|
2000
|
|
|
diosku Tomas Ugalde K2000ko bikoizketa
|
buruak
. Batez beste, film bat bikoizteko, astebete behar izaten da; aurrebikoizketa aldiz, askoz luzeagoa da, hilabete ingurukoa, hain juxtu.
|
|
|
Ana Bejerano (r) Txarango» musika taldekoa eta Txema Montoia ETBko aurkezleak ere gogotsu jardun zuten. Bestalde, Maite Aristegi EHNEko
|
buruak
(Bergarako euskaltegian irakasle ohia), baserritarren borroka eta euskararena parekatu zituen.
|
|
|
Saramagok dio, nola demokrazia? Gobernatzen dutenak, benetako agintariak (plutokratak, monopolio eta oligopolioen
|
buruak
) nork aukeratu ditu. Haiek dira boterea.
|
|
|
Fiskalak osatu duen zerrendak zur eta lur utzi ditu abokatuak. Baionako PJko (Polizia Judiziala)
|
buruak
epaiketan deklaratuko du IKren dosierrak segitzen dituelako, eta ez auzipetzen ari den kasua ezagutzen duelako. Berarekin Bordeleko PJko Albert Mouligne polizia funtzionarioa eta Baionako Gerard Fabrieres polizia daude.
|
|
|
Beti da interesgarri besteek nola ikusten gaituzten jakitea. Guk geure
|
buruak
hobeki ezagutzeko modua da. Horregatik ere irakurri beharrekoa da Mark Kurlanskyren" The Basque History of the World"
|
|
|
" Hainbeste urte pilotan eta oraindik beldurra?". Horixe dudala beldurra; badakit zer gertatzen den, askotan
|
buruak
eta mingainak gehiago ematen dute gorputzak berak baino.
|
|
|
DATORREN urriaren 14 eta 15ean Miarri tzen bilduko dira Europako Batasuneko gobernu
|
buruak
. Bilkura baliatuz, halaber, han izango dira beste talde eta aldarrikapen ugari, bai egungo Europa sozialagoaren aldeko eremu sozial desberdinak, baita Euskal Herriaren burujabe tza eza salatu nahi duten erakunde desberdinak.
|
|
|
Eliza Katolikoaren
|
buruak
, lurran Kristoren ordezkari zenak aipatutakoak ei ziren haiek eta, jakina, zentsurari ihes egiteko bazeukan zeren babesean jarri editorialgileak. Horrela, ondorio hauetara iristen zen:
|
|
|
Irrealak dirudite, ez errealitatetik kanpo daudelako, errealitatearen eta fantasiaren artean aise dabiltzalako baizik" (El Diario Vasco). Haatik, gure aburuz, pertsonaien arteko lokarria bere
|
buruak
suntsipenera eramateko duten joera da. Bestalde, Pasaia Blues eleberriaz mintzatzean honela adierazi zuen egileak pertsonaiek eleberri honetan betetzen duten lekua:
|
|
|
Batak darabila nekea eta trabaillua; bertzeak aisia eta alferkeria; jakintasunak edo zientziak gerla egiten dio enorantziari nekearen eta trabailluaren bidez, harma hautaz garaitzen du. Halaber enorantziak ere aisiaren eta alferkeriaren bidez kontra egiten dio jakintasunari, trabatzen du, eta irabazten diotza hanitz izpiritu gai eder, eta batzuetan, munduan diren adimendurik haltoenak, eta gairik hoberenak; batzuek estudiatu gabez, eta bertzeak estudiatu ondoan halaber aisiari eta alferkeriari bere
|
buruak
emanez, eta ikasi zutena ahanztera utziz?.
|
|
|
Larramendi berberak zioen, 275 orrialdean agertzen denez: . Errege kontseju nagusiaren
|
buruak
agin dezan, ta hau are debeka dezan, Hiriak elkarganatzea ta behar zan bezala biltzea, ahalik balu ta iñoiz izandu baleu bezala, Fuero gureak ematen digun eskua kentzeko eta itxitzeko bidea. Baña zergatik horrela dabiltzan, berak dakite; baita beste guztiok ere badakigu!
|
|
|
Politikariek kontutan hartuko ote dute? Hala behar lukete1 Beren
|
buruak
abertzaletzat dituzten askok ere hobe dute euskara ikastea eta erabiltzea. Eta federalistatzat azaltzen diren sozialistek ere, azalpen horren arabera, hobe dute bi hizkuntzak ofizial diren Autonomia Elkargoan, hezkuntzari dagokion ekintza sailean, euskararen eredua onartu.
|
|
|
ENAtaldeak DNIak gobernu zibiletara itzultzea proposatzearekin bat, ABK taldeak beste urrats bat emandu, eta hartara, espainiar eta frantses nazionalitateei uko egiteko deialdia luzatu du, Nazio Batuen Erakundeak 1948an onartutako Giza Eskubideen Aitorpen Unibertsalaren 15 artikulua13 oinarri harturik. Ekimen honi jarraikiz eta beren
|
buruak
–burujabetzaren aldeko desobediente, aldarrikatuz, hainbat pertsonak uko egin diotenazionalitate espainiar edo frantsesari, beren agiriak Nazio Batuen Erakundera igorriz (Gara,).
|
|
|
Haurrei, sexu, adin, eta taldekidetza desberdinak (bereTaldekoa, Estatukoa, Europarra, etab) adierazten zituzten irudiak aukeratzeaeskatu zitzaien. Beren
|
buruak
ondoen deskribatzen zituzten irudiak ordenatzea eskatu zitzaien, garrantzi handienekotik txikienekora. Honetarako erabili genuen aldagaia, Lehen Aukera izan zen, hau da, aukeratu zuten lehenirudia.
|
|
|
ii) Identifikazioak. Haurrei, beren
|
buruak
Euskaldun Katalan Andaluz etaEspainiar gisa (Oso, Zerbait edo Ezer ez) identifikatzeko eskatu zitzaien.
|
|
|
Emankorrak izango dira irakurle edo ikusleak dastatzendituenean. Bertsolaritzan bertsolarien
|
buruak
izaten dira akumulagailuak, euskarrifisikoa baino malgutasun handiagokoak.
