|
2000
|
|
|
Gizasemeek egindako lanen artean gogoan gelditu dira Mikel Tabernaren Errege eguneko panpina ipuin saritua, Jokin Muñozen Atlantidara biajia ibilaldi zelebre eta ironikoa, edo Alberto BarandiaranekHe min gw ay idazle edantzale nobelsaridunaz
|
eginiko
biografia.
|
|
|
Hortxe ditugu, alde batetik, Galileoren astronomi aurkikuntzen eliz kondena biribila —oraintsu, laurehun urte geroago, Vatikanoak, eskuzabaltasun handia erakutsiz, hura amnistiatu digun arren— edo Darwinen eboluzio teoriaren gaitzespena, arrazoi bertsuengatik gertatua. Ezagunak dira, halaber, zer nolako hondamen kalteak ekarri zizkioten SESBaren ekonomiari Trofim D. Lysenkok nekazaritzan eta abel hazkuntzan eskala handitan
|
eginiko
esperimentuek, mitxurinismoaren urratsei jarraikiz, marxismoaren postulatuak biologiari aplikatuz hobekuntza genetikoak erdietsi nahi izan zituenean. Eta ez dira ahanztekoak, halaber, gure egunotan emakumeek herri askotan fundamentalismo erlijiosoaren ideologiagatik oraindik pairatzen dituzten legezko bereizkeria lotsagarriak.
|
|
|
9 Ikus L. Villasante-ren Hacia la lengua literaria comun, Ed. Franciscana de Aranzazu, 1970 Euskarari buruz argibide gehiago lor daitezke Euskaltzaindiak argitaraturiko obra honetan: El Libro Blanco del Euskara, Euskaltzaindia, Bilbao, 1977 Irakurtzekoa da, halaber, Joseba Intxaustiren Euskara, euskaldunon hizkuntza, Eusko Jaurlaritzak 1990.ean argitara emana (badira espainieraz eta frantsesez
|
eginiko
edizioak ere), zeinetan euskararen inguruko gai askori buruz bibliografia ugaria eskaintzen den.
|
|
|
13 Donostian, 1998.eko Hazilaren 18an Koldo Mitxelena Kulturunean
|
eginiko
hitzaldia.
|
|
|
Unamunok
|
eginiko
hitzaldian bere herkideei, bere anfitrioiei, belarriondoko ederra eman zien; eta beren etxean bertan. Sabino Aranak esango zuen bezala:
|
|
|
Estetika obrerista baten aldekoa dirudien deklarazio honek badu barnean egia sakon bat. Ez du agintzen nolakoa izan behar duen poesiak, honen izaeraz
|
eginiko
hausnarketa baizik ez da. Mailua lanabesa baita, poesia tresna da, ez helburu.
|
|
|
Berariaz
|
eginiko
itsuskeria da hau, umore beltzeko tanta bat. Halako ugari ageri dira J.A. Artzeren lehen aroan, onustea eta zurrunkeria kolpatzeko probokazioak diren lizun zikin eginiko poemekin batera, egituraz oso sotilak diren zenbait testu laburretan isuritako lirikotasunarekin kontraste handia egiten dutenak.
|
|
|
Berariaz eginiko itsuskeria da hau, umore beltzeko tanta bat. Halako ugari ageri dira J.A. Artzeren lehen aroan, onustea eta zurrunkeria kolpatzeko probokazioak diren lizun zikin
|
eginiko
poemekin batera, egituraz oso sotilak diren zenbait testu laburretan isuritako lirikotasunarekin kontraste handia egiten dutenak. Horixe zekarren Artzek bere lehen liburuan, baina ez gintuen horrengatik hainbeste harrotu euskaldunok —literaturzaleok zein euskaltzaleok— Isturitzetik Tolosan barru hark.
|
|
|
Lekuona gazteak ere, gazteago zenean, Lizardiren eraginpean idatzi zituen bere lehen poemak. Sozial errealismoaren eragina ukan zuen gero, existentzialismoak kutsatu zigun ondoren... baina ez ziren, haatik, noraezean
|
eginiko
ibiliak. Sortzaile kontentagaitza estiloan, Lekuonak aitortua du ez dela idazteari lotzen" luma berritu zaiola nabaritzen ez duen bitartean".
|
|
|
JOSE RAMON ZABALA Z',_, „__ ranco jeneralaren altxamenduak eragindako erbesteratzeak gure kulturaren arrastoak munduan zehar indarrez eraman zituen, gaur egun zoritxarrez ahaztuta edo, sarritan, gure artean nahiko ezezagunak gelditu direnak, hain zuzen. Behin baino gehiagotan Euskal Herritik at
|
eginiko
lanak betirako galdu dira, eta hori gertatu ez denean, bigarren mailako ekimen bezala gogoratu dira, balio gutxiko lan boluntarista baten emaitza kaskar bezala. Errealitatea ez da hori izan, eta askotan, balio handiko ekimenak estatu desberdinetan sakabanatuta gelditu izan dira.
|
|
|
Honenbestez, euskal poeta nonahikoa egiten da, nitasun berri bat deskubritzen du, eta ez dio ardura bakarrik baldin badago ere munduan, barnea duelako mundu. Gu etnografiko bat kantatu behar izatetik ni intimo bat kantatzera
|
eginiko
ibilaldi mingarrian, Orixek euskal literatura modernoa abiatzen du, edo hobe esan, euskal literaturaren modernotasuna: lurralderik ez daukan kulturan hizkuntza da babesleku bakarra, eta norberarenak dira kantagai (bere arnasa entzuten du).
|
|
|
Plangintza falta ohikoa eta iraunkorra bada ere, ez dira ahaztu behar duela zenbait urte, bereziki laurogeiko hamarkadan,
|
eginiko
pausoak. Bidezkoa da gestoreen lana aintzat hartzea, azken urteotan liburutegiak eta liburuzainen egoera (langileen egonkortasuna, zerbitzua irekita izateko orduak gehitzea, liburutegi barreneko lanak, etab.) pixkanaka hobetzeari lotu baitzaizkio.
