|
2000
|
|
|
Hori bai, enpresa hauek indarreandiren bestelako dinamika territorialak, lokalizaziokoak alegia, beren merkatu botereramakurtzen saiatzen dira eta, ondorioz, estrategia berezituak erabiltzen dituzte zenbaitetan Euskal Herrikoa bezalako merkatuak menpean hartzeko: inbertsio zuzenakazpiegituretan; Estaturako
|
egindako
produktuen edo programazioen euskal merkatuetarako egokitzapenak (edizionalizazioa, deskonexioak); eta baita, zenbaitetan, bertakoenpresen integrazioa beren taldeetan edota hauekiko aliantza estrategikoak ere.
|
|
2001
|
|
|
Etxeko andreak, bidaiariak, kirolariak... guztiok behar ditugu geure neurrira
|
eginiko
produktuak. Ideia hori diseinuarekin uztartuz gero lortu daitekeena jarraian datozen objektuak dira.
|
|
|
Bestela, kontsumitzaileak berak eskatu eta eskatu luke bere zenbatekoa itzultzeko edo beste produktu bategatik aldatzeko higiene baldintza egokietan. Arrautzatik eratorritako edo arrautzaz
|
egindako
produktuak izan dira, tradizioz, Salmonellaren kimuak gehien erabiltzen dituztenak eta osasun arrisku handiena dutenak. Arrautzaren deribatu horien artean, saltsak nabarmendu behar dira, eta horien artean maionesa.
|
|
|
suminkortasuna, jangurarik eza, distentsioa eta sabeleko mina, libratze sarriak, usain txarrak, apartsuak eta bolumen handikoak, batzuetan gorakoak. Gaixotasun honen tratamendua dietetikoa baino ez da, eta glutena duten zerealak eta horien bidez
|
egindako
produktuak ezabatzean datza. Dietatik glutena kentzen denean, pertsona horrek elikatze egoera berreskuratzen du aste edo hilabete batzuetan, eta sintomak desagertu egiten dira.
|
|
|
Zure dietako kalorien erdiak, gutxienez, elikagai hauetatik etorri behar luke. Karbohidratoen kontsumoa areagotzeko, ogia eta, oro har, gariarekin eta beste zereal batzuekin
|
egindako
produktuak, hala nola gosaritarako zerealak, galletak…, pasta, arroza, patatak eta lekaleak jan behar dituzu. 7 Zure adinerako pisu egokia izan.
|
|
|
Non daude eskulan esklaboa atzemateko Nazio Batuen begiraleak? Zein zigor ekonomiko jarri du Munduko Merkataritza Erakundeak esklaboek
|
egindako
produktuak esportatzeagatik. Nork defendatzen ditu esklaboak Nazioarteko Auzitegian?
|
|
2002
|
|
|
Miguel Arias Cañete Nekazaritza, Arrantza eta Elikadura ministroak (MAPA) gaur esan duenez, Espainia Europako Batzordearekin batera esnearen iragazkortasunak detektatzeko kontrol metodo bat prestatzen ari da; izan ere, gaur egun ez dago zuzeneko metodo analitikorik esnea berrosatzeko substantzia horiek gehitu diren detektatzeko. Arias Cañeteren arabera, helburua da zeharkako kontrol metodo bat ezartzea, industriak jasotako esnearen proteina balantzean oinarritua eta
|
egindako
produktuetan dagoena. Autokontrolerako sistema hori industriek egin eta agintari eskudunek gainbegiratuko dute.
|
|
|
Maiatzean, sendagaien kontrola zaintzeaz arduratzen den agentziak berriro ere erkidegoetako osasun zuzendariengana jo zuen ordena berrezartzeko, gehigarri batekin: efedra eta guaraná bidez
|
egindako
produktuek eta haiek merkaturatzen zituzten enpresek ez zuten osasun baimenik, eta, beraz, ez zen legezkoa haiek merkatuan egotea. Urtebete igaro ondoren, Eusko Jaurlaritzako osasun arduradunek adierazi dute ez dutela inolako jakinarazpenik jaso, eta uste dute konposatu horiek egoera nahiko nahasian daudela, legezkoa denaren eta ez denaren mugan.
|
|
|
Izoztu beharreko elikagaiaren arabera Saltsek edo likidoek bolumena handitzen dute izozten direnean; beraz, ontziak bete egin behar dira eta ertzetik bizpahiru zentimetrora utzi. Modu irregularrean
|
egindako
produktuak, hala nola haragia, arraina eta barazki batzuk, hobeto ontziratzen dira plastikozko edo aluminiozko xafletan, elikagaiari ezin hobeto egokitzen baitzaizkio aire poltsarik eta espazio hutsik gabe. Ez da komeni saldetan edo menestretan pasta edo arrozak izoztea, likidoekin batera izozten direnean trinkotasuna galtzeko joera baitute.
|
|
|
Testurizatutako produktuak Irudia: Ikusi Tøpfer Pintura testurizatuak urarekin
|
egindako
produktuen eta tindu gordinen nahasketa batez osatuta daude, eta, gainjartzean, akabera naturalak imitatzen dituzte, hala nola harria, lurra, arroka edo, are, larrua. Belus itxura matea eta lehortze denbora laburra duten produktu usaingabeak dira.
|
|
|
Ogia eta galletak dira garrantzitsuenak. Patata frijituak edo patatekin
|
egindako
produktuak, bigarrenen barruan. Horrek esan nahi du substantzia horren proportzio aldakorrak hauteman daitezkeela snack sorta zabal batean, frijitu ezagun askotan bezala, baita zereal txigortuetan ere.
|
|
|
revista.consumer.es: antxoak oliotan, ondo
|
egindako
produktua
|
|
2003
|
|
|
Inkestek erakusten dute, biztanleen %90 prest dagoela baldintza justuetan
|
egindako
produktuengatik gehiago ordaintzeko. Baina aldeko jarrera horretatik erostera, aldea badago.
|
|
|
Nutrizioaren ikuspegitik, surimiz
|
eginiko
produktuek balio biologiko handiko proteinaz hornitzen gaituzte, lehengai gisa baliaturiko arrainen proteina gehientsuenak (%75eraino) mantentzen dituztelako.
