|
2000
|
|
|
Euskal Herrian eskaintza zabala dugu ihauteriei
|
dagokienez
. Eta, hala ere, bada egun hauek pasatzera atzerrira joaten denik.
|
|
|
Indarguneetan, euskararen jatortasuna eta bizitasuna euskalkietan dagoela esaten da, eta hori zaindu eta jaso egin behar dela. Ahuleziei
|
dagokienez
, hemen aipatu diren zenbait gauza esaten da, adibidez, formalak diren esparruetan sortu direla eta horrek ez duela jarraipenik beste erabilera esparru batzuetan. Hori konpondu behar dela esaten da.
|
|
|
Bilduma hau sortu zen momentuan ez zegoen Euskal Herrian horrelako ipuinik. Jarraitutako ereduei
|
dagokienez
, Espainia mailan bazeuden gaztelania eta ingelesezko liburuak. Eta Espainiatik kanpo, Frankfurtekoa bezalako azoka handietan ikusten ziren horrelakoak.
|
|
|
Kontsumo hauek, gehienetan, herrialde horien merkataritza oreka hausten duten produktu inportatuak izan ohi dira, gerora nazioarteko maileguen bidez konpondu beharrekoak. Kanpoko arrazoiei
|
dagokienez
, lau aldiz biderkatzen diren interes moten igoera, lehengaien prezioen igoera eta kapitalen kanporatzea aipatu behar dira. Besteak beste, 1973ko eta 1979ko petrolioaren igoerek ere lau eta bi aldiz handiagoa hurrenez hurren zerikusi handia izan zuten.
|
|
|
(...) Klaustroan hautatuko den errektore taldeak erronka handiak izango ditu aurrean. Ez soilik arazo tekniko arruntei
|
dagokienez
(...) horiek baino are garrantzitsuagoa izango da agintari berrien portaera eta Euskal Herriko unibertsitate erakunde benetako baten eginbeharraz izango duten jarrera. Hauen aurretik postu horretan egon diren Barbera, Goiriena eta Salabururen errektore taldeak eskas ibili dira horretan.
|
|
|
Eskari bereziei
|
dagokienez
, bulego tekniko bat sortu eta hor landuko dira plan desberdinak. Autoikaskuntza ere landu asmo dute AEK ko didaktikariek, horretarako lantalde berezia sortuz.
|
|
|
Osasun zentroei
|
dagokienez
, askok Cruces edo Basurtora jotzen du ohitura eta hurbiltasunagatik. Baina garrantzi gabeko kontsultak egitera Castroko anbulategira hurbiltzen dira bertan bizi diren bizkaitarrak.
|
|
|
Bestetik, orain hilabete batzuk Millauco Mac Donald' saren aurka laborariek eginiko ekintza dela-eta espetxeratutakoei sostengua emango zaie jaialditik. Ikuskizunei
|
dagokienez
, lehen gauean reggae gaua egingo da, bigarrenean musika gogorragoa izango da Todos tus muertos, Anestesia edo Mass Hysteria bezalako taldeekin. Igandean berriz, bertsolariak eta Niko Etxart izango dira jaialdian, besteak beste.
|
|
|
Ba, Telefonica taldeko enpresa bati esker, Tele ikaragarri aberasten ari dela. Horren harira, tentsio nabarmena dago; Tele ez dira batere fidatzen" etsaiarena" den enpresa baten jarduerarekin," Gran Hermano" ko laburpenei
|
dagokienez
, gehienbat. Antza, Zeppelin sexu irudi gordinagoak erakustearen alde agertu da; Tele 5ek berriz, kutsu soziologikoa nahiago du, morboarena baino.
|
|
|
Hain zuzen, eraikin horrek Zuberoako hainbat kultur eta kirol elkarte biltzen du bere baitan, baita kontzertuak antolatzeko gunea, musikarientzako errepetizio gelak, biltegia eta taberna bat ere. Lan baldintzei
|
dagokienez
, egoitza berrian langile bakoitzak bere lekua edukiko luke, 3 kazetariek nola 2 animatzaileek.
|
|
|
Bertako lanen artean, Kike Santiago eta Angel Illarramendiren" Emakumezko zapatak" eta Tanttakaren" Novecento" eskainiko dira. Atzerrikoei
|
dagokienez
Manuel Rivasen" El lapiz del carpintero", Teatro del Templeren" Buñuel, Lorca, Dali" eta La Salamandra talde frantsesaren" Sua" lana izango dira ikusgai.
|
|
|
Diru iturriei
|
dagokienez
, Antzara egunean eta ihauteri gauean jarritako txozna eta kuoten bidez milioi bat pezeta (40.000 bat libera) lortu zuten, antena berri bat eta emisio tresnak erosteko. Udalak aldiz, ez die laguntzarik luzatu, lokala eskaintzea nahikoa delakoan.
|
|
|
Zuri ere gertatuko zaizu, zeharo ezberdina da elkarrizketa hau niri egin edo Nuria Espert i egitea. Programatzaileei
|
dagokienez
, nahiz eta nahiko adituak izaten diren, egia da batzuetan publikoaren izenean baztertzen dutena aitzakia izaten dela zure obra ez programatzeko. Eta kultur saileko norbait datorrenean, lanean ari dela pentsatu nahi dut.
