|
2000
|
|
|
Baita maisuen maisu hark ere, zeina baitzen Aristoteles handia. Zeren baitirudi —baldin
|
hari buruz
errana egia bada— ezen maisua puta batez amorostu zela eta honek manatu ziola jar zedila laur-ointka eta eraman zezala bizkar gainean Alexandro Handiaren aitzinerat, zeina baitzen Aristotelesen dizipulu... eta, jartzen zelarik maisua haren menerat, paseatu zuen, finean, zangalatraba, mando bat iduri, emazteki lizun eta desonest hura, haren nahiaren eta gutiziaren betetzeko... zuk ere nehoiz...
|
|
|
ORAINOKOAN garbi geratu da ezen kontu gaitzenetarik dela gauzen deskribatzea, zeren agor baitaitezke urak, eta agor daitezke lurrak, baina behakoa ez da nehoiz agortzen. Eta hori hala bada —eta hala da—, zeren mila orri skriba baitaitezke edozein kontuz, baita denik tipienaz ere —hari buruz ulertzen dugunaz eta
|
hari buruz
ulertzen ez dugunaz—, zer ote da amorio baten deskribatu nahi izaitea. Zenbat orri beharko nituzke Rosa de Osoriori lotu ninduen amoriozko historia haren deskribatzeko:
|
|
|
Argumentu hark Troiako zaldia izan zezakeen salbuespen, baldin herriko apezak, astoaren ordez, zaldiaren iduria erabili izan balu, jaun André... baina, txantxetarik haratago, arrazoin osoa zuen don Frantziskok: hain zen begi-bistakoa bere premisa hura, non ez baitzuen erran
|
hari buruz
maiseatzen eta lardaskatzen ibiltzea merezi. Eta benturaz horregatik iragan zitzaidan burutik sententzia hura, istanteko haize bat bezala, oharkabean.
|
|
|
Ordea, aitzinago eginen dizut. Izan ere, lehen mintzatu natzaizu, konparazione, Galileoz, baita osabak
|
hari buruz
pentsatzen zuenaz ere... eta are gehiago mintza nenkizuke orain, jakinik ezen edonoiz zuela osabak italiar zientzilaria mintzagai: ordea, zer hoberik, hartarakotz, osaba Joanikotek eta biok Italiarat eta Pisarat egin genuen bidaiaz baliatzea baino, zeren eta, Pisako dorrerat igan ginelarik, solas ezin aberatsagoa izan baikenuen, Galileoren joan-jinak gogoan?
|
|
|
" Ez, umea nintzen, eta ez naiz oroitzen, baina ni oroitzen ez banaiz ere, san Jose oroituko da, bai, zeruan, eta hori da inportantena". Eta galdetu nionean ea ba ote zekien nondik zetorkion erranari san Joseren aipua, ezetz ihardetsi zidan, deus ere ez zekiela
|
hari buruz
. Ordea, nik banekien.
|
|
|
ordea, bidaia haietan guztietan, ez zidan nehoiz arratoi batek ausikirik egin... nahiz eta behin baino gehiagotan itzarri behar izan nuen, haietarik bat edo bertze eskuan zebilkidalako, edo aurpegian edo buru gainean ere noizbait. Eta, hala eta halatan, zer erranen dizut nik gertaki
|
hari buruz
–Komentario ugari bezain luzeak egin diezazkizuket, baina bakarra eta laburra eginen dizut, denborari buruzkoa hau ere:
|
|
|
Eta nik baietz ihardetsi nizun, banekiela zerbait
|
hari buruz
, guti bazen ere, zeren eta oroitzen bainuen nola etxean izaiten genituen solasaldietarik batean apezaren borrokak izan genituen mintzagai...
|
|
|
—Bada, bertze noizbait mintza gaitezke
|
hari buruz
, baina orain ez, alde batetik, zeren luze joko bailiguke... eta, bertzetik, zeren Demostenesez ari baikinen, eta haren eta Laisen arteko pasartea irakurri nahi bainizuke orain, ongi baderitzozu.
|
|
2002
|
|
|
Hiru atsoak era hartan kexatzen ikusita, galdetzen zuen
|
hari buruz
ezer ez zekitela pentsatzen hasi zen Pertseo. Pena apur bat ere ematen zion Hiru Emakume Urdinak halako egoeran, itsu eta galduta, jarri izanak.
|
|
|
Eta, zalantzaren bat geratzen bazitzaien, besterik ez zien esan errehabilitazio programako mediku psikiatrak ere, neurri harekiko erabateko adostasuna agertzen ziela. Eta puntu
|
hari buruz
ere argi mintzatu ginen, jakina, biok elkarrekin ateratzen hasi eta egun gutxi batzuetara. Esan nion:
|
|
|
Eta Sarak ere ez. Biek ala biek baitzekiten guztia esana zegoela gai
|
hari buruz
. Eta inoiz ere hitz egitera beharturik sentitu izan zirenean, hala nola Sarak Sergiori soldadutzan egindako bospasei bisitetan, beharrezko hitzak esatera mugatzen ziren.
|
|
2004
|
|
|
Hala ere, horrek ez zituen inkognita guztiak argitzen. Pentsatu egin behar nuen, sakon hausnartu kontu
|
hari buruz
. Bazen afera horretan ihes egiten zidan zerbait, hala sentitzen nuen.
|
|
|
Egoerarekin ageriko loturarik gabeko pentsamendua zen. Bai, gau hartan bertan hoteleko enplegatuekin hitz eginen zuen kontu
|
hari buruz
, pentsatu zuen, aurpegia oheko epelean hondoratuz.
|
|
|
Baina zegoeneko ohituta nengoen halako erreakzioetara. Azken batean, Euskal Herrian ere barre txiki dezente entzun behar izan nituen kontu
|
hari buruz
. Lasaixeago, urdaila ongi beteta eta ostatu txukun baten helbidea sakelan atera nintzen garagardotegitik.