|
|
|
Gainerakoak kontu handiz garbitu eta beratzen utzi minutu batzuk ur gazitan eta ozpin zorrotada edo limoi batekin, eta prestatu nahi den errezetaren arabera txikitu. Azarekin
|
egindako
produktu nagusia chucruta da. Gatzunetan kola hartzitzean lortzen da, eta horrek areagotu egiten du haren kontserbazioa, eta oso elikagai preziatua eta ezaguna da Europako erdialdeko zenbait herrialdetan, Estatu Batuetan eta Errusian.
|
|
|
Hori dela eta, hainbat landare edo landare estraktu ebaluatzen ari dira, dieta tradizionalen zati izan daitezkeenak, elikagaiak kontserbatzeko, haien bizitza erabilgarria hobetzeko eta dieta mediterraneoko usainak eta zapore tradizionalak berreskuratzeko erabil daitezen. Elikagaien teknologiako erabilera Ildo horretatik, olio esentzialak erabiltzeak zenbait elikadura teknologiatan (besteak beste, izoztean)
|
egindako
produktu askoren bizitza erabilgarria luzatu eta hobetu dezakeela ere aipatu da. Teknologia horrek elikagaien osagai koipetsuak oxidatzen laguntzen du, eta, beraz, elikagai izoztu koipetsuen konposizioan Mediterraneoko espezietako olio esentzialak sartzeak lagundu egin lezake elikagaien kontserbagarritasuna, ohiko zaporea mantentzea eta nutrizio galerak saihestea.
|
|
|
gari eta zekale glutena baino ez du detektatzen (ez du ez oloarena ez garagarrarena detektatzen), eta gaur egun gutxiegitzat jotzen den sentikortasuna (20 ppm arte), ELISA R5ek hauteman ditzakeen 1,5 ppm etatik oso urrun. Hala ere, R5 garatu arte, nahikoa izan da indarrean dagoen Codex Alimentarius (Codex on Nutrition and Food for Special Dietary Uses) delakoaren araudiaren eskakizunetarako; almidoiarekin
|
egindako
produktuetarako, gehienez ere 10 mg gliadina onartzen du, hau da, 20 mg gluten (200 ppm) 100 g elikagairen. Muga hori, ordea, metodo analitiko hobe baten zain zegoen.
|
|
|
Produktu horiek haurren elikaduran duten zeregina baloratuko dugu. Aperitibo horien etiketaren arabera, arto edo gari irinez
|
egindako
produktua da, eta snack gazien osagai nagusiak dira, gehitzen duen gantzarekin eta frijitzeko erabiltzen denarekin batera. Produktuaren gainerakoa, funtsean, urak, gatzak eta gehigarri koloratzaile eta zaporeemaile baimenduen sorta askotarikoak osatzen dute.
|
|
|
Sabeleko mina eta beherakoa eragin ditzakete, baina ikerketa batzuen arabera, %0, 4 algarrobo haziaren irina duten prestakinak ondo onartzen ditu haurraren organismoak. Zerealez edo arroz estraktuez
|
egindako
produktuak ez dira lodigarriak, haien propietateak berehala aldatzen baitira urdaileko hidrolisiaren ondorioz. Duela gutxi, loditzaile gisa erabiltzen den haurrentzako esne bat merkaturatu da, amilopektina, eta badirudi abantaila bat duela:
|
|
|
elikagaiak egiten ez dituzten establezimenduak, edariak eta/ edo elikagaiak soilik zerbitzatzen dituztenak. Talde berean sartzen dira industria baimenduek
|
egindako
produktuak erakutsi eta zerbitzatzen dituzten establezimenduak. I. taldea:
|
|
|
Auzitegiaren epaiak abalatzen du Generalitateko Osasun Sailak botikari isuna jartzeko hartutako erabakia, lau arau hauste larrirengatik. Lehenbizikoa, norberak
|
egindako
produktu kosmetikoak landu eta merkaturatzekoa, Administrazioari berehala jakinarazi gabe haien osaera eta fabrikazioa. Saldutako produktuak hauek ziren:
|
|
|
Lituanian, adibide bat aipatzearren, elikadura gaixotasunen %80 zehazten du. Haragia eta haragikiak dira elikagai nagusiak, baina arrautzak eta horiekin
|
egindako
produktuak ere portzentaje handia dira. Europako gainerako herrialdeetan ez bezala, elikagaien toxiinfekzio agerraldi gehienak familian gertatzen dira (%30), segur aski etxetik kanpoko elikagaien kontsumoa ez dagoelako Europar Batasuneko herrialdeetan bezain hedatuta.
|
|
|
Jogurt bati «greko» dei dakioke legez, nahiz eta Espainian egina izan, Greziako irudi oroigarriekin etiketatu (antzinako tenplu grekoa) eta kolore zuri eta urdinak erabili (herrialde horretako banderakoak) ontzian. Etiketan zenbait ohar sartzea, hala nola fabrikatzailearen izendapena eta Parets del Vallés en (Bartzelona)
|
egindako
produktua dela, bai eta «errezeta grekoa» lokuzioak ere, nahikoak izan dira produktuaren jatorriari buruzko edozein zalantza argitzeko eta kontsumitzaileari hutsegitea eragiteagatiko kondena saihesteko. Enpresa batek Danoneren aurka irekitako prozesu judiziala behin betiko ebatzi zuen Bartzelonako 2002ko martxoko Probintzia Auzitegiaren epai batek, apelazio mailan, 1999ko Lehen Auzialdiko Epaitegi bateko beste epai batek.
|
|
|
Tabako saltzaileek uste dute argazki kanpainari atxikitzeak Espainia desabantailan utziko lukeela bat egiten ez duten EBko herrialdeekiko. “Tabakoaren multinazional handiek Alemanian bezalako estatuetan egingo dituzte beren produktuak, zigarreten publizitateari dagokionez ez hain beligerantean, eta gero Europar Batasuneko lurralde osoan ibiliko dira, kutxatiletan argazkiak eskatzen dituzten herrialdeetan
|
egindako
produktuen kalterako”, esan zuen estankarien lehendakariak. Lege salmentako produktu gisa, tabakoak 6.290 milioi euro baino gehiago eman zizkion Ogasun Ministerioari; kopuru hori Defentsa Ministerioaren 2002ko aurrekontuaren baliokidea zen, edo azken zerga ekitaldian Hezkuntza eta Lan Sailek zituzten aurrekontuen batura.