|
|
|
Egindako 49 osoko bilkuretatik, 10etan barrik ez dira jorratu aipatutako alorrekin zerikusirik duten gaiak. Aipatutako hiru alorrei
|
dagokienez
, 23 proposizioetatik 19 oposizioak aurkeztu zituen, eta gobernuari egindako 60 galderetatik 45 lehendakariari zuzendutakoak izan dira eta beste 15 Baltzari.
|
|
|
Gaiei edo edukiei
|
dagokienez
, badirudi Euskal Herria eta honi loturiko gaiak oso presente egon direla literaturan. Zabaldu al da euskal idazlea beste gaietara?
|
|
|
Animaliei
|
dagokienez
, aipagarria da limoek azaltzen duten ornogabeen aberastasuna. Izan ere, ornogabe hauek dira ingurune hauetako hegazti eta arrain komunitate jorien elikagaien iturri nagusia.
|
|
|
Uste dut gu hasi arte ez zuela arrakasta handiegirik gazteen artean. Orduko gazteena nire aita izango zen, gu baino belaunaldi bat goragokoa; beraz tarte dezentea zegoen urteei
|
dagokienez
bi multzoen artean. Aitaren adin horretan bertsozaletasuna bizirik zegoen, baina gazteen artean oraindik sartzeko zegoen.
|
|
|
Batetik, Huescako 28 Nazioarteko Zinemaldiko Jinete Iberico saria. Huescakoa Espainian dagoen zinemaldi garrantzitsuena da film laburrei
|
dagokienez
. Sari honi esker" A dar ba kar" ek nazioarteko banaketa eta zabalkundea izango ditu.
|
|
|
Nire ustez, bai eleberriari, bai antzerkiari, biziberrituko badira, zinematik edateko garaia iritsi zaie. Orain arte zinemak pinturatik nahiz eleberritik hartu ditu elementuak, eta zinemak aukera gehiago dauzka gauzak kontatzeko antzerkiak baino, denbora eta espazioari
|
dagokienez
bereziki. Bada, hor egon liteke koska.
|
|
|
Testosterona mailak behera egiteko dosi jarraituak luzaroan lirateke. Emakumeei
|
dagokienez
, kontsumo jarraituak obulaziorik gabeko hileko gehiago ekar dezake. Hipogluzemia sor dezakeela esan izan bada ere, egun hainbat azterketak hori ukatu egiten du.
|
|
|
Eraikin zibilei
|
dagokienez
, lehenbizi zera esan behar da, Lesakak jauretxe bilduma luze eta oso interesgarria gordetzen duela, azken bost mendeetako hirigintzaren adibide adierazgarria suertatuz. Horrela, Lesaka zerbaitegatik nabarmentzen bada, bere baserri etxe multzo ederrarengatik da, estilo ezberdinetan eraikitakoak.
|
|
|
Etxe ederren zerrenda luzetik beste batzuk aipatzearren, Txalainea (aurrekoaren garaikoa), Domingo Baita eta Txanpalenea beranduagokoak, egurrezko elementuak hoberen gorde dituen Alzateabaita (erreka ondoan ere bai). Azkenik, jauretxeei
|
dagokienez
, 1700eko Joanederrenea barrokoa eta Matxikotenea, estilo berekoa, nabarmendu behar ditugu.
|
|
|
Kazetariei
|
dagokienez
, Ameriketarako kanal honek bere albistegiak indartzea erabaki du Luis Barreiroren agerpenarekin. Hemendik aurrera, Teleberriko aurpegi ezaguna izan den kazetari honek Ana Urrutiarekin batera" Noticias para America" albistegia aurkeztuko du.
|
|
|
Halaber, estatuek Nazioarteko Auzitegi Penalaren Jurisdikzioa onar dezatela eta, bereziki, bortxakeria eta sexu indarkeria gerrako krimen eta gizadiaren aurkako krimen gisa definitzen dituzten xedapenak sinatzeko eskatzen dute. Estatu guztiek desarmerako politikak erabaki eta jardunean jar ditzatela eskatzen dute, bai ohiko armei
|
dagokienez
eta bai arma nuklear, biologiko eta kimikoei dagokienez. Baita pertsonen aurkako minen Konbentzioa berretsi dezatela eta herrialde guztiek hitza eman dezatela bakearen alde jokatzeko, armen trafikoa eta legezko nahiz legez kanpoko salmenta desagertarazteko eta gerra gaitzetsi eta arbuiatzeko, biztanle zibil guztien eta, bereziki, emakume, haur eta adinekoen aurkako bortxakeria kolektibo nagusi gisa.
|
|
|
Halaber, estatuek Nazioarteko Auzitegi Penalaren Jurisdikzioa onar dezatela eta, bereziki, bortxakeria eta sexu indarkeria gerrako krimen eta gizadiaren aurkako krimen gisa definitzen dituzten xedapenak sinatzeko eskatzen dute. Estatu guztiek desarmerako politikak erabaki eta jardunean jar ditzatela eskatzen dute, bai ohiko armei dagokienez eta bai arma nuklear, biologiko eta kimikoei
|
dagokienez
. Baita pertsonen aurkako minen Konbentzioa berretsi dezatela eta herrialde guztiek hitza eman dezatela bakearen alde jokatzeko, armen trafikoa eta legezko nahiz legez kanpoko salmenta desagertarazteko eta gerra gaitzetsi eta arbuiatzeko, biztanle zibil guztien eta, bereziki, emakume, haur eta adinekoen aurkako bortxakeria kolektibo nagusi gisa.