|
|
|
Eta, kopeta ilunduz," nola arraio nahi dik nik halakorik jakitea?", pentsatu zuen. Del Vallek sentitzen zuen bere senak zerbait erran nahi ziola gizon
|
hari buruz
. Izan ere, haren jokabidea aski bitxia zen.
|
|
2006
|
|
|
–Bai. Herrikoek ere sekulakoak eta bi erraten zituzten
|
hari buruz
. Badakizu, jendea gaiztoa da.
|
|
2008
|
|
|
hain entzutetsua egin zen, izan ere, gizon hura, non probintzia osora hedatu baitzen haren fama, herriko eta bailarako mugak hautsita. Tabernetan, etxeko sukaldeetan eta festetan nornahi mintzatzen zen artzain xelebre hartaz, hain ziren gatz eta piperdunak
|
hari buruz
bala-bala kontatzen zirèn istorioak. Eta orbetarren sukaldea ez zen salbuespena, jakina, nahiz eta izeba Ursula ez zen Pernandori buruzkoetan gehiegizko jardunetan aritzen, ez istorio haien zale ez zelako, seguru ezetz?, baizik eta bere iritzia zuelako:
|
|
|
badu, bai, gure anaia honek eskua gauza horietarako! (?) Ahotan dabilkit anaiaren izena, eta beste zerbait ere esan behar dizut
|
hari buruz
; lehengoan, izan ere, ba al dakizu zer esan zidan. Apaiztu zenetik gure ezkontza bedeinkatzea izango dela gerta lekiokeen gertatzekorik ederrena(?)?.
|
|
|
1908KO ITSAS GALERAlatz
|
hari buruz
aritu zitzaidan hain zuzen ere Izeba Maritxu, Begoñako etxera bisita egin nionean. Esan zuen aitona Canuto eta osaba Ignacio Ondarroako badian bertan ito zirela, eta ez zutela haien gorputzik aurkitu.
|
|
|
Hantxe egoten zen, itzalean, lagunekin solasean. Alkandora
|
hari buruz
Carmenek esan zigun bazegoela esaera bat herrian.
|
|
|
Aitaren alegiazko beste familia
|
hari buruz
esan behar dut ez genuela gure antzeko inor aurkitu.
|
|
|
badu, bai, gure anaia honek eskua gauza horietarako! (...) Ahotan dabilkit anaiaren izena, eta beste zerbait ere esan behar dizut
|
hari buruz
; lehengoan, izan ere, ba al dakizu zer esan zidan. Apaiztu zenetik gure ezkontza bedeinkatzea izango dela gerta lekiokeen gertatzekorik ederrena(...)".
|
|
|
hain entzutetsua egin zen, izan ere, gizon hura, non probintzia osora hedatu baitzen haren fama, herriko eta bailarako mugak hautsita. Tabernetan, etxeko sukaldeetan eta festetan nornahi mintzatzen zen artzain xelebre hartaz, hain ziren gatz eta piperdunak
|
hari buruz
bala-bala kontatzen zirèn istorioak. Eta orbetarren sukaldea ez zen salbuespena, jakina, nahiz eta izeba Ursula ez zen Pernandori buruzkoetan gehiegizko jardunetan aritzen, ez istorio haien zale ez zelako –seguru ezetz–, baizik eta bere iritzia zuelako:
|
|
2009
|
|
|
San Benito eta San Frantziskoren espirituan jarraitua. Fede berrian historiako Jesus soila gelditu da, hori gizon--emakume nazaretar hori,
|
hari buruz
dizipuluen ezjakintasunak asmaturiko ipuinak eta subtiltasun grekoak gehituriko metafisikak oro inausirik. Ebanjelioetako, ipuinek?
|
|
|
Gai kimiko toxikoak erabiltzen zituzten, eta hainbat langilek odoleko gaixotasun bat izan zuten. Oso gaitz arraroa zen eta hemengo mediku eta adituek ezer gutxi zekiten
|
hari buruz
. Ondorioz, haien testigantza hutsaren hurrengoa zitekeen epaiketan.
|
|
|
Lehenik eta behin, erredaktoreak bere kezka adierazten zion, zoritxarreko mendi istripu?
|
hari buruz
, baina seguru zegoen dena ongi amaituko zela. Segidan, mintzo sudurkariak jakinarazten zion ulertzen zuela aste hartako artikulua bidali ez izana, baina ez kezkatzeko, beste kazetari bat arduratuko baitzen horretaz.
