|
2000
|
|
|
Teknologia birtuala iritsiko zaigu, jakina. Hori dela eta, antzerkilariok argi dugu ikasten jarraitu
|
behar dugula
, etengabe birziklatzeko beharra dagoela ikuskizun berritzaileak asmatzeko. Ate joka dagoen belaunaldiak ere ikusmolde berria ekarriko du, zalantzarik gabe.
|
|
|
Geroago, Lizarra bake-plana sortu zen eta errezelo handiarekin hartua izan zen estatuko alderdien aldetik; hamaika eragozpen ere jaso izan ditu bere ibilbidean. Hala ere, bake-prozesua bultzatzeko bake-mahaian denok
|
behar dugula
izan pentsatzen dugu EAn; PP eta PSOE barne. Ez gara eseri oraindik, ados, eta oso konplikatua da alderdi guztiak eseritzea, baina aurrerapausoa eman dugu.
|
|
|
Eta ETAk esaten duenean' eraikuntza nazionala aldatu nahi izan digute bake-prozesuaren truke', astakeria galanta esaten du. Gauza bat da bake-prozesua bultzatzea (horrek, noizbait, denok mahai baten inguruan eseri
|
behar dugula
esan nahi du) eta bestea, alderdi abertzaleen arteko lan amankomuna dena. Dena dela, Lizarra orain mamitzen ez bada ere, zenbait lan komun garatzea ahalbidetu du eta lan komun horrek fruitu gehiago eman dezake aurrerantzean.
|
|
|
Iparraldean gutxieneko eskaera onartzen du eta Nafarroako Erriberan maximetako politika egin nahi du. Guk gaurko erakundeetatik abiatu
|
behar dugula
diogunean, ez da hauekiko gure atxikimendua erabatekoa delako eta beraietan sinesmen osoa dugulako, bazik eta berauek direlako abiapuntu bakarra.
|
|
|
Zer esan nahi du normaltzeak? Mundu guztia den bezala izan
|
behar dugula
, amerikanoa, esaten duten bezala. Proiektu bezala, nik nahiago dut beste produktu bat, beste bizikera eta beste literatura, ez normalizatua"
|
|
|
Gure etxeak eraiki eta berritzeko euskaldunok haritza
|
behar dugula
dirudi. Eta bertako hariztiak agortuak direnez, atzerriko basoetako kolonizatzaile bihurtu gara.
|
|
|
Bai. Hurrengoan mahaia antolatzeko bakoitzaren proiektua ezagutu
|
behar dugula
aldez aurretik. Baina ez sindikatuen eta patronalaren arteko negoziazio bat bideratzen den bezala bideratzeko.
|
|
|
Gure departamenduan euskara, kirola, gazteria eta aisialdia biltzen dira. Guk garbi dugu datozen lau urteotan kirolean, gazterian eta aisialdian mugitu
|
behar dugula
eta horretarako elkarlana bultzatuko dugu.
|
|
|
Heldu den martxoko herriko hauteskundeetan, denak batera eta eskakizun berdinen inguruan aurkezteko beharra azalduko da. Hauteskundeak helburu izanen ditugu, ahantzi gabe nazio eraikuntzan hasi lana jarraitu
|
behar dugula
. Izan ere, bide horretan lan desberdinen uztartzeko beharra nabarmendu da berriz ere, estrategia orokor handiek ahanzten baitituzte askotan errealitate xumeak.
|
|
|
Hala ere, azken aldian kezka ugari datozkit burura poema honen interpretazioari dagokionez. Ikus dezakegunez, batzuek apaiza atxilotzean eta berau defenda-tzeko soilik mugitu
|
behar dugula
pentsatzen dute, komunista eta beste askoren atxiloketek justifikazioa izango balute bezala.