|
|
|
Sareko arduradunek laster martxan jartzea eta hiru urteko jarduera aldia izatea espero dute. Hartzaileak, nazioarteko enpresa handiak ez ezik, enpresa txikiak ere badira, hala nola erregio edo nazio mailako hornitzaileak, elikagaien osagaiak eta produktuak hornitzen dituztenak, hala nola freskagarriak, gozogintzako produktuak, kirol produktuak, olioak, labean
|
egindako
produktuak eta gosaritako zerealak. Danimarkako Food Group eko zuzendariaren arabera, ekimen horren bidez, elikagai horiek gero eta interes komertzial handiagoa dute, eta, batez ere, elikagai horiek giza osasunean duten eraginari eta gaixotasun kronikoen prebentzioari buruzko ondorio zientifikoek eragin dute.
|
|
|
Besteak beste, honako hauek sartuko dira: Glutena duten zerealak eta glutena duten zerealekin
|
egindako
produktuak. Krustazeoak eta krustazeoekin egindako produktuak.
|
|
|
Glutena duten zerealak eta glutena duten zerealekin egindako produktuak. Krustazeoak eta krustazeoekin
|
egindako
produktuak. Arrautzak eta arrautzekin egindako produktuak.
|
|
|
Krustazeoak eta krustazeoekin egindako produktuak. Arrautzak eta arrautzekin
|
egindako
produktuak. Arraina eta arraina oinarri duten produktuak.
|
|
|
Arraina eta arraina oinarri duten produktuak. Kakahueteak eta kakahuetez
|
egindako
produktuak. Soja eta soja oinarriko produktuak.
|
|
|
Zerealez eta lekalez
|
egindako
produktua, elikagarria, tradizio handikoa eta oso zaporetsua
|
|
|
Orbivirusek kate bikoitzeko hamar RNA segmentuz osatutako genoma bat dute, eta, orain arte, gaixotasunarekin lotutako 24 serotipo identifikatu dira munduan. Mihi urdinaren birusak kutsatutako animaliekin
|
egindako
produktuek ez dute ondorio negatiborik kontsumitzailearen osasunean Mihi urdinaren birusa bakartua izan da ardi, behi, ahuntz, isats zuriz eta beste basa hausnarkari batzuetan. AEBn. transmisioan bektore artropodo bakarra erabiltzen da (Culicoides variipennis), eta subtropikoan eta Karibean, C. insignes eta C. pussilus.
|
|
|
Mihi urdina ez da zoonosia; beraz, ez da gizakiei transmititzen. Horrek esan nahi du birusa duten animaliekin
|
egindako
produktuek ez dutela inolako eraginik izango kontsumitzaileengan; beraz, animalien osasunaren arazoa da. Zeinu klinikoak Ardien inkubazio aldia zazpi egunetik hamarrera bitartekoa da; behien kasuan, berriz, 40 egunetik gorakoa.
|
|
|
Hauek dira nagusiak: Produktu ultraizoztuak eta izoztuak (krema izoztua, ºC; arrainak, arrainez
|
egindako
produktuak, molusku eta krustazeo izoztuak edo ultraizoztuak, eta beste edozein produktu ultraizoztu, ºC; edozein produktu izoztu, ºC; gurin izoztua, ºC). Gurina:
|
|
|
izotz urtzailean ontziratu dira beti. Haragiz
|
egindako
produktuak (gazitze, ketu, lehortze edo esterilizazioagatik egonkortuak izan direnak izan ezik): 6 ºC. Haragia (hondakin gorriak izan ezik):
|
|
|
Baina guk ez dugu aginterik, ez irizpiderik egunkaria egiteko orduan. Egunkaria helburu ideologiko, ekonomiko edo bien arteko nahasketaren arabera
|
egindako
produktu bat da, eta guregan bilatzen duen onespen bakarra erosle gisa eman diezaiokeguna da.
|
|
2004
|
|
|
Behi esnean ugaria den ahalmen antigeniko handiena duen proteina da kaseina. Behi esneaz gain, esnez
|
egindako
produktu guztiak (jogurta, mamia, gazta, natillak, hainbat saltsa, kroketak…) dietatik kendu behar dira. Bestalde, kontuan hartu behar da fabrikatzaile askok osagai alergenikoak izan ditzaketen osagai landuak erabiltzen dituztela produktuak egiteko prozesuan, eta azken produktuen etiketetan ez direla zehazten.
|
|
|
Adituek hidrogenoa kimikoki gehitu diote olio molekulen kate bati. Hidrogenazioak egonkortzaile gisa balio du, produktu solidoetan (margarinak, zereal barrak eta labean
|
egindako
produktuak) olio egokiak ekoizteko. Garatutako olio berriak oso ezegonkorrak diren gantz azido poliasegabeen (PFA, ingelesezko sigletan) erdia baino gutxiago dauka, gaur egun merkatuan dauden soia olioetan dagoena.
|
|
|
Bakterio talde hau oso hedatua dago produktu hartzitu gehienetan, bai animalia jatorrikoetan, bai landare jatorrikoetan. Oro har, mikroorganismo horiek elikagai gordinetan egoten dira, kopuru txikitan bada ere, eta, ondoren,
|
egindako
produktuan ugaltzen dira, kontsumitzaileengana iristen den azken elikagaian nagusi izan arte. NSLABek, aztertzen ari diren arren, badirudi hartzitutako produktuei aroma eta zapore bereizgarriak ematen dizkietela.