|
|
|
etorkizuneko Asturiesko Irrati Telebista (RTVAS) asturieraz izan dadila. Baina hedabideei
|
dagokienez
, ofizialtasun gabeko hizkuntza gutxitua izateko ez dauka gutxi: bideak ia guztiz itxiak izan ditu orain arte, baina teknologia berriei dagokienez Interneten foro eta plataforma sendoak daude, agerkari inprimatuak ere badira batzuk," Les Noticies" astekaria tartean.
|
|
|
Baina hedabideei dagokienez, ofizialtasun gabeko hizkuntza gutxitua izateko ez dauka gutxi: bideak ia guztiz itxiak izan ditu orain arte, baina teknologia berriei
|
dagokienez
Interneten foro eta plataforma sendoak daude, agerkari inprimatuak ere badira batzuk," Les Noticies" astekaria tartean.
|
|
|
Ez dakit ETAk aurreikusi ote zuen guk 98tik 99ra bitartean garatu genuen lana ere. Baina ETAk, alde politikoei
|
dagokienez
ez naiz sar tzen HBrekin edo EHrekin mantentzen dituen harremanetan EAJrekin eta EArekin urtean behin bilduta eta lau bost orduko bileran herri honen etorkizunaz erabaki daitekeela uste badu, oso eskema bihurriekin dabil. Herri eta gizarte batean sortu izan den esperantza ezin da moztu eskema horren arabera.
|
|
|
hiru kazetari, lau teknikari, ekoizpen arduraduna, publizista, idazkaria eta gerentea den Jon Zurutuza bera. Baliabide teknikoei
|
dagokienez
, bi kamera dituzte" ETBn erabiltzen diren modukoak", emisiorako bi ordenagailu, magnetofoiak eta platoa, nahiz eta azken hau ez den asko erabiltzen," gaur egungo albistegia automatizatua dagoelako eta ordenagailutik egiten delako; hemendik aurrera gehiago erabiliko dugu, umeen programentzako eta abar".
|
|
|
Kopuru hau hala ere handituz joan zen, eta 1969 ikasturtean 308 ikasle eta 12 andereño ziren jada. Tresneri, ekipamendu eta kirol edo jolaslekuei
|
dagokienez
, bazen alderik ikastetxe pribatuen eta ikastolaren artean. Ikastolako haurrak adibidez, kalean edo terraza batean jostatzera beharturik zeuden.
|
|
|
Euskal Herrian jaietan eta jardun dute gehiago. Salmentei
|
dagokienez
, ordea, euskalduna da gehienbat haien merkatua. Disko bakoitzarekin 5.000 eta 10.000 ale arteko salmenta izan dute; gustura egoteko moduko kopurua, halako formazio batentzat.
|
|
|
Estereotipoei
|
dagokienez
, belaunaldi hori oso zentratuta dago laupabost izenetan: Jon Sarasua, Sebastian, Andoni, Peña...
|
|
|
80ko hamarkada Amurizaren proiektuaren sedimentatze hamarkada izan zen, mugimendu sozial baten egituratze eta artikulatze prozesuan. 90eko hamarkada, aldiz, beste ildo batzuetan markatu da, bai mugimendu horren prozesuari bai bertsogintza berari
|
dagokienez
.
|
|
|
Irakasleei, aldiz, formazio saioak eskaini zaizkie. Gurasoei
|
dagokienez
, ikastetxeetako zuzendaritza taldeetatik helarazten zaizkien idatzi guztiak errebisatu eta egokitu dituzte, guraso askoren alfabetatzean lagungarri izan daitezen hizkuntza egokia erabiliz. Guztiekin motibazioa lantzeari ere garrantzi handia ematen zaio.
|
|
|
Egin egunkariko iruzkingileak ere(" Izkiritaturik aurkitu ditudan nire ipuinak", Egin,, Liburuak III) liburuko ipuin bakoitzari begiradatxoa ematen dio. Bat dator aurreko kritikoekin balioztapen eta kritikei
|
dagokienez
," Ukabilka" eta" Haurrak pindaturiko paisaia" jotzen ditu ahulentzat. Gainerako kritikoek aipatzen ez duten zinearekiko harremanaren behin eta berriko aipamenak ikusten dira azken komentario honetan:
|
|
|
Narraziogintza honen bilakaeran, Aitzpea Azkorbebeitiaren iritziz, lehenengo narrazio liburutik bi berriago hauetara leku denboren koordenadei
|
dagokienez
egileak determinazio gehiagorantz eta errealitaterantz egin du: " Badirudi, beraz, orain arteko indeterminazio joera aldatu egin dela, lekutasunari dagokionez bederen.
|
|
|
Bestalde, saioei berei
|
dagokienez
, gehienak idazle edo filosofo ezagunen aipamenen bat abiapuntutzat hartu eta bere argudioak eta ondorioak adierazten ditu segidan. Literatur piezei dagokienez, berriz, hiru aipatzen ditu Joxerra Gartziak beste guztien gainetik" Euria esan eta euria erortzea" (191 or.)," Ziutateko enparantzak" (201 or.) eta" Laberintoa habitatu" (206 or).