|
|
|
Nazario Orbe zatitua zegoen: harro zegoen, alde batetik, bere seme hark, bere begi ninietakoak, ikasturte hartan batxilergoa bukatzekotan zegoenak, komertzioa ikasteko edo fabrikan lanean hasteko, puntu
|
hari buruz
bere zalantzak baitzituen Nazariok, gogorra behar baitzuen egiteko hura egiteko, baina baita kezkatuta ere, medikuaren kezkak kezkatuta, maila batean?, halaxe esan baitzion semeari, serio:
|
|
|
hautsi behar izan bazuen ere; semearen ezpainetatik hitz hura entzun zuenean, berriz. Euzkadi?, barrua irauli zitzaion, ikusi besterik ez zegoen zer aurpegi jarri zuen, erabateko aztoramendu batek hartu balu bezala; Reginak, izan ere, Espainia maite zuen, Espainia Handi bat, berak, hain zuzen ere, Madrilen ezagutu zuena, markes jaun-andereen eta Espainiako beste handiki batzuen bidez: ...urrin on bat usaintzen baitzuen, ausaz, hitzari berari zeriona eta markesa andereak erabiltzen zuèn kolonia frantses zerutiarrari lotua egon zitekeena, aurrean ez markesa andererik ez haren koloniarik ez zuen arren, Euzkadi hitzari lurrin ito bat zerion bitartean, simaurrarena izan zitekeena (zer besterik eskain ziezaiokeen, bada, mundu txikiak mundu zabalari?), kontrastez 7; esan nahi baita auzi
|
hari buruz
Reginak izan zezakeèn iritzia haragian errotutako iritzi bat zela, aberetasunetik gizatasunetik baino hurbilago behar zuena, zer besterik da usaimena, bada, arnasaren erdiguneraino eta haragiaren muineraino sartzen den zentzumena baizik??, eta logikan oinarritutako edozein pentsamenduk baino indar handiago zuena, ondorioz; hala, bada, Gabinok muga haiek hautsi zituen, Reginaren usaimenak egitura... berriro ahoka zitezen; horregatik, beharbada, kontua ezin serioagoa zelako, Regina zelatan egon zen egun haietan, Felipe noiz etorriko
|
|
|
Domingok luzaroan gogoratuko zituen handik aurrerakoak: bai mahaia argitzen zuèn kriseilua; bai afariaren xehetasunak, jan zituztèn hiru oilasko erreak, eta edan zituztèn garagardoak, hauek neurriz, ezohiko bilera hartan bizarduna baitzen gehien agintzen zuena, afaria eta afalondokoak berak ordaintzeko asmoa zuenez gero, eta apostoluak, anarkista egin zenean ere Kristo miresteari utzi ez zionak, bere iritzi partikularrak baitzituen puntu
|
hari buruz
: –Kristok ardoa edaten zuen, baina ez zen inoiz mozkortu??; eta bai afaltiarrek elkarri egindako aieruak eta iradokizunak ere, afalondoko tratu eta negozioen ingurukoak, zeinetaz Domingok ezer gutxi esan baitzezakeen, mundu hura ezagutzen ez zuen neurrian nekez jakin baitzezakeen mundu hura arautzen/ desarautzen zuèn hizkera, hara sartzeko aukera zabal ziezaiokeena; Domingok bazuen, baina, hura baino kezka larriagorik, afari osoan ezin kendu izan baitzuen burutik ideia bat, obsesio bat, obsesio guztiak bezala joan orduko etortzen zitzaiona, etorrera bakoitzean burura indartsuago itsasteko, argi eta garbi ikusten baitzuen, afalorduko entretenigarrien ondotik bakarrik geratuko zela emakume haietako batekin, eta orduan zer?; horregatik, afalduta gero bizardunak erabaki zuenean:
|
|
|
eta grebalari batzuk urduri jartzen hasi ziren; sindikatuek adostutakoa beso gurutzatuko greba bat zen, ekintza partikularrik gabekoa, goizero eta arratsaldero fabrikan batzarrak izaten bazituzten ere, eta gero, herrian, manifestazio baketsua; hamargarren egunean, ordea, langileen arteko lehen kontraesanak eta desadostasunak sortu ziren, anarkistak, sozialistak ez bezala, zuzendaritza estutzearen aldeko azaldu baitziren, biharamunean haiek bulegoetan bahituz, adibidez? nahiz eta, azkenean, puntu
|
hari buruz
ez zen ezer erabaki, batasun sindikalaren izenean; huraxe zen, ordea, Teofilo Mariak espero zuèn informazioa, mezu zifratu baten bidez iritsi zitzaiona, jokatzen ari zèn jokoan fitxak mugitzen hasteko:
|
|
|
31640, hori ere izan zitekeen, baina Jeanne Thibaultena da erretratua. Itzuli zirenek ez zuten ezer gogoratzen
|
hari buruz
.
|
|
|
Negar egiteko puntuan dago. Delbok eta besteek gutxi zekiten
|
hari buruz
. 1943ko otsailaren 10 eko lasterketa eroan harrapatu zutela, hori baino askoz gehiago ez.
|
|
|
Bitxia da, elkarrizketatu eta gero harreman pixka bat izan nuelako berarekin, baina eskuz hartutako oharren artean apenas dudan topaketa
|
hari buruz
ezer. –Oraindik asko emozionatzen da.