|
|
|
Arlo horietan guztietan, behin eta berriro aurreratu egin zituen bere garaian, baiproblemen planteamendua eta bai geroago etorriko ziren hainbat eta hainbat soluzio.Hori ere Txillardegiren ezaugarritzat hartu
|
behar dugula
uste dut. Nik uste dut, arlohorietan guztietan esnatzaile-lana izan duela, geunden lozorrotik ateratzeko ahaleginean.
|
|
|
Helduen eta gazteen arteko harremanetan lur hartuz, elkarri zer ematen eta elkarrengandik zer hartzen duten aztertzen da lehenik. Bigarrenik, gutariko bakoitzak dituenmin-saminen zentzua aurkitu ahal izateko, aldizka, gelditu
|
behar dugula
adierazten da: horiek sentitzeko, pentsatzeko eta horiei buruz hitz egiteko. Azkenik, ditugun kontraesanak saihestezinak direnez, esaten zaigu ezinbestekoa dela horiek aztertzea, hausnartzeaeta konpartitzea.
|
|
|
Hiru silaba baino gehiagoko azentu-unitateetarako ereduaren aplikazioa (unitateok azentu bigarrenkaria eduki dezakete). Modelatuaren azterketakazentu-unitate luzeetan pultsu bat baino gehiago kokatu
|
behar dugula
adieraziko balu, modulu azentuatzaileak kontuan hartu beharko luke eta azentubigarrenkaria txertatu.
|
|
|
badakigu ezen lohitzen eta likisten garela, noiz eta egin beharrekoa egiten ez baitugu, baina, halarik ere, noiz eta, erretorikaren bidez, bi hitz airoski lotzen ikasten baitugu, berehala lotzen gatzaizkio, hitzen ederraz eta urrearen distiraz, geure lohiaren eta geure likitsaren beztitzeari eta haren estaltzeari, eta apaintzen dugu geure satsa eta geure simaurra arrosa lurrinztatu batez. ...en errepikatzeaz, uste dugu eta sinesten dugu hondarrean ezen azala dela barrena, eta barrena azala... harik eta, halako batean, berez eta halabeharrez, gauza bakoitzak bere lekurat egiten duen arte —azalak azalerat eta mamiak mamirat—; eta ohartzen gara orduan ezen gure lohia eta gure ustela ez dela bertze alderat behatuagatik desagertzen, eta geure lohiarekin eta geure ustelarekin egin
|
behar dugula
aitzina —geure mugetarik eta geure hauskortasunetik—, eta besoak ditugula, geure muga horiei buru egiteko, zeren, geure deusezetik bertze deusez bat amoroski besarkatzen dugunean, erortzen dira mugak eta loratzen zaigu bihotzean eguzki bizi gori bat, urrerik urretsuena baino distiratsuagoa dena, nola loratu baitzitzaion Kristori Kalbario mendian, bere bakardadetik eta bere deusezetik mu...
|
|
|
—Zoro ezin perilosagoa izan behar du mutil honek, zeren, baldin egia bada Kristok erran zuela ezen hurkoa maite
|
behar dugula
nork bere burua bezainbat, atera itzazu kontuak... Izan ere, bizkarra hala badu eta hurkoa bere burua bezainbat maite behar badu, ez dakit, bada, hurrengoan karrikaratuko ez ote zaigun zigorrarekin, harrapatzen dituen guztien zafratzeko...
|
|
|
—Zergatik bilatu, bada, oinazea, zergatik eta zertarako, baldin badakigu ezen oinazea gure bila dabilela dagoeneko eta, nahi badugu eta nahi ez badugu ere, orain ez bada gero, edozein kale-kantoitan edirenen gaituela? Eta zergatik, bitartean, oinazearen beldur izan, baldin beldur horrek oinazea areagotzen badigu, alde batetik, eta baldin badakigu, bertzetik, zer errepuesta eman zion Kristok nekeari eta sufrimenduari, eta guk haren etsenplua atxiki
|
behar dugula
, eta ez dugula bertze aterabiderik. Eta noiz ikasi behar dugu ezen, atseginari sufrimendua darraion bezala, sufrimenduari atsegina darraiola, eta zilegi dela, zilegi eta desiragarri, atseginari atseginez ihardestea, eta lurreko gure bizimodu hau ere apur bat maitatzea?