|
|
2001
|
|
|
Erlijioarekin edo sexualitatearekin eman den modu berean, Administrazio Publikoek ez dezatela izaera nazionalari doakionez aukera jakinik egin. Zintzotasunez eta eszeptizismoz
|
eginiko
proposamena da, jaramonik eginen ez diotela aurrez emanik.
|
|
|
Nafarroan euskararen eta euskal usain duen oro renkontra Diputazioaren Jauregitik jazotzen ari den eraso etengabeari erreparatuta, inpunitateak, ondoriorik ezak, harritzen nau. Europa mendebaldeko gizartean oso nekez uler daiteke lurralde baten kultur osagaien kontra
|
eginiko
eraso ageriko eta ankerrak horren sustatzaileentzat ondoriorik ez izatea; Erreinu zaharrean, ordea, horixe gertatzen ari da. Nafarroako ‘barometrotxoa ren’ emaitzak argig arriak dira:
|
|
|
Laburki aldatu dugun delako aitzinsolasetik hasita ondoko azken solaseraino Petainen gorazarrez
|
eginiko
kantua da:
|
|
|
Ez Eskual duna aldizkariak, ez petainzaleek. Adierazgarriro, 1942ko urte hondarrean katedralean
|
eginiko
prediku garratz baten ondotik, non frantses gazteak Alemaniara bortxazko lanetara joatea gaitzesten zuen, aleman poliziak apezpikutegia inguratu zuen, eta abagune larrihorretan erreto re bakar batek erakutsi zion elkartasuna, Bordarrampe kalonje eta katedraleko erretorea zenak, beste guztiek alde egin baitzioten apezpikua bakarrik utzirik.
|
|
|
Osagai indibidualak" switch" molekularrak eta nanohariak izango dira. Elementu horiek nanometro mailakoak direnez, osagaien dentsitatea askoz ere handiagoa izango da, eta egungo teknika litografikoen bidez
|
eginiko
edozein zirkuitu baino askoz ere arinagoak izango dira.
|
|
|
Teoria elektromagnetikoak erakusten duenez, aldiz, elektroi azeleratu horiek erradiatu egingo lukete, energia galduz eta oso denbora laburrean nukleoarekintopo eginez; alegia, materia ez litzateke egonkorra izango. Rutherford en eredu atomikoa ontzat emanik —apa rt ikulekin
|
eginiko
esperimentuetan oinarriturikoa baitzen— eta atomoetako elektroiek etengabe erradiatzeko erakusten duten ezintasuna onartuz, 1913 urtean Niels Bohr-ek hauxe proposatu zuen: atomoetako elektroiek egoera geldikor jakinak izan ditzakete, haietariko bat oinarrizko egoera izanik, egoera jakin batetik bestera ‘jauzi’ egiten duten bakoitzean fotoi bat igortzen dutelarik.
|
|
|
Euskal gizarte plural honensektore batzuetan euskararen normalizazioaren kontrako jarrera argiak daude, sustrai historiko sakonak dituztenak, eta hori baliatzen ari dira abertzaletasuna ahultzeko. Halaber, euskaltzaleok
|
eginiko
hutsek ere laguntzen dute euskalgintzaren ideologizazioa, benetakoa ala alegiazkoa. Ho rretara eraman dute, hainbatetatik hainbatean, EAJko hainbat sektore ren euskarenganako epelkeriak eta beste batzuen setakeriak eta ezker abertzale ofizialaren sektore batzuek euskalgintza koto pribatutzat jo izanak.
|
|
2002
|
|
|
Zoriontasun hori da azpimarragarriena:
|
eginiko
lanarengatik harrotasuna antzematen zen, berarengan eta bere inguruan, azken garaietan. Nahi zuen guztia lortu duenaren isla zen eskultorea.
|
|
|
Duela hogeita bost urte ez nuen zalantzarik euskarazkoun ibertsitatea egingarria zela esateko, eta gaur egun are zalantza gutxiago dut. Izan ere, tarte horretan
|
eginiko
bidea ikusita, gure inguruko UPV EHU bera ia ezer ez izatetik iamunstro izatera —tamainaz— pasatu da, UPNA ezerezetiksortu da, eta hasieran lanbide heziketarako zentro txikia eta lokala zena, poliki poliki, Mondragon Unibertsitateabihurtu da. Bistakoa denez, elementu eragingarri funtsezkoak egon dira tartean unibertsitate horiek sortzean eta sendotzean, baina, funtsezkoa eta oinarrizko den giza elementuaz gain, borondate politikoa eta finantzazioa —publikoa zein pribatua— egon direlako izan dira posible.
|
|
2003
|
|
|
Horretarako, gure iritziz, hauxe guztia birplanteatu beharra dago: kultura hitzaren erabilpena, kultura aztertzeko erabilitako kontzeptuak, beste arlo batzuetara gertatu diren desbideraketak ezabatzea (ekonomia, ikuskizuna, engainua...) arlo horiek kulturaren bizkarroi edo parasitoak baitira, eta, jakina, gure ondorio operatiboek ez dute zerikusirik Administrazioek, Komunikabideek eta kultur ekoizpenak, oro har,
|
eginiko
jokaerarekin, eta, herri baten kulturari buruz ari garenean bereziki interesatzen zaigun aspektua da kulturaren izaera pertsonala eta eskubide naturalak aintzat hartu behar direla herri horren identitate kolektiboan barneraturik, bere eskubide kolektiboaren iturri eratzailea izatera pasatuz.