|
|
|
Domingok luzaroan gogoratuko zituen handik aurrerakoak: bai mahaia argitzen zuèn kriseilua; bai afariaren xehetasunak –jan zituztèn hiru oilasko erreak, eta edan zituztèn garagardoak, hauek neurriz, ezohiko bilera hartan bizarduna baitzen gehien agintzen zuena, afaria eta afalondokoak berak ordaintzeko asmoa zuenez gero, eta apostoluak, anarkista egin zenean ere Kristo miresteari utzi ez zionak, bere iritzi partikularrak baitzituen puntu
|
hari buruz
: " Kristok ardoa edaten zuen, baina ez zen inoiz mozkortu" –; eta bai afaltiarrek elkarri egindako aieruak eta iradokizunak ere, afalondoko tratu eta negozioen ingurukoak, zeinetaz Domingok ezer gutxi esan baitzezakeen, mundu hura ezagutzen ez zuen neurrian nekez jakin baitzezakeen mundu hura arautzen/ desarautzen zuèn hizkera, hara sartzeko aukera zabal ziezaiokeena; Domingok bazuen, baina, hura baino kezka larriagorik, afari osoan ezin kendu izan baitzuen burutik ideia bat, obsesio bat, obsesio guztiak bezala joan orduko etortzen zitzaiona, etorrera bakoitzean burura indartsuago itsasteko, argi eta garbi ikusten baitzuen, afalorduko entretenigarrien ondotik bakarrik geratuko zela emakume haietako batekin, eta orduan zer...; horregatik, afalduta gero bizardunak erabaki zuenean:
|
|
|
Nazario Orbe zatitua zegoen: harro zegoen, alde batetik, bere seme hark –bere begi ninietakoak, ikasturte hartan batxilergoa bukatzekotan zegoenak, komertzioa ikasteko edo fabrikan lanean hasteko, puntu
|
hari buruz
bere zalantzak baitzituen Nazariok– gogorra behar baitzuen egiteko hura egiteko, baina baita kezkatuta ere –medikuaren kezkak kezkatuta, maila batean–, halaxe esan baitzion semeari, serio:
|
|
|
u-ge-te-te-te-te-teeee!; giroa, beraz, gori-gori zegoen; bazirudien, gainera, UGTko militanteen artean ez zeudela kontuak garbi, pozik ez zegoèn jendearen kopurua haziz baitzihoan, itxura batean, denborak aurrera egin ahala: ..., ekintza partikularrik gabekoa, goizero eta arratsaldero fabrikan batzarrak izaten bazituzten ere, eta gero, herrian, manifestazio baketsua; hamargarren egunean, ordea, langileen arteko lehen kontraesanak eta desadostasunak sortu ziren, anarkistak, sozialistak ez bezala, zuzendaritza estutzearen aldeko azaldu baitziren, biharamunean haiek bulegoetan bahituz, adibidez... nahiz eta, azkenean, puntu
|
hari buruz
ez zen ezer erabaki, batasun sindikalaren izenean; huraxe zen, ordea, Teofilo Mariak espero zuèn informazioa, mezu zifratu baten bidez iritsi zitzaiona, jokatzen ari zèn jokoan fitxak mugitzen hasteko:
|
|
|
aberastasuna eta handitasuna –hiriburuan" norbait" izaterainoko handitasuna–, hartarako iraganarekin –Reginari txiki gertatzen zitzaiòn munduarekin– hautsi behar izan bazuen ere; semearen ezpainetatik hitz hura entzun zuenean, berriz –Euzkadi–, barrua irauli zitzaion, ikusi besterik ez zegoen zer aurpegi jarri zuen, erabateko aztoramendu batek hartu balu bezala; Reginak, izan ere, Espainia maite zuen, Espainia Handi bat, berak, hain zuzen ere, Madrilen ezagutu zuena, markes jaun-andereen eta Espainiako beste handiki batzuen bidez: ...lurrin on bat usaintzen baitzuen, ausaz, hitzari berari zeriona eta markesa andereak erabiltzen zuèn kolonia frantses zerutiarrari lotua egon zitekeena, aurrean ez markesa andererik ez haren koloniarik ez zuen arren, Euzkadi hitzari lurrin ito bat zerion bitartean, simaurrarena izan zitekeena (zer besterik eskain ziezaiokeen, bada, mundu txikiak mundu zabalari?), kontrastez7; esan nahi baita auzi
|
hari buruz
Reginak izan zezakeèn iritzia haragian errotutako iritzi bat zela, aberetasunetik gizatasunetik baino hurbilago behar zuena –zer besterik da usaimena, bada, arnasaren erdiguneraino eta haragiaren muineraino sartzen den zentzumena baizik? –, eta logikan oinarritutako edozein pentsamenduk baino indar handiago zuena, ondorioz; hala, bada, Gabinok muga haiek hautsi zituen, Reginaren usaime...
|
|
2010
|
|
|
baitzuen gai nagusi. Hura ez zen gai
|
hari buruz
zer edo zer entzuten nuèn lehen aldia, baina artikulua ikaragarria zen, geroztik, beti azaldu izan zaizkit gure aitonaren eta muturreko aleman nazionalisten IDEALAK, Alemania Handiaren handitasun gero eta handiagoa bilatzen dutenak, ziapez edo fosgenoz betetako globo ilara baten antzera, eta ikaragarriaren ikaragarriaz utzi ninduen jota.
|
|
|
Askotan pentsatu izan dut aitaren erreakzio
|
hari buruz
, eta gero eta hobeto ulertzen dut. Aita, izan ere, gizon harroa zen, tentea, borondatetsua, hori beti?
|
|
|
elkarrekin egoten ahalegintzen ginen horregatik, Pagoagaren inguruan bizi genuèn esperientzia harrigarriari buruz hitz egiteko edo arrosarioa errezatzeko, ahalik eta girorik bilduenean, interferentziarik gabe? horregatik egiten bainizun, halaber, zuri ihes, Damaso, egongelan edo etxeko korridoreren batean topo egiten genuenean, konplimenduzko keinu azkar bat egin eta aurrera ekiten niola, zurekin hitz egitera geratu gabe; bazkari eta afarietan, hala ere, halabeharrez elkartzen ginen, baina orduan ere gutxi hitz egiten genuen, inongo gogoberotasunik gabe, bereizten gintuèn gaia bazter utzita,
|
hari buruz
esan beharreko guztia esana bagenu bezala; gure arteko harremanak, beraz, ez ziren garratzak ez mingotsak, baina bai hotzak, bi arrebekin zenituenak ez bezala, noiznahi ikusten baitzintuztedan hirurak hizketan, baita barre-algaraka ere noiz edo noiz.
|
|
|
Baina etxekoak beste bide batetik zihoazen, antza? eta hala, etorri zen apaiz katolikoa, galdetu zion aitak Lourdesko mirari balizko
|
hari buruz
, zalantzak hartuta, eta apaizak esan zion: –Ez ezazu zalantzarik izan.
|
|
|
Akabo zalantzak eta akabo buruhausteak puntu
|
hari buruz
, buruhauste eta ausiabar haiei beste batzuk jarraitu zitzaizkien arren, jakina?!