|
|
|
Bertan, substantzia kutsatzaile hori izan dezaketen elikagai multzoetan dagoen detektatzeko aplikatuko diren laginketa prozedurak eta analisi metodoak arautzen dira. Elikagai horiek fruta zukuak dira, bereziki sagar zukua eta beste edari batzuetako fruta zukuen osagaiak; fruta zuku zehatzak, fabrikatzailearen jarraibideen arabera berregin ondoren; edari espiritutsuak, sagardoa eta sagarrez edo sagar zukuz egindako beste edari hartzitu batzuk; sagarrez
|
egindako
produktu solidoak eta sagarrez eta haurrentzako beste elikagai batzuez egindako produktu solidoak. Substantzia horrek elikagaietan duen banaketa oso heterogeneoa denez, laginketa prozedura oso zehatzak eta analisi metodo homogeneoak erabili behar dira, lortutako emaitzak antzekoak eta Europar Batasuneko lurralde osoan konparagarriak izan daitezen.
|
|
|
Bertan, substantzia kutsatzaile hori izan dezaketen elikagai multzoetan dagoen detektatzeko aplikatuko diren laginketa prozedurak eta analisi metodoak arautzen dira. Elikagai horiek fruta zukuak dira, bereziki sagar zukua eta beste edari batzuetako fruta zukuen osagaiak; fruta zuku zehatzak, fabrikatzailearen jarraibideen arabera berregin ondoren; edari espiritutsuak, sagardoa eta sagarrez edo sagar zukuz egindako beste edari hartzitu batzuk; sagarrez egindako produktu solidoak eta sagarrez eta haurrentzako beste elikagai batzuez
|
egindako
produktu solidoak. Substantzia horrek elikagaietan duen banaketa oso heterogeneoa denez, laginketa prozedura oso zehatzak eta analisi metodo homogeneoak erabili behar dira, lortutako emaitzak antzekoak eta Europar Batasuneko lurralde osoan konparagarriak izan daitezen.
|
|
|
Bitxia bada ere, aldizkariaren txostenean Frostyak koipe ase gutxien zuten zerealtzat hartu ziren, eta kontrako muturrean zeuden Nestléko Lion izenekoak, zeinak sodio gutxien zeukaten; handiena Nestléko Golden Grahams ei dagokie. Nick Stace CAko zuzendariaren ustez, zereal fabrikatzaileek osasunez
|
egindako
produktu gozatuegiak, gaziak edo koipetsuak erabiltzeak benetako «osasun publikoko krisia» eragin dezake. Stacek kritikatu egiten du gobernu britainiarrak haurren obesitatea lehentasun gisa hartzea bere osasun planetan, eta, aldi berean, ez jardutea haurrek gosarietan egunero kontsumitzen dituzten elikagaiak hobeto kontrolatuz, «Gure elkarteak kexa bat bidali diot Gobernuari, ez baitugu nahi erantzun erretoriko hutsa izatea».
|
|
|
Ordezko hutsak gantzaren oso antzekoak dira ikuspuntu fisiko eta kimikotik. Txokolatea, konfiturak eta labean
|
egindako
produktuak egiteko erabiltzen dira, eta abantaila bat dute: tenperatura altuetan frijitu eta kozinatu daitezke, eta, gainera, elikagaiei koipearen zaporea eta osotasuna ematen diete.
|
|
|
Baina horrelako dieta egiteak ez du esan nahi janariarekin gozatzeari utzi behar zaionik eta light produktu guztiak, arinak edo arinak, aukeratu behar direnik. Kasu horietan, gantz ordezkoekin
|
egindako
produktuak oso aukera erabilgarria eta atsegina dira, betiere gehiegi kontsumitzen ez badira; izan ere, aukera ematen dute askotariko elikagaiak egiteko, nahiz eta kontuan hartu behar diren kontsumo kantitateak kaloriak ez gainditzeko. Gehienetan, koipeen ordezkoak dituzten produktuek jatorrizkoek baino kaloria gutxiago dituzte, baina ez daude kalorietatik salbuetsita.
|
|
|
Tonu indartsuek kontraste handiagoa lortzen dute eta, beraz, arrailduren ikuspena hobetzen dute tonu leunen aurrean. Teknika honetan garrantzitsua da azken akaberan urarekin
|
egindako
produktuak baztertzea, aurreko bernizen eragina murrizten baitute.
|
|
|
Bestalde, Jacques Diouf Nekazaritzarako eta Elikadurarako Nazio Batuen Erakundeko (FAO) zuzendari nagusiak azpimarratu duenez, “produktu kimikoak behar beharrezkoak dira baldin eta mundu osoan 800 milioi pertsona goseti elikatzeko elikagaiak ekoizteko gero eta eskaera handiagoari erantzun nahi badiogu.” Gainera, “mendebaldeko basamortuko otarrainen izurritea galaraztea. Ez da ahaleginik
|
egiten
produktu horiek pertsonengan eta ingurumenean duten eragina murrizteko. Bide ez kimikoekin egiten diren otarrainen kontrolari buruzko ikerketak etorkizun handia du, baina gerora garatu behar da eskala handian erabili ahal izateko”, erantsi du.
|
|
|
Beti da gomendagarriagoa hodiak honda ditzaketen produktu kimikoen aurrean erremintak erabiltzea; hala ere, prozesua kontuz egiten ez bada, libragailuaren zati metalikoarekin ere zulatu ahal izango dira. Gainera, horrelako prozesuak
|
egiteko
produktu espezifikoak oso kaltegarriak dira larruazalarentzat; beraz, eskularruak erabili behar dira horiek manipulatzeko eta begiak babesteko. Ez da komeni likido kaustikoen nahasteak etxean egitea, oso konbinazio toxikoak izan baitaitezke.
|
|
|
Arrisku hori petrolioaren deribatuek kutsatutako eremuetako arrain eta itsaskiei eta pentsu edo larre kutsatuekin elikatutako lehorreko animalien haragiari ere zabaldu zien. Elikadura industriaren erantzukizuna, gai honetan, atomizazio eta torrefakzio tekniken bidez
|
egindako
produktuetatik igaroko litzateke, barbakoa, parrilla edo txingarretan erretako produktuetatik eta frijituetatik. Olioaren kasua 1990 urtea baino lehen, oliba olioa hiru fasetan ateratzen zen:
|
|
|
Nutrizio klinikoan, tiamina gehiago erabiltzen da osagarri gisa, asaldura neurologikoen tratamenduan, hala nola polineuropatian, zeinak, batez ere, bitaminaren defizit dietetikoa eta alkoholismo kronikoaren ondoriozko urritasuna baititu. Elikagai ugarienak osoko zerealak eta horien bidez
|
egindako
produktuak dira. Gaur egungo dietak, ordea, zereal finduen kontsumoa du ezaugarri.