|
|
|
Halere, aurrera egin baino lehenago, uste dut zenbait gogoeta egin
|
behar dugula
Unamunoren jarreraz, gauzak, xehekiago begiratuz gero, beti korapilatsuagoak izaten dira eta. Hortaz, edozein giza hizkuntzak bere baitan garatzeko eta goi kulturako mintzaira bilakatzeko ahalmenak dauzkala onetsirik ere, gogoan izan behar dugu, aldi berean, hori ez dela berez lortzen.
|
|
|
B) Zergatikotasuna ez da arrazoimenari esker ezagutzen, esperientziari esker baizik. Hemen Humek bere burua guztiz newtondartzat hartu zuen, naturaren legeei buruzko edozein aurkikuntza esperimentalki lortu
|
behar dugula
azpimarratuz, ez a priori. Zergatikotasunaren kasuan, ondorioa ezin da zergatian aurkitu.
|
|
|
Hau gertatuko litzateke" eder" hitzaren bidez esan nahi izango bagenu, kasu," urdaileko mina sortzen duela"; kasu horretan esperientziaz ikasi ahal izango genuke halako antolaketak beti urdaileko mina sortzen duenentz. " Eder" hitza nola erabiltzen dugun jakiteko, esan zuen pentsatu
|
behar dugula
(1) zer den benetako eztabaida edo ikerketa estetikoa, eta (2) ea halako ikerketak benetan ikerketa psikologikoak diren," hain desberdinak iruditu arren". (1) auziari dagokionez, esan zuen" eder" hitza kasik ez dela erabiltzen eztabaida estetikoetan:
|
|
2001
|
|
|
Eta laugarren puntua parlamentu nazionala da; hori ezin dela egin diote batzuek berehala, eta guk zera diogu, abertzaleei galdetuko balitzaie ea hiru probintzia edo sei probintzietako parlamentua nahi duten, denek sei herrialdetakoa esango lukete. Bada, guk dioguna da norabide horretan jarri
|
behar dugula
eta horretarako baldintza sozialak sortu behar ditugula. Eta hori noizko?
|
|
|
Hori gertatuz gero, gai estrategikoetan sar gintezke. Ezker Batuan uste dugu jarrera bazter-tzaileen aurrean, abertzaleen eta abertzale ez direnen arteko gu-txieneko bategitea bilatu
|
behar dugula
, eta horretarako formularik aproposena eta euskal herritar gehienen adostasuna bildu eta nahikundea aseko duena Euskal Herriaren autodeterminazio eskubidean oinarritutako atxikimendu libreko federalismoa dela, EAE batetik eta Nafarroa bestetik erabaki subjetuak liratekela
|
|
|
Lehenagoko erantzunetan ez dugu federik. Zerbait berriaren billa asi
|
behar dugula
. Eta berriaren billaketan, denok izan nahi dugu aurrenak.
|
|
|
Kalitatea egiten ere badakigu. Gaur, beharbada, eskas dagoena da konfiantza hartu
|
behar dugula
eta gure mozkinek beste edozein balio dutela konbentzitu. Gaur, laborari izateak, Zuberoan eta oro har Ipar Euskal Herri osoan, irudi ona ematen du.
|
|
|
ETAk herri honi aurrera egin dezan bide emango dion erabakia hartu behar duela mantentzen dugu, herri honek politika egin dezan, alegia. Baina, EAJn ETArekin edo gabe aurrera egin
|
behar dugula
garbi daukagu ere.
|
|
|
Uste dut Nafarroako euskaldunek direnaren kontzientzia erabatekoa dutela, EAEkoek baino zailtasun gehiagorekin, bai kultura jasotzeko, bai euskara eskuratzeko... Uste dut gune kultural eta linguistikoak irabazten joan
|
behar dugula
, bide sozialetik eta kulturaletik, eta ez politikotik.