|
|
|
Orain elkarri entzun gabe ari dira Otegi, Urkullu eta Egiguren, nor bere azalpenak ematen kazetariari, elkarri entzunez baina elkar ulertu ezinez jardun zuten zoritxarreko bilera
|
hari buruz
. Bata bilera gela batean dago, alderdia legez kanporatu ziotenetik egoitza propiorik ez baitu, bestea PSE-EEren Donostiako egoitzako bulego batean ari da eta bestea Bilbon, Sabin Etxean, EBBko lehendakariaren bulegoan.
|
|
|
Izerdia zerion ile ederretan behera. Asmatzen zen Nora ezagun zuela eta bazekizkiela
|
hari buruz
esaten zirenak. Edozeinekin doana, esaten zen.
|
|
|
Haize bafada bat Noraren sorbaldan jarritako jaka aireratzeko zorian izan zen. Zerbitzariak uda osoan andre
|
hari buruz
esan zirenak gogoratu bide zituen.
|
|
|
Nire bikote-bizitza izan liteke kontuan hartu beharreko beste zirkunstantzia bat, leungarrien zerrendan eransteko moduko beste xehetasun bat, baina ez litzateke itxurazkoa zeure aitaren kontrako ezer esango banizu; hartara jarrita ere, askozaz gehiago lirateke
|
hari buruz
esateko ditudan gauza onak txarrak baino. Labur adieraztearren, zure aita eta biok sartuta geunden bizikidetzaren aldi horretan, gero eta zailagoa egiten zitzaigun batak bestearen akatsak onartzea, elkarren maniak eramatea.
|
|
|
Hurrengo egunetan, ama eta biok defentsiban bezala egon ginen: ...ik gabe... horregatik egiten bainizun, halaber, zuri ihes, Damaso, egongelan edo etxeko korridoreren batean topo egiten genuenean, konplimenduzko keinu azkar bat egin eta aurrera ekiten niola, zurekin hitz egitera geratu gabe; bazkari eta afarietan, hala ere, halabeharrez elkartzen ginen, baina orduan ere gutxi hitz egiten genuen, inongo gogoberotasunik gabe, bereizten gintuèn gaia bazter utzita,
|
hari buruz
esan beharreko guztia esana bagenu bezala; gure arteko harremanak, beraz, ez ziren garratzak ez mingotsak, baina bai hotzak, bi arrebekin zenituenak ez bezala, noiznahi ikusten baitzintuztedan hirurak hizketan, baita barre-algaraka ere noiz edo noiz.
|
|
|
Orduan, baina, mugimendu automatiko batean —automatismotik asko baitzuen nire jarrerak, autodefentsatik ere zerbait behar zuenak, Gerhardek (‘orojakintxu’ bat zen ororen buruan) bere interbentzio haiekin espazioa eta arnasa kentzen zizkidala sentitzen bainuen aldika—, beste irudi bat etorri zitzaidan, Munichera joan baino bizpahiru urte lehenago irakurri nuèn egunkari bateko —Süddeutsche Zeitung-en ale bat ote zen... — erreportaje gordin bati lotua, zeinak gerra madarikatu hartan erabilitako gasen eragin negargarria —ziape gasarena eta fosgenoarena, batez ere— baitzuen gai nagusi. Hura ez zen gai
|
hari buruz
zer edo zer entzuten nuèn lehen aldia, baina artikulua ikaragarria zen —geroztik, beti azaldu izan zaizkit gure aitonaren eta muturreko aleman nazionalisten IDEALAK, Alemania Handiaren handitasun gero eta handiagoa bilatzen dutenak, ziapez edo fosgenoz betetako globo ilara baten antzera— eta ikaragarriaren ikaragarriaz utzi ninduen jota. Argazki bat ere erakusten zuen egunkariak:
|
|
|
gaitza sendaezina zen guztiz, halako moldez, non Heinrichek errealitate hura hartu behar baitzuen abiapuntu, bizitzari aurre egiteko, nik egin nuen bezala. Baina etxekoak beste bide batetik zihoazen, antza... eta hala, etorri zen apaiz katolikoa, galdetu zion aitak Lourdesko mirari balizko
|
hari buruz
, zalantzak hartuta, eta apaizak esan zion: ‘Ez ezazu zalantzarik izan.
|
|
|
Askotan pentsatu izan dut aitaren erreakzio
|
hari buruz
, eta gero eta hobeto ulertzen dut. Aita, izan ere, gizon harroa zen, tentea, borondatetsua —hori beti— eta negozioetarako argia, ezerezetik inperio ekonomiko bat eraiki zuena eta lantegia antolatzeko eta langileei agintzeko dohain paregabeak zituena:
|
|
|
Akabo zalantzak eta akabo buruhausteak puntu
|
hari buruz
, buruhauste eta ausiabar haiei beste batzuk jarraitu zitzaizkien arren, jakina...!
|
|
2011
|
|
|
Alphonse Capone, Scarface deitzen zuten, aurpegian zuen orbainagatik. Orbain
|
hari buruz
, Frantziako frentean jasandako zauriaren arrastoa zela esaten zuen berak, gerlako medaila bat bezala, baina Brooklyn auzoan gaztetan izan zuen labana-borrokaren baten ondorioa zela zioten umetatik ezagutzen zutenek. Koloretako soinekoz janzten zen.
|
|
|
Ezta galeperren kontu
|
hari buruz
ezer gehiago galdetzeko ere.
|
|
|
Martin hurbiltzen ikusi zuenean gelditu egin zen. Bazekien nor zen eta azken boladan istorio arraroak kontatzen ziren
|
hari buruz
. Eskuak patriketatik atera eta erne gelditu zen.
|
|
|
alde batetik, mezua ez zetorren gure kolaboratzaileengandik, Berlindik bertatik baizik. Bestetik, eta hura zen harrigarriena, agindu bat zegoen talde
|
hari buruz
. Ez zitzaien inolako trabarik jarri behar muga pasatzeko.