|
|
|
Bestalde, saioei berei dagokienez, gehienak idazle edo filosofo ezagunen aipamenen bat abiapuntutzat hartu eta bere argudioak eta ondorioak adierazten ditu segidan. Literatur piezei
|
dagokienez
, berriz, hiru aipatzen ditu Joxerra Gartziak beste guztien gainetik" Euria esan eta euria erortzea" (191 or.)," Ziutateko enparantzak" (201 or.) eta" Laberintoa habitatu" (206 or). Hirurak surrealismo girokoak direla diosku, Kafkaren mundu absurduetatik hurbil daudenak, eta amesgaiztoen logikan oinarrituak.
|
|
|
Eraginei
|
dagokienez
, J. Kortazarrek Joseba Sarrionandiaren lehen poema hauek sentimentalismoarekin eta erromantizismoarekin zerikusia dutela deritzo, Ezra Pound eta Yeats poeten obrarekin lotzen du. (139 or.) Liburuaren kontzepzioa anbiziotsua dela esaten du, aberatsa dela, baina metaliteratura egitearen ondoriozko" liburuen hoztasuna" ere egozten dio.
|
|
|
Euskal letren esparru ezagunean daramatzan hogeitsu urte hauetako emaitza oparoa da dagoeneko. Literaturaren arloan eskaini duen obrak gure garaiko euskal sortzaileen artean leku berezia izatera eraman du, hala kalitatez, kritikoen iritziz, nola irakurle kopuru eta salmenta kopuruei
|
dagokienez
.
|
|
|
Poeta talde honetakoek oinarri filosofikoei
|
dagokienez
Nietszche, Heidegger eta Witgensteinen irakurle dira, eta beren obrak desenkantuaren filosofiaren adierazbide bilakatzen dira. Zientziak eta positibismoak eskaintzen duen mundu ikuskera segurua baztertzen dute eta historiaren nahiz progresoaren kontzeptuak zentzu gabe bilakatzen zaizkie.
|
|
|
Ezaugarri orokorrei
|
dagokienez
, bost aipatzen ditu bereziki Jon Kortazarrek:
|
|
|
Bestalde, denboraren jarraikortasun ezak askotan jada aipaturiko zenbait pasarteren errepikapena dakar. Luis Mari Mujikak honako iritzia du errepikapen hauei
|
dagokienez
: " Orri batzuetan idazkeraren joera errepikakor eta gogoetatsuak asperrera jotzen du, baina makur hori oso errealista edo akzioz oso betea ez den edozein narraziori gerta dakioke." (Egan 50) Haatik, errepikapen hauek, askotan jazo dena irudikatzen laguntzen digute, eta errepikatzen den egoera hori ez du beti efektu bera sortarazten:
|
|
|
Pertsonaiei
|
dagokienez
, gainera, Whiskey koloreko gauak bilduman badira lehen bildumako hainbat pertsonaia ere. Bestalde, pertsonaiak, orobat, idazlearekin harreman bereziren bat izan duten emakumeak izan ohi dira.
|
|
|
Ereduei
|
dagokienez
, Ramon Olasagastik eginiko elkarrizketan Carverren eragina nabaria dela onartzen du: " Carverren istorioak irakurrita, iruditzen zitzaidan gauza handirik ez zela gertatzen, baina, halaber, zer edo zer transmititzen ari zela" (Egunkaria XI).
|
|
|
Kontateknikei
|
dagokienez
ere, aberatsa da oso liburua: aitorpen itxurako lehen pertsonekoak, narratzaile orojakilea dutenak, bi orrialdetan mundu bat eraiki eta birrintzen dutenak, giro kafkiano xamarrekoak, bai eta ikutu sinbolista dutenak ere. (Egunkaria XI)
|
|
|
Ereduei
|
dagokienez
, batetik itsasoaren inguruan idatzi duten euskal idazleak izan ditu gogoan: hainbat klasiko eta Joseba Sarrionandia, besteak beste; bestetik, Joseph Conrad, Henry Melville eta Salgari bezalako lan ugari irakurri ditu.
|
|
|
ugariak dira atzera eta aurrera egiteak. Analepsiei
|
dagokienez
, gehienak analepsi mistoak eta barne analepsiak dira. Halaber, askotan une berean gertaturiko ekintza bat birritan kontatzen digu, baina, ikuspegi ezberdin batez (beste pertsonaia ezberdin baten ikuspegiaren arabera).
|
|
|
ETAko mintegiaren pasarteak, esate baterako, gure ustez, luzeegia izateaz gain, galga jartzen dio eleberriaren erritmoari. Ezin esan gauza bera Igantzik Parisen ezagututako sexu harremanei
|
dagokienez
. Idazleak maisutasunez deskribatzen ditu Mari Eve eta Igantziren arteko jokoak.
|
|
|
Garaiaren inguruko erreferentziak, noski, ugariak dira. Bai garraiobideei
|
dagokienez
, bai jantziei dagokienez, bai bizimoduari dagokionez,...