|
|
|
Horrela, latindarrak" colo is, colere, colui, cultum" aditz formaz baliatu ziren jarduera hartaz kontzeptu bat eratzeko. Zehazki, latindarrentzako, giza jarduera zen, gizakiek lurrean, erkidegoan edota erlijioan
|
eginiko
jarduera, beste hitz eratorriek adierazten diguten bezala: " culti vo" edo" culto" gaztelania z. Bada, Ilustrazioaz geroztik, lan intelektualak jarduera hura erabilia izan du, beste jakintza mota biologikoagoen, espiritualagoen, edota, besterik gabe jakintza" gizatiarragoen" kaltetan.
|
|
|
Hain zuzen ere, politikak
|
eginiko
erabilera hartatik, jauzi kualitatiboa egin zen kulturaren interpretazioa reneboluzioan. Izan ere, XIX. mendearen bigarren erdian, erromantizismoa goraldian zegoen garaian, alemaniarrek kultur hitza egokitu zuten euren zentzu nazionalera, euren pentsamoldera, euren ohitura, hizkuntza eta herri gisa zituzten bizipenetara, erran nahi baita, euren kulturno rtasunera egokitua.
|
|
|
3 Egungo gizartean, Estatuaren kultura ez da jada sabai administratiboa, mundializazioaren mende baitago. Dagoeneko, oso nabarmenak dira zentzugabeko eta neurriz kanpoko ustiakuntzak naturari
|
eginiko
txikizioak, eta natura erabiltzeak planeta osoari ukitzen diolako kontzientzia orokortu da kontzientzien mailan, nahiz eta asko falta den ekintzetan benetan eraginkorra izan dadin. Garapenak espazioen birmoldaketa ekonomikoa, psikologikoa eta, azkenik, administratiboa ezartzen du.
|
|
|
Parisen, 2001eko azaroaren 2an
|
eginiko
bileran, Konferentzia Orokorraren 31 Bilkuran, han ordezkaturik zeuden munduko nazioek aho batez Adierazpen hau onetsi zuten, eta Adierazpen hori hari harira datorkio egiten ari garen azterketa eta gogoetari.
|
|
|
Euskarazko ereduak aldatzeko Hezkuntza Departamentuak
|
eginiko
zirriborro bat ezagutu zen. Euskarazko ereduetan, eta hainbat arlotan —esaterako soinketan, edo atzerriko hizkuntzan—, irakasle erdaldunak baliatzeko aukera aipatzen zen, eta ateak irekitzen ziren eremu euskaldunean erdara hutsezkoGeredua ezartzeko.
|
|
|
Egungo perspektibatik hobeki antzeman daiteke hori. Euskaltzaleen bultzada eta Administrazioaren (atal baten) disposizio eta mezuak (euskara, aukera ona), gehi kultur ekoizpenean
|
eginiko
lana, eraginkor izaten ari ziren: matrikulazioen gorantzakoa, hizkuntzaren prestigiatzea... Urrats txikiak baina bide onean.
|
|
|
Eremu mistoarena ez du gustuko. Gure ikuspuntutik erdipurdiko sasieskubide batzuk eman, gainerakoak ukatzen dituen banaketa geografikoa bera," euskal nazionalistei
|
eginiko
kontzesioa" da eskuin muturraren begietan. (Ez da ahaztu behar UPNrentzako euskaltzale guztiak, denak, euskal nazionalistak direla).
|
|
|
Zalantzarik gabe, eguneko biran hitz nagusietan joan lukeen gaia, hauxe izan baita Euskal Herria azken bolada honetan gehien astindu duen auzia. Baina eraso are bortitzagoa da herri honetan euskaraz
|
eginiko
egunkaria bakarra izatea; telebista ere bakarra, lurralde osoan entzun daitekeen euskarazko irratia ere bakarra, aldizkariak bi edo hiru. Eta hori konkistatzat hartzea, berriz, tristea.
|
|
|
Dena den, bada, bai, horietatik guztietatik bereizten duen ezaugarri bat: ez salatzea ETAk
|
eginiko
eraso eta atentatuak (Egunero, martxoak 15).
|
|
2004
|
|
|
Euri barbotadak nabarmen zirela kanpoaldean, esku baten hezurtxoek atean
|
eginiko
karraska samurra, hots egitearen itxurakoa sumatu dut etxaldearen atarian. Bertaratu ahala, atea itxi ireki batean ezarri, eta, horra hor, nire aurrean tente paraturik, aspaldiko Akarregi.
|
|
|
Ez da kasualitatea, bada, Robert Bressonek nazien aurkako garaipena eskuratu ahala
|
eginiko
lehenengo filma (Les dames du bois de Boulogne) Dideroten Jacques le fatalisteeleberria ardatz edukitzea (J. Cocteauk prestatu zizkion elkarrizketak) eta, haien arabera, Zinematografoa argia renbidezko mugimenduaren idazketa bezala definitzea.
|
|
|
Irudi jakin batean agertzen diren osagarrien oreka dugu koadratzea. Nahi dena adierazteko, bada, begirada gerturatu egiten da, ikuspuntu desberdinetatik
|
eginiko
behatzearekin azpimarratu edo ingurukoa lausotuz. Honetarako, jakin beharra dago:
|
|
|
Zeluloidea edo bideo digitala istorio hori kontatzeko euskarria besterik ez. Nobela bat azal gogor eta paper garestiz
|
eginiko
edizioan edo fotokopiatan irakur dezakegu. Nobelak kontatzen duena ordea ez da aldatzen formatu aldaketarekin.
|
|
|
Bizitzaren eta literaturaren konpromezua (Vie et oeuvre de Manex Erdozaintzi Etxart). Txomin Peillenen zuzendaritzapean
|
eginiko
ikerketa honen bidez, Iparraldeko kulturgintzan eta literaturan parte hartze garrantzitsua izan duen pertsonaia aztertu nahi izan dugu. Idazleak bizi izan zuen garaira eta testuingurura hurbilduz, haren biografia aztertzea, obra osoa biltzea eta ezagutzera ematea izan dugu helburu.