|
|
|
Horietako une batean gaudelakoan nago. Oso une garrantzitsua bizi dugu gure herrialdean-eman biezaio bakoitzak nahi duen interpretazioa «gure herria» kontzeptuari-, une klabea bizi dugu eta ziur nago oraingoan, zailtasunak badaude ere, gatazkaren azpian dagoen arazo politikoa konpondu
|
behar dugula
. Gatazkatik ateratzera eramaten gaituzten gero eta osagai politiko gehiago ikusten ditut.
|
|
|
Dena den, intuizioarekin jokatuz eta jadanik parean ditugun monolito ilararen behealdetik irten
|
behar dugula
kontuan hartuz, bide egokia aukeratzea ez da oso zaila. Azkenik, ilararen azpian gaudenean bide zabalago bat aurkituko duzue; honek zuzenean Penitenteen Haizpitartearen barreneraino eramango zaituzte.
|
|
|
ARGAZKI berri bat egia bilakatu nahi dugu, oso argi izanda egungo markotik abiatu
|
behar dugula
, eta beti ere bide demokratiko eta politikoak erabiliz. Horretarako elkarrizketa mahai bat proposatzen dugu; eta mahai horretan, ordezkaritza politikoa duten alderdiek behar dute partaide izan.
|
|
|
Horregatik esaten dut nik bakerako prestatu
|
behar dugula
eta horretan dirua inbertitu, dagoeneko nahikoa ordaindu baitugu gerraren prezioa.
|
|
|
(Tomasi) Tomas ez ahaztu bihar joan
|
behar dugula
sendagilearenera...
|
|
|
I-k I diruan ordaintzen du bere merkataritza-ondasunen erosketaren soberakina (bere merkataritza-inportazioen osotasunagatik egiten duen legez). Egia da oraingoz H-ren kanpo-zorraren zerbitzua kontuan eduki
|
behar dugula
(16 irudia).
|
|
|
Behin edo behin pentsatu izan dut erakusketaren bat egitea, baina senarrak erotuta nagoela esaten dit. Egunen batean ito egin
|
behar dugula
horrenbeste sostenen artean, armairuan ez dagoela tokirik bere gorbatak zintzilikatzeko... eta abar eta abar. Nire senarra aspergarria da!
|
|
|
Bihar medikuarengana joan
|
behar dugula
esan dit Mariak. Ahaztuta neukan.
|
|
|
–Medikuek hotela utzi
|
behar dugula
esan didate, gaur bertan.
|
|
|
‘Hemen geratzeari buruz, oso arduratuta nago. Oraindik ez dakit zelan, baina uste dut albait arinen alde egin
|
behar dugula
, ’
|
|
|
Eta egin du, problemaren soluzioa familia eta adiskide giroan bilatu
|
behar dugula
, Kosta Atlantikotik atera eta, ospitale batean bakarrik utzi beharrean, Goio lagunen batengana eraman beharko genukeela.
|
|
|
euskararen aldamenean bazegoen beste hizkuntzaren bat. Beraz, guk besteren aurrean esaten dugunean Nafarroako Erriberak, Cascantek esate baterako, euskara galdu zuela eta berreuskaldundu egin
|
behar dugula
, ez gara egiaz ari; guk dakigunez eta guk ezagutzen dugun garaian Cascanten ez da euskaraz egin; hori da egia, egia huts hutsa eta Cascanten bezala hori bera gertatzen zen gutxi gorabehera Bizkaiko Enkartazioetan, Arabako zenbait zatitan eta beste franko lekutan. Halaz ere, lehen esan bezala, egia da Pirinioetan alde batera eta bestera euskara edo euskararen antzeko zerbait Araneraino egiten zela; egia ere da beste aldetik Burgos ingururaino euskara egiten zela eta Ebroren hego aldera, noski.