|
|
|
Garaiaren inguruko erreferentziak, noski, ugariak dira. Bai garraiobideei dagokienez, bai jantziei
|
dagokienez
, bai bizimoduari dagokionez,...
|
|
|
Testuartekotasunei
|
dagokienez
, honakoa aipatu zuen Belmontek: " Esan didate, eta beharbada egia izango da, nire lehenengo zatian Ecoren eragina jaso dudala." (Argia) Izan ere, eleberria idaztean Umberto Ecoren Arrosaren izena irakurtzen ziharduen.
|
|
|
Bigarren parteko 7 artikuluak dioenez, Eskualde tipietako hizkuntza gutxituei
|
dagokienez
, erabiltzen diren herrialdeetan politika bideak egokitu behar zaizkie, praktikarako bideak indarrean jarriz eta maila guztietan behar diren aukerak eta bitartekoak ipiniz, hezkuntzan zein hizkuntz irakaskuntzan. Politika aldetik, debekatu egiten da hizkuntza tipiagoa ukatzea, bai eta garapena arriskuan jarriz baztertzea ere.
|
|
|
26 artikulua. 1 Pertsona orok du hezkuntza eskubidea. Hezkuntza dohainekoa izango da oinarrizko ikasketei
|
dagokienez
behintzat. Oinarrizko ikasketak egitea derrigorrezkoa izango da; heziketa teknikoa eta lanbiderakoa, orokorra; eta denek izango dute goi mailako ikasketak egiteko aukera bera, norberaren merezimenduen arabera.
|
|
|
378 HAKA, E III: DokumetuakBarakaldoketaPortugaletekaldeztendutengauza beraaldeztendu, bainaberen beregiaipatzendumerkatari, itsasgizon, itsasontzietaabarri
|
dagokienez
, haiekdutengarrantzia??(?) estáenpeligrooendudalasupresióndelos CarmelitasDescalzosdeS.JosédelaIsla, quevulgarmentellamamosdeS.Nicolásdel Carmen.ElAyuntamiento conocequenoesdesuatribuciónelexamendelvecindarioterritorialdeaquellacomunidad.Pero nopuededisimular, derecurriraV.S.yhacerlepresentelasumafalta, queaquellacomunidadharíaalcomercio, yenespecialalramoprincipal deestaProvincia, reducido...
|
|
|
Liburuhauei
|
dagokienez
, eskuizkribuak nongordetzendirenetabatezere harkerabilizitueniturriakaipatukoditugu...
|
|
|
batetik albistegiena eta bestetikprogramazio osoarena. Albistegiei
|
dagokienez
, funtsean prentsa idatziarekin bezalajokatu genuen (guztira 427 albiste aztertuta). Programazio osoari dagokionez (294ordu, guztira), programen (781 emanaldi) eta edukien izaera eta jatorria aztertugenituen.
|
|
|
telebistako albistegia sortu zuen, France 3k Ipar EuskalHerriari buruz ematen dituen gaurkotasunezko berriak beste ikuspuntu batez eskainiz; are gehiago La Semaine du Pays Basque astekariaren agerpenarekin, tokiko prentsaSud Ouest eskualdeko egunkariaren euskal argitalpenera mugatuz. Hala ere, gehienetan ezin dugu aniztasunaz hitz egin gaien aukerari zein aurkeztu eta komentatzekoerari
|
dagokienez
, ez eta zuzendua zaien irakurleei eskaintzen zaizkien gaurkotasunezko berrien begirada eta ideia nagusiei dagokienez ere. Hauxe gertatzen zaie bereziki deszentralizatuak diren hedabide publikoei (France 3 Euskal Herri, Radio FrancePays Basque) baina baita ere, maila txikiago batean baina?
|
|
|
telebistako albistegia sortu zuen, France 3k Ipar EuskalHerriari buruz ematen dituen gaurkotasunezko berriak beste ikuspuntu batez eskainiz; are gehiago La Semaine du Pays Basque astekariaren agerpenarekin, tokiko prentsaSud Ouest eskualdeko egunkariaren euskal argitalpenera mugatuz. Hala ere, gehienetan ezin dugu aniztasunaz hitz egin gaien aukerari zein aurkeztu eta komentatzekoerari dagokienez, ez eta zuzendua zaien irakurleei eskaintzen zaizkien gaurkotasunezko berrien begirada eta ideia nagusiei
|
dagokienez
ere. Hauxe gertatzen zaie bereziki deszentralizatuak diren hedabide publikoei (France 3 Euskal Herri, Radio FrancePays Basque) baina baita ere, maila txikiago batean baina?
|
|
|
Egunkari guztiak batera aztertzen baditugu, ondorio argi batzuk atera ditzakegu.Batetik, Euskal Herriarekin soilik zerikusia duten artikuluei
|
dagokienez
, hiru arlo edogai nabarmentzen dira: euskara, kultura eta gizartea (argitu dezagun. Euskal Herriarekin soilik zerikusia izateak?