|
|
|
hori, oharmenean gertatzen denez, ez dela erraz enpirikoki jasotzen; ezin dutela, bederen, hizkuntzalariek beren kasa egin (batik bat esperimentuetarako horrentrebakuntza eskasa dugun, hizkuntzalari teorikook?). Bada, dena den, eta (besteak beste) psikologoekiko auzolanerako geure
|
buruak
prestatu bitartean, Euskal Herrian orain egin genezakeen lan polita: hasieratik elebidundiren haurrengan, garapenaren birmoldaketa?
|
|
|
delakoak. Laburbilduz, egiturak beste hainbat egitura sortu zituela esan genezake (goi karguak, administrazio
|
buruak
,, negociado, buruak, ofizialak, laguntzaileak, etab.), era horretan Estatuaren sarea zabalduz.
|
|
|
delakoak. Laburbilduz, egiturak beste hainbat egitura sortu zituela esan genezake (goi karguak, administrazio buruak,, negociado?
|
buruak
, ofizialak, laguntzaileak, etab.), era horretan Estatuaren sarea zabalduz.
|
|
|
Izan ere, Estatuaren kontrolpean dagoen lurraldearen antolaketak (probintziak) administrazioaren errazten du; eta Burgos ek154 aipatzen zuen, el dogma político de la unidad? ziurtatzeko, probintzia bakoitzeko
|
buruak
izendatuak ziren, beste arrazoi batzuen artean, Estatuak oinarrizko irakaskuntza garatu eta zabaltzeko hartutako erabakiak burutu zitezen ardura hartuko zutenak alegia, kontrol eta zaintze funtzioak nabarmenduz. Hitz batean esanda, Estatuaren makineria muntatuta eta prest zegoen, Administrazioaren eta tokian tokiko botereen arteko artikulazioa azken hauen buru makurtzearen bidez ziurtatuz155.
|
|
|
Gauza horietaz hizketan geundela, zaratak entzun genituen gure atzean, eta nire aterpetxeko jendea (nirekin parrandan irten zena) oihuka eta arramaka. Gu geunden lekutik besoak, hankak eta
|
buruak
ikusten ziren mugimenduan, zirimola itzela sortuz. Segundo batzuk behar izan nituen erreakzionatzeko, ez bainuen ulertzen zer gertatzen zen (beharbada, eta ez da broma, edan nuen guztiagatik), eta zurrunbilo hartara hurbildu nintzenerako denboratxoa zeraman bertan Duncanek, borrokan zebiltzanak banatzeko ahaleginetan.
|
|
|
Baina printza txikiak sartzen zitzaizkion burmuinaren zirrikituetatik, hala nola esperientzia txar haren lekuko izandako udalekuaren izena, eta ondorengo egunetako haserre eta beldurrak... Baina ez zuen nahi, ez zuen gertaera hura gogoratu nahi, iraganaren zakuan sartuta mantendu nahi zuen, eta hura dena aspaldi bukatu zela esaten zuen Txemak ahots ozenez, bere
|
buruak
entzun zezan edo. Ez zitzaion oroipen hura askotan etortzen, eta nahiago zuen horrela.
|
|
|
Biharamunean estazioan ginen, trena noiz azalduko zain. Urrunean kea ikusi genuenean kili kiliak sortu zitzaizkigun tripetan, eta gure
|
buruak
trenaren bila lehiatu ziren arratsero egiten genuena ez bezalako borrokan.
|
|
|
Eta haien bekaizgoak harrotu ninduen oharkabean eta, harroaldiarekin batean, arraitu eta hantu nintzen. Baina, arraitasun hura sentitu orduko, aditu nuen, ohi bezala, kontzientziaren boza, zeinak erraiten baitzidan ezen salatu egin behar zintudala, baldin, uste nuen bezala, luthertarra bazinen, eta, beraz, hala sentitu nintzen neure baitan zatiturik orduan ere,
|
buruak
baietz eta bihotzak ezetz.
|
|
|
Zeren boz batek erraiten baitzidan orain ezen, lehen manamenduak manatuaren arabera, lehenbailehen salatu behar zintudala jaun erretorearen aitzinean, Jainkoa guztiz ere zegoelako zure gainetik; bertzeak, berriz, ezetz, bertze judas bat izan nahi ez banuen bederen;
|
buruak
arrazoinik arrazointsuenak bilatzen zituen, salatzearen zuritzeko eta justifikatzeko; eta bihotzak, berriz, jakinarazten zidan ezen imajinazinoaren idurikeriak zirela haiek guztiak, eta ez arrazoinaren arrazoinak, eta konfiantza eman zidanari konfiantzaz ihardetsi behar niola. Eta horrela ibili nintzen, harik eta egun batean neure deliberamenduaren hartzerat deliberatu nintzen arte:
|
|
|
Eta, bat batean, hutsune handi baterat zabaldu zitzaizkidan bortz zentzuen leihoak, bortzak baterat, eta bihotzak ez ezik
|
buruak
ere ihes egin zidan hutsune hartarik, kordea galtzen nuela.
|
|
|
Eta, gaitzetik gaitzagorat egiten zuela, urratuak eta zauriak guztiz zornaturik, sukar izugarri batek hartu zuen handik egun batzuetarat Mattin, eta kopetan zapi heze batzuk ipintzen genizkion, kasik deus ere egiten ez ziotenak, zeren haren
|
buruak
ontzi bat baitzirudien, berun goria zeukana.
|
|
|
Baina, ai, jaun André, zein gaitz egiten zitzaizkidan meditazioneak, zeren, dakizun bezala, gehiegikeriaren lurra baita ene imajinazinoa, eta
|
buruak
, pentsu baterat bildu orduko, bertzerat egiten zidan jauzi, eta halatan iragaiten nintzen, zerbait erraiteagatik, errosarioaren misterio misteriotsuetarik Elbirak erakutsi zizkidàn bi usakumeen misterio are misteriotsuagoetarat.