|
|
|
Erabateko erantzun garbirik ez dago; zenbait xehetasun halaz ere, argi daudelakoan nago. Aurren-aurrenik, abiatu egin
|
behar dugula
handik edo hemendik, inorako baldin bagara, lehenbizi edo lehenbizikoaren hurrengo zer datorren erabaki arte egonean egon gabe. Onena, beraz, lanean hastea genuke zirt edo zart, nork bere deiari erantzunaz, gehiegizko buruhausteetan ibili gabe nola izan behar lukeen ezarria balioen zerrenda zehatzak.
|
|
|
Bainan gauza bat badakit:
|
behar dugula
ororen aintzinean eskualdun gelditu, eta ez dugula nehoren aintzinean amor eman behar(...). Komunizmoa, zozialismoa eta holako asmo tzar zer-nahi badabila munduan, eta gure elhek ez dituzte geldi-araziko.
|
|
|
3. Uste dut errealistak izan
|
behar dugula
eta onartu behar da Hizkuntz Politikak egun pairatzen duen egoera epe laburrera ez dela ikusten alda daitekeenik. Nafarroako legebiltzarrak gehiengo absolutuaz hizkuntz politikaren aldaketa hau berretsi du, beraz, nafarren gehiengoa ordezkatzen duen erabakia onartu behar da.
|
|
|
Era berean, gorago esan dudan legez, ezin utz dezakegu alde batera gure arazoa ez bailitzan, Euskal Herriko hainbat eskualdetako hizkuntza nagusi eta lehena erdara dela. b) Euskararen zabalkundea oso prozesu geldoa izanen dela, eta berrogei urte beharko dugula, behintzat, Euskal Herri osoa berreuskaldundu baino lehen. c) Euskal Herria ren egitura soziala eta historikoa ikusita, elkarrekin batera joan eta borrokatu arren, bakoitzakbe re erritmoari eutsi behar diola, eta beraz hiru ekintzae remu nagusi desberdindu behar ditugula, gero bakoitzaren barruan egin daitezkeen diferentziez gain: erkidego autonomoa, Nafarroa Garaia eta Iparraldea. d) Euskara industrian eta bizitzan sartzeko ahalegin berezia egin
|
behar dugula
: hori da datozen urteotako erronka nagusia.°
|
|
|
3. Hiruga rren galderaren erantzunean sartuta dagoeneko, oso-oso garrantzitsua iruditzen zait serioski sinestea jauzi kualitatibo bat eman
|
behar dugula
erantzun moduan eta apustuaren erronka garrantzitsua Europan pausatu beharko litzatekela.
|
|
|
Kanten arabera arimaren hilezkortasuna ez da ezagut dezakegun zerbait. Guk betebehar moralari etengabe zoriona lotzen ahalegindu
|
behar dugula
baino ez du esan nahi. Eta jainkoa ez da hor zeruan nonbait dagoen izaki gorena.
|
|
|
Orokortasun hori lortzeko bidea subjektuaren higikortasuna izango da. Subjektua ekilea izateak higikorra dela esan nahi du azken finean, esperientzia egiteak abiatu egin
|
behar dugula
besterik ez du esan nahi. Subjektuaren higikortasunaren baldintza, ordea, honek espazioa eta denbora ezartzea da, bi hauen elkarreraginak bermatzen baitu higikortasun hori.
|
|
|
Ez adimena, kontzientzia baizik. Kontzientziaren esanera egon
|
behar dugula
esatea, egia honen aitormen argia da: gure barrengo barrenean gogoko zaiguna —bazaigu— egia, ona, ederra dela, onaren maitale garela, onaren bila dihardugula.
|
|
|
a) norberaren zentzumenek eta adimenak urri, ilun eta oker jaso eta ematen dizkiguten datuetatik; b) bakoitzaren gogo epailea ilun eta motel egotetik. a) puntuak zera esan nahi du: kontuz aritu
|
behar dugula
gure adimenak eta zentzumenek ematen diguten informazioak ontzat eta aldaezintzat ematean, batez ere besteek jasotakoen kontra datozenean. Informazio horiek gizakien ekintzei berrizkoak baldin badira, oso zaila izaten da ekintza horiek beren osotasunean jasotzea.