|
|
|
Azkenik, Espainiari soilik dagozkien artikuluei erreparatuz gero (hots, EuskalHerriarekin zerikusi zuzenik3 ez duten artikuluez ari gara), erreferentzia eremu horrenpresentzia eguraldiari eta trafikoari buruzko artikuluetan handitzen da bereziki, eta baiekonomia gaietan ere, neurri txikiago batean. Eguraldiari eta trafikoari buruzko albisteei
|
dagokienez
, kontuan hartu behar dira ez soilik iragarpenak (beren mapen bitartezerreferentzia eremuak oso zehazki birsortzen dituztenak, liburu honen 5 ataleanaztertzen dugun bezalaxe), eguraldiak zein trafikoak eragindako kalte, ondorio etaabarri buruzkoak ere baizik (uholdeak, istripuak, e.a.).
|
|
|
Taula honetan are ageriago geratzen da kanal bien arteko aldea, beren edukiei
|
dagokienez
. ETBlen berton ekoitzitako produktuak heren bi baino gehiago diren bitartean, ETB2n Euskal Herrian osorik ekoitzitako programek heren bat baino zertxobaitgehiago osatzen dute.
|
|
|
Fuhrerprinzip delakora, alegia. Baina hau guztia euskaldun arazoa dela-eta gertatzen denez, salbuespen egoera argi batean oinarritutik hain zuzen, demokrazian funtsezkoa dugun berdintasunaren hastapena urratzeaz gain, nabarmen dago berriro ere eskubideei
|
dagokienez
kolonizazio egoerak dakarren ondoriozko asimetria (berez bi motatakoherritarrak daude Espainian, hau da, euskaldunak eta besteak...); eta, gainera, espainiar erregimen politikoaren ezaugarriak behar bezala antzemateko argigarria suertatzen zaigu. Horregatik, Espainian euskaldunontzat demokraziarik ez dagoela esandezakegu.
|
|
|
Hizkuntza eta kultura nazionalen alorrari
|
dagokienez
, planetako gizakien bioaniztasuna osatzen duenetik, horien bereganatze abiadurak bizkortu egiten ditu homogeneizazio prozesuak, erasoa areagotuz eta babesik ez dutenen biziraupena arriskuanjarriz. Horrela, nazio estatuek estatuaren indarra erabili dute beren kultura defendatzeko, eta estatu gabeko nazioak egoera jasanezin batean aurkitu dira.
|
|
|
Hain zuzen ere, ikerketa honen helburua honako puntu hau aztertzea da: gutxiengoen identifikazio estrategiei
|
dagokienez
, etxeko hizkuntzaren erabilpenakgurasoen jatorriarekin nola interaktuatzen duen aztertzea.
|
|
|
Mundu garaikide honetan, gutxiengoen azterketak ondoko bi arazoak planteiatzen ditu: alde batetik, giza eskubideei
|
dagokienez
, talde horiekiko diskriminazioa eta opresioa, talde etniko batekiko taldekidetzagatik. Bestetik, estatu mailaridagokionez, eta bereziki integrazio nazionala lortu ez duten estatuei dagokienez, sezesioaren eta askatasunaren aldeko mobilizazioak.
|
|
|
alde batetik, giza eskubideei dagokienez, talde horiekiko diskriminazioa eta opresioa, talde etniko batekiko taldekidetzagatik. Bestetik, estatu mailaridagokionez, eta bereziki integrazio nazionala lortu ez duten estatuei
|
dagokienez
, sezesioaren eta askatasunaren aldeko mobilizazioak.
|
|
|
Bertan ordura arte sexu perbertsioen sailkapen landuena proposatuzuen. Sexu perbertsioei
|
dagokienez
, lau talde handi bereizi zituen; lehendabizikosailkapenean honako hau proposatu zuen: 1 Sexu bulkadarik eza.
|
|
|
Talde analisiaketa talde psikoterapia analitikoak halako giza harremanetan eta taldeetan gertatzendiren hainbat fenomenoren ulerkuntzarako teoria eta berarekin jarduteko teknikaeskaintzen du. Eta hau bai subjektuen arteko harremaneri buruz eta baita subjektubakoitzaren baitan ere, taldean egotearen eraginez gertatzen direnei
|
dagokienez
.
|
|
|
Erranikoaren arabera, Jose Luisen aldeko liburu omenaldi honetan, deliberatu dutene parte hartzea honako hau izanen dela: gure ibilbide komunean (bertzesortzaileekin batera) gertatu zitzaizkigun zenbait egitate eta episodio aipatzea; bai etazelakoa izan zen gure lagunaren jokaera ere haiei
|
dagokienez
.
|
|
|
Lurraldeei
|
dagokienez
, erdal jatorrizko formak nahiko bananduta daudela esandaiteke. Nafarroa izan daiteke salbuespen bakarra, oso kopuru txikian erabiltzenduelako.
|
|
|
musika inork ez du zalantzanjartzen, alegia). Euskaldunok ez dugu joera berezirik komunikazio sozialaren alorrean, ezta kultur errepresentazioei
|
dagokienez
ere. Naturak edo gizarteak ez du sortukomunikazio edo errepresentazio sistema bat euskaldunontzat eta beste bat gainontzeko gizarteentzat.
|
|
|
Irudi honen Z maila, emozio estetikoa, fantasiazko giro bati lotua. Eskematikoki, bigarren pasarteko elementuak honela egitura daitezke (irudi multzoen submailei
|
dagokienez
):
|
|
|
Hau da, intelektual gisa gizarte mailan erakutsitako jarrera bera dugu Txillardegikhezkuntza jardunean irakatsitakoa. Alde batetik eta edukiei
|
dagokienez
, etengabekogaurkotze eta birziklaia landuz (egungo globalitatearen kulturan inoiz baino premiazkoagorik suertatzen zaiguna). Bestalde, irakaslea teknikari huts gisa nahi duen moderniaosteko eskola instrumentalistan, Txillardegik hausnarketarako tartea modu irekianeduki du beti.