|
|
2005
|
|
|
Arias laginak, bere aldetik, Gurina elikabidea da, A eta bitamina iturri testua jaso du; horrek ez du gezurrik adierazten, ez du kontsumitzailea nahasten, bertan esaten dena egia delako, baina Arauak xedatua duenez, horrelakoak
|
egiteko
produktuaren nutrizio osaketa jaso behar da: baldintza horixe da Arias laginak betetzen ez duena.
|
|
|
Praktika horrek, bistan denez, arriskua eragiten duen arren, horrelako produktuen erabilera masibo bihurtzearekin batera ez da
|
egin
produktu horiek planeta osoko populazioaren bizitzan eta batez ere ingurugiroan izan ditzaketen eraginei buruzko ikerketa eta azterketa lanik.
|
|
|
Jardunaldi bakoitzean saiatzen gara bertoko arrazen alderdi bat lantzen. Eta aurten, sukaldariengana jo dugu, Euskal Herriko abereekin
|
egindako
produktuak hobeto ezagut ditzaten.
|
|
|
Ideia hori jasota dago Free Software Foundation en GPL (Lizentzia Publiko Orokorra) lizentzian, 80ko hamarkadan Richard Stallman en eskutik sortu zena; lizentzia honi atxikitako programa guztiak beti hobetu ahal izango dira eta irekita mantenduko dira. Software librea ez da nahitaez doakoa, nahiz eta egia den ez dela lizentziarik ordaintzen ohiko merkataritza softwarean bezala, produktu asko beste bide batzuetatik ordaintzen dira (“produktuaren paketatzea”, neurrira
|
egindako
produktuak sortzea, aholkularitza edo salmenta zerbitzuak…). Bestalde, doako softwareak edo freewareak ez du zertan software librea izan.
|
|
|
Hala ere, aditu taldeak adierazi du zaila dela hori zehaztea, ez baita zehatz mehatz ezagutzen gizakien inkubazio aldia eta infekzio prioien esposizio maila. 2002ko apirilean, Europako Batasuneko Zientzia Batzorde Zuzendariak (SSC) erabaki bat onartu zuen, hausnarkari txikiekin
|
egindako
produktuen segurtasuna nabarmentzeko. Frantziako kasu berriaren ondoren, batzorde horren ondorioak baliozkotzat jotzen dira, baina beharrezkoa da beste egoera ebaluazio bat egitea.
|
|
|
Dieta, bere tratamendu bakarra Zeliakiaren tratamendua dietan, glutena duten elikagaiak; beraz, baztertu egin behar dira guztiak. gari irinez, garagarrez, zekalez, oloz eta tritikalez
|
egindako
produktuak. Horrek esan nahi du gurasoak edo elikaduraz arduratzen den pertsona haurrarenak, elikagaien etiketak arretaz irakurtzen ditu glutenik ez dutela ziurtatzeko, kasu askotan zereal horiek gehigarri gisa erabiltzen dira txokolate, fianbre eta aliñoetan.
|
|
|
Duela gutxi, eta Europako Batasuneko agintarien laguntzarekin, gida bat argitaratu da, aholku orokorrekin, jakiteko zer egin behar den ekoizle batek
|
egindako
produktuetako batzuk arriskutsuak izan daitezkeela. Produktuen segurtasuna bermatuko duten ekintza zuzentzaileak aplikatzeko borondatezko gida da, eta estatu kideetan merkatuaren kontrola egiten duten agintarien laguntza du, baita EBko merkataritza eta kontsumitzaile erakundeena ere.
|
|
|
Animalia eta landare ekoizpena Hiltzea edo biltzea Elikagai gordinen ekoizpena Elikagai prozesatuen ekoizpena Banaketa Xehetasunezko salmenta edo janari zerbitzua Kontsumoa Ikus daitekeenez, elikagaiak prozesatzea katearen erdian dago, eta ezin da solidoa izan bere lanetako bat falta bazaio. Egoera horren adibide garbiak dira patogenoak, hala nola Salmonella edo Escherichia coli O157: H7 Nagusiki produktu gordinetan aurkitzen diren mikroorganismoak dira, baina ez da arraroa edo ezohikoa horiek detektatzea, manipulatzaileetan, elaborazio prozesuetan edo jadanik
|
egindako
produktuetan kutsadura gurutzatua gertatzen delako. Egia da prozesatzean aplikatutako beroak suntsitu egiten dituela, baina ezagutzen ez bada, patogenoa edozein puntutan ager daiteke eta agerraldi bat eragin dezake.
|
|
|
Erkidegoko gainerako estatuei dagokienez, 1997 urtera arte ez zen onartu ekintza plan bat babes neurri sorta baten bidez; funtsean, debekatuta zegoen BSErekin zerikusia duen edozein material erabiltzea (garezurra eta begiak, amigdalak eta ahuntz aziendaren bizkarrezurra barne), bai eta behi eta ahuntz aziendaren bizkarrezurra ere. Horrez gain, behi espezieko animaliak identifikatzeko eta erregistratzeko sistema bat ezarri zen, bai eta behi haragia eta behi haragiarekin
|
egindako
produktuak etiketatzeko sistema ere. Halaber, ugaztun ehunetatik eratorritako produktu proteikoak dituzten pentsuak etiketatzeko sistema bat ezarri zen.
|
|
|
Apar arrabolak egokiak dira gainazal gehienetan, eta pintura sintetikoekin erabiltzen dira. Zuntz sintetikoz osatutako arrabolak daude, uretan
|
egindako
produktuekin edo esmalte akrilikoekin lan egiteko egokiak. Pintura oraindik heze dagoenean, beste geruza bat eman behar zaio, arrabol malutatuarekin.