|
|
|
Argi bereizten du arima eta potentzien artean, potentziek parte hartu gabe ere (dormidas, muertas, suspension de, esSan Ignacio, aldiz, bere praktikazko erakustaldietan da gure tesiaren aitzindaria. Bere idazki nagusiaren asmoa ez da adimena (saber) lantzea, gogoa (anima) baizik, bien arteko diferentzia azpimarratuz27 Eta adimena gogoaren esanera erabili
|
behar dugula
baietsi zuen, ‘obediencia de entendimiento’ goretsiz bai bere Ordenaren barruan nagusiei eta baita ere Elizari; nik nire bizitza osoan —baita ere agnostizismo ilunean nintzenean28— ontzat eman izan dudan adimenezko obedientziaren eskaintza, egiaren maitasuna gogoan baitago, adimenaren jaun, epaile eta gidari den gogoan, eta ez norberaren adimenezko iritziari atxikiduran.
|
|
|
" Alde hemendikan, bele zikin hori!", erran zion, eta ostatutik atera zirenak irri-ajarika, basoa eskuan. Gazteek segitzen zuten oihuka," Erredio!, Errepublika defenditu
|
behar dugula
! Mueran los fascistas!".
|
|
|
Gaur badirudi perfektuak izan
|
behar dugula
ohean ere,
|
|
2002
|
|
|
Horregatik diot kontu handiz ibili
|
behar dugula
gauza hauetan. Erribera ez da betidanik horrela izan, Nafarroa izan ez den bezala.
|
|
|
Nafarzaletasuna baldin bada jelkideen bizkaitarrismoari kontra egitea, nik ez daukat EAJ eta Sabino Arana urkatu beharrik. Badirudi azken ehun urteotako historiaren gainetik pasa
|
behar dugula
orain. Ez nago ados, bada.
|
|
|
Hari beretik tira eginez, Armentia ikastolak orain arte egin duen bidean euskara eta euskal kultura beti presente egon dira, «horretarako dauden traben gainetik pasatuz eta gure bidea eginez". Antolatzaileen ustez," garbi daukagu ikastola bere osotasunean eratu
|
behar dugula
, hau da, ezartzeko falta zaigun etapa-DBH-ahal den modu egokienean martxan ipini behar dugula euskal irakaskuntzari gure ekarpena egiteko».
|
|
|
Hari beretik tira eginez, Armentia ikastolak orain arte egin duen bidean euskara eta euskal kultura beti presente egon dira, «horretarako dauden traben gainetik pasatuz eta gure bidea eginez". Antolatzaileen ustez," garbi daukagu ikastola bere osotasunean eratu behar dugula, hau da, ezartzeko falta zaigun etapa-DBH-ahal den modu egokienean martxan ipini
|
behar dugula
euskal irakaskuntzari gure ekarpena egiteko».
|
|
|
Eta ustezko bigarren hutsune hori betetzeko-edo, honako hauxe idazten nuen: Jakin behar genuke, eta dakitenek zabaldu, euskara batua oso kutxa handia dela, gauza asko kabitzen direla bere baitan eta euskalki bakoitzeko aberastasunarekin hornitu
|
behar dugula
kutxa hori, erabilpenaren erabilpenaz. Eta jakin behar dugu, eta adierazi, batua direla:
|
|
|
Aukerak badira, dena den, ni ez naiz inor Batasunaren izenean erantzuteko. Edozein eratan, une honetan argi izan behar dugu, guk epe ertain eta luzera begiratu
|
behar dugula
. Lasaitasuna eta koherentzia behar ditugu.