|
|
|
Mementu hartan Fernando Pachecorekin geunden, eta hari aditu genionetik jakin ge nuen ezen gizon haiek bigarren semeak zirela eta Espainiatik etorriak —Avilatik eta Zamoratik—, aberasteko edo kargu inportant baten erdiesteko asmotan, nahiz eta azkenean fortunak bere lekurat ekarri zituen eta, halatan, xede apalagoetarat etsi behar izan zuten —Joxe Aberasturik ere egin zuen bezala, itxura guztien arabera—, zeren kapataz gisa trabailatzen baitziren, bazter haietako jauntxo boteretsu batzuen lurretan; eta jakin genuen, halaber, ezen aldian behin etortzen zirela, bai jendearekin eta bai balizko erosleekin hainbat tratu egiteko, zeinetarik gehienak beren etxaldeetako ganaduarekin loturik baitzeuden, bai jan edanen eta bertze hornizoin batzuen erosteko eta beren nagusien etxalekuetarat garraiatzeko... baita kalapitaren bat sortzeko ere hainbatetan, zeren guztiak ere baitziren, ostatatzen gintuen gizonaren erranetan, gizon gaitzak eta ondikozkoak, gerlatiak eta maliziatiak, okasinotsuak eta inkontru gaixtokoak. Eta, nahiz eta bigarrentsuak ziren, goraki mintzatzen ziren beren buruez, klar eta ozen, eta lau haizeetarat kanpatzen eta famatzen zituzten beren bertuteak eta bertutezko obrak, zeren zaldun zalduntzat eta kontu kontuzkotzat baitzituzten beren
|
buruak
, halako moldez, non bi hitz haiek enplegatzen baitzituzten noiznahi den, bertzeen aitzinean: zaldunak gaituk eta zaldunak gaituk... haien Espainiako etxeek mendez mende pilatu eta juntatu zituztèn merituekin eta tituluekin batean, zeinak errezitatzen baitzituzten arrosarioaren letaniak balira bezala.
|
|
|
Eta, orduan, gaztelau hark keinu bat egin zien bere lagunei eta guztiek, supituki eta deblauki, jauzi batean ezpata biluztu eta bizkaitarra inguratu zuten. Eta, nola Kaligulak desiratu baitzuen, enperadore zenean, erromatar guztien
|
buruak
bakar baterat bil zitezen, ai nola desiratu nuen nihaurk ere ezen zaldun haien buruek bakarra osa zezaten, Joxe Aberasturik ezpata ukaldi bakarrez trenka ahal izan zezan buru hura, eta garait zitzan, halatan, zaldun guztiak baterat...! Haatik, zer nenbilen ni orduan ere pentsu haien hausnarrean eta esperantza faltsuen peskizan, pentsatzeko denborarik ere ez nuenean, zeren ene laguna fin gaitza egiterat baitzihoan, erremediorik gabe!
|
|
|
zenbat eskertzen diodan Felisari, umetan ipuin haiek kontatu zizkidalako; zenbat jaun Marceli, Erromako eta Greziako historia haiek irakatsi zizkidalako, baita haiek deklamatzen ere; eta zenbat osaba Joanikoti, jostetan ibiltzen irakatsi zidalako, mugako mugaren inguruan beti ere, hura hautsi ez hautsi! Zeren, haien irakaspenik gabe eta haien jostetarik gabe, nekez biribil baitzitekeen halako ateraldirik ene ezpainetan, eta nekez obra nezakeen
|
buruak
bururatua, hain mementu larrietan! Eta zenbat eskertzen diodan Fortunari eta zenbat, orobat, Jainkoari, ez naturalezaz ausart egin nindutelako, zeren eta ez bainaiz Hernán Cor tésen, Pizarroren edo haien iduriko bertze piztia batzuen kastakoa, baina bai hornitu nindutelako bertze bertute batzuekin, zeinetarik adierazgarrienetarik den beldurraren gainetik jauzi egiteko dudan fermutasuna —edo axolagabetasuna erran ote nuke, jaun André? —, beldurrak berak —edo ahalkeak berak, beharbada— eraginik eta bulkaturik, zeren eta anitzetan beldurraren aitzinekoa ohi baita ahalkea, bertzeen aitzinean ergel bat bezala geratzeko trantzeaz libratzen gaituena.
|
|
|
Eta osaba Joanikot izarrez mintzatzen zitzaidan, eta nik izar haien artean egiten nuen amets... Eta bihotzez maite nuen osaba Joanikot, baina bihotzak erraiten zidana ez zuen ene
|
buruak
onartzen, zeren nik, gauza guztien gainetik, neure tokia eta neure kargua bainituen... eta zure aitaren emaztea nintzen... eta jauregiko anderea nintzen... eta ez zegoen goia behearekin nahasterik.
|
|
|
—Baina, ene
|
buruak
ene bihotzaren gutiziak ontzat emaiten ez zituen arren —erran zuen ene amak—, halarik ere, zure aita etxeratu eta harekin oheratzen nintzen bakoitzean, osaba Joanikot izaiten nuen gogoan, halako suertez, non gogoz eta arimaz harekin izaiten bainintzen, gorputzez zure aita besarkatzen banuen ere... Eta nik ez nuen bekaturik egin nahi, baina bekatu egiten nuen, erremediorik gabe... harik eta, halako batean, zutaz haurdun gertatu nintzen arte.
|
|
|
Eta aita Bartolomek, apur bat urduri, erran zidan: " Nik eman nizun iritzia eta hobeki pentsatu zenuke, benturaz, zeren eta bihotzak hurbilerat ikusten baitu eta
|
buruak
urrunerat, eta erran nizun ezen Jesusen Konpainiak buru ezin burutsuagoak dituela..."
|
|
|
Azpimarratu nahi dizudan bertze gizona, berriz, Horazio Irigibel zeritzan irakasle ohi bat da, Quitoko unibertsitatean aritua, baina desterrurako bidea hartu behar izan zuena —zuk bezalatsu, jaun André—, jakin zuenean ezen unibertsitateko
|
buruak
bekoz beko zituela eta bere kontrako neurriak hartzerat zihoazela.
|
|
|
Itsas inguru hartan geunden, bada, non baitzeuden arestian aipatu dizkizudan uharteak, piratek, kortsarioek, filibusteroek eta gainerako itsas lapurrek habiatzat eta gordelekutzat erabiltzen zituztenak. Baina, beren
|
buruak
babestu ez ezik, beren atakeak ere trazatzen zituzten itsas lapur haiek handik, batik bat Indietarik Europarako bidean zihoazen untzien kontra, zeren eta untzi haiek Indietako produktuz kargaturik baitzihoazen, eta zeren, halatan, handiagoa izan baitzitekeen harrapakinen fruitua: erran nahi baita ezen kasualitatez erori ginela itsas lapur haien atzaparretan, ekaitzaren eta ez bertze deusen karietarat.