|
|
|
Gatazkei
|
dagokienez
, beharrezkoa da taldeen barneko gatazkak eta taldeen artekogatazkak bereiztea, Psikologia Sozialak eta Soziologiak egin ohi duten bezala.
|
|
|
Ameriketako indioei
|
dagokienez
, hauen herriak konkistatu ahal izateko hartzenzuten aitzakia,, basakeria, zen.
|
|
|
nekazaritza, hazkunde demografikoa eta hirietako biltze demografikoa, espezializazioa eta lanaren zatiketa soziala, jabetza pribatua eta estatua sortzea.Baldintza sozialen aldaketa horiekin batera, esklabutza, Herrien konkista eta patriarkalismoa asmatu zituzten. Europari eta bigarren milurtekoari
|
dagokienez
, nire ustez, klaseen berdintasun maila handiena sozialdemokrazietan eskuratu zen 1960 1980bitartean. Azken mila urteetan zehar arazo sozialek izan duten bilakaera ondo aztertudu Robert Castel ek (1997).
|
|
|
Goizeko 10etatik 12ak arte bikoiztu egiten da entzuleen kopurua arratsaldekoarekin konparatuz. Ordu atalei
|
dagokienez
, 1997 urtean, goizeko 11.30etan, arratsaldeko 18.30etan eta gaueko 12.30etan izaten dira entzule kopuru handieneko momentuak edo, audientzia gailurrak? (Díaz Nosty, 1998, 195).
|
|
|
(Díaz Nosty, 1998, 195). Nafarroa eta Euskal Autonomi Erkidegoari
|
dagokienez
, esan dezagun goizeko 6.00etatik eguerdiko 12.00etarako atalean metatzen dela entzulerik gehien. Argiago ikusteko, ekar ditzagun hona CIES enpresak (1999, 7) emandako datuak, entzule kopuruak milaka zenbatuta:
|
|
|
estadistikek diotenez, jendearen adina beheraka joan arau, FMren aditzea goraka doa; aldiz, jende nagusiak UEa (Uhin Ertaina) nahiago omen du. Informazioan espezializaturik dauden irratiei
|
dagokienez
(Catalunya Informació, France Info, Radio 5/ Todo Noticias?), adina faktore nagusia dugu, entzule indizeetan faktore hori ageri baitzaigu nabarmen: zenbat eta zaharrago, hainbat eta irrati mota honetarako atxikimendu handiagoa dago (Díaz Nosty, 1998, 192).
|
|
|
Hego Euskal Herriko erkidegoei
|
dagokienez
, aipatzeko da andrazkoen eta gizonezkoen parekatzerantz azken urteetan izan den bilakaera, CIESek (1999, 6) emandako datuei erreparatuz gero (eguneroko audientziaren portzentaiak). Euskal Autonomi Erkidegoan sexuen araberako audientzia era honetara geratzen da:
|
|
|
Hirugarren ondorio modura, entzunaldi eta prentsaren arteko lehian, biak informazio iturritzat jota, goizetan prentsa izkiriatuaren nagusitasuna nabaria dela aipatu behar da. Entzunaldiei
|
dagokienez
, aurkitu dut kazetaririk, entzunaldiak bazter uzten dituenik, salbu eta kasu berezietan.
|
|
|
abiatze hauek hizkune edo kalaka bihurtzen dira, behin eta berriro erabili ohi baititugu: , nazioarte mailan??;. Euskal Herriko albisteei
|
dagokienez
–;, ondoren, gatozen Euskal Komunitate Autonomora??;, albiste txarrak nekazarientzat??. Batzuetan objektibotasuna gal daiteke:
|
|
|
Garai horretan enpresari buruzko datu informatiboak eta bertan lan egiten duten irratilari ospetsuen gaineko datuak ipintzen dituzte. Gero, nahiko estatikoak diren datuei itzurtzen zaie, ziber entzuleengana iristeko asmoz, eta irrati analogikoko edukiak ekartzen dira (Luis Rodríguez, 1997); hots, edukiei
|
dagokienez
, irrati analogikoekin parekatzea gertatzen da.
|
|
|
Iturriei
|
dagokienez
, ondoko bereizketa hauek egin ditzakegu:
|
|
|
Estatu Batuetan Internet erabiltzen dutenen ohiturei buruzko ikersaioek adierazten dutenez, kontsumo baloreei
|
dagokienez
, irratia da kalterik gutxien daukan hedabidea. Internet baliatzen duen %35ek diote telebista ikusteari kentzen diotela denbora Sarean nabigatzeko, %16k prentsari eta %10ek irratia entzuteko denbora murrizten dutela.
