prozesuan buru burutik sartuta.
|
|
|
6 Kide organiko gisa, unibertsitatearekin harreman etengabea duten kideak dira; beraz,
|
talde
horretatik kanpo leudeke iraupen mugatuko lan edo zerbitzu harremana dutenak edo ikasleak.
|
|
|
Hortaz, lan honen beste atal batean euskal unibertsitate sistema baten beharra aldarrikatu dudanean, asmo bera izan dut buruan, baina beste esparru batean. Besteetan, gizartearen eta nazio
|
talde
baten beharrez aritu naiz orokorki. Hemen, berriz, nazio talde horren nortasunaren adierazle garrantzitsuenaz ari naiz, adierazlea eta osagaia batera nonbait.
|
|
|
Besteetan, gizartearen eta nazio talde baten beharrez aritu naiz orokorki. Hemen, berriz, nazio
|
talde
horren nortasunaren adierazle garrantzitsuenaz ari naiz, adierazlea eta osagaia batera nonbait.
|
|
|
Kontu honi dagokion berritasun interesgarria jasota geratu da ezarri berria den Unibertsitateen Lege Organ ikoan. Izan ere, ikerkuntza taldearen kontzeptua agertu da lege horretan, eta baliteke hemendik aurrera gauzak apur bat aldatzea, batez ere ikerketarako dirulaguntzak ikerkuntza
|
talde
egonkorrei bideratzen bazaizkie.
|
|
|
Nire iritziz bi diraho rretarako erabili liratekeen irizpide nagusiak: batetik, unibertsitate institutuak sortu lirateke ikerketa
|
talde
indartsuak —nazioartean lehiatzeko modukoak— dauden arloetan lan egiteko. Donostia International Physics Center edo Biofisikako Institutua izan daitezke ereduga rriak.
|
|
|
Nire iritziz, ez guztiz. Tradizioan eta Espainiakounibertsitateetako
|
talde
korporatiboen interesetan oinarritu dira titulu ofizialen definizioa eta tituluen oinarrizko edukien ezarpena. Oso garrantzitsua da hau.
|
|
|
1. Bai. Gaur egungo gizartean edozein ekimenetan erabiltzen den metodologia arruntari segituz, aditu
|
talde
batek bideragarritasun txosten bat osatu luke, alderdi horiek guztiak kontuan hartuz; baina ziur naiz Eusko Jaurlaritzak baduela eskurik eta dirurik proiektu hori bere gain hartu eta aurrera ateratzeko. Besteak beste, 1918an lau diputazioek Eusko Ikaskuntza eta Euskaltzaindia sortu zituzten bezala, edo 1980an Eusko Jaurlaritzak ETB.
|
|
|
Gaur egungo ikasle gehien gehienek euskaraz burutu dute ikasketa prozesu osoa, baina geletan eta karrajuetan erdaraz entzungo duzu parraparra. Izatez, erdararenerabilera asko nabarmendu da azken urteotan fakultateetan, eta fenomeno arraroa eta isilgordekakoa izaten zena guztiz natural bihurtu da, ia berezkoa
|
talde
batzuetan. Ikasgelako asanblada erdaraz ikusita nago ni neu.
|
|
|
Ene ustez, lehenik eta behin euskal herritar guztiei irekita egon behar duen unibertsitateak zerbitzu publikoa ideologia diskriminaziorik gabekoa eskaini behar du, diru publikoz zein pribatuz finantzatua dela. Espreski onartu behar litzateke herri ekimenaz sorturiko unibertsitatearen posibilitatea, lehenago ikastolen mugimenduak irekitako bidetik, taldehe rritarren ekimenaz herritar guztientzako zerbitzu publikoa (eta ez
|
talde
baten interes pribaturakoa) eskaintzekobo rondateaz. Gobernua rekiko erakunde autonomoa izan behar luke, hain debaluaturik dagoen" autonomia unibertsitarioa" kontuan hartuz, zeren gobernuak finantzazioari dagokionez ardura handia izan behar duen arren, azkena bailitzateke" gobernua ren unibertsitatea" izatea, gaur egun sarritan" publiko" kontzeptua erabiltzean mozorrotzen den aukera, alegia.
|
|
|
Ikuspegi honetatik, bada, aipatu genituzke, lehenik, euskararen irakaskuntza eta erabilpena helburutzat duten erakunde eta
|
talde
guztiek egiten dituzten ahaleginak eta aportazioak; ez dago zertan talde guztien aipamena eta zerrenda egin. AEK, HABE, Elhuyar, Labayru, Oinarriak, EHE eta abar bezalako taldeak lirateke hor; eta, noski, Ikastolak etaDereduko irakaskuntza eta, oro har, euskara normalizatzeko eta eraberritzeko literatur sorkuntzan, hedabideetan, administrazioan... burutzen diren lan eta kreazio guztiak.
|
|
|
Ikuspegi honetatik, bada, aipatu genituzke, lehenik, euskararen irakaskuntza eta erabilpena helburutzat duten erakunde eta talde guztiek egiten dituzten ahaleginak eta aportazioak; ez dago zertan
|
talde
guztien aipamena eta zerrenda egin. AEK, HABE, Elhuyar, Labayru, Oinarriak, EHE eta abar bezalako taldeak lirateke hor; eta, noski, Ikastolak etaDereduko irakaskuntza eta, oro har, euskara normalizatzeko eta eraberritzeko literatur sorkuntzan, hedabideetan, administrazioan... burutzen diren lan eta kreazio guztiak.
|
|
|
AEK, HABE, Elhuyar, Labayru, Oinarriak, EHE eta abar bezalako taldeak lirateke hor; eta, noski, Ikastolak etaDereduko irakaskuntza eta, oro har, euskara normalizatzeko eta eraberritzeko literatur sorkuntzan, hedabideetan, administrazioan... burutzen diren lan eta kreazio guztiak. Eta lantzen duten sailetakoek beraiek ez bestek, hedabideetan azaltzen direnetan edo izan ezik, ezagutzen ez ditugun zenbait
|
talde
fin eta zintzo askok egiten duten lana.
|
|
|
Badira, bestetik, euskal unibertsitatea eraikitzeari zuzen zuzenean lotutako
|
talde
eta ekimenak. Hor ditugu, besteak beste, UEU, UZEI, Euskal Adarra, EIRE, EHUBAM... bezalako talde eta ekimenak.
|
|
|
Badira, bestetik, euskal unibertsitatea eraikitzeari zuzen zuzenean lotutako talde eta ekimenak. Hor ditugu, besteak beste, UEU, UZEI, Euskal Adarra, EIRE, EHUBAM... bezalako
|
talde
eta ekimenak.
|
|
|
Zein puntutan dira euskal unibertsitatea eraikitze bidean
|
talde
eta ekimen hauen guztien ahalegin eta aurrerapenak. Euskaraz arituko den unibertsitate bezala definituz gero euskal unibertsitatea, euskarak berak pairatzen dituen ezintasun eta trabekin gehi euskal unibertsitateaeraikitzeak dituen oztopo eta zailtasun guztiekin egiten dute topo aipatutako ekimen hauek.
|
|
|
Talde bat ez da bat batean sortzen eta bi aukera desberdin har daitezke:
|
talde
gazteak antolatu eta epe luzera jo ala ikerlari seniorrak beste unibertsitatetatik ekarri taldeak epe laburrean lanean aritzeko.
|