|
|
|
Eta buruzagia oilarrei buruz ari zen, baina nik gogoan nituen bertze hitz haiek, buruzagiak berak lehenago erranak eta adierazten zidatenak ezen esklabo batek bezala egin nuela lan, zeren esklabo gisa salduko baininduten, segurtki eta gertuki, berant baino lehen. ...lonnais deitua, zeinak egun batean bere egin baitzuen La Habanako gobernariak haren kontra igorri zuen untzia, baita untzian zihoazen laurogeita hamar gizonak ere; eta, kontu kontari, kontatu zigun ezen, mendeku gisa, guztiei trenkatu ziela burua, lekat haietarik bati, zeina baitzen untziko borreroa eta zeina igorri baitzuen La Habanako gobernariarenganat txalupa batean, non baitzeuden untzikideen
|
buruak
; eta kontatu zigun, halaber, ezen bertze egun batean Maracaibo bereganatu zuela eta sekulako triskantza egin zuela han ere, gizonak hilez eta haien emazteak bortxatuz; eta kontatu zigun, finean, ezen haren menekoek, usterik azkenean ezen zorte txarreko gizona zela, uharte batean utzi zutela, non indiar batzuek harrapatu eta jan baitzuten, haren gorputza mila zati egin ondoren, nola ezin izan bait...
|
|
|
—Arrazoin duk, bai, zeren Frantziak ezpatak behar baititu... baina baita
|
buruak
ere...
|
|
|
Eta, hartaz gain, bertze mila kontu aipatuko zizkidan, handik aitzina, neure harridurarako. Izan ere, nork erranen zuen ezen kortsario
|
buruak
bere lagun eta konfiantzazko zerbitzari eginen ninduela, lehorreratu bezain fite?, nahiz eta gure arteko harremanetan hatsarretik erakutsi nahi izan zidan nor zen nor, erraiten zidala:
|
|
|
Eta nik banekien, bertzalde, ezen almirant D’Estréesen manuen aiduru zegoela Alain Coup d’Œil... eta banekien, halatan, ezen, neure asmoen aitzinatzeko, bizkor ibili beharra nuela, kortsario
|
buruak
manu haiek errezibitu baino lehen, zeren noiznahi den irits baitzitekeen almirant frantsesaren mandatari edo mezulariren bat manu haiekin, eta zeren manu haiek La Crique tik ateratzerat obliga baitzitzaketen Alain Coup d’Œil eta bere kortsarioak, auskalo zer bertze batailarat eta auskalo norat... Eta, hala, Alain Coup d’Œil ekin hilabete eta erdi edo neramala, galdetu nion ea ba ote zekien nola sortu zen xake jokoa, eta hark ezetz ihardetsi zidan, eta nik asmatzailearen eta erregeren arteko historia kontatu nion.
|
|
|
Eta, bat batean, gogorat etorri zitzaizkidan Alain Coup d’Œil en manuz ene aitzinean hil zituzten bortz beltzen, bi indiarren eta kortsario haren
|
buruak
, batzuei eta bertzeei lepotik odola borborka zeriela, begiak sufrimenduaren azken mugaraino zabal. Eta gibela egitekotan egon nintzen, jaun André, baina ez nuen jada gibela egiterik, zeren eta puntu hartan okerragoa izan baitzitekeen ene koldarkeriaren erakustea...
|
|
|
Eta horni nezakeen deskribatze bakoitza behako bikoitz batez, buruko begiek ikusten dutena gauza bat denez gero, eta bertzea, bihotzeko begiek... eta eman niezazkizukeen, halatan, nik ikusiaren eta ikusiak enegan eraginaren aitzin gibelak, on gaitzak eta bertze gorabehera guztiak, xehero baino xeheroago. Edo, uste al duzu, konparazione, ezen borzpasei lerro laburretan eman daitekeela, nola arestian eman baitizut, hain munta handiko gertakia, nola izan baitziren ene begien aitzinean ikusi nituen exekuzioneak —bortz beltz, bi indiar, eta bertze kortsario harena—, exekutatuen
|
buruak
lur gainean arrodaka zebiltzala, itsas lapurren oihu eta irrien artean. Ordea, ez al da egia, halaber, ezen lehen ere luzaz mintzatu natzaizula osaba Joanikoten kalbarioaz eta hark enegan eragin zuen amorruaz... eta deus guti berri erants niezaiokeela, oraingo kontakizunaz denaz bezainbatean, orduan erranari?
|
|
|
Eta gidari lanetan zihoazen txalupako hiruzpalau kortsarioek buruzagiaren manua bete, eta ibai ahoko adar batean utzi gintuzten, bakar bakarrik, ni neure puinal tipiarekin nindoala, eta Antonio eta Joxe nor bere ezpatarekin, zeren eta Alain Coup d’Œil en nahia eta borondatea izan baitzen, halaber, Antoniori eta Joxeri, bakoitzari bere ezpataren itzultzea. Diruaz denaz bezainbatean, berriz, poltsaren erdia kendu zigun kortsario
|
buruak
bakoitzari, erraiten zigula: " Frantzian egon zarete, eta ostatu kontuak Frantzian ere ez dira dohainik..." Eta nik, nola bainengoen hain bozkarioz gainezka, erran nion:
|
|
|
Eta oroitzen dut ezen Antoniok egin zuen lehen gauza, edo lehenetakoa — kortsario
|
buruak
hiru euskaldunok laxatu bezain fite—, bainu bat hartzea izan zela Tierra de Graciako golkoko ur gezetan, oihu eta irrintzien artean, haur bat iduri. Eta gorputzarekin zituen bertze hainbat betebehar ere bete zituen... eta, nola golkoko ur ezin gardenagoetan ez baitzegoen sekereturik gordetzerik, Joxe Aberasturik erran zion:
|
|
|
—Bai, baina ezpatak burua ebakitzen dik, eta
|
buruak
ezpata ez... —eta, irri maltzur eginik, hitzik gabe utzi ninduen.