|
|
|
Bestalde, entzule kopurua neurtzeko egindako zundaketa batek erakutsi zuenez, 16.000 bizilagun zuberotarretatik 6.000 gutxi gorabehera irrati honen entzule ziren (Muguruza, 1988). Siadeco euskal enpresak 1991 urtean egin zuen ikerketa soziologinguistiko baten arabera, Ipar Euskal Herrian entzuten diren irratien gaineko datuei
|
dagokienez
, honako emaitzak atera ziren (Herria, 1991): %68, 1ek ez zuten euskal emankizunik entzuten.
|
|
|
Entzuleriei
|
dagokienez
, gogoeta egiteko orduan eta behin Lehen Munduan irratiak eduki duen bilakaera ikusi ondoren, joera bat iragar daiteke gure herrirako: etxeko entzuleak audioarekin bakarrik emendatu ahal direnik ez du ematen; aitzitik, ibilgailuetan egindako audio jasotzeak gora egin dezake oraindik.
|
|
|
Bestalde, edukiei
|
dagokienez
, Euskal Herriko Unibertsitateko ikasleekin 1997 urtean azterketa bat egin genuen irratien parriletako edukiak zein ziren ikusteko. Euskal Herriko irrati estazioetan musika eta informazioa binomioak denboraren %49, 8 hartzen du.
|
|
|
Edukiei
|
dagokienez
, etorkizunean irratiaren tipologia orokorra bost estazio motaren barruan gera daiteke. Bost irrati motak honako hauek dira:
|
|
|
Errekei
|
dagokienez
, alde handia dago Karrantzako ipar mendebaldearen eta hegoaldearen artean. Ipar mendebaldea kareharrizkoa izaki, ura aise iragazten da lurpera eta ondorioz iturri eta erreka gutxi ageri da.
|
|
|
–Irlandaren edo Eskoziaren kasuan, adibidez? ez dituztela egon daitezkeen gatazka nazionalak desagerrarazten; baina gure testuinguruan lotura hau ezinbestekoa suertatzen da, hizkuntza ardatz nagusia izango den neurrian, bai euskal nazionalismoari dagokionez, baita Estatu frantsesari zein espainiarrari
|
dagokienez
ere.
|
|
|
Irakaskuntza publikoaren egoera zein ahula zen ikusteko, oso bitxia da, oinarrizko eskolei
|
dagokienez
, legeak egiten zuen bereizketa: legez osoak behar ziren; posible ez bazen, eskola ez osoak; hau ere posible ez bazen, denboraldiko eskolak.
|
|
|
Asteazkeneko gertakarien ondotik, Ramirezekin edo bere gisako bertze jendilajearekin kausitzeko desiotan nengoela uste bide zuen Potzolok. Harako Txuma eta Jabito haiei
|
dagokienez
," ikusiko".
|
|
|
Jatetxe japoniar ireki berri batean erreserbatua nuen mahaia. Asiako herri horretako sukaldaritza dastatu gabea nintzen, eta ez naiz bereziki kanpoederra jatekoei
|
dagokienez
—txinatarrak, kasurako, hastio ditut—, baina gogoratu zitzaidan kosmopolita eta bon vivant agertzeak on eginen ziola gure gau hasierari. Hain berandu abiatu izanak salbatu ninduen urdaila probatzetik:
|
|
|
Atzeman nuen, hala ere, zer jantzia, sobera fardel agertu gabe. Hori atorra eta galtzei
|
dagokienez
; jakaz den bezainbatean, aitzineko gauean erabilitako bera hautatu behar izan nuen, bertze itxurosoagorik ezean. Hura janztean, ohiz kanpoko kargak ustekabetu ninduen.
|
|
|
Bizkaia beti egon da hor, entzungai, Euskal Herri osoari adi adi. Beste euskal lurraldeekin bat egiteko beti prest, euskarari eta euskal nortasunari
|
dagokienez
. Bat egite horrek, edozelan ere, ez dakar inori men egitea, inoren morroi ez baita Bizkaia.
|
|
|
ez dago paralelismorik prentsa idatziaren kontsumoan lehen postuak betetzen dituzten eta internauten ehunekoetan lehenak diren lurraldeen artean. Prentsa erosleei
|
dagokienez
hauek dira lehen lekuetan dauden Erkidegoak: Nafarroa, Euskal Autonomia Erkidegoa, Balearrak eta Kantabria; eta zibernauten kopurua kontuan edukitzen badugu, berriz, hauexek:
|
|
|
Euskal Herriko egunkariei
|
dagokienez
, OJDk, oraingoz, El Correo Español, El Diario Vascoeta Diario deNavarra ren datuak soilik eskaintzen ditu. Bilboko egunkariak egunero jasotzen dituen batez besteko bisitak 4.322 dira; Donostiakoak, 2.955 eta Iruñeakoak, 2.292.
|
|
|
Alde batetik, ez zait iruditzen osotasuna edo exhaustibitatearen helburua errealista denik. Izan ere, beste arlo gehienetan gertatu den bezalaxe, euskal gaiei buruzko argitalpenek azken hamarkadetan ere berebiziko gorakada eta hedapena ezagutu baitute, bai kopuruari, bai jorratzen diren arloei
|
dagokienez
. Bestetik, gure interesen bereizketa eta mugapena dela eta, ez dut uste —esate baterako— euskal kirol batekiko interes berezia duen ikertzaile edo irakurle batek aldi berean Nafarroako perretxikoei edo Iparraldeko dantzei buruzko duenik.
|