|
|
|
Poesiari dagokionez, gure estatuan soilik jainkoei
|
eginiko
himnoak eta gizon onei egindako laudorioak onartu behar ditugu. Aldiz, Musa gozoari ongi etorria ematen badiozu, bertso lirikotan zein epikotan, plazerak eta minak postu gorenak hartuko dituzte zure estatuan, legea eta arrazoimena ordezkatuz(...) Hori zen nahi nuena esan, aitzakia gisa, poesiara itzuli naizenean, hura estatutik erbesteratzeagatik, bera den modukoa izateagatik:
|
|
2005
|
|
|
3) Gizakien askatasuna eta produktu zerbitzuak nonahi saltzeko askatasuna bereganatuz gero,
|
eginiko
produktu eta zerbitzuen diruzko jabetza nonahi jaso eta ipintzeko. Alderantziz esanda:
|
|
|
Alderantziz esanda: diru jabetzaren askatasuna, beti,
|
eginiko
produktu eta zerbitzuak nonahi saltzearen askatasunaren azpiko. Produktu eta zerbitzuen salerosi askatasuna (eta areago horien diru jabetzarena) gizakien giza askatasunaren menpeko.
|
|
|
(A) Esentzia metafisikoen aurka. Heideggerrek teknologiari
|
eginiko
kritika berreskuratzen du joera horrek, 4 hurainda rtu nahian metafisikaren eta esentzialismoaren aurkako hausnarketa anitzetan. Mendebaldeko filosofia dualismoz beterik agertu zaigu ia beti, eta hain zuzen joera hori haien aurka doa zuzenki, batik batazalekoasakona edoit xurakoa benetakoa (esentzia) dikotomien kontra.
|
|
|
‘Egia’ deituriko ikerketa modu goren bakarra legoke azkeneko justifikazioa bezalako zer edo zer balego —Jainkoaren aurrean
|
eginiko
justifikazioa, edo arrazoimenaren epaimahaiaren aurrean, giza entzuleek osaturikoaren bestelakoa hain zuzen— Baina horrelako epaimahairik ezin da existitu. [...] Putnamek ‘Jainko begiaren ikuspuntua’ deiturikoa eduki luke epaimahai horrek[...].
|
|
|
Talde honek sintetizadorez
|
eginiko
pop musika sortzen zuen eta egiten du. Abesti hotzak hasierako entzunaldian, robotikoak, elektronikoak, murriztuak hasiera bateante knoanalo gismoa ren mugak zirela eta, baina ongi garatuak gaur egun tekno digitalizazioari esker.
|
|
|
musika abangoardista ren artelanak sortzea, oso futuristak. Beren inkongruentziak, haatik, eklektizismora eraman zituen taldearen emaitzak, soinu justaposizioez
|
eginiko
kantak sortzera heldu arte. Hau da, egunsampledeitzendena.
|
|
|
Datozen urteetan EAEn euskararen erabilerak ezagutuko duen bilakaera ulertzeko oinarrizko datuak dira. Izan ere, Pello Jauregi ikerlariak 2001ean gazteen artean
|
eginiko
ikerketa baten ondorioetan adierazten digunez:
|
|
|
• Anjeles Iztuetak martxoaren 16an
|
eginiko
agerraldia bera ere beste hainbat argudioren abiapuntua da: gezurra, iraina, jarrera probokatzailea...
|
|
2006
|
|
|
Inork ez al du ezer esan behar, Atxagari Sautrelan
|
eginiko
elkarrizketan, asteasuarrak euskal literaturaren inguruan zegoen zarata eta histeriaz esan zuenaz?
|
|
|
Beraz, gaur egun, etorkinen hizkuntza ikaste irakaste prozesuari buruz egiten hasiak garen azterketan, gogoetan, eta baita ekimenak planteatzerakoan ere, garai hartako integrazio soziolinguistikoaren esparruan
|
eginiko
planteamendu eta saiakeren argitan egitea komenigarria dela iruditzen zaigu; baina, bestalde, ezin albo batera utzi egungo migrazio fluxuaren ezaugarriei buruz egin beharreko hausnarketa, ezaugarri bereziak baititu.
|
|
|
Gai horiei buruz zenbait adituk
|
eginiko
hausnarketa eta hautu teorikoen irakurketa, lagungarri eta eragingarri izan zaizkigu dagozkigun erabakiak hartzeko garaian. Era horretan, arestian esan dugun bezala, murgiltze sistemaren oinarri teorikoak eta ezaugarriak aplikatzearen aldeko hautua egin dugu.
|
|
|
Amaitzeko, hauxe esan: mintegiaren hasierako motorra ikastoletan gai honekiko planteatzen hasiak ziren kezkak, ezjakintasunak, kuriositatea... izan baziren ere, erronkaren ideia berehala hedatzen hasi zela eta ikasturte hauetan zehar
|
eginiko
ibilbideak leiho asko ireki dizkigula. Leiho horietatik haratago aurrerapausoak ematen jarraitzea da gure oraingo erronka 5
|
|
|
Ikasle etorkinen hizkuntza eremuan, Udarregi Ikastolan bizi izaten ari garen esperientziaren gainean
|
eginiko
hausnarketaren berri emateko parada eskaini zaigun honetan, bereziki, esparru honetako egunerokotasunean bizi ditugun alderdi baikorrenak azpimarratu nahi nituzke; beste zenbait arrazoiren artean, horiexek izaten ari baitira eguneroko praktika pedagogikoari begirada berri batez so egiteko aukera ahalbidetzen ari zaizkigunak.
|
|
|
Ibilbide luze xamar bat egin ondoren, iaz argitaratu zen, EHUren, Eusko Jaurlaritzako Kultura Sailaren eta Euskadiko Unesco Etxearen eskutik, azken horrek hainbat erakunde eta kolaboratzaileren laguntzaz
|
eginiko
lan mardul baten emaitza: Hizkuntzen Mundua.
|
|
|
Artikulu honetan interes horren isla utzi nahi dugu, eta horretarako, idatzi diren liburuen eta gaien hautapen bat eskaintzen dugu2 Bi atal bereizi ditugu. Lehenean, autodeterminazioaren zilegitasuna da ardatza, eta horretaz jardun duten hainbat teoria aztertzen da, Margaret Moorek
|
eginiko
sailkapenaren arabera (Moore 1998): Aukeraren teoriak, Kausa zuzenaren teoriak eta Nazio autodeterminazioaren teoriak.
|
|
|
Nahiz eta
|
eginiko
ikerketek zabaltasun eta metodologia ezberdintasunak izan, guztietan ondorio berera iritsi ziren, alegia adituek oinarrizko eta kalitatezko zerbitzua eskaintzeko proposatzen dituzten eredu eta baldintzetatik oso urruti gelditzen dela espainiar Estatuko errealitatea.
|
|
|
Zehazkiago aipatuz, 1997an Estatu mailan
|
eginiko
ikerlanera jotzen badugu, eskola liburutegien horniduran eta funtzionamenduan hainbat hutsune antzeman zirela esan daiteke. Bide batez, honako hauek azpimarratzen dira:
|
|
|
Urriaren 18an aurkeztu zuten HPSko arduradunek Elebide zerbitzu publikoa. Zerbitzu berri hau zenbateraino datorren orain arte Behatokiak
|
eginiko
lana bikoiztera, edo zenbateraino egingo dituen gauza berriak eztabaida albora utzita, badira Elebideren aurkezpenean (Erabili.com,) minutu batez behintzat errepasatzea merezi duten kontzeptu batzuk.
|
|
2007
|
|
|
Handik hiru astera, Estatu Batuek historiako lehen hidrogeno bonba frogatu zuten Itsas Barean. Sobietarrek hiru urte beranduago sutu zuten beren lehen bonba; hamarkada amaitzear zenean, 1960an, lortuko zuen Frantziak arma atomikodun herrialdeen klubean sartzea, oraindik beren eskuetan zuten Aljeriako basamortuan
|
eginiko
frogarekin. Eta 1964an txinatarrek.
|
|
|
• IXA Taldea (http://ixa.si.ehu.es/Ixa/ Argitalpenak). EHUko Informatika Fakultateko IXA taldeak Lengoaia Naturalaren Prozesamenduan
|
eginiko
ikerketa lana du helburu nagusi. Lan horretan diziplinarteko taldea osatzen dute 45 lagunek:
|
|
|
Bertsolaritzaren inguruan sortzen den oro biltzea helburu duen erakunde hau 1990ean sortu zen. Harez geroztik
|
eginiko
ibilbidean esparru askotara luzatu ditu adarrak eta mota askotako lan bildumak sustatu eta bultzatu ditu. Hara nola, ikerketak, liburutegi digitalak, argitalpen katalogoak edota bestelako biltegiak.
|
|
|
Baina giza ekintza guztiek daramate berengan eragin ekonomikoa. Askoz osoagoa eta eraginkorragoa da gizakiari berari
|
eginiko
zerbitzua, gizakiaren ekonomiari egina baino. Guk esaten dugu Kutxen eginkizunek beren zabal eta sakon osoan pizten eta indartzen dutela ekonomiazko dinamika ere.
|
|
|
Prestige ren krisiaren inguruan euskal instituzioek harturiko erabaki eta
|
eginiko
kudeaketari dagokienez, gure elkarrizketatuek balorazio positibo zein negatiboak egin dituzte hitz egindako gaiaren arabera.
|
|
|
Eusko Jaurlaritzak eskaturik arrantzaleek
|
eginiko
lana, fuela biltzera itsasora irtetea hain zuzen, garrantzi handikoa eta oso positibotzat jotzen den erabakia izan zen elkarrizketatutako bi pertsonen iritziz: " afera honetan hoberen egin zena galipotaren bila itsasora joatea izan zen.
|
|
|
• Peña Txuri Surf Taldea, Itxas Geroa, Ekologistak Martxan eta Gernikako Tailer Ekologista taldeetako partaideei
|
eginiko
elkarrizketak.
|
|
|
Zein da euskarazko produkzio zientifikoaren egitekoa gaur egun? Zelan ebaluatu hizkuntza txiki eta gutxitu batean
|
eginiko
goi mailako produkzioa. Gaur egun ez dago hizkuntza gutxituetan ekoitzitako produkzio zientifikoa ebaluatzeko proposamenik, ez nazioartean, ez hemen, eta arras konplikatua da.
|
|
|
Teknologia berrien esparrutik irten gabe, Andoni Sagarnak Euskaltzaindian
|
eginiko
sarrera hitzaldian esandakora joango gara. Bidenabar, Elhuyarren eta euskara mundu modernorako erabilgarri bihurtzeko lanetan sustraiak dituzten bi ingeniarik egin dituzte batak bestearen segidan Euskaltzaindiko sarrera hitzaldiak.
|
|
|
Ezen, erabateko garrantzia baitu, gaur egun euskararen sustatzen, hazten, garatzen ari garenontzat, ikasleentzat, eta oro har Euskal Herri euskalduna sendotu dadin dugunontzat, euskaltzale aurrendari horien berri jakitea eta horiek euren garaian —eta ez ziren garai errazak haiek ere euskararen alde agertzeko—
|
eginiko
lan oparoaz ohartzea. Ez dezagun pentsa iraganeko kontu interesik gabekoak direla... zeren eta iragana —bere alde on eta txarrekin— egungoaren eta etorkizunaren bide erakusle baita.
|
|
|
Sainz Pezonagak beste era bateko ekarpena egin du Los Vascos en la Ribera de Navarra tituluko lana aterata. Azpi izenean adierazia dago Diego Pascual Erasok
|
eginiko
artikulu periodistikoen bilduma dela. Nafarroako Erriberan, Corellan sortua, Pascual Erasok paraje haietako izaera, zen eta den bezala, abertzaleek errespetatu eta aintzat hartu beharrekotzat jo zuen.
|
|
|
Etxebarre 007 kultur gertakariaren osagai guztiz garrantzitsua eta egundoko ideia izan da ere Etxebarreko biztanleen potretak egitea eta horiek ikusgai jartzea Etxebestea etxeko artegian. Christophe de Prada argazkilariak
|
eginiko
eta Gonzalo Etxebarria margolariak beztitutako potreta horiek gizatalde baten irudi orokorra eskaini dute, argazkitan hartua izatea onartu dutenen begirune osoz baina. Beste garai eta lekuetan gertatu izan da gizatalde oso bati modu horretara arreta jartzea eta beti bada karikaturan sartzeko arriskua.
|
|
|
Nire sorterria harrera egile eta esku hartzaile izan den kultur gertakarietan gehiegi luzatu naizela ohartuta, laburrago ibili dut beste gertaera bat aipatzean. Aurreko urteetan
|
eginiko
kroniketan behin eta berriro esan izan dut muga batek banandu egin gaituen euskal herritarren artean elkarren ezagutza eskasean gabiltzala, baita harremanak garatzeko baliabide guztiak —garraioetakoak, informaziokoak, giza komunikaziokoak— eskuko ditugun egungo garaietan ere. Ez dira hain erraz ezabatzen —edo murrizten behintzat— mendetako giza bilakaera historikoak.
|
|
|
Hala, Mendebalde elkarteko arduradun Kepa Altonaga adiskideak ‘Atharratzeko taldea’ deitu dion lagun multzoari buruz jakinean ezarri dizkigun argibide harrigarriak. Kepak
|
eginiko
ikerketa eta azterketa sakonei esker, jakin dugu XX. mendearen erditsuraino Ipar Euskal Herriaren kultur nortasuna, gizarte aurrerakuntza eta ekonomia garapena euren gogoeta eta jardunetan bateratzen zituen euskaltzale multzo bat lanean aritu zela, eta nola lanean aritu ere.
|
|
|
Atharratzeko talde horrek
|
eginiko
lan oparoen artean, Lehen Mundu Gerra zartatu aurretik —1910 eta 1912an, oker ez banago— antolatu zituen batzarrak aipatu beharrekoak dira, labur bada labur. Garai haietako kazetek —Eskualduna astekariak eta Ziberoko egunaria urtekariak esaterako— ziotenez, Zuberoako ehunka laborari bildu ziren Atharratzeko eskola katolikoaren gerizan, nekazaritzako gaiak sakon jorratzen zituzten hitzaldiak entzuteko.
|
|
2008
|
|
|
• 2006an 65.300 milioi dolar gehiago eskatu zizkion Bushek AEBetako Kongresuari Irak eta Afganistango gerretarako, eta baita hark eman ere. Aurtengo urtarrilean egunkari guztietan irakurri ahal izan dugunez, Bushek 20.000 milioi dolar baino gehiagoko arma salmentak burutu ditu Ekialde Hurbilera
|
eginiko
bidaian (AEBek hori eginagatik, beste estatu zein gobernu batzuekin ez bezala, AEBez mintzatzerakoan inor gutxik erabili du erradikal, indarkeriazale edo antzeko etiketarik).
|
|
|
Ekologistek motz iritzi zioten hitzarturikoari. NBEren Klima Aldaketari Buruzko Gobernu Arteko Batzordeko (IPCC) zientzialariek klima aldaketari buruz
|
eginiko
txostena ere onartu zuten Balin. Txosten horrek klima aldatzen ari dela eta aldaketon eragilea giza-jarduna dela berresten du.
|
|
|
Zartaginetik sutara! Halaber, hidrogenoaren ekonomiaren aitzindari izatekoa zen Islandian asmoak izoztu egin direla badirudi,
|
eginiko
aurreikuspenak ez baitira betetzen ari.
|
|
|
NBEren Elikadurarako Mundu Programak
|
eginiko
premiazko deialdiaren berri emanez amaitu genuen aurreko Glokalia. Gogoan izango duzue zelan programa hori 500 milioi dolar eskuratu guran zebilen, estatu aberatsei eskean, diru hori lortu ezik moztu egin zuelako 73 milioi laguni emaniko ezinbesteko elikadura laguntza.
|
|
|
Terra Sigillata (Txalaparta, 2008). Argitalpen honek eten egin du J.A. Arrieta nobelagilearen hogei bat urteko isilaldia, eta euskal nobela modernoranzko bidean
|
eginiko
ekarpena aitortu izan zaienez J.A. Arrietaren lehen bi nobelei, harritzekoa egin zait hirugarren nobela honek euskal literaturazaleengan piztu duen arreta eskasa. Harrera publikoari begiratu baino ez dago J.A. Arrietaren azken ahalegin literario honek sortu duen oihartzunaren tamainaz ohartzeko.
|
|
|
Terra Sigillata (Txalaparta, 2008). Irizpide" estilistikoz"
|
eginiko
auto sailkapen horri kasu eginez gero, J.A. Arrietaren nobela bakoitza proposamen estetiko konkretu eta berrituaren mamitzea da, eta pentsatzekoa da azken nobela honek ere, Terra Sigillata k, proposamen estetiko berria izan nahiko duela, urrats estetiko berria izan nahi duela J.A. Arrietaren nobelagintzan. Terra Sigillata ren irakurketa patxadatsua egin ondoren, urrats ausarta egin duela iruditu zait, eta batez ere, jakin du urrats estetiko berri hori orain arteko ibilbide literarioarekin solasean jartzen, kateatzen.
|
|
|
Lehen nobelan, Abuztuaren 15eko bazkalondoa n (1979), identitate gatazkan komunitatearen diskurtsoek (aitarenak, historiarenak...) duten garrantzia adierazi zen, betiere memoriaren zirrikituetatik tira eginez. Bigarren nobelan, Manu militari n (1987), metaliteraturak eta metanarrazioak hartu zuten nobelaren espaziorik handiena, idazketaren inguruan
|
eginiko
hausnarketak. Terra Sigillata nobelaren diskurtsoan gurutzatu eta elkarlotu egin dira lehen bi nobeletan jorraturiko hainbat gai, kezka eta motibo literario.
|
|
|
Beste ahots batzuek, epe jakin horretan argitaraturiko prentsako testuak biltzen dituzte. Nahiz eta Terra Sigillata n diskurtso mota anitz (filosofikoa, literarioa, linguistikoa, soziala, politikoa eta pertsonala) elkarren ondoan eta gurutzaturik aurkeztu, geruza horiek guztiak banan banan aurkeztuko ditut, nobela honen gainean
|
eginiko
nire irakurketa argiago adierazi asmoz.
|
|
|
Bide horretatik balizko irakurleei keinuak egiten zaizkie esandakoen inguruko itzulinguruak eginez. Diskurtsoaren gaineko hausnarketa horiek guztiak egiterakoan, gainera, J.A. Arrieta bere obraz kritikoek eta irakurleek
|
eginiko
oharrei ez da entzungor ibili. Hartara, aipatzen du J.M.L. irakasleak (alegia, Jesus Mari Lasagabasterrek) esana diola ez egiteko mise en abyme rik, edo esana diotela astuna eta nahasia dela bere kontatzeko modua.
|
|
|
Hartara, aipatzen du J.M.L. irakasleak (alegia, Jesus Mari Lasagabasterrek) esana diola ez egiteko mise en abyme rik, edo esana diotela astuna eta nahasia dela bere kontatzeko modua. Gogora dakar, gainera, Manu militari nobela zela-eta Jesus Mari Lasagabasterrek J.A. Arrietaren nobelagintzaz
|
eginiko
oharra: " nobela bat —edo narrazio bat, oro har, derragun— ez omen dun ‘abentura baten idazkera’, ezta ‘idazkera baten abentura’ ere, baizik eta ‘abentura baten idazkeraren abentura’" (400 or.). Nobelagileak jaso duen harreraren inguruko hausnarketa horien kontzientzia hartzea ere badago Terra Sigillata n zehar.
|
|
|
Bestalde, sigillataki literarioak argiak dira gogoko dituen idazleei
|
eginiko
keinuetan, haien literatur testuen pasarteak nobelara bilduz, edota haien izenak goratuz. Ugariak dira erreferentziak, mundu literaturakoak (Proust, Kafka, Joyce...), baina, bereziki euskal literaturakoak (Joseba Sarrionandia, Koldo Izagirre, Txillardegi, Juan Mari Lekuona, Ramon Saizarbitoria...).
|
|
|
Mundu literaturako erreferentziak, beraz, Mendebaldeko Nobela Modernoaren aitak dira, J.A. Arrietaren nobelagintzarako eta bere belaunaldiko hainbat idazleren nobelagintzarako ere eredu izan direnak. Euskal literaturaren kasuan ere, aipu horiek guztiak aitortzak dira, eredutzat hartu diren idazleei
|
eginiko
keinuak. Asko eta asko dira euskal literaturako erreferentziak, ez liburugintzakoak bakarrik, baita ahozko literaturakoak (kantuak, atsotitzak, bertsoak...), eta baita prentsakoak ere (Uxue Apaolazaren zutabeak, Pako Aristirenak, Jon Benitoren erreportajeren bat...).
|
|
|
Gainera, nobelan Eskifaiakideek aire-planoen bila eta ahots galduen bila
|
eginiko
bidaia hori ulertzeko, Koldo Izagirreren Non dago Basque’s Harbour (1997) poema liburua erreferentzia beharrezkoa da. Poema liburu horri eginiko keinuak etengabeak dira, eta gainera, liburu horretako poema lerroak nobelan zehar aipatu egiten dira, nobelaren azken lerroak ere horiexek dira, Non dago Basque’s Harbour liburuko Metaforaren ontzia poemako azken lerroak:
|
|
|
Gainera, nobelan Eskifaiakideek aire-planoen bila eta ahots galduen bila eginiko bidaia hori ulertzeko, Koldo Izagirreren Non dago Basque’s Harbour (1997) poema liburua erreferentzia beharrezkoa da. Poema liburu horri
|
eginiko
keinuak etengabeak dira, eta gainera, liburu horretako poema lerroak nobelan zehar aipatu egiten dira, nobelaren azken lerroak ere horiexek dira, Non dago Basque’s Harbour liburuko Metaforaren ontzia poemako azken lerroak: " Lehorreratzen baldin banaiz/ itsasketa hau jarraituko dut".
|
|
|
euskararen egoera diglosikoa. Kezka nagusi hori
|
eginiko
iruzkin eta gogoetetan bildu ez ezik, pertsonaien jardunetan ere islatu egiten da. Honela, Mikel Zabalegi Carrefour ean gora eta behera doala (36 or.), bere buruari agindu behar dio, bere burua behartu behar du euskaraz hitz egitera, bestela, gaztelerak egiten diolako ihes.
|
|
|
Gainera, generoaren inguruko hausnarketak ere etengabeak dira nobela honetan. Ez bakarrik balizko irakurleen generoari
|
eginiko
keinu horietan(" ez dakit nola esan ere, gure balizko entzule Amaia sutu gabe", 139 or.), baita gogoeta zuzenagoetan ere. Hitzaz Mendi elkarteko kideak emakumeak botatzeko harturiko erabakia aipatzen da, emakumeek mahaigaineraturiko osotasunarekiko emendakina zela eta.
|
|
|
" Minority Report" (253 or.) atalean, eta" Reality Show" (281 or.) atalean. Hala ere, Getarian Ketari n ikaskide ohiekin
|
eginiko
bazkariez hitz egiterakoan ere politika gaiak dira nagusi, eta konkretuki, euskal gatazkari dagozkionak. Izan ere, urteroko bilera horretan biltzen diren ikaskideen artean aniztasuna da nagusi:
|
|
|
Autokontzientziari jirabiran sorturiko nobela da Hamaika pauso (Retolaza 2007: 159), izan ere, nobela sendo hori Ramon Saizarbitoriak hogei urteren bueltan
|
eginiko
gogoetaren eta kontzientzia hartzearen emaitza baita, besteak beste. Terra Sigillata irakurtzen ari nintzela, sarritan etorri zait Hamaika pauso nobela gogora, ez bertan esandakoak, ez narrazio moldeak hurbilekoak direlako, baizik eta bi nobela horien artean ikusi dudalako antzekotasun ugari:
|
|
|
Terra Sigillata irakurtzen ari nintzela, sarritan etorri zait Hamaika pauso nobela gogora, ez bertan esandakoak, ez narrazio moldeak hurbilekoak direlako, baizik eta bi nobela horien artean ikusi dudalako antzekotasun ugari: ...14; hirugarrenik, bi nobela horietan islatzen direlako belaunaldi konkretu baten kezkak, nor bere bidetik, nor garai konkretu batean; laugarrenik, hogei urte pasatu ondoren argitaraturiko nobela ditugu bi horiek, isilaldi luze baten emaitzak, idazletzaren inguruko hausnarketa luze batzuen emaitzak; eta bosgarrenik, metanarrazioak dira bi biak, nork bere idazletzaz eta nork bere kokapen pertsonalaz
|
eginiko
gogoetaren ondoren harturiko miratik eginak.
|
|
|
Hamaika pauso nobelako protagonistak, Iñaki Abaitua nobelagileak, Ramon Saizarbitoria idazlea dakarkigu gogora, batez ere ibilbide literarioaz
|
eginiko
hausnarketetan. Terra Sigillata n ere bada Joxe Austin Arrieta gogora ekartzen digun pertsonaiarik, baina oraingo honetan, pertsonaia askok ekarriko digute gogora J.A. Arrieta idazlea bere ibilbide literarioaren alderdi ezberdinetan:
|
|
|
Bestetik, Alemaniako Bigarren Mundu Gerrara jo ohi du maiz, zeharkako erreferentziak eginez gehientsuenetan. Dirudienez, Alemaniak XX. mendeko bere historiaz
|
eginiko
berrirakurketa eta barkamen saio historiko hori gogora ekarri nahi du, iraganari begiratzeko eta iraganaren autokritika egiteko eredu. Honela mintzo zaizkie euskaldunei lagun alemanak:
|
|
|
2 Urpekari lan horiek gogora ekarri didate Donostiako Untzi Museoan 2004 urtean
|
eginiko
erakusketa bat, ur azpitik bilduriko aztarna arkeologikoak, iraganaren aztarnak hizpide zituena: Unsain, Jose Maria (arg.).
|
|
|
AEBetako lehendakari berriak zientzia muinean duten erabaki asko hartu ditu. Hainbatek, AEBetako zientzia sistemari eragingo diote, hala nola, ama zelulekin
|
eginiko
ikerketa funts publikoekin finantzatu ala ez. Beste zenbaitek, klima aldaketari buruzkoek, adibidez, Lurrean bizi garen guztioi eragingo digute.
|
|
|
Ikus ditzagun datuak. Net Applications konpainia kaliforniarrak
|
eginiko
azterketak dioenez, lantzamendu egunean bizkor hazi zen Chrome, %1eko merkatu kuota harrapatu arte. Gero, beherantz egin du, nahiz eta irailaren hasieran
|
|
|
Haatik, gero ia inork ez zuen agindutakorik bete. Orain, New Yorken
|
eginiko
bileran, NBEk orduko zortzi xedeak berretsi ditu, eta 11.000 milioi € jaso ei dira Garapenerako Milurteko Helburuok ebaluatzeko. Hori dela-eta, espero izandakoa baino diru gehiago bildu dutela iritzi dio Ban Ki moon NBEren idazkari nagusiak; ez hori bakarrik:
|
|
|
Ez da harritzekoa, beraz, milaka lagunek beste eredu politiko bat eskatzea. Suediako Malmon, adibidez, 15.000 lagun bildu ziren irailean, Europako V. Gizarte Foroaren baitan
|
eginiko
kale agerraldian. Manifestazioaren leloa, honako hau:
|
|
|
Idazlan hau amaitzera bidean naizela, ez nuke aipatu gabe utzi nahi Zuberoako pastoralen ezagutza barnatzeko oso baliagarria izango den Allande Agergarai muskildiar fraideak
|
eginiko
lan oparoa. Iragan uztailean Jakintza argitaldariak —www.jakintza.fr— plazaratu zuen Cent ans de pastorales en Soule et dans les Pyrenees izeneko liburu potolo honetan, 1901 eta 2000 urte bitartean sortutako pastoral guzti guztiak izendatzen, deskribatzen eta aztertzen ditu egileak.
|
|
2009
|
|
|
Horrek denak abilezia eskatzen zuen, eta baita labe inguruko antolakuntza sozial txikitxo bat ere bederen, betebehar ugari baitzeuden senideen artean banatzeko. Sutondoa gauza berezia zen, gainera; harriz edo metalez
|
eginiko
zerbait zen, etxearen erdialdean jarritakoa. Familia bere inguruan biltzen zen beroa sentitzeko, jateko eta berriketan aritzeko.
|
|
|
Beraz, indibiduala kontuan hartu bai, baina etikak tokiei, erakundeei eta merkantziei buruzko hausnarketak ere hartu lituzke aintzat. Zeren osagai horiek forma ematen diote gizakiek
|
eginiko
munduari, eta mundu horretan bizi da subjektu etikoa.
|
|
|
Jarduera fokalei
|
eginiko
hirugarren kritikari dagokionez, irakurle zorrotz batek zera galde lezake: " ‘Hobby onek’ teknologia modernoaren arazoetatik salba gaitzaketela ari da iradokitzen Borgmann?".
|