Bilaketa
dist.
non
lema/forma
nola
bilaketa
kategoria
Iragazkiak

Emaitzak: 7

2020
‎Euren proposamenen arabera, elkarrekikotasun indartsua erakutsi duten taldeek jokaera horiek garatu ez dituzten taldeak ordezkatu dituzte; horri esker, jokaera prosoziala sustatzen duten faktoreak izan dira aukeratuak eta, denboraren poderioz, espezie osora zabaldu dira. Taldeen mailako hautespena, batez ere, taldeen arteko desberdintasun kulturaletan oinarritzen da. Talde mailako hautespenaren aurkako kritiken arazoa gainditu dute esanez taldeak lorpen kulturala direla eta ez osaera genetiko baten emaitza; beraz, ez dute zertan isolatuta egon jokaera desberdinak garatzeko eta egonkortzeko.
‎Taldeen mailako hautespena, batez ere, taldeen arteko desberdintasun kulturaletan oinarritzen da. Talde mailako hautespenaren aurkako kritiken arazoa gainditu dute esanez taldeak lorpen kulturala direla eta ez osaera genetiko baten emaitza; beraz, ez dute zertan isolatuta egon jokaera desberdinak garatzeko eta egonkortzeko. Ondorioz, kultur osagaien transmisio soziala oso garrantzitsua da, bai horizontala kideen artean, bai bertikala edo belaunaldi batetik bestera dagoena, eta kultur erkidegoek garrantzi handia dute prozesu hori azaltzeko.
‎Gene mailako hautespenaren alde egin izan da organismo zelulaniztunen ugalketan, organismoek ez dituztelako euren gene denak transmititzen, erdiak baizik. Baina eztabaida hasi zen goi mailako hautespena dela-eta, galdera izanik ea talde mailako hautespena egon daitekeen. Hori altruismoaren arazoarekin lotu zen.
‎Batzuen ustez, talde hautespenean dago azalpena: indibiduoarentzat garestia den arren (bere egokitasunerako), taldeari onura egingo dio, eta talde mailako hautespenean talde kooperatiboek abantaila dute talde egoistekin lehian sartzen badira. Argudio hori Darwinek berak eskaini zuen The Descent of Man liburuan, bere iradokizuna izanik taldeen arteko hautespenari esker eboluzionatu duela altruismoak.4
‎Alabaina, talde mailako hautespenaren historia eztabaidagarria izan da. Neodarwinismoaren aitzindariek (Fisher, Haldane eta Wright) 5 ulertzen zuten mekanismo horrek ahalbidetu dezakeela altruismoaren eboluzioa, baina ez zuten aintzat hartu.
‎Baina portaera altruistak edo altruista itxura dutenakazaltzeko lanak aurrera segitu zuen, eta aipatzekoak dira, besteak beste, beste hiru mekanismo nagusi: ahaide egokitasuna, elkarrekikotasuna eta maila anitzeko hautespena (edo talde mailako hautespena).
‎Orduan, talde mailako hautespena bertan behera geratu da azkenaldiko eboluzioaren teorian. Esan bezala, ezaugarri altruistak ‘taldearen onerako’ direla zioen argudioak ospe ona galdu zuen, baina, era berean, altruismoak nola eboluzionatu duen ikertzeko egon diren ahaleginak gene mailako hautespen bakarraren kritikoak dira.
Emaitza gehiago eskuratzen...
Loading...

Bilaketarako laguntza: adibideak

Oinarrizko galderak
katu "katu" lema duten agerpen guztiak bilatu
!katuaren "katuaren" formaren agerpenak bilatu
katu* "katu" hasiera duten lema guztiak bilatzen ditu
!katu* "katu" hasiera duten forma guztiak bilatzen ditu
*ganatu "ganatu" bukaera duten lema guztiak bilatzen ditu
!*ganatu "ganatu" bukaera duten forma guztiak bilatzen ditu
katu + handi "katu" eta "handi" lemak jarraian bilatu
katu + !handia "katu" lema eta "handia" forma jarraian bilatu
Distantziak
katu +3 handi "katu" eta "handi" lemak 3 elementuetako distantzian bilatu
katu +2 !handia "katu" lema eta "handia" forma 2 elementuetako distantzian bilatu
katu +2 !handi* "katu" lema eta "handi"z hasten diren formak 2 elementuetako distantzian bilatu
Formen konbinazioa desberdinak
bero + handi | asko "bero" lema eta jarraian "handi" edo "asko" lemak bilatu
bero +2 !handi* | !asko* "bero" lema eta jarraian "handi"z edo "asko"z hasten diren formak
!bero + handi|asko|gutxi|txiki "bero" forma eta jarraian "handi", "asko", "gutxi", "txiki" lemak
Ezaugarri morfologikoekin
proba + m:adj "proba" lema eta jarraian adjketibo bat
proba +2 m:adj "proba" lema eta bi hitzetako distantziak adjektibo bat adjketibo bat
bero + handi|asko + m:adi "bero" lema jarraian "handi" edo "asko" eta jarraian aditz bat
proba + m:izearr-erg "proba" lema eta ergatibo kasuan dagoen izen arrunta

Ezaugarri morfologikoak

KATEGORIA
adb adberbioa
adi aditza
adilok aditz-lokuzioa
adj adjektiboa
det determinatzailea
ior izenordaina
izearr izen arrunta
izepib pertsona-izena
izelib leku-izena
izeizb erakunde-izena
lbt laburtzapena
lotjnt juntagailua
lotlok lokailua
esr esaera
esk esklamazioa
prt partikula
ono onomatopeia
tit titulua
KASUA
abs absolutiboa
abl ablatiboa
ala adlatiboa
ban banatzailea
dat datiboa
des destinatiboa
erg ergatiboa
abz hurbiltze-adlatiboa
ine inesiboa
ins instrumentala
gel leku-genitiboa
mot motibatiboa
abu muga-adlatiboa
par partitiboa
psp postposizioa
pro prolatiboa
soz soziatiboa
MUGATASUNA/NUMEROA
mg mugagabea
ms mugatu singularra
mp mugatu plurala
mph mugatu plural hurbila
ADITZ MOTA
da da
du du
dio dio
zaio zaio
da-du da-du
du-zaio du-zaio
dio-zaio dio-zaio
da-zaio da-zaio
du-dio du-dio
da-zaio-du da-zaio-du
da-zaio-du-dio da-zaio-du-dio

Euskararen Erreferentzia Corpusa Euskararen Erreferentzia Corpusa (EEC)
© 2025 Euskaltzaindia