|
|
|
Baldintza horiek kostu handiagoa dakarte gutxiago eskatzen duten beste estatu kide batzuekin alderatuta, bai ontziratzeko makinak eta bai ontziratu gabeko produktuak saltzeko makinak desberdinak direlako. Gaia 1988ko Erregelamendu batek arautzen du, gordailu itxi batetik saltzen diren makinetan saldutako gozogintzako artikuluen higieneari buruzkoa, bai eta irteerako hodi baten eta bilketa erretilu baten bidez ere, azukrez edo ordezko gozagarriz
|
egindako
produktuak. Arauak agintzen du zuzenean eguzki argitan ez egoteko moduan jarri edo jarri behar direla, eta bilketa erretilua eguraldi txarretik babestu behar dela, zikin ez dadin.
|
|
|
Etxean edo eskuz
|
egindako
produktuen salmenta eta erakusketa 10: 30etarako gertu izango da. Azokako 30 saltokien artean, 15 bat herrikoak izango dira.
|
|
|
3) Gizakien askatasuna eta produktu zerbitzuak nonahi saltzeko askatasuna bereganatuz gero,
|
eginiko
produktu eta zerbitzuen diruzko jabetza nonahi jaso eta ipintzeko. Alderantziz esanda:
|
|
|
Alderantziz esanda: diru jabetzaren askatasuna, beti,
|
eginiko
produktu eta zerbitzuak nonahi saltzearen askatasunaren azpiko. Produktu eta zerbitzuen salerosi askatasuna (eta areago horien diru jabetzarena) gizakien giza askatasunaren menpeko.
|
|
2006
|
|
|
eta aipaturiko Kutsidazu). Ez dira mundu mailako arrakastak, baina duintasunez eta talentuz
|
egindako
produktuak dira, eta GURE produktuak dira.
|
|
|
bitamina edo tokoferolak ere minbizi arriskua arintzen laguntzen du: lehen erauzpeneko landare olioak eta horiekin
|
eginiko
produktuak, fruitu lehorrak, ale osoko laboreak eta galorratza dira iturri oparoenak.
|
|
|
Opil industrialen ordez etxean
|
eginiko
produktuak ere har daitezke: hauek, kaloria asko dauzkaten arren, gantz osasuntsuekin (oliba edo ekilore olioarekin, adibidez) presta daitezke eta, gainera, fruta, fruitu lehorrak, esnekiak eta antzeko osagai osasuntsuak erants dakizkieke.
|
|
|
Ziur ziur gaude Txahaltxitxak harrera ezin hobea izango duela euskal merkatuan. Izan ere, ardura handiz
|
eginiko
produktua da, gure baserrietako abereekin egina dago eta daukan kalitatea soberan ezaguna da.
|
|
|
Ondoren, lehen mailako behi haragiarekin
|
egindako
produktu berri bat aurkeztuko dizuegu: Txahaltxitxa.
|
|
|
Eztia erleek
|
eginiko
produktua dela esaten den arren, berez prozesu luze baten emaitza da: landareek nektarra ekoizten dute, eta erleek bildu; nektarrean dagoen uraren zati bat erlauntzan kendu eta digeritzen dute erleek; erlezainak erleak zaintzen ditu eta loraldi batetik bestera eramaten ditu; gero, eztia bildu, garraiatu eta ontziratzen du.
|
|
|
Horrelako koipeak maiz erabiltzen dira produktuak egiteko aperitibo gaziak (krispetak, patata frijituak…), aurrez prestatutako produktuak (enpanadillak, kroketak, kaneloiak, pizza…), galletak eta opil industrialak. Fabrikatzaileek koipe hidrogenatuak erabiltzen dituzte, kostu txikia dutelako eta horiekin
|
egindako
produktuek denbora gehiago iraun dezakete supermerkatuetako apalategiak, denbora gehiago behar dutelako zahartzen. Hala ere, dena ez da abantaila, koipe hidrogenatuak organismoan gantz saturatu gisa jokatzen dute, “koipe txarra” deritzona.
|
|
|
Zenbait itsas hegaztiren hondar organikoek sortzen dute guano mota nagusia, eta klima idorreko edo hezetasun txikiko eremuetan metatzen da. Gainera, euririk ez
|
egiteak
produktu hori sortzen laguntzen du, gorotza poliki poliki lehortu daitekeelako eta hezetasun txikiak nitrogeno asko duten osagaiek ihes egitea eragozten duelako. Txoriek, berriz, arraina besterik ez dute jaten, eta horren ondorioz, haien hondakinak nitrogeno gehiago dute.
|
|
|
Herrialde honen oroigarri gisa, alfonbra erakargarriak, buztingintza, urrezko bitxiak edo arma tradizionalak ere eros daitezke, hala nola larruzko ezpatak. Krokodilo larruz
|
egindako
produktuak ere aurki daitezke, prezio onean eta kalitate onekoak.
|
|
|
Espainiak defendatzen du EBk osagai ekologikoen %95ekin
|
egindako
produktuentzako logotipoa izatea
|
|
|
Aspalditik kalitatezko elikagaiak kontsumitzeko joera dago, hau da, ezaugarri organoleptikoak dituztenak, kontsumitzaileentzat erakargarri egiten dituztenak. Normalean, artisau erara
|
egindako
produktu tradizionalekin edo prestaketa mota horren simulazioarekin lotzen dira. Produktu horien adibide dira arrain suzedaneoak, arrain zuriaren proteinekin eginak, oso malguak eta nahi den forma eman dakiekeenak.
|
|
|
Horrela, kontsumitzaileei informazio egiaztatua ematen zaie, eta hornitzaileei produktu ekologiko bermatuak eskaintzeko aukera ematen zaie, gizarteak gero eta gehiago eskatzen baititu. Europako Batzordeak etiketa ekologikoak eman dizkie ehunka produktu eta zerbitzuri Edozein ondasun eta zerbitzu izan daiteke etiketa horretarako hautagai, elikagaiak, edariak, farmazia produktuak, substantzia edo prestakin arriskutsu batzuk eta Europako hainbat zuzentarauk zehaztutako gailu medikoak izan ezik; eta, oro har, gizakia edo ingurumena kalte dezaketen metodoen bidez
|
egindako
produktuak. Orain arte, Europako Batzordeak etiketa ekologikoak eman dizkie ehunka produktu eta zerbitzuri, kategoria hauetan sailkatuta:
|
|
|
Artoarekin eta hainbat zerealekin
|
egindako
produktuak dira elikaduraren oinarria
|
|
2007
|
|
|
Bietan, lehen infekzio iturriak animalia jatorriko elikagaiak dira, batez ere arrautzak eta hegazti haragia, edo horiekin
|
egindako
produktuak. Askotan, produktuok haztegian bertan jada kontaminatuta daude.