|
|
|
Hara! oharkabean Aginagatik datorren bidera ailatxi gara, orain gu ere aldapan gora hasi behar, behitikoan gogoan hartu, eskuineko bidetik egin
|
behar dugula
larratxetik, berdetik, zelaietik, ez badugu Aginagara joan nahi. Erromeriatik itzultzean, Gulia, Larunbe, Zia eta Aginagako gurutzeak Imozkoetatik despeditzen diren puntua da honako hau.
|
|
|
Niretzat metodo zientifikoa mekanismorik eraginkorrena da ezagutza objektiboak lortzeko. Egia da zientziak akatsen poderioz aurreratzen duela, eta gaur zientifikoa denarekiko ere kritikoak izan
|
behar dugula
. Egia da medikuntza zientifikoak beste medikuntzetatik gauza asko hartu dituela, onuragarriak diren frogatu ondoren.
|
|
|
Baina desobedientzia zibilaren borroka moldea erakargarria izan dadin, ez du bakarrik ABk bultzatu behar; eraginkorra izan dadin, beste alderdiek ere hautu hori egin beharko dute. Demo taldearen ekimena oso esanguratsua da, bere lanak geuk ere bide hori landu
|
behar dugula
erakusten digu.
|
|
|
Ez gara pentsatzen ari: " Ea nolakoa den gure umea, eta zein jostailu den beretzat aproposa", baizik eta diru bat gastatu
|
behar dugula
, eta ea berak zer eskatzen duen. Eta berak zer eskatzen du?
|
|
|
Eleberriari dagokionez, VI. eta VII. mendeetako Euskal Herriaren egoera berreraikitzen ahalegintzen da Etxaide, Estornés Lasaren eta A. Xahoren lan batzuetan oinarrituta. Hala ere, egileak bertan adierazi nahi zuen tesia, Euskal Herria salbatzeko euskaldunok batu egin
|
behar dugula
, nabarmenegia suertatzen da irakurketan. Rojoren iritziz, eleberriak abenturazko nobela politizatuaren itxura du eta ez dago historiaren, pertsonaien eta tesiaren artean orekarik.
|
|
|
Azkenik, Bilboko IITUEn aurkitu dugun euskararen egoera ikerketa hasiaurretik espero genuena baino hobea izateaz gain, baikorrak izan
|
behar dugula
esannahi dugu. Bildutako datuen arabera, euskarazko ikasketen joerak etorkizun onaikusarazten digu.
|
|
|
EGA edo titulazio baliokidealizentziaturaren edo diplomaturaren osagarri egokia da, baina ezin izan dezakehiru, bost urte edo gehiago ikasketak euskaraz eginez lorturiko tituluak baino baliohandiagoa. Badakigu, jakin, unibertsitarioen hizkuntza-maila hobetu
|
behar dugula
, baina horren aitzakian ezin jar dezakegu zalantzan unibertsitatearen beraren xedea.Geure ikasleak euskaraz jarduteko ondoen prestatutakoak direla guk geuk, unibertsitatean euskaraz dihardugunok, esaten ez badugu, zeinek esango du. Euskaraz ikasteak leialtasunaren araberako hautu hutsala izan behar ote du?
|
|
|
Betidanik entzun dugu euskararen alde duintasunez aritu
|
behar dugula
; kongresu historiko honen berria jasotzean eskatutako ponentziek eta borondatezkoekadierazten duten bezala. Betidanik euskararen alde borrokatu eta lerrotu naiz, maizmusutruk, baina ondo ordainduta.
|
|
|
Puntu hauek guztiak kontuan hartuz, azken hamarkada honetan historiografiaren munduan sortutako aldaketa eta planteamendu berriei begira, zein izangoda biografiaren bilakaera eta balioa? Ohiko metodo bat denez, ba ote dugu esaterikalde batera utzi
|
behar dugula
–Nola sartuko da harremanetan biografia ikerketa etaproposamen berriekin?
|
|
|
Beharbada, ikertzeko modukoak izan litezke planteamendu horiek agertzen dituzten ikerguneeta gai berriak. