|
2000
|
|
|
Edukiontzi
|
horien
ugalpena 94/ 62/ CE arteztarau europarrari erantzuteko asmoari lotua dago. 1997an ontzi eta ontzi hondakinen legea onartu zen Espainian, arteztarau europarraren transposizioa dena.
|
|
|
Urteen poderioz, gatazkarekin amaitzeko elkarrizketa eta negoziazioaren tresnak eraginkorrenak direla ondo baino hobeto sustraitu da euskal gizartean. Su eten sasoia, denbora luzean mamitutako mezu
|
horien
azaleratzea besterik ez da izan. Baina gatazkatik ateratzeko tresna izateaz gain, eraikuntza nazionalean kontsentsuzko urratsak emateko bide apropos moduan agertu da su eten garaia.
|
|
|
Badaude herri euskaldunak, Berriatua, Ondarroa edo dena delakoa. Irakaskuntza alor inportantea iruditzen zait eta irakaskuntzan ikusten dituzu aldenik alde dabiltzan irakasleak, eta ez dela kontuan hartzen
|
horien
euskara zelakoa den. Santurtziko bat topa dezakezu Antzuolan edo Ondarroan...
|
|
|
Zein zen nafarren jarrera zerga
|
horien
aitzinean?
|
|
|
Horren arrazoietako bat, abiadura beldurgarrian areagotzen ari den herrialde pobreen kanpo zorra da. Herrialde aberatsek ez dituzte garaiz eskuratzen beren kapitalak, eta herrialde pobreak
|
horien
interesak ordaintzera beharturik daude urtez urte, geroz eta zor handiagoa sortuz eta gurpil zoro horretatik inolaz ere atera ezinik.
|
|
|
Gastu ez produktiboen artean, armei dagokienaz gainera, herrialde horietako elite boteretsuen luxuzko kontsumoak bildu behar dira. Kontsumo hauek, gehienetan, herrialde
|
horien
merkataritza oreka hausten duten produktu inportatuak izan ohi dira, gerora nazioarteko maileguen bidez konpondu beharrekoak. Kanpoko arrazoiei dagokienez, lau aldiz biderkatzen diren interes moten igoera, lehengaien prezioen igoera eta kapitalen kanporatzea aipatu behar dira.
|
|
|
60ko eta 70eko hamarkadetan oso ohiko jokabidea zen Estatua agertzea agente pribatuei egindako maileguen abal gisa, bai inbertsio produktiboetan eta bai merkataritzako trantsakzioetan. Horrela porrot egiten zuten inbertsioetan edo agente
|
horien
kaudimen gabezia kasuetan zor hori zor publiko bihurtzen zen.
|
|
|
Preso askoren artean zegoen sentimendu azkar hori. Preso
|
horien
eskubidea betetze aldera jokatu genuen horrela; preso askok horrela eskaturik. Ez gara inola ere errudun sentitzen.
|
|
|
Beharrezko tresneria eskuetan dauka Zuberoak: ekoizpen industrialak ugaldu,
|
horien
kalitate maila apartekoa bilakatu, azken uneko teknikak erabili eta hauetaz bestalde, egituratze tresneriaren jabe da ere. Hor daude, aipatu bezala ODACE batasuna, Zuberoako Sindikata PCD proiektuen eramaile eta laster Herrien Arteko Elkargoa.
|
|
|
PSOEren programan zentral nuklearrak 25 urte betetzerakoan ixtea aurreikusten da. Hori da instalazio
|
horien
amortizazio epea, hasierako inbertsioa berreskuratu ahal izateko. Baina konpainia elektrikoen asmoa 40 urtez iraunaraztea da.
|
|
|
MENDI eta larreetatik, flora eta faunatik, kulturara. Herriko artistak, musikoa eta pintorea bera, Goyak eta Iparragirrek herri honekin izan duten lotura behar bezala aldarrikatzekotan, gai
|
horien
azterketan sakondu beharra planteatzen du. Badagoela tesi baterako gaia:
|
|
|
Lehen onartua, bereganatua zuen gizakiak, dena ez zela" larrosa koloreko". Orain, ezintasuna, sufrimendua jasateko ezezik, oztopo txikienari ere aurre egiteko, askotan, falta zaigu ezintasun
|
horien
" normaltasunaren" perzepzioa; aldaparik gabeko bidearen inposibilitatearen perzepzio soziala. Ez naiz etsipenaz ari, perzepzio errealistaz ari naiz.
|
|
|
" Etekinak baldin badaude, urte dezente pasako dira hemen egin dugun inbertsioa estaltzeko. Hala ere, epe hori pasata, etekinak egongo balira, ez dira enpresa
|
horien
boltsikoetara joango, baizik eta parkeko beste zerbitzuetan, dauden enpresak indartzen... berrinbertituko dira".
|
|
|
Auzitegietako prozeduraren hurrengo mailara, azken helegiteenera, igorri du Entzutegi Nazionalaren epaiak Lasa eta Zabalaren bahiketa, oinaze eta heriotzarengatiko auzia, eta ondorengo aste eta hilabeteetan izango du
|
horien
berririk. Ez, ordea, ezusteko ikusgarririk.
|
|
|
Gomitatuko ditugu Seaska egin duten guztiak, familia guziak, ikasle ohiak, irakasleak, bulego kide ohiak, lehendakari ohiak eta abar. Omenaldi bat eginen diegu,
|
horien
ametsik gabe eta utopiarik gabe ez baitzen ikastolarik izango.
|
|
|
Horrenbestez, Europako Ekialdeko herrialde horretan ordezkaritza bat abiarazteko aukera aztertzen ari da SPRI. Ez da ahantzi behar Europako Erdialdea, Herrialde Baltikoak eta Errusia EAEko esportazioen %10en jomuga direla. Nafarroako enpresek herrialde horiekin merkataritza harreman batzuk badituzten arren, askoz ere apalagoa da hartueman
|
horien
munta.
|
|
|
Kontestu honetan, Eusko Jaurlaritzaren menpeko erakunde honek atzerriko proiektuak bereganatzeko, atzerriko eta euskal enpresen artean elkarlanean jarduteko eta atzerriko herrialdeetan euskal enpresak irekitzeko akordioak lortu behar ditu. Europako Ekialdeko merkatuetan sarrera edukitzeko Poloniako plataformaren kasua SPRIk dauzkan plan eta helburu
|
horien
parte bat da hain zuzen.
|
|
|
HOBERENA litaike betan oldartzea hiruen aurka. Prentsaurreko bat egiten ahal nuke eta argazkilari, mikro eta kamera guzien aitzinean salatu
|
horien
gurbiltasun eskasa eta sobera prentsa maitatzea. Interesanta egiteko Lizarra Garaziren bukaera iragarriko dut, publikoki esaten ahal ez diren gauza batzu salatuko ditut hartuz aire misteriosko bat, ez ahantz atorra xuri bat.
|
|
|
ESPERANTZARAKO, bai, baina irabazteko adina? Etsaiak indartsuak eta harroak dira;
|
horien
makurtzeko estrategia egokia behar da, indarrak biltzen dituena eta behar den lekuan aplikatua. Eta presoen askatasuna ez da garaipen politiko militarraren ondorioa.
|
|
|
Epe laburrean edo ertainean, indar harremanak ez dira independentzia eta sozialismoaren alde, eta nekez ikusiko ditugu Espainia eta Frantziako gobernuak eta militarrak garaituta, Euskal Herriko independentzia onartzeko behartuak eta, ondorioz, preso guztiak askatzeko dokumentua izenpetzen. Helburuek mantentzen gaituzte, haien bila mugitzen ari gara, baina ez da oso egokia
|
horien
lortu arte presoek dauden egoeran jarraitu behar dutela onartzea. Beno, ez dela egokia iruditzen zait.
|
|
|
Hor diru asko mugitzen da. Askoz desproportzionatuagoa iruditzen zait sariketa
|
horien
kasua, Irun Hiria bezalako lehiaketa handiena baino.
|
|
|
Kutsadurari dagokionez, ikuspegi desberdinak uztartuko dira, ingurumenaren kutsadura gero eta ikuspegi berritzaile gehiagotik arakatzen ari baita gaur egun. Zenbait kutsadura mota eta
|
horien
eraginak aurkeztuko dira: material biodegradakorrak, ozonoa, kutsadura elektromagnetikoa, espazio eta ibaietako kutsadura, hondakin erradioaktiboak, airearen kalitatea eta trafikoa, eta abar.
|
|
|
Hala da bai, eta zoritxarrez alderdi sozialista haren atzetik doa. Abertzaletasunaren aurkako gizarte errebolta bat litzatekeela eta halakoak entzun izan dizkiegu sozialistei; ez dakit hitz
|
horien
gatibu diren edo zer.
|
|
|
EZ da, beraz, arazo ekonomiko hutsa: testu liburuaren kalitatea da, lehenik eta behin, Espainiako gobernuaren erabakiak eraso duena, ez baita bideragarria izango, aurrerantzean, testu liburua egiterakoan ezinbestekoa den lan profesionala era duinean ordaintzea, eta, are gehiago, nolako testu liburuak behar diren ere ez da irakaskuntzaren eta argitaletxeen alorrean erabakiko,
|
horien
iritzia baino askoz ere eraginkorragoa gertatuko baita oligopolioen etekin azkarraren egarria.
|
|
|
Iaz, Zarauzko estropadetan. Bat batean aurtengoa estropada
|
horien
25 urteurrena zela ohartu nintzen... nahiz eta egiaz 23 edizioa izan.
|
|
|
Eusko Ikaskuntzako Zuzenbide sailak antolaturik, eta Herri Ardularitzaren Euskal Erakundeak babestuta," Estatu Autonomikoa eta Euskal Herriko Berezitasuna" gaiaren inguruko Jardunaldi Zientifikoak egin ziren 1999ko irailean, Donostian. " Euskal berezitasuna" bezalako gai polemikoa zientziaren ikuspegitik eta egoitza akademikoan aztertzea zen ekitaldi
|
horien
helburu nagusia. Eta, hain zuzen ere, jardunaldi horien emaitza jasotzen du liburu honek.
|
|
|
" Euskal berezitasuna" bezalako gai polemikoa zientziaren ikuspegitik eta egoitza akademikoan aztertzea zen ekitaldi horien helburu nagusia. Eta, hain zuzen ere, jardunaldi
|
horien
emaitza jasotzen du liburu honek. Bertan, Jose Manuel Castells Arteche, Enric Fossas, Ferran Requejo, Alejandro Saiz Arnaiz, Iñaki Pariente de Prada, Jose A. Corriente Cordoba, Gregorio Monreal Cia, Juan Carlos Alli Aranguren, Demetrio Loperena Rota, Javier Caño Moreno, Luis Carlos Martin Osante, Iñaki Agirreazkuenaga eta besteren ekarpenak aurki daitezke.
|
|
|
Gipuzkoako ikerkuntza gune
|
horien
aliantza zehaztu egin da pixkanaka. Horrela, bi ikerkuntza proiektu aurkeztu dizkiete Diputazioari eta Eusko Jaurlaritzari.
|
|
|
Nazio Batuek bertako partaideei presioa egitea ere eskatzen dute, bakoitzak bere herrialdean emakumeen eta haurren eskubideekin zerikusia duten konbentzioak eta akordioak inolako eragozpenik gabe berretsi eta ezar ditzan, bereziki: Eskubide Politiko eta Zibilen Hitzarmena, Emakumeen aurkako Bazterketa mota guztiak Ezabatzeko Konbentzioa, Haurren Eskubideei buruzko Konbentzioa, Langile Etorkinen eta
|
horien
familien Eskubideak Babesteko Nazioarteko Konbentzioa, Giza Eskubideen Adierazpen Unibertsala, Emakumeen aurkako Bortxakeria Desagertarazteko Adierazpena, Kairoko eta Vienako Adierazpenak, Beijingo Adierazpena eta Ekintzarako Plataforma. Estatuek beren lege nazionalak egiterakoan nazioarteko giza eskubideen baliabide hauen irizpideak kontuan izan ditzatela eskatzen dute.
|
|
|
Inoiz gertatu gabeko fenomeno bat gertatu da, autonomietako orkestrena. Orkestra
|
horien
programazioa hobea edo okerragoa izango da, gutxiago edo gehiago gustatuko zaizu, baina autonomia guztiek orkestra bat edo bi badute eta auditorioak gainera. Baikorra izateko arrazoi guztiak daude
|
|
|
Lehenago Millau, Seattle edo Genevan bezalaxe, Euskal Herriko eta Europa osoko milaka langile eta
|
horien
erakunde ordezkariak bilduko dira Miarritzen, ekonomiaren globalizazioak erasotako eskubide sozial, ekonomiko eta sindikalak aldarrikatzeko. Orain arte, Europako Batasunaren (EB) jarduna monetarista hutsa izan da, Banku eta moneta bakarrera mugaturik eta lehiaren eta mugarik gabeko merkatuaren erresuma bihurturik.
|
|
|
Orain arte, Iberduerok lehenik eta Iberdrolak gero, Oriolen enpresarekin bat egin ondoren, Bilbon izan du bere egoitza. Horren ondorioz,
|
horien
zerga guztiak, ekonomi jarduerarenak, sozietatearenak, BEZarenak eta abar euskal Ogasunari ordaindu behar izan dizkio. Horrela, adibide bat jartzearren, 1999ko ekitaldian, orain arteko azkenean, Iberdrolak 129.803 milioi pezetako (5.192 milioi libera) mozkinak izan zituen, zergak ordaindu aurretik.
|
|
|
Jar ditzagun, beraz, beharrezkoak diren terapia guziak martxan eta gureak diren erremedioak erabil ditzagun. Zeren jakin badakigu ikertzaile mamu
|
horien
lana gu itotzean datzala.
|
|
|
Baina horrek hobetu beharreko alderdiak erakutsi dizkigu eta Gabonetarako beste bat kaleratuko dugu. Hemendik euskarri berri
|
horien
promozioa egiten badugu, gero enpresek ikusiko dute hor badagoela zabaltzen ari den merkatu bat. Lehentasuna eman nahi izan diegu produktu horiei.
|
|
|
Kontuan izan beharra dago motor bat egitearen kostua 200.000 milioi pezeta ingurukoa izan daitekeela, eta General Electric edo Rolls Royce bezalako munduko fabrikatzaile handiek motorra modulutan zatitzen dutela, eta arrisku kapital bidez epe luzera esku hartuko duten bazkideak aurkitu nahi izaten dituztela. Eta, hain zuzen ere, hortxe egon nahi du ITPk konpainia handi
|
horien
eskura, eta bere inbertsio guztiak (aurten 13.000 milioi pezeta inguru) helburu hori lortzera zuzentzen dira.
|
|
|
Artikulua egin zuenarentzat hauxe izan zitekeen: " Gero ta garbiago ikusten da nazio arteko harremanetan, dagoen anarkiari amaiera eman, bi haundi
|
horien
agintaritza hertsitu eta herri txikien askatasuna lor arazi eta zainduko duan erakunde baten beharra. ONU k bere eskuetan dauka erakunde indartsu bat izan ala txepela eta ahula izaten jarrai".
|
|
|
Azken aldiko bertsolaritzak hartu duen bideak hiru aspektu ditu eredugarri izan litezkeenak: bata lehen esan dudan ideologien elkarbizitza, bestea homologazio eta dikotomia
|
horien
gainditzea (lokalista pobre ustekoa, unibertsal aberats ustekoa), eta hirugarrena kulturgintza eredua. Xabierrek esan duen bezala, nahiz eta hau putakume bat izan niretzat eta ni berarentzat ere bai, hau atera egin behar dugu aurrera, gustagarria egin behar dugu.
|
|
|
Aurten, sailkapen saio
|
horien
lekua eskualdekako txapelketek hartu dute. Bide zuzena hartu dela ematen du:
|
|
|
Hitz justukoa eta lakonikoa da pertsonaien mintzaira, narrazio Borges zaleei dagokien moduan, baina egileak metafora eta sinboloen erabileraz hedatzen ditu, prosalan horietan mintzaira poetikoari hurbilduz. Horrela egoera
|
horien
dimentsioak eta atmosferak sortzen dituelarik, sarritan izialdura, malenkonia edo nostalgia sakonak eragin arren, irakurlearentzat beti hausnarketarako bidea bilakatzen dira.
|
|
|
Sarrionandia bere liburuetan jasotzen dituen autoreen pertsonaien eta gaien bidez mintzatzen da, ez da joko erudito alfer bat metaliteratura hori, bere narrazioei sakontasuna, oihartzun eta iradokizunak eransteko polifonia baten erabilera baino. Haren liburuak irakurtzen dituztenek egin ditzaketen irakurketa maila infinito horietako batzuetan, beste literatur obra
|
horien
obraren oihartzunek, mezuaren aldetik nahiz estetikaren aldetik konplexutasun eta matizazio gehiago sumarazteko eta iragartzeko aukera eskaintzen diote autoreari bere lanak moldatzerakoan.
|
|
|
Hiztegi baten tankera du, baina ez da" hiztegia bakarrik, ipuin laburrak, saio tipi ugariz osatzen da" egileak berak dioenez," eta aforismoz, eta munduaren lau partetako ene auzokoen aipuek hornitzen dutela". Osagai ezberdin
|
horien
elkartzetik sortzen dena sorpresa da ordea: " Beraz eman dezagun, nobela luzea dela".
|
|
|
Poema
|
horien
garraztasuna eta gordintasuna hainbesterainokoa da, ezen obraren literaturtasuna bera jarri izan baita auzitan. Liburuaren aintzin solasean Ruper Ordorikak gogoratu egiten du" ez zaigu (la) komeni ahaztea egileak beti edukitzen duela obra helburutzat, sartu bide diren bitarteko guztiak onerako dituela baldin eta xede horrekin bat egiten badute." (6 or.) Aitzpea Azkorbebeitiak aipatzen du zenbait kritikok poema horien lirikotasuna, literaturtasuna eta indarra azpimarratzen dutela.
|
|
|
Poema horien garraztasuna eta gordintasuna hainbesterainokoa da, ezen obraren literaturtasuna bera jarri izan baita auzitan. Liburuaren aintzin solasean Ruper Ordorikak gogoratu egiten du" ez zaigu (la) komeni ahaztea egileak beti edukitzen duela obra helburutzat, sartu bide diren bitarteko guztiak onerako dituela baldin eta xede horrekin bat egiten badute." (6 or.) Aitzpea Azkorbebeitiak aipatzen du zenbait kritikok poema
|
horien
lirikotasuna, literaturtasuna eta indarra azpimarratzen dutela. Sarrionandiaren epe honetako kartzelako poemei, liburu honetakoei eta Marinel Zaharrak en zeudenei," poesia militante" edo" konprometitua" bezalako etiketak jarri izana Azkorbebeitiak arbuiatzen du, aurreiritzietan oinarritzen direlako bere ustez, gaiaren erabilerak obraren asmoa bera ez baitu ukatzen.
|
|
|
Izan ere, liburu honetan munduan barrena eta mendeetan gaindi sorturiko olerkigintzan, Sarrionandiak bere denboran irakurritakoen artean hurbilekoenak egin zaizkionen bertsioa egiten baitu liburu honetan. Horrela irekitzen da irakurlearen begien aurrean mundu zabaleko literatura askotariko horren mostra zabala, Sarrionandiaren" alter ego" diren idazle mota guztietako
|
horien
emaitza aurkezten digularik. Bere obraren zale diren irakurle euskaldunei aukera eskaintzen die haiek ezagutzeko, eta bestetik, literatur iturrien inguruko gogoetarako bide ematen die liburu honek literaturzaleei, geroago aipatuko ditugun saiakera liburuetako iradokizunek bezalaxe.
|
|
|
Kanpoko literaturan, García Márquez, Neruda, Cortazar, Carpentier, Dostoievski... Baina ez dakit nire liburuan
|
horien
arrastorik ageriko den. (Zabala, Juan Luis:
|
|
|
Are gehiago, Itziar Belaundek eginiko iruzkinean liburu honetan aurki daitezkeen bikoiztasunak azpimarratzen dira. Bere iruzkinean aipaturiko bi plano
|
horien
bereizketaz aritzeaz gain, plano bakoitzeko pertsonaia bakoitzak pairatu behar duen bikoiztasuna azpimarratzen du: hots, Mario jaio dena eta sentitzen denaren bikoiztasunean bizi da; eta Keparen bikoiztasuna, ordea, ezkutuko eta azaleko bizitzan oinarritzen da.
|
|
|
" Sormenaren iturria agortua du, antzu, bere gorputza bezala, ez baitu hilerokorik ere izaten jada." (Egunkaria I) Hortaz, ilusioaren bilaketa ere, bilaketa antzua izango da. Bestalde, ilusio txiki
|
horien
bila iraganera joko du:
|
|
|
Egileak liburua hiruki modura egituratu zuela azaldu zuen: batetik, basapiztia
|
horien
bizimoduaren inguruko gorabeherak agertzen dira; bigarrenik, basapiztia horien eta gizakien arteko harreman gatazkatsuen berri ematen da; eta azkenik, basapiztia horien inguruko mundu mitologikoa islatzen da; hau da, aimalia horien inguruan sorturiko sinesmen ezberdinak. (Zabala, Juan Luis:
|
|
|
Egileak liburua hiruki modura egituratu zuela azaldu zuen: batetik, basapiztia horien bizimoduaren inguruko gorabeherak agertzen dira; bigarrenik, basapiztia
|
horien
eta gizakien arteko harreman gatazkatsuen berri ematen da; eta azkenik, basapiztia horien inguruko mundu mitologikoa islatzen da; hau da, aimalia horien inguruan sorturiko sinesmen ezberdinak. (Zabala, Juan Luis:
|
|
|
" iristen da eguna ezkutukoa azaleratzen dena." Honela, heroien desmitifikazioa egiten du, ipuin hauetako pertsonaia guztiak galtzaileak izango baitira. Beste alderdi ezkutu
|
horien
bilaketa ere antzeman daiteke aurreko bildumetan.
|
|
|
bikoteen arteko adar-jotzeak, gaizki ulertuak, jelosiak, gorrotoa, maitasuna, adiskidetasuna Askotan harreman horiek pertsonaien ilusio iturri bakarra izango dira. Honela, ilusioaren beharra dela-eta, askotan gizakiek gure buruari iruzur egiteko dugun gaitasuna islatuko da, eta batzuetan ilusio
|
horien
bilaketan pertsonaiak erotu ere egingo dira. Haatik, harremanak joko modura irudikatzen ditu, eta hainbat huskeria besterik ez diruditenak pertsonaia batzuentzat hil ala bizikoak bihurtuko dira.
|
|
|
Ipuin hauetan eguneroko egoera batzuk kontatu nahi zaizkigunez, kronotopoa zehazteke utzi du. Gainera, honela sentimendu eta egoera
|
horien
unibertsaltasuna ere aldarrikatzen du.
|
|
|
Hogei horietako hamazazpitan Mikelen gorabeherak testuratzen zaizkigu. Eta
|
horien
tartean badira beste plano ezberdin batean kokaturiko hiru kapitulu Dionisos modura izendatuak. Bertan, Dionisosen iraganeko pasarte bat aurkezten zaigu, oroitzapen modura edo:
|
|
|
(Berasaluze, Garikoitz: Egunkaria) Hots, bere asmoa irakurleek pertsonaiak egunero kalean ikus ditzakeen
|
horien
modukoak direlako ustea beregana dezaten nahi izatea da. Argumentuaren kokalekua egiantzekotasunez deskribatzeaz gain, pertsonaien jarrerak ere egiantzekotasuna sortu nahian irudikatzean datza lorpen hori.
|
|
|
herri eta nazio guztiek izan beharreko jomuga legez, bai norbanakoek eta bai erakundeek. Adierazpen honetan etengabe oinarrituta, alde batetik, eskubide eta askatasun hauen begirunea bultza dezaten irakaskuntzaren eta hezkuntzaren bidez eta, bestetik, nazio mailan eta nazioarte mailan arianarian neurriak hartuz, era eraginkorrean eta orokorrean ezar daitezen ziurtatzeko, bai elkarkide diren estatuetako herrien artean eta baita
|
horien
eskumenpean dauden lurraldeetan ere.
|
|
|
Gure artean, idazki
|
horien
berri zehatzak, laburki bederen, eman zizkigun Koldo Mitxelena zenak Textos arcaicos vascos (1964) liburuaren 14 orrialdeetan. Ondotik, Salamancan bere ikasle izan zuen Joakin Gorrotxategik zabalago landu zuen gai hori, Estudio sobre la onomástica indígena de Aquitania (1984) deritzan liburuan.
|
|
|
Horra hor hiru nortasun ezberdin, batzuen iritziz hirurakkontrajarriak, beste batzuen ikuspegitik, ordea, bata beste bietan integragarria (euskalduna eta espainola, edo euskalduna eta frantsesa, aldi berean). Gatazka horretanetengabeak dira nortasun
|
horien
eraikuntza eta desegituraketa prozesuak, nortasunakez baitira betiko emanak, eta gizarteko prozesuen barnean kokatzen baitira. Izan ere, behin eta berriz ikusten ari gara nolako esfortzuak egiten diren estatu espainol etafrantsesetik, esaterako, beren nortasun nazionala finkatzeko, eta horrekin batera euskalnortasuna desagerrarazteko.
|
|
|
Berdin gertatzen da talde nortasunekin: taldearenezaugarri ezberdin enpirikoak nortasunaren oinarriak dira; baina oinarri
|
horien
gaineannortasuna eraiki beharra dago. Berdin gertatzen da talde etnikoekin.
|
|
|
Hain zuzen ere, bere nortasuna bitartekotutako harremanetan oinarritzen duenkomunitatearen existentziak are nabarmenago bihurtzen du estatuaren eta eremupublikoaren garrantzia, harreman
|
horien
bitartekari gisa hain zuzen. Eta hemenagertzen da, era berean, hedabideekiko interesa, bitartekotza honi loturik hain zuzen.Hedabideen bitartez komunitateko kideak elkarrekiko harremanetan jartzen baitira, etabata bestearekin koordinatzen, modu zuzenean ez bada ere.
|
|
|
Gaur egun indarrean dauden egitura juridiko politikoek maila eta modu ezberdinetan zatikatzen dute Euskal Herria. Batetik, estatuen existentzia dugu,
|
horien
mugezIpar Euskal Herria eta Hego Euskal Herria egitateak sorrarazten dituena. Bestetik, eraketa administratibo ezberdinak ditugu Iparraldean eta Hegoaldean, lehenean euskalherrialdeak beren osotasunean hartzen dituen egiturarik gabe, eta bigarrenean bi erkidego autonomiko ezberdinekin (Nafarroako Foru Komunitatea eta Euskal AutonomiaErkidegoa).
|
|
|
Horrela, euskal lurralde batzuk agertzen diren bitartean, beste batzuk osogutxi agertzen dira. Egunkari abertzaleek, ordea, Euskal Herriaren irudi globalagoaematen dute, ez soilik beren eduki edo ideologian (hau baieztatzeko analisirik ez duguegin), birsortzen dituzten erreferentzia eremuetan baizik, zazpi lurraldeetako EuskalHerria egitate gisa hartzen dutelako batetik, eta lurralde
|
horien
agerpen zertxobaitorekatuagoa ematen dutelako bestetik. Egunkari abertzaleen multzoan nabarmen geratu da, erreferentzia eremuak osatzeko garaian DEIAk beste biekin duen aldea.
|
|
|
Azken honetan indarrean dauden kontzentrazio multimediatikoren aurkako arauak askoz zehatzagoak eta gogorragoak diraEspainiar Estatukoak baino. Ondorioz,
|
horien
dibertsifikazio multimediatikoa txikiagoa da Espainiar Estatukoena baino. Oraindik ez dago, zentzu honetan, prentsaren etaikus entzunezkoen arteko gurutzaketa nabarmenik.
|
|
|
Estatu mailakoek, berriz, aukera izango dute deskonexio erregional etalokalak egiteko, baina nahiko modu mugatuan. Horrela, deskonexio
|
horien
iraupena gehienez jota ereeguneko hiru ordutakoa izan daiteke, debekatuta dutelarik, halaber, deskonexio tarte horietan publizitaterik sartzea (arau hau telebista pribatuei bakarrik zaie aplikagarria; ez publikoei). Aldi baterakozerbitzuen kasuan, gehienez jota ere bederatzi hilabetez emiti lezaketenak?
|
|
|
Oinarrizko legeek, aipaturiko Irrati telebistaren Estatutu Legea eta LOT?, gestio modu zuzena eta zeharkakoa bereizi zituzten irratian, bai eta Autonomia ErkidegoeiEstatuaren araberako gestio modu zuzena egiteko aukera ezagutu ere, helburu horrekinezarritako korporazio publikoen bidez59; Udalei, berriz, ekimen pribatuari bezala, zeharkako gestioa egiteko aukera ezagutu zaie. Horien guztien zehaztapena etaemakida prozesuen ezaugarriak Soinuzko Irrati difusioaren gaineko zenbait PlangintzaTekniko eta
|
horien
ondorioz zabaldutako frekuentziak esleitzeko Deialdi Publikoenbidez finkatzen joan dira60 Horrez gain, Irrati Lokalak araupetzen dituzten Legeaketa, azkenik, bereziki, Irrati Digitalen Araudia eta Plan Teknikoa dira Estatu mailanirratia antolatzen duten funtsezko legeak. Horien ondoan, telebistaren kasuan bezala, araudi autonomikoak ere aintzat hartu beharrekoak izango dira61.
|
|
|
RTVErentzat Estatu mailako lau programa deskonexiorik gabeeta bi deskonexioak egiteko aukerarekin; Autonomia Erkidegoetako zerbitzupublikoentzat berriz, hedapen autonomikoko hiru programa deskonexioak egitekoaukerarik gabe eta bi zonaldekako deskonexio aukerarekin. Besteak, berriz, zeharkakogestioan emango direla zehaztu da, horretarako dagokion Aginteak zabaldu beharrekodeialdietan eta
|
horien
eskuragarritasunaren arabera. Emakidak hamar urtetarako izango dira, sistema analogiko guztietan bezala, iraupen bereko denbora tartetarako luzagarriak.
|
|
|
Lurrazaleko irrati digitalak eragiteko baimenak izanda, nazionalak izan zein lokalak izan?,
|
horien
entzuleria potentzial metatua, zehaztutako eremuan, izaera bereko zerbitzu publiko etabaimendu guztien entzuleria potentzial metatuen %10etik gorakoa izatea.
|
|
|
Gizartearen interes orokorreko gaien babesa, hala nola, adierazpen askatasuna eta ihardespen eskubidea, egileen eta beren lanen babesa, aniztasuna, kontsumitzaileen babesa, gazteen eta giza duintasunaren babesa eta aniztasun kultural eta linguistikoaren babesa. Metodologia gisa, merkatuarekikosorosgarri egiten du araudia, interes
|
horien
babesean, interbentzio publikoamerkatuaren hutsegiteak bakarrik egingo lukeelarik justifikagarri83.
|
|
|
Beste maila batean inguru lokal eta eskualdekoetan sortu eta garatutako enpresaketa taldeak daude, irratien eta komunikabide lokalen arloetan dihardutenak. Mailahonetan, halaber, komunikazio espezializatua garatzen duten enpresa txikiak ere kokadaitezke; batzuetan,
|
horien
merkatua ez da bakarrik Euskal Herri barnekoa, Estatuaribegirakoa baizik.