|
|
|
Lucíak pozik eta animatua zirudien bere aitonaren istorioa kontatu bitartean, baita geroagoko hitz-aspertuan ere. Begiak diz-diz zituen Heinrich
|
hari buruz
eztabaidatu zutenean. Aldaketa mugikorra hartu zuenean etorri zen.
|
|
|
Segidan, gizon
|
hari buruz
zekien guztia kontatu zion Mikelek Armentiari. Ez zen gauza handia:
|
|
|
Ekaitzaren egunean espainiar soldaduak muga zeharkatzekoa zen talde baten bila ari ziren. Aitonak dio alemanen abisu bat jaso zutela talde
|
hari buruz
. Jakin nahi nuke ea Dirkschneider jaunak afera haren berri izan al zuen.
|
|
|
–Onartze hutsak izorratzen nau, erantzun zuen Dirkschneiderrek taxilariaren ahotik?, baina guk baino gehiago zekien Rudolfek kontu
|
hari buruz
, begi-bistakoa zen. Izan ere, Rudolfek arrazoi zuen:
|
|
|
Azkenean, Lucíak hautsi zuen isilunea?. Okerrena da morroi horrek ez digula ezer argitu mugako talde
|
hari buruz
.
|
|
2012
|
|
|
Eta haien pisua. Geroz eta arinagoa egiten zitzaidan lehenago izan nuen bizitza
|
hari buruz
pentsatzea. Iritsi zen une bat non ez nituen nire ere sentitzen.
|
|
|
Pakete-banatzailea gogoratzen saiatu zen. Balak zerbait ohartarazi zion morroi
|
hari buruz
, ezta. Ez zuen ongi gogoratzen.
|
|
|
Orain dela hamaika urteko egunkari batetik ateratako albiste bat da, Belateko mendatean gertaturiko istripu bati buruzkoa. Mourek albiste bilduma txiki bat zuen istripu
|
hari buruz
. Lastairaren barnean ezkutatzen zuen.
|
|
|
Ikusi nuen aldi bakarrak izan ziren; gero kanpora joan nintzen ikastera, eta pista galdu nion. Baina, urteen bueltan, daturen bat gehiago iritsi zait
|
hari buruz
, ia beti ustekabean, bila aritu gabe. Esaterako, Fernando Aramburuk komentatu zidan, kointziditu genuen liburu azoka batean, gogoan zuela Alex:
|
|
|
Gomuta dezagun laburki zer izan den Alfonso Sastre barbaro letrazaleak esan duen izugarrikeria, eta politiko bisigodo txit zibilizatuek zer epaitu duten
|
hari buruz
. 2009ko ekainaren 21eko artikulu batean Gara-n hauxe idatzi du lehen lerroan:
|
|
|
Zurrunbilo
|
hari buruz
esaten zirenek ez ninduten inola ere prestatu ikusi berri nuenerako. Jonas Ramusen kontakizunak, horixe baita agian denetan xeheena, aztarnarik ere ez du ematen ez ikuskariaren handitasunaz, ez izugarriaz, ez behatzailea nahasten duen berritasun kutsu asaldagarriaz.
|
|
|
Gezi-zaparrada hura amaitu zenean, oihumin egin nuen atsekabez eta saminez, eta, berriro ere askatzen saiatzean, beste botaldi bat egin zuten lehenengoa baino handiagoa; haietako batzuk alboetan lantzaz zulatzen ere ahalegindu zitzaizkidan baina, zorionez, bufalo-larruzko jipoia neraman soinean, haiek zulatu ezin zutena. Jokabiderik zuhurrena geldi egotea zela pentsatu nuen, eta gauera arte hala jarraitzeko asmoa nuen, orduan, ezkerreko eskua jadanik aske nuelarik, erraz libratu ahal izango bainintzen; eta, jende
|
hari buruz
, banuen arrazoirik pentsatzeko nire kontra ekar zezaketen armadarik handienari ere aurre egin ahal izango niola, nik ikusitakoaren tamaina berekoak baldin baziren guztiak. Baina patuak beste modu batera erabili ninduen.
|
|
|
Europan ez geneukala tximinorik esan nion Maiestateari, bitxikeria modura beste lekuetatik ekarritakoak izan ezik, eta hain txikiak direnez, haietako dozena bati ere egin niezaiokeela aurre aldi berean, niri erasotzera ausartuz gero. Eta nirekin borrokan jardun berria zen animalia nardagarri
|
hari buruz
(elefantea bezain handia zen benetan), beldurrak utzi balit sastakaia erabili ahal izateko beste buru-argitasun (begirada basatiz eta sastakaiaren kirtena eskuaz zarta-zarta joz esan nion hau), hanka nire gelara sartu zuenean egingo niokeen zauriaz, pozik kenduko zukeela jarri baino bizkorrago. Hau ahots tinkoz bota nuen, bere kemena zalantzan jarriko ote duten beldur den norbaitek bezala.
|
|
|
Baina oin-estalkiaren asmakari
|
hari buruz
:
|
|
|
Maxim Maximitx kanpoan eseri zen, ate ondoko jarlekuan, eta ni gelara joan nintzen. Egia esan, ni ere apur bat egon ezinik nengoen, Petxorin hori noiz agertuko zain; kapitainordearen kontakizunean oinarrituta
|
hari buruz
osatua nuen iritziak ez zion mesede handirik egiten baina, hala ere, haren izaeraren zenbait ezaugarri mirestekoak iruditu zitzaizkidan. Handik ordubetera, elbarrietako batek samovarra irakiten eta teontzia ekarri zituen.