|
|
|
Zeren, hala balitz, nihaurk ere profita bainezakeen amak aita Bartolomerengan izan zezakeen eragina... Eta, hala, handik egun batzuetarat, berriro joan nintzaion amari, ez barrenak manatu bezala, jauzkor eta hiros, baina
|
buruak
manatu bezala, apal eta burumakur.
|
|
|
Baina ez zetozen, ez, ene bila, Lutheroren bila baizen. Hala zioen agiriak bederen, zeina taldeburuak irakurri baitzidan, eta zeina Ofizio Sainduko inkisidoreak eta tribunal
|
buruak
sinatua baitzetorren.
|
|
|
Gero, astebete lehenago eman ez zidan errepuestaren zorretan balego bezala, trabailari
|
buruak
eratxiki zuen:
|
|
|
Bertara hurbildu, eta are gehiago asaldatu nintzen, ikustean ezen leihoa ere zabalik zegoela, ohean nehor ere ez. Sukalderat joan nintzen, eta bortz guardiak ikusi nituen, aulkietarat gogortki lotuak eta uzkalduak —zangoak zangoetarat, eta eskuak gibelat—, bisai
|
buruak
poltsa edo zaku tipi batean sarturik eta ahoa estalgarri batez inguraturik; eta haietarik bat edo bertze kexu zen; bertzeren bat, artean, lotan edo erdi lotan. Lastategirat joan nintzen, non morroiek egiten baitzuten lo, baina han ere ez nuen arimarik ikusi.
|
|
|
Zaltegirat joan nintzen, eta osaba eta Madda le nen zaldiak falta ziren. Kanporat jalgi, guarnizinoaren txabolarat hurbildu, eta han ere kapitaina ikusi nuen, bertze guardiak bezala, hango aulki bakarrerat loturik, ahoa eta bisai
|
buruak
ere estalirik. Eta, kapitaina zegoen bezala utzirik, bururatu zitzaidan ezen jauregirantz abiatu beharra nuela...
|
|
|
Zeren, zer sentitzen dut nik, eta norat eta noraino zabaltzen da ene mundua, Maddalenek amoriozko koplak kantatzen dizkidanean, eta zer dute haren hitzek, lurrean egonik izarretaraino bainaramate? Eta ez, ez uste ezen burua galdurik dudala eta neure buru galdutik ari natzaiala, zeren baitakit zer ari naizen erraiten eta nola, eta zeren, buru bihotzek ez baitute, benturaz, elkarren etsai izan behar, erremediorik gabe, nola uste izan baita komunzki... eta zeren, nagoen estatuan nagoela,
|
buruak
baitiotso bihotzari: " Izan zaitez ene gogoeten galbahe", eta bihotzak buruari, berdintsu eta orobatsu:
|
|
|
Eta banindoan, banindoan, eta bat batean oroitu nuen nola guardia
|
buruak
erran zigun ezen puta haiek bertze jende batzuekin elkar harturik behar zutela... baina oroitzen nituen, halaber, bere kideen hitzak eta haien irriak eta haien bertze hainbat keinu eta xehetasun, eta gero eta gehiago iduritzen hasi zitzaidan ezen guardia haiek zirela putekin elkar harturik zeuden gizonak. Eta ez ote zituen Mignon biluziak ere oinetakoak jarririk, ez bere ahalkearen eta bere dekoroaren ezkutatzeko, nola aitortu baitzidan, baina arintkiago eta fitezago ihes egin ahal izaiteko?
|
|
|
Lekutan, jaun André! ...geratu zen, bertzalde, non emaztekiak oihu lazgarri bat egin baitzuen, bere dolorezko dolore hartan; eta, orduan, korapiloaren deskorapilatzeko eta bere buruhaustearen erremediatzeko, hasi zen emazteki hura besoak eta zangoak higitzen baterat eta bertzerat, eta hasi ginen bertze biok ere, berdintsu eta orobatsu, bakoitzak ahal zuen moduan; eta, finean, nola gure mugimendu haiek ez baitzituen jada
|
buruak
gobernatzen, baina halabeharrak eta kaosak, bihurtu ziren eskuen joan jinak belarrondoko, zangoen harat honatak ostiko, eta ferekak zimiko... Eta, mugimendu haien artean, egin zuen jauzi, halako batean, ene gainerat, bi emazteki haietarik batek... eta ohea hautsi zen, eta, ohearekin batean, hautsi ziren ordu arte aurkitu eta bildu ahal izan genituen froga eta argumentu guztiak, Trinitatearen batasunerat eraman gintzaketenak, Fausto eta Lelio Sozziniren teoriak azkenean biktorios.
|
|
|
" Zuhaur zaitugu asasinoa, zalantzarik gabe!" Eta ustezko asasinoa, kontra egin gabe, guztiz damuturik, belaunikatu, eta oihuka hasi zen, barkatzeko eta barkatzeko. " Mundu honetan aitzinetik dago damutu beharra, ez ondotik, krimenak urkabean baizik ez duenean erremedioa...", ihardetsi zion guardia
|
buruak
frantses garbian. Eta asasino ustezkoak jaitsi zuen bere burua, eta nik hats hartu nuen, ohartu nintzenean ezen haren kaltetik ene salbazionea etor zitekeela.
|
|
|
Handik aitzina, guardia
|
buruak
barkamendua eskatu zigun asasinoari ez bertze guztioi, eta erran zigun, segidan, sentitzen zuela, zeren baitzirudien ezen, beraiek hiltzaile maltzur haren bila zebiltzan bitartean, bertze putatzar haiek iruzur egin zigutela, eta hargatik jarrarazi zizkigutela jantziak aulki haietan, zeinak baitzeuden gelak eta korridoreak bereizten zituzten barren leihoetarik hurbil, eta, halatan, korridoreotarik... erran beharrik ez dizut ezen azken erran hartan trufaz bezala aritu zitzaigula, eskarniozko irria ezpainetan; haatik, begien hertsireki batean irritik beltzurirat egiten zuela eta ezpata bularraren aitzinean dantzatzen zigula, erran zigun:
|
|
|
Eta bazirudien, uroski, ezen neure premia haren estaltzeko eta neure gutiziaren betetzeko deus guti falta zitzaidala, zeren eta, guardia
|
buruak
saskian zegoen jaka bat eskuan hartzen zuela, erran baitzigun ezen Kristoren manuak eta aginduak zituela berak bizibide eta jokabide... eta, nola haren manuetarik bat zen ezen jantzi beharra zegoela biluzgorri zegoena, hala itzultzen zizkigutela puta haiek edo puten konplizeek beren ihesaldian kanpoan utzi zituzten jantziak, ez geure amoreakatik, deus ere merezi ez genuelako, baina Jainkoaren amo...