|
|
|
Gaur egun, neurri handi batean, gatz ekoizpena berreskuratzera eta berriz bideratzera zuzenduta daude ahaleginak, eskuz
|
eginiko
produktu baten berezko balioak azpimarraturik. Hala eginez gero, ondare honen kontserbazioa berez ziurtatzeko bezain errentagarria izango den jarduera lortu ahal izango da.
|
|
|
(BfR XV; FDA 177.2600, KTW eta WRAS). Prezioak Silikona bidez
|
egindako
produktu horien lehengaia eskuragarri dago, eta, horri esker, merkatuan labekatzeko moldeak prezio berean eskaintzen dira. tradizionalak baino gutxiago.
|
|
|
Gaur egun, silikona platinoz egindakoak dira merkatuko azken nobedadeak, gure herrialdeko sukaldari onenen aliatuak. Industriaren bilakaerarekin material berri erabilgarriagoak eta ez hain kaltegarriak agertu dira Lékué enpresa aitzindarietako bat da material horrekin
|
egindako
produktuak fabrikatzen eta merkaturatzen. José María Llorentek, konpainia honen sortzaileak, dio konposatu horretako tresnek “moldagarritasun handia dutela, eman nahi zaien edozein forma hartzen baitute.
|
|
|
Artisau lorontziak ere diseina daitezke, etxeko metodoekin eta eguneroko elementuekin: plastikozko botilak, josteko hariak, zintak, edalontziak, etab. Eskuz
|
egindako
produktu horiek balio berezia dute, norberak egiten dituelako, eta, gainera, egongelari (edo beste edozein egonaldiri) nortasun berezia ematen diote.
|
|
|
Aditu batzuek diote lurrin horiek zapore «artifizialagoa» dutela. Zapore eta usain gehiago Substantzia aromatizatzaileak landare eta animalia iturrietatik etor daitezke Gozoki eta labean
|
egindako
produktuetarako isoeugenilo azetatoa; karvilo propultsatua; anilo enantatoa edo azidoa 5 eta 6 dekenoikoa alkoholik gabeko edarietarako eta gozokietarako; horiek dira elikagaietan erabiltzen diren substantzia aromatizatzaile artifizialetako batzuk. Elikagaien Gehigarriei buruzko Codex aren Batzordeak (CCFA) definitzen dituen definizioen arabera, prozesu fisikoetatik lortutako substantziak izan daitezke, landare lehengaietatik, baita animalietatik ere (aromatizatzaile naturalak), edo horien berdin berdinak, kimikoki lehengai aromatikoetatik isolatu direnak, eta, azkenik, gizakien kontsumorako gai diren produktu naturaletan oraindik identifikatu ez diren substantziak, bai elaboratuak bai landu gabeak.
|
|
|
Europako Batzordearen (EB) Amigos de la Tierra elkarteak atzo zabaldu zituen zenbait dokumentuk “AEBen jazarpena erakusten dute” EBri, genetikoki eraldatutako organismoekin (GEO) edo transgenikoekin
|
egindako
produktuen onespena eta salmenta bizkortzeko, talde ekologista horrek salatu duenez. Europako eta Ameriketako Estatu Batuetako ordezkariek GEOri buruz egindako bileraren laburpenaz gain, dokumentuen artean bi aldeen arteko mezu elektronikoen kopiak edo EBren eta AEBen idazpurua duten gutunen kopiak daude.
|
|
|
Eusko label kalitate marka duela 15 urte sortu zen, Espainia Europar Batasunean sartu zenean. Eusko Jaurlaritzak, orduan, Euskal Herrian
|
egindako
produktuak identifikatzeko etiketa jartzea erabaki zuen.
|
|
|
Espainian, Auzitegi Gorenak aukera izan du zenbait merkaturatze kasuren gaineko iritzia emateko, hala nola landare oinarriko edo landare estraktuetako produktu batzuen elikagaiena, eta gai horri buruz indarrean dagoen Espainiako araudiaren interpretazio berezia egin du. Kasu berezi bat Auzitegi Gorenaren 2004ko apirileko epai batek zehaztu zituen elikagai baten eta sendagai baten arteko legezko marjinak, Santiveri etxeak elikagai gisa merkaturatutako landare estraktuekin
|
egindako
produktu bati dagokionez. Auzitegiak ezetsi egin zuen Justizia Auzitegi Nagusiaren epaiaren aurka jarritako kasazio errekurtsoa.
|
|
|
haragia eta gozoa, koipetan eta gozokietan aberatsagoa dena, mota askotako haragiak (txerria, oilaskoa, hegaztia, arkumea eta txahalkia, ganbak, itsasoko eta itsaskiko arraina, postre gozoak, gozokiak, gozokiak, ogia eta esnea) nagusi dituen elikadura. «Soja eta begetal»en profila landare, sojarekin
|
egindako
produktu eta ur gezako arrain aniztasun handia duen dieta litzateke. Mendebaldeko dieta eta gehiegizko pisua Oraindik ez dakigu zer faktore espezifikok eragiten duten minbizia garatzeko arriskuan Lehen patroira gehien hurbiltzen ziren emakumeek eragin handiagoa zuten bularreko minbizian.