|
|
2013
|
|
|
43 orrialde haien irakurketan murgilduta ez zegoenetan, hau da, lau ordu eta erdian?, ezagutzen ez zituen Angeren klubeko bazkideen inguruko txutxu-mutxuak entzun zituen?, bada Lucrecia, esan izan dizut nor den Lucrecia, ezta? Argentinako diktadura militarrean bere senarra zerbaiten ministro izan zen, baina orain ez zaio gustatzen garai
|
hari buruz
hitz egitea eta garaiz alde egin zuten Argentinatik, kontu korrontea ongi gizenduta, Monacon urtetako lanaren ondorioz estatusa mantendu dugunon pare bizitzeko moduan, bada Lucrecia, esaten ari nintzaizuna, Hego Ameriketako ia emakume guztiak bezala titiak, ezpainak eta auskalo zer gehiago operatuak eta handituak dituen emakume horietako bat da, sugandila bat bezala beti eguzkitan, edo solariumea... Soniaren senarrarekin dabil ezkutuan!
|
|
|
Urteak ziren gorrotorik sentitzen ez zuela bere alabaren amarengatik, are gutxiago alabarekin biltzen zenetik. Baina
|
hari buruz
pentsatzean mespretxuz egitera behartzen zuen zerbaitek; iraganarekin lotzen zituen gauza txar guztiak ordezkatzen zituen hark, bere begien aurrean. Hori aldatu egin beharko zuela pentsatu zuen, arreta berriro ere piztuta zegoen telebistan jarri baino lehen.
|
|
|
Ez zetorren satorraren benetako izenik, handik aurrera Oier baino ez zen izango, abizenik gabe. Eta horrela aipatu beharko zen beti
|
hari buruz
aritzean.
|
|
|
Are gehiago: garai batean, biziki estimatu zuen Ibrahimek hura, ez, haatik, Al-Andalusko poeta eta arkitekto paregabeak bezainbertze...?, nahiz eta Parisen entzun zuèn kontzertuak guztiz aldatu zion
|
hari buruz
zuèn pertzeptzioa, mendebaldeko piano-konpositoreen aitzinean. Chopin, Beethoven, Liszt:
|
|
|
Esperientzia
|
hari buruz
aritu zirenean, honako iruzkin hau egin zion Pedrori: –Aurreko egunetan lana beltz egin nian, Pedro, eta eskerrak horri:
|
|
|
Erakundean, aldiz, ez zegoen liburu saindurik, orrialde ziztrinen batzuk irakurtzen ziren gehienez ere, eta ekintzaile handien balentrien kontakizunak betetzen zuela esango nuke formazio ideologikoaren lekua. Ekintzaile eredugarrien zerrendan zegoen, noski, zure aita, eta
|
hari buruz
balentria handiak kontatzen ziren. Kontakizuna ahozkoa zenez, balentria horietako batzuk puztu egin zituztela?
|
|
|
Urteurren bakoitzean zauria irekitzen da berriro. Asko hitz egin dugu
|
hari buruz
, eta esanda daude esan beharrekoak. Benetan, sentitzen dut, baina ezin dut».
|
|
|
Baina gauza lausoak ziren. GALeko atxilotu batzuek eman zuten haren izena, baina ez zekiten bertze deus
|
hari buruz
. Kazetari batzuek Jean Louis B gisara identifikatu zuten.
|
|
|
Esperientzia
|
hari buruz
aritu zirenean, honako iruzkin hau egin zion Pedrori: " Aurreko egunetan lana beltz egin nian, Pedro, eta eskerrak horri:
|
|
|
Are gehiago: garai batean, biziki estimatu zuen Ibrahimek hura –ez, haatik, Al-Andalusko poeta eta arkitekto paregabeak bezainbertze... –, nahiz eta Parisen entzun zuèn kontzertuak guztiz aldatu zion
|
hari buruz
zuèn pertzeptzioa... mendebaldeko piano-konpositoreen aitzinean –Chopin, Beethoven, Liszt: haiek bai musika unibertsalaren jenioak...! –, bigarren mailakotzat baitzuen Zyriab.
|
|
2014
|
|
|
Judy Jones Floridan izana zen, ondoren Hot Springs-en, eta lekuren batean ezkon-hitza emana zuen, eta beste lekuren batean hitza apurtu. Hasieran, Dexter, harekin behin betiko eten ondoren, atsekabetu egiten zen, jendeak oraindik ere biak lotzen zituenean eta
|
hari buruz
galdetzen ziotenean, baina, afarietan Irene Scheererren ondoan jartzen hasi zenetik, ez zioten gehiago Judyri buruz galdetu; besteek kontatzen zioten haren berri. Hari buruzko autoritate izateari utzi zion.
|
|
|
Harrigarria agian ez, jakinaren gainean baikeunden, baina haren plantak bazuen halere zerbait durduzagarria; penagarria bai, baina are gehiago artegagarria; ikuste hutsak mina ematen zuen, baina babesteko gogoa baino gehiago ihes egitekoa pizten zuen; zakur makilatu batzuen antzera, kontsolatzera doakien eskuari haginka egiten diotenak. Sentsazio horixe sorrarazten zuen Artolaren itxura parte txarrekoak, baita
|
hari buruz
kontatzen ziren istorioek ere.
|
|
|
izaten amaituko dute, arazorik gabe irabaziz beregaintasun teorikoaren itxura, gerra galdua triunfo bihurtu nahiarekin deus zerikusirik ez balu bezala. Frantzia errepublikarrak, gogoa baita fedearen ama, bere buruari kontatu dion gezurra sinetsi egin du, eta, mirarizkoago dirudiena, akademiako munduaren erdiari ere sinetsarazi, Alemaniak berak, aurrena inperialak eta gero naziak, asko erraztu baitu
|
hari buruz
edozein narraskeria sinesgarri agertaraztea. Era berean, autoreon polemikan Alemania garailea posizio muturreko beltz batean pintatzen da eta txorimalotzen da.