|
|
|
Eta, azkena emaiteko historia ez dakit irrigarri edo nigargarri honi, zeina Boccaccioren lumarendako bertze ipuin baten egiteko gai ezin egokiagoa izan baitzitekeen, derradan ezen guardia
|
buruak
erran zigula, hasteko, bi hautabide genituela, gertatuak gertatu ondoren: edo ez genituen puta haiek salatzen, zeren ezein salatzailek ez baitzuen nehor salatzeko eskubiderik, baldin berak ere salatua izaitea merezi bazuen, nola izan baitzen gure kasuan, etxe galdu hartan fornikatzen harrapatu gintuztelako; edo, egitekotan, uko egin genion nork bere poltsaren jabetasunari, puta haiek ezin pobreagoak zirenez gero, beren seme alabei jaten emaiteko sos erdirik ere ez zutenak, eta hargatik ebatsi zizkigutenez gero, hain zuzen ere, diru poltsak, nezesitate handian zeudelako.
|
|
|
edo ez genituen puta haiek salatzen, zeren ezein salatzailek ez baitzuen nehor salatzeko eskubiderik, baldin berak ere salatua izaitea merezi bazuen, nola izan baitzen gure kasuan, etxe galdu hartan fornikatzen harrapatu gintuztelako; edo, egitekotan, uko egin genion nork bere poltsaren jabetasunari, puta haiek ezin pobreagoak zirenez gero, beren seme alabei jaten emaiteko sos erdirik ere ez zutenak, eta hargatik ebatsi zizkigutenez gero, hain zuzen ere, diru poltsak, nezesitate handian zeudelako. Eta, puntu hartarat iristen zela, guardia
|
buruak
erran zigun are boz sendoagoaz ezen kontent ere egon gintezkeela, zeren, alde batetik, hagitzez ere hobe baitzen gure diru haiek bide onetik bideratzea, nola egin baitzuten puta haiek, beren ohoinkeriaren fruitua karitatezko edo miserikordiazko obretan enplegatzen zutela, beren seme alaben mantenuan, gizalegeak eta Jainkoaren legeak manatuaren arabera; ezen ez bide gaixtotik, nola izan baitzen gu... gaur izen bat dute, bihar bertze bat; gaur iduri bat dute, bihar bertze bat..."
|
|
|
Sinesten niolakoa, bertzerik ez. Metalezko eskaileretan, gainsolairuraino ekarri zaitugunean, duda ere egin dut, hainbertze ahalegindu baita zure
|
buruak
eskailmailetan jo ez zezan.
|
|
|
—Zuen
|
buruak
lehengoan eskatu bezala, dena garbi garbi utzi dut —zoru garbigailua inarrosi zuen, frogatako— Izan ere, bazen beharra. Zerritegi batean ez zen hainbertze zikinkeria izanen!
|
|
|
Ateko maratila biratzeko asotsarekin batean itzali nuen aparatua. Edurneren
|
buruak
kuku egin zuen salako atetik.
|
|
|
—Etxean? —inguruko bezeroen
|
buruak
niregana itzuli ziren, hain ozen hots egin bainuen.
|
|
|
Konpetentziak nola, guk alderantziz jokatu beharrez, izenburu motz zorrotzak egitera beharturik gaude. Horren erruz, itsuskeria bat baino gehiagorekin zipriztindu izan ditugu geure lanen goi
|
buruak
, albiste baten zoko moko guztiak neketan ekartzen ahal baitira lau hitzetara. Oraingoa, idatzizko kazetaritzaren historian lekurik emanen ez bazioten ere, borobiltzat jo nuen:
|
|
|
—Zuen
|
buruak
... Inspektoreordea, ezta?
|
|
|
Behin hil zuten gu salbatzearren; orain geuk salbatu behar ditugu geure
|
buruak
!
|
|
|
Badakizu, hemen, zenbait estatutan ikaragarri lege zorrotzak dituztela. Bon, ba kontua da poliziak negozioko
|
buruak
salatzea proposatu ziola eta berak, ustezko adiskideak guztiz desagertu eta arbuiatu zutenez, salatu egin zituen. Horren ordainetan, poliziak beste nortasun bat, beste izen bat eman, eta Massachusetts estatura eraman zuen, Bostondik ez oso urrun dagoen herrixka batera.
|
|
|
Begiak malkoz lauso, biotzak poz dardar... ta erriko bidaso
|
buruak
darakar.
|
|
|
Eskakizun hauek autoritateak" ekintza positiboa" delako neurri multzo bat onartzera eraman ditzakete. Oro har, ekintza hauek, historia, etorkin etniko zein sozial, genero, erlijio edota talde kultural batekoa izateagatik beraien
|
buruak
antzinatik bazterturik ikusi dituzten gizabanakoak gizartearen patu kolektiboan benetan parte har dezaten dute helburutzat. Beste hitzetan esanda, gizartekideak hiritartasunaren idealera hurbildu daitezen kontsideratu behar zaie, ez indibiduo abstraktuak, isolatuak bezala, baizik eta giza talde ezberdinekin lotura estuak dituzten indibiduoak bezala.
|
|
|
Pagondoan apatx eginik,
|
buruak
iluna dario; inguruan aize epelak lurrunean dakar erio.
|
|
|
Alderantziz, lur goldaketak sustatu eta jabe handiak bultzatu dituzte, eurak eurenez landu ezineko lurrak saltzera. Bi biok ere baliabide errazak eman dizkiete baserritar nekazaleei, hain zuzen ere, besoak aberastasun sortzaile dituztenei, euren
|
buruak
lurren jabe egiteko. Hori gorabehera, ezin izan ditugu ezkutatu legeria sailkatu eta korapilatsu bati loturik egon daitezkeen makur handiak.