|
|
|
Azkenik, nazioarteko komunikazio taldeak ere aipatu behar dira, indartsuakzenbait sektoretan, aldizkarietan bezala Espainiar Estatuan; eta
|
horien
presentzianabarmena da atal batzuetan, ikus entzunezko produkzioan adibidez. Eta baita bestesektore batzuetako enpresak ere, telekomunikazioen eta teknologia berrien garapenakbultzatuta, arlo berri hauetan beren lekutxo eta tartea egiten saiatzen direnak:
|
|
|
Kontuan hartu, halaber, Europako beste lurraldeetan ez bezala, irratigintzaren antolamenduanUhin Ertainetako emisio moduak duen pisua eta garrantzia, nahiz eta garapen garaikidea, funtsean, FMrenbidez gertatu den. Emisio banda
|
horien
finkapena, baita Uhin Luzeena ere, zeina RNEri egokituzitzaion esklusiban?, urriaren 27ko 2648/ 1978 Dekretuaren bidez egin zen, eta Estatu mailako hirufrekuentzia zehaztu ziren bertan Uhin Ertainetan eskuragarri. Horietako bi Estatuari berari esleitu zizkion (RNE eta RCE); hirugarrena, zeharkako gestioan, ekimen pribatuaren artean banatu zen.
|
|
|
Horietan, beraz, interes orokorra eta interbentzio publikoa merkatuarenaurretik eta gainetik jartzen dira. Harrigarria irudi badezake ere, ez da zehazten, ordea, arlo
|
horien
arteanEuropan dagoen aniztasun kultural eta linguistikoa.
|
|
|
Gainera, instituzio komunitarioak 80ko hamarkadaren amaiera aldera arte ez ziren hasi ikus entzunezkoetarako politika egituratuak ezartzen. Irrati/ telebista sistemen eraldatze etadesarautze prozesuen lehen faseak, hortaz, oso modu ezberdinean gertatu ziren Estatubatzuetan eta besteetan, eta
|
horien
arduradun nagusiak, Estatuak berak izan ziren.
|
|
|
Bestalde, nazionalitate, erregio eta, oro har, tokian tokiko aginteek, gero eta eraikusgarriago eta nabarmenagoan Estatuekin topo egiten dute, bai Estatuen barne antolamenduan, bai nazioarteko instantzietan, behin eta berriro hainbat funtsezko arlotan, bereziki estatuen kapazidade edo legitimitate politikoa kolokan jar dezaketenetan: besteak beste, komunikazioetan eta
|
horien
antolamenduan.
|
|
|
Lurrazaleko irrati eta telebista analogikoak: ...esleitzeko prozedura zehatzen menpe kokatzen dira13 Telebisten kasuan CSAk aurrez finkatubehar ditu, frekuentziak esleitzeko deialdi baten bidez, aukeran egongo direnfrekuentzien kopurua, zehaztutako zerbitzu motaren eta horietako bakoitzarenhedapen geografikoaren arabera betiere14 Irratien kasuan, aldiz, CSAk ez ditufrekuentziak aurrez finkatu behar, bai, ordea, ezar daitezkeen zerbitzu motaketa
|
horien
hedapen geografikoa?; frekuentzien kopurua, gerora, esleipenaegiteko orduan bertan zehaztuko dela xedatzen da, besteak beste, jasotakoeskakizunen kopurua eta horien ezaugarriak kontuan hartuz15 Kasu bateanzein bestean, telebistaren zein irratiaren kasuan alegia, enpresek zein elkarteekegin dezakete eskakizuna CSAren aurrean, lurrazaleko zerbitzu analogiko bateragiteko emakida edo baimena lortzeko... Oinarri ekonomikoen alderdi honetatik, ez da finkatzen dohainekoak ala ordainekoak izan behar diren edo izan daitezkeen zerbitzu horiek.
|
|
|
Lurrazaleko irrati eta telebista analogikoak: ...enfrekuentzien kopurua, zehaztutako zerbitzu motaren eta horietako bakoitzarenhedapen geografikoaren arabera betiere14 Irratien kasuan, aldiz, CSAk ez ditufrekuentziak aurrez finkatu behar, bai, ordea, ezar daitezkeen zerbitzu motaketa horien hedapen geografikoa?; frekuentzien kopurua, gerora, esleipenaegiteko orduan bertan zehaztuko dela xedatzen da, besteak beste, jasotakoeskakizunen kopurua eta
|
horien
ezaugarriak kontuan hartuz15 Kasu bateanzein bestean, telebistaren zein irratiaren kasuan alegia, enpresek zein elkarteekegin dezakete eskakizuna CSAren aurrean, lurrazaleko zerbitzu analogiko bateragiteko emakida edo baimena lortzeko, betiere erakunde horrek ezarritakoepe eta baldintzetan16 CSAk berak baloratuko ditu eskakizunak eta erabakikoditu norgehiagokak, besteak beste, eskakizunen alderdi... Oinarri ekonomikoen alderdi honetatik, ez da finkatzen dohainekoak ala ordainekoak izan behar diren edo izan daitezkeen zerbitzu horiek.
|
|
|
Esleipena, hortaz, zerbitzuen edo kanalen arabera egingoda, banan banan, eta ez multiple osoen arabera19 Oraindik ez da zehaztuemango diren kanalen kopurua. Azterketen arabera, launa kanaleko 6 multipleleudeke erabilgarri epe laburrera telebistaren lurrazaleko difusio digitala egiteko, baina ez da finkatu nolakoa izango den
|
horien
erabilera, ez eta kanal guztiak hasieratik emango diren ere. Hori bai, irrati telebista analogikoetan bezala, Estatu mailako eta inguru lokaleko zerbitzuak sortzea aurreikusi da20 Edozeinmodutan, CSAk zehaztuko ditu zerbitzu kategoriak eta horien hedapen geografikoa, bai eta bakoitzean eskainiko diren frekuentziak ere.
|
|
|
Azterketen arabera, launa kanaleko 6 multipleleudeke erabilgarri epe laburrera telebistaren lurrazaleko difusio digitala egiteko, baina ez da finkatu nolakoa izango den horien erabilera, ez eta kanal guztiak hasieratik emango diren ere. Hori bai, irrati telebista analogikoetan bezala, Estatu mailako eta inguru lokaleko zerbitzuak sortzea aurreikusi da20 Edozeinmodutan, CSAk zehaztuko ditu zerbitzu kategoriak eta
|
horien
hedapen geografikoa, bai eta bakoitzean eskainiko diren frekuentziak ere. Halaber, gaur egunlurrazaleko emisio baimena duten zerbitzuek aukera izango dutela xedatu da, sistema digital berrian kanal bana izateko sistema analogikotik ematen dutenprogramazio berbera eskaintzeko (simulcast).
|
|
|
Satelite zein kable bidez ematekoak diren ikus entzunezko komunikazio zerbitzuak ez daude, aurrekoak bezala, baliabide urri baten esleitzeko prozeduren menpe. Zerbitzu
|
horien
programatzaileek edo editoreek, ordea, hitzarmenbat sinatu behar dute CSArekin (sozietateak Frantziar Estatukoak badira, edoEuropako Batasunetik kanpokoak izanda Frantziar Estatuko satelite edokable sistema baten bidez emango badira) edo deklarazio bat egin behar duteberaren aurrean (Europako Batasunaren partaide edo Europako HitzarmenEkonomikoaren sinatzaile den beste lurralde batetakoak badira)... Hitzarmeneketa, maila apala goan, deklarazioek ere, ikus entzunezko komunikazio zerbitzua betebehar edo eskakizun batzuen menpe jartzea ekarriko dute, besteakbeste, programazioaren aldetik, lurrazaleko sistema analogiko edo digitalakbezalaxe, aurrerago zehaztuko den bezala.
|
|
|
– Lurrazaleko irrati analogikoen kasuan sozietate batek ezin du, bera titularraden zerbitzu guztien eta
|
horien
programazioak ematen dituzten emisorenentzulego potentzialak batuta, 150 milioi biztanlerengana baino gehiagorengana heldu guztira.
|
|
|
Zaila da jakitea, irrati/ telebista sisteman zerbitzu publikoko irizpideak zehaztu etahoriek bestelako irizpide komertzial eta teknologikoekin batera garatzeko, azaldutakoarau, instituzio, betebehar eta prozedurek etorkizunean izango duten eraginkortasuna.Hori bai, horretarako nekez aurkituko da Europako beste inongo lurraldetan, antzekoegitura juridiko konplexu eta, itxuraz behintzat, osatuagorik. Hala eta guztiz ere, sistemaren azken bi hamarkadetako bilakaerak erakusten du ezen, erregulazioa eragile ekonomiko, politiko, teknologiko eta sozialak ordenatzeko mekanismo gisa uler badaitekeere,
|
horien
menpe dagoen zerbait ere badela, indar harremanen arabera interes batzukedo besteak babesten dituena. Alde honetatik, badirudi laurogeiko hamarkadako pribatizaziorako joerak eta laurogeita hamarreko hamarkadako sistema publikoaren identitate eta komertzializazio krisiak gainditu eta, oro har, irrati eta telebista sistema osoanherritarrentzako zerbitzu izaeraren araberako birdefinizo berri bat ezarri nahi dela.
|
|
|
Espainiar Estatuko ikus entzunezko sistemaren araupetzeari dagokiolarik, hemenez da oinarrizko lege bat egon, Frantzian bezala, gerora egindako garapen legislatiboguztiaren abiapuntu edota bilgune izan dena. Aitzitik, lege multzo zabala dago, zerbitzu
|
horien
hedapen eremu eta emisioan erabilitako teknologia ezberdinen arabera, non, halaber, Estatu, Erkidego eta Udalen artean eskuduntzen banaketa ezberdinakegiten diren.
|
|
|
Oinarrizkoena Irrati Telebistaren Estatutu Legea29 da: bertan irratia eta telebistaizatez eta funtsez zerbitzu publikoko jarduera gisa mugatzen dira, eta
|
horien
titularitatea Estatuari dagokiola zehazten da. Zerbitzu horien gestiorako RadiotelevisionEspañola (RTVE) delako korporazio publikoa izendatu zuen legeak, nahiz eta irratigintzaren kasuan legea emateko orduan jardunean zeuden irrati pribatuei ere berehorretan jarraitzeko eskubidea ezagutu zitzaien30 Halaber, Estatuaren titularitatekotelebistako hirugarren kanalen zabaltzea aurreikusi zuen legeak, zeinen gestioa Autonomia Erkidegoei egokituko litzaiekeen31 Horrez gain, irrati eta telebisten programazioak gidatu lituzketen irizpideak ezarri zituen legeak, hain zuzen ere, informazioen objektibitatea, egiazkotasuna eta inpartzialitatea, iritzi eta informazioaren arteko bereizketa, iritzi emaileen identifikazioa, aniztasun politiko, erlijioso, sozial, kultural eta linguistikoaren errespetua, gizabanakoen ospe, izen on eta bizitzapribatuarekiko zein Konstituzioak babestutako beste edozein eskubideren errespetua, gazte eta haurren babesa eta Konstituzioak jasotako berdintasuneko balioen errespetua.Halaber, RTVE korporazio publikoaren egitura eta antolamendua zehaztu zituenEstatuak32.
|
|
|
bertan irratia eta telebistaizatez eta funtsez zerbitzu publikoko jarduera gisa mugatzen dira, eta horien titularitatea Estatuari dagokiola zehazten da. Zerbitzu
|
horien
gestiorako RadiotelevisionEspañola (RTVE) delako korporazio publikoa izendatu zuen legeak, nahiz eta irratigintzaren kasuan legea emateko orduan jardunean zeuden irrati pribatuei ere berehorretan jarraitzeko eskubidea ezagutu zitzaien30 Halaber, Estatuaren titularitatekotelebistako hirugarren kanalen zabaltzea aurreikusi zuen legeak, zeinen gestioa Autonomia Erkidegoei egokituko litzaiekeen31 Ho...
|
|
|
Hirugarren kanalen legeak33 Estatuaren legean bertan aurreikusten zen telebista sistemaren deszentralizazioa bideratzen du. Honen arabera Autonomia Erkidegoekaukera dute beren gestiopean egongo diren telebistak eratzeko34 Alabaina, zerbitzuberri
|
horien
titularitatea Estatuarena izango dela xedatzen da. Horrekin batera, programazioari buruzko zenbait mugapen ere egiten dira lege honetan, nahiz etafuntsezkoak Estatutuaren legean finkatzen direnak izan.
|
|
|
Lurrazaleko telebista digitalaren oinarriak 66/ 1997 Legean ezarri ziren, Aurrekontuak laguntzen zituen lege horren berrogeita laugarren xedapen gehigarrian, hain zuzen ere. Bertan zehazten da, besteak beste, hedapen nazionala, autonomikoa etalokala izango duten telebista eta irrati zerbitzu digitalak ezarriko direla, zeinen ezaugarriak eta kontzesio moduak berariaz eman beharreko plangintza eta araudi teknikoetanfinkatuko diren; baita
|
horien
gestio modu zeharkakoen kontzesioa Estatuari egokitukozaiola Estatu mailako zerbitzuen kasuan, eta Autonomia Erkidegoei maila autonomikoeta lokalenekoetan. Telebista Digitalaren Plangintza 1998ko urriaren 9ko 2169/ 1998Errege Dekretuan zehaztu zen eta Erreglamentua, berriz, egun bereko Aginduan.
|
|
|
Gure laginean, hiru item aurkitu ditugu, besterik ez; denak apirilaren 30eko alean. Hona hemen, artikulu unitate
|
horien
deskribapena.
|
|
|
Gaur egun, Euskal Herriak partiketa administratibo hirukoitza ezagutzen du berebaitan: Euskal Autonomia Erkidegoa, Nafar Foru Komunitatea eta Pirinio AtlantikoenDepartamendua; lehenengo eremu administratibo biak Pirinioen hegoaldean; hirugarrena, mendi
|
horien
iparraldean. Zer isla du partiketa administratibo horrek masa hedabideetan?
|
|
|
Gure inguruko telebistei begiratuta, urrezko ordu horietan oso ondo kokaturikdaude albistegiak, informazio saioak alegia. Eta, jakina,
|
horien
eskutik etorri ohi diraune honetan interesekoak ditugun eguraldi mapak.
|
|
|
Espainiako telebista kate publikoek bederatziak eta hamarrak aldera abiaraztendituzte beren informazio saioak, eta
|
horien
amaieran protagonizatzen du pantaila txikiaeguraldiaren iragarpenak. TVlek bederatzietan jartzen du abian Telediario, La2ekhamarretan La2 noticias.
|
|
|
errealitatearen eraikuntza nola burutzen den aztertu beharra. Autore
|
horien
ustez, gizarte zientziek zehazki aztertu lituzkete edozein, ezagutza corpus, sozialki, errealitatetzat?
|
|
|
Ondorio moduan, eragiketa ekonomikoak moneta ordainketenbitartez egitearen hainbat ondorio formal eta praktiko azaldu ditu. Horrela, monetazentralizatua beharrezkoa da, Galarza-ren arabera, biztanleria jakin baten baliabideekonomiko ezberdinak formalki alderagarriak eta batugarriak izan daitezen; eta areoinarrizkoagoa, baliabide
|
horien
esleipena kudeatu ahal izateko.
|
|
|
Nazio Estatuaren eraikuntzaren muina, besteen izaeraren existentziaren ukapena? zen, nazio berri
|
horien
eraikuntzan arrazismoa, bazterketa eta inperialismoa estrukturalki txertatuz.
|
|
|
292.000). Multinazional
|
horien
inbertsio itzelenesku daude sarritan estatu askoren produzioa eta enplegua, eta, horrela, planetako estatu eta herrialde gehienek inbertsio horien eskuraketan oinarritzen dute politika ekonomikoa. Halaber, enpresa transnazionalek beren ezarrerarako beharrezkoak diren baldintza ekonomiko, sozial, politiko, kulturaleta ekologikoak inposatzen dituzte.
|
|
|
292.000). Multinazional horien inbertsio itzelenesku daude sarritan estatu askoren produzioa eta enplegua, eta, horrela, planetako estatu eta herrialde gehienek inbertsio
|
horien
eskuraketan oinarritzen dute politika ekonomikoa. Halaber, enpresa transnazionalek beren ezarrerarako beharrezkoak diren baldintza ekonomiko, sozial, politiko, kulturaleta ekologikoak inposatzen dituzte.
|
|
|
Hizkuntza eta kultura nazionalen alorrari dagokienez, planetako gizakien bioaniztasuna osatzen duenetik,
|
horien
bereganatze abiadurak bizkortu egiten ditu homogeneizazio prozesuak, erasoa areagotuz eta babesik ez dutenen biziraupena arriskuanjarriz. Horrela, nazio estatuek estatuaren indarra erabili dute beren kultura defendatzeko, eta estatu gabeko nazioak egoera jasanezin batean aurkitu dira.
|
|
|
Komunikabideen monopolioa duelarik, auzi edo gatazka historikoa sustraiturik duten gizarteetan, inperialismo kulturalak gatazkaren kausekiko eta zergatiekiko sentsibilizazioa ezabatu du gizartean, eta aldi berean, kausa
|
horien
ondorioz dauden efektuekiko (borroka armatua adibidez) birsentsibilizatu du. Horrela, inperialismo kulturalak, efektuekiko terapiak?
|
|
|
Baina kasu gehienetan oso eskasak dira, eta intimitatearen kontrako abusuakgertatzen badira, oso zaila baita haien babesa lortzea. Gainera, babes legeak betetzeko bermea estatua bera da, hain zuzen ere datu
|
horien
erabilpenean interesgehien daukana. Otsoa artzain.
|
|
|
Alabaina, sozialki etapolitikoki sortu eta garatutako kontzeptuen aurrean gaude (Leca 1991), eta, hortaz, beste edozein kontzeptu eta antolaketa modu bezala, ikergai bilaka daitezke. Aregehiago, kontzeptu hauen kasuan, sortu zireneko kontestua kontuan harturik, Europako mendebaldea eta garaia medio, guztiz dokumenta daitezke
|
horien
sorrera eta bilakaera. Honek beste edozerk baino gehiago salatzen ditu interes faltahorren atzean egon daitezkeen arrazoiak.
|
|
|
Agiri biak, bai pasaportea eta bai Euskal Herritartasun Agiria, ASK erakundeak jaulki zituen. Agiri
|
horien
zabalkundeak, erabilera kanpaina osatua baino gehiago, dokumentuen balio sinbolikoa testimonialki azpimarratzea ez otezuen pentsarazten du, zabaltze egunaren hautuak agerian uzten duenez12 Pasaportearen kasuan, badaude bidaiatzeko erabilia eta onetsia izan deneko frogak, zenbaitzuk urte hartako oporretan mugetan erakutsitako dokumentu bakarra izaki.Dokumentuaren balio sinbolikoaren lekuko, orduko...
|
|
|
Era berean, baina prozesua pixka batgeroago hasita, nazioarteko eta barneko finantza eragiketak ugaritu egin dira, etaherri guztietatik barreiatu dira, nahiz bi mundu gerrateen tartean izan zuten mailaraez heldu. Nazioarteko era guztietako eragiketa
|
horien
hazkundea mundualizazioaedo globalizazioa izenaz ezagutu ohi dugu.
|