|
|
|
Josu Aginagak ez dauka
|
hari buruz
hitz egiteko gogo askorik, antza. Idazkaria anaiaren konfiantzazko pertsona zela aipatu du, Alexek noizbait bere balioa goraipatu zuela, eta ekoiztetxean orokorrean denek ondo hitz egiten dutela berari buruz.
|
|
|
Gainera, garbi dago Carlos Akerretak ez duela Irujo begiko. Destaina nabarmenez hitz egiten du
|
hari buruz
.
|
|
|
Batzuetan Anderrek burua lehertuko zitzaiola pentsatzen zuen. Orduak eman zitzaketen
|
hari buruz
hizketan, baina zulo beltz baten inguruan bira egitea bezala zen. Ez zegoen iluntasun hura argitzerik, ez zegoen haren grabitateari ihes egiterik.
|
|
|
–Zoritxarrez, ezer gutxi dakigu eztanda
|
hari buruz
–erran zuen Asiainek?. Itxaropena nuen zuk informazioa eman ahalko zenidala.
|
|
2015
|
|
|
Bai?. Halaxe egin nuen, isil-isilik, kontu
|
hari buruz
ezer gehiago galdetu gabe. Han sekretu bat zegoen noski, eta aspaldian ikasi nuen sekretuei buruz ez galdetzen.
|
|
|
Urteak ziren Bidaztia Arkaniara bidali zuela. Geroztik, ezer gutxi jakin zuen
|
hari buruz
. Mezu batzuk iritsi ziren hasieran, erranez dena planeaturikoaren arabera zebilela.
|
|
|
Mutila urduri mugitu zen Rikka ikustean. Estoldetako mutil guztiek lerdea zeriela so egiten zioten Rikkari, baina kontu handia hartzen zuten Zapierren aurrean iruzkinik ez egiten
|
hari buruz
. Kankailu hura gauza zen esku bakarraz zaldi bat lurreratzeko.
|
|
|
Jetrasek behin baino gehiagotan aipatua zigun morroi hura, eta erabili zituen hitzak ez ziren haurren aurrean erran behar direnetakoak. Hiriko guardien artean denetariko zurrumurruak zebiltzan gizon
|
hari buruz
. Batzuek agente berezitzat zeukaten.
|
|
|
Baina oso gutxi dira edonolako ekarpen sendoa egiten duten gizonak, esan zuen udareondoan geldituz, txukun, zehaztasun eskrupulosoz, epaile ezin finago. Bat-batean, Bankes jaunaren eskuko mugimenduarengatik askatuta bezala,
|
hari buruz
Lilyk pilatuta zeukan inpresioen zama okertu eta goitik behera jausi zen ibaika. Hura izan zen sentipenetako bat.
|
|
|
Izan ere, nork ez du ezagutzen florentziarra? Nork ez du iritzi bat
|
hari buruz
–Betiko topiko erabili eta haztatu horietakoren bat errepikatzera goaz ala?
|
|
|
Adiera horretan, goitik behera platonikoa zen Iñakik Montse Auzmendirengana sentitzen zuena. Hura ezagutu aurretik
|
hari buruz
entzun zituenekin liluratu zen aurrena; gero irudi idealizatu bat eraiki zuen bere baitan eta harekin maitemindu; eta amodio hori elikatzeko eta gorpuzteko, hari buruz hitz egingo zioten oilaloka pare hura eskuratu zuen, ez dakit artekari ala ararteko. Hori ere maitemintzeko modu bat izan liteke, edo denbora pasatzekoa besterik gabe; amodio kontuetan argi dago ez dagoela legerik, ez on ez txarrik.
|
|
|
Adiera horretan, goitik behera platonikoa zen Iñakik Montse Auzmendirengana sentitzen zuena. Hura ezagutu aurretik hari buruz entzun zituenekin liluratu zen aurrena; gero irudi idealizatu bat eraiki zuen bere baitan eta harekin maitemindu; eta amodio hori elikatzeko eta gorpuzteko,
|
hari buruz
hitz egingo zioten oilaloka pare hura eskuratu zuen, ez dakit artekari ala ararteko. Hori ere maitemintzeko modu bat izan liteke, edo denbora pasatzekoa besterik gabe; amodio kontuetan argi dago ez dagoela legerik, ez on ez txarrik.
|
|
|
Edozein modutara, entrenamendu saioa ez zen kontu
|
hari buruz
berriketan aritzeko lekurik egokiena. Berak ere bazekien hura ezin zuela beretzat gorde, baina zer egin erabaki bitartean nahiago zuen isilpean eduki.
|
|
|
Dena dela, aztertu edo ez, nabarmena da esperientzia izango bagenu bezala mintzatzen garela,
|
hari buruz
zerbait ikasi eta irakatsiko bagenu bezala egiten dugula. Gure esperientziaz eta kontzientziaz hitz egiten dugu nolabait.
|
|
|
Aurkeztu zioten egunetik gorroto izan zion, nahiz eta arrazoia azaltzen jakin ez. Eta
|
hari buruz
mintzo zela, izena aipatu beharrean, beti aurkitzen zuen ordezko etiketa iraingarri bat: –silikonaren menpekoa?
|
|
|
Psikikoki nekatuta zegoen eta hankak puztu egiten zitzaizkion supermerkatuko lanaldi gogorraren ondorioz. Hortaz, aukera izan zuen aurreneko aldian serio hitz egin zuen senarrarekin kontu delikatu
|
hari buruz
. Albin, beharbada aski pentsatu gabe, bat etorri zen bikotekidearen zentzuzko proposamenarekin.
|
|
|
Tipo gogorra benetan. Antza denez, egia dituk
|
hari buruz
dabiltzan Italia aldeko kontu horiek...
|