|
|
|
Ez gaitezen nahas; eskubide hori ez da eta ezin izan daiteke ere, oinordetza eskubidea; administrazio eta gobernurako eskubide hutsa da hori. Aberastasun pribatuetan oinordetza eskubidea ez da sekula ere izan botere publikoaren ahalmenik; bada, Tazito idazle aipatuak ondutako Agrikola izenekoaren bizitzan ikus daiteke nola, betidanik tiranotzat hartuak izan ziren Erromako enperadore haiek, hain zuzen, ezinbestekotzat agindu zuten euren
|
buruak
oinordekoak izendatzea zati batean, oinordetzaren beste zatiaren usurpatzaileak ez izatekotan. Horren bitartez, Estatua ez da oinordeko, ez dauka beste zereginik oinordetza horien ordena ezartzea baino.
|
|
|
Gizaki mota oso bat dago zientzia horretara emana. Gizaki mota horrek legeak gogoz aztertu eta aholkuak ematen dizkie herritarrei; bide beretik, euren
|
buruak
eurenez zuzendu eta jagoteko adina ez diren herritarrak eurak ere babestu egiten ditu horrek. Horixe da magistraturaren haztegia.
|
|
|
Alabaina, ikuspegi frankotan, batez ere teoriko eta politikoan, islatutako bipolarizazio horren
|
buruak
Schlick eta Neurath ziren. Geldi gaitezen pixka bat hemen eta ikus ditzagun korronte filosofiko honen ikuspuntu pertsonalen aniztasuna.
|
|
|
Vienako Zirkuluaren filosofiak filosofia osoaren biraketa erabakigarria markatzen du —hauxe da zirkuluaren
|
buruak
, Moritz Schlickek, defendatzen zuen tesia, orduantxe sorturiko Erkenntnis [Ezagutza] aldizkariaren lehendabiziko bolumenaren hitzaurrean filosofia" berriaren" asmoak honako hitz hauekin aurkeztu zituenean—:
|
|
|
(Jakina, basatiek etsai bat hil ondoren
|
buruak
erortzen zaizkiela imajinatzen dutela deskribatzearen oso bestelakoa da hau, adibidez. Hemen gure deskribapenak ez du berez ezer superstiziozkorik, ezta magiazkorik ere.)
|
|
|
beren
|
buruak
tximistorratzetan iltzatzen,
|
|
|
Nazka nazka eginda nengoen teletipoen, telefotoen eta Interneten erraztasun beldurgarri eta tiraniko hartaz, eta nazka nazka eginda iritzi emaile eta intelektualen jardunaz ere, albisteen interpretazio eta iritzi emailetza automatiko eta sistematikoaz. Nazka nazka eginda nengoen hedabideek beren
|
buruak
munduaren laburpen orohartzaile gisa aurkezteko zuten handinahi ustelaz. Nazka nazka eginda nengoen pertsona informatua izateaz.
|
|
|
" Ene", esan zuen, ikaratuxe; aitatxi, kartsuki, muebleak lekuz aldatzen ari zen; arras makurturik, eten beharrean lurretik igeltsu pella gogor bat askatzen ari zela: " erotu zara?", galdetu zion errukiturik amatxik; Ivanek ere jiratu zuen burua; galdera hura aditu eta aitatxi lurrera bere betean jaustea, biak bat izandu ziren; bizkor salto eginagatik Xanek ezin zuen ebitatu zaharraren
|
buruak
lurraren kontra kanka egin zezan; amatxi ere heldu zen fite, gizonaren burua bere magalera ekarriz; aitatxi dardarka ari zen;" zer duzu, zer duzu?", galdetzen zion amatxik, haren masailetan zaflaxkoak emanez; eta negar egiten zuen: negar mantso bat, etsipenezkoa, dagoeneko aitatxi hilda balego bezala; damuturik, agian, une fatal hartan ero deitu ziolako.
|
|
|
Elkarrekin, isilik jarraitu zuten: kalean gora, laster gizon ñarroa arnas estuka, Xan berriz, apur bat herrenka, biak pausoa bateratu ezinik, erabat elkarrengana gabe, eta haren ondorioz
|
buruak
apur bat okerka. Etxeetako leihoetan argiak pizten hasi ziren.
|
|
2001
|
|
|
Zuzendaritza berritzea eta Jean Haritxelharrek euskaltzainburu jarraitzea erabaki du Euskaltzaindiak egin berri duen batzarrean. Hemendik aurrera bi pertsona gehiago izango dira zuzendaritzan, Jagon eta Iker sailetako
|
buruak
; sei guztira. Halaber, urrian izendatutako ohorezko zazpi euskaltzainei diploma banatu zieten.
|
|
|
Egon ez, jardun. Beren
|
buruak
jakiteaz ornitzen eta lantzen ari dira, andik ateratzen diranean, lehen baiño ere sakonago errigintzako lanari berriro ekiteko". Baina preso eroritakoez gain, bazuen gehiagoren berri ere:
|
|
|
Baina preso eroritakoez gain, bazuen gehiagoren berri ere: " Ezagutzen ditugu, norbaiti biderako bi sos eskatuta, Europako unibersidadetara joan diranak, gaurkotasunezko jakitatez beren
|
buruak
jantzi nahiz, gure erriari hobeki erakusteko. Pentsa gero, olako oien bizimodua ez dala gozoa.
|
|
|
Or, buruausterik gabeko lanaz errezago bizi zitezkeelarik, aurrak ezitzeko lana beren gain artu dutenak, gure erriak berari dagokion irakaslerik ez daukalako. Or, lantoki eraketak berritu nahiz, diruari uko egin diotenek eta dirutan beren
|
buruak
saldu ez dituztenek. Or, langille burrukan sartuek, arrixku ederretan...
|
|
|
Askaren tamainaren arabera, bi, hiru, edota gizon gehiago aritzen ziren prakak belaunetaraino bilduta, oinutsik, sagarra jo eta jo," ordun" hitza entzun arte. Hitz hau joaldia gelditzeko seinalea zen eta taldeko
|
buruak
esaten zuen. Jotako sagarra baztertu, geldialdi labur bat egin eta ostera sagar aldi berri bat jotzen hasten ziren.