|
|
|
Astean behin txerri haragia txahalkiarekin, oilaskoarekin, indioilarrarekin edo untxiarekin txandakatzea gomendatzen da, mota bakar batez ez abusatzeko. Haragi mota Harategian, saltzen diren txerri zati guztiak eta bere haragiarekin
|
egindako
produktu guztiak behatuz gero, gehiegizko diferentziak egiaztatu ahal izango dira gantz edukiari dagokionez. Elikagai honek ematen digun gantz eta, beraz, kaloria kantitatea honako hauen araberakoa izango da:
|
|
|
2007ko maiatzaren 17an, FSAk urteko lehen txostena aurkeztu zuen, eta elikagaien ezaugarri mailakatuak egiaztatzeko DNA metodoak garatzeko egiten ari den lana nabarmendu zuen. Eskura dauden probetan, arrain eta haragi espezie jakin batzuk identifikatu dira, arrainaren edo haragiz
|
egindako
produktuen eraldaketa egiaztatzeko; gari gogorraren adulterazioa kontrolatu da gari biguna duen orean; basmati arrozean arroz merkearen barietateak erabili dira, eta zitriko zukuak beste fruta zuku batzuekin aizundu dira. FSA proba zientifikoak egiten ere ari da, elikagai begetarianoetako haragia eta ekologikoki ekoitzi ez diren elikagaiak identifikatzeko.
|
|
|
Kontua da, emaitzak ikusita eta zenbait elikagairen jatorriari edo osaerari buruzko elikadura iruzurraren ebidentzia ikusita, elikagai katean parte hartzen duten guztiek produktuen kalitate, segurtasun eta trazabilitate sistemak bermatzeari dagokionez duten erantzukizunaren berri ematen dutela elikadura agintariek. Izan ere, hirugarren batek
|
egindako
produktu bat jasotzen duenak, hau da, bere hornitzaileak, ziurtatu luke azken kontsumitzaileari ematen diona etiketan ageri dena dela, eta ez kalitate apalagoko beste produktu bat edo azken kontsumitzaileak onartzen ez duen konposizioa duena. Bestela, publizitate txarrerako arriskua dago, eta horrek eragin ekonomikoa izan dezake, baita erantzukizun judizialak ere.
|
|
|
Txerri urdaiazpikoaz gain, ura, gatza, egonkortzaileak, azukrea, gelifikatzaileak, espeziak, aromak, antioxidatzaileak, kontserbagarriak ere izaten ditu. Adibideen ondoren, batez ere txerrikiarekin
|
egindako
produktuak (baita animaliaren beste zati batzuk ere, hala nola urdaia, azalak edo gibela) eta osagai eta gehigarrien zerrenda luzea ikus daiteke. Horien artean ez dira falta ura eta fekulak (azken horiek haragia eta ura nahastea homogeneizatu eta mantentzeko), gatza eta azukrea (destrosa ere bai), zaporea emateko eta nahasketa egonkortzeko.
|
|
|
• Elhuyar (www.zientzia.net). Zientzia.net Elhuyar Fundazioak
|
egindako
produktua da. Webgune honetan zientziaren eta teknologiaren inguruko informazio eguneratua ematen da:
|
|
|
Ustezko lapurreta hura fake bat izan zen, gerrilla komunikatiboan erabili izan diren horietako bat. Izan ere, bideoa publizitate agentzia ezagun batek
|
egindako
produktua zen, pobreziaren aurka borrokatzen duen Gobernuz Kanpoko Erakunde batek eskatuta. Enkarguak helburu garbia zuen:
|
|
|
Orri hauen azterketatik ateratzen da, beste gauza askoren artean, Kutxak Gipuzkoaren eta gipuzkoarren alde egin duen ahaleginak hiru alderdi dituela: Gizarte ekintza zentzu hertsian hartuta (bere mozkinen zati handi bat, alegia, beste entitate askotan ez bezala, hemen komunitateari itzultzen zaiona dibidendo sozial moduan), Zeharkako Gizarte ekintza (merkatuak eskatzen dituenak baino askoz ere bigunagoak diren baldintzetan inbertitzen diren diru kopuru handiak) eta premia bereziei aurre
|
egiteko
produktu eta zerbitzu espezifikoen etengabeko eguneratzea.
|
|
2008
|
|
|
Borondate handiko jendearen ahaleginez
|
egindako
produktuak dira eta horrek meritu handia du, baina beldur naiz ez dela aski, ditugun beharrei erantzuteko. Gure iritsi ezinaren beste sintoma bat:
|
|
|
Gure iritsi ezinaren beste sintoma bat: inoiz euskaBorondate handiko jendearen ahaleginez
|
egindako
produktuak dira eta horrek meritu handia du, baina beldur naiz ez dela aski, ditugun beharrei erantzuteko.
|
|
|
Adibidez, genetikoki eraldatutako organismoak, nahiz eta aspalditik ekoizten diren eta gero eta gehiago kontsumitzen diren, oraindik aurkako jarrera sortzen dute gizartearen zati handi batean. Orain, badirudi nanoteknologiaren bidez
|
egindako
produktuek ere antzeko erantzuna eragin dezaketela. Hori pentsarazten dute, esaterako, 2006an ETC Taldeak egin zuen lehiaketak eta urte hasieran Soil Association edo Lurzoruaren Elkartea erakunde britainiarrak kaleratu duen prentsa oharrak.
|
|
|
Nanoteknologiaren bidez
|
egindako
produktuak kezkagarriak dira ETC eta Soil Association elkarteentzat. Goian, produktu horiek identifikatzeko etiketa sortzeko ETCk antolatutako lehiaketara aurkeztu zituzten bi diseinu.
|
|
|
Nanoteknologiaren bidez
|
egindako
produktuen azoka bat, Finlandian. (Argazkia:
|
|
|
k Altzagan duen baserria bisitatu dugu ekoizleen iritzia ezagutzeko. Lur Lan elkartearen bidez, artisau teknikak erabiliz
|
egindako
produktuak egiten jarraitzen du.
|
|
|
Egoera ezin hobean ez dauden produktuak edo giza kontsumorako egokiak ez direnak. 12 °C tik gorako tenperatura duten lokaletan
|
egindako
produktuak. Baimendutako zerrendetan ez dauden gehigarriak dituzten produktuak.
|
|
|
Roquefort gazta Roquefort gaztak atentzioa ematen du lizunek sortzen dituzten lore sortengatik, haien itxurak ez baitu konfiantza handirik ematen begi hutsez. Hala ere, oso ondo baloratutako, kontsumitutako eta segurtasun baldintza zorrotzekin
|
egindako
produktua da. Gazta mota hau ustekabean izena daraman herrian jaio zen.
|