|
|
|
Jatorrizko liburuko istorioen erdiak egokitu dituzte, narrazioa ekintzarekin ordezkatuz hainbat kasutan. Antzerkia bizitza errealaren ispilu ei da askotan, eta gure
|
buruak
bertan islatuta ikusteak ikuskizunaren arrakasta bermatzen omen du. " Hor dago koxka" n ageri zaizkigun pertsonaiak eta istorioak ez dira batere arrotzak.
|
|
|
Maule arrisku handitan zen. Spielberg alemanen
|
buruak
mehatxua igorri zuen, Maulen triskantza bat eginen zuela ez bazituzten preso hartutako 46 gizonak itzultzen. Alemanek 6 maki zituzten preso eta Jaureguiberryk erantzun zion ezetz, ez zela xuxen 6 pertsona 46ren truke ematea.
|
|
|
Nik bi bandera galdu nituen halaxe». Horrelakoetan jarraitzaileen artean bihotzak agintzen du eta
|
buruak
ez ditu ikusten txalupa barnean bizitakoak.
|
|
|
Nurembergek ez zuen Franco kondenatu. Eisenhower, Europa askatu zuten indarren
|
buruak
eskua luzatu zion diktadoreari, baita poltsikoa ireki ere Madrilen eginiko 1953ko bisitan. Base militarrak gehiago axola zitzaizkion hildakoak, erbesteratuak, presoak baino.
|
|
|
Txapelketaren lehen zatia irailaren hamaseira arte izango da eta liga itxura hartuko du, hau da aurtengo txapelketaren berrikuntza nagusietako bat. Bikote bakoitza bere multzoko bi bikoteekin lehiatu ondoren, multzo bakoitzeko
|
buruak
erabakiko dira. Bikoteek ez dute nahiko izango multzoko buru geratzearekin, izan ere tantoen diferentziak erabakiko du zein pilotarik jokatuko duten finalerdia.
|
|
|
Bestetik, ezinbestekoa da Europako gainerako herrialdeetan gertatutakoa erreferentziatzat hartzea eta, horrela, garbi ikusten da. Jose Ramon Diaz de Durana ikerketaren
|
buruak
, gatazka sozialtzat hartzen du bandoena eta Europak Berant Erdi Aroan bizi izan zuen lehen krisi feudalaren testuinguruan aztertu beharra azpimarratu du. XIV. mendean, esaterako, Ialiako hiri eta errepubliketan liskar biziak izan ziren eta hurrengo mendean Ingalaterran guda zibila izan zen, Gaztelan eta Aragoien ere egoera gatazkatsuak ezagutu ziren.
|
|
|
1985ean jaiotze tasa jaitsi zen eta nafar gobernuak hiru urtekoak eskolatzeko legea atera zuen. Horregatik ikastola umerik gabe gelditu eta ixtear zegoela, Juan Luis Larrazak, orduko federakuntzako
|
buruak
Nafarroan, Sartagudako eta Deikazteluko guraso batzuk elkartu zituen. Sartagudan guraso asko prest zegoen, baina ez zekiten ikastola bat zer zen.
|
|
|
Gizakiok, mendebaldeko kulturan sinestuta gaudenagatik, ez dugu atzaparrik erabiltzen elkarri erasotzeko. Are gehiago, orduan eta gure
|
buruak
zibilizatuago eta heziagotzat hartu, orduan eta hobeto asmatzen dugu elkar jo gabe min egiten. Eta aspaldian, ondo dakiguna zera da inori min egitekotan bihotzera jo behar dela, artaz eta zuzen, bihotza dutenei, kuanto!
|
|
|
M. MARTORELL. Niri gai hau gertutik bizitzea egokitu zait, egunkari bateko lauzpabost orrialdeak antolatu behar izan ditudalako urteetan, eta askotan kanpotik pentsa daiteke informazioa ateratzeko halako konplot bat egon daitekeela eta kasu batzuetan egon daiteke halako zerbait, baina azterketa horrek luze joko luke. Azken finean, sekzio
|
buruak
nahiko botere du berak nahi duen antolaketa egiteko. Bestetik, egunkariak dirua egiteko enpresak dira, eta hortik dator prentsaren ikusentzutekotzea, hau da, titular eta argazki gehiago eta testu gutxiago; azken finean, irakurketarekin baino begiekin irensten den egunkari bat.
|
|
|
Kartzelako pertsonen bizitzak izan du iraganik. Historia aldatzea bilatu dute, eta beren
|
buruak
marginalitatean aurkitzen dira.
|
|
|
Epson (bi modeloek), Lexmark eta Olivetti laginek ez dute
|
buruak
gelditzeko babesik, aparatua inprimatzen ari delarik, estalkia irekitzen denean.
|
|
|
zati mugikorrak (arrabolak) eta
|
buruak
ditu eskura, arrisku iragarkirik gabe eta babesteko mekanismorik gabe.
|
|
|
Zalantzarik gabe, animalia exotikoak edo horien ataletako batzuk (letaginak, garaikur gisa erabiltzen diren
|
buruak
, larruak...) izateko eskaera handia dagoelako harrapatzen dituzte horrelako animaliak.
|
|
|
Nazio Batuen bi epaitegi hauetaz ari garela, bada gauza bitxi bat, azpimarratzea merezi duena, bi epaitegi horietako
|
buruak
emakumeak direla: Pillay andrea Ruandakoan eta Carla del Ponte epailea Jugoslavia ohian.
|
|
|
Lekobide eta Osobal ziranKantabriako
|
buruak
.
|
|
|
neska eta mutiko idazlegaiak. Mugimendu horietarik ateragara, geure
|
buruak
idazletzat dauzkagun gutiz gehienak: Tere Iraztortza, MirenAgur Meabe, Ana Urkiza, Lurdes Unzueta, Laura Mintegi, Maribi Unamuno, Itxaro Borda, Maddi Pelot, Aurelia Arkotxa, Maripi Solbes, Gema Lasarte, ArantxaHirigoien, erantsiz kazetaritzara edo irakaskuntzara bideratu diren beste hainbat.Literatur sorkuntzarako taldeak ziren aldizkarietan, emazte idazleek autoestimualantzen zuten literaturarekin batera edo literaturaren bidez, gainera, fenomenoarenaipatzeko mahai inguruak, eztabaidak eta erakusketak antolatzen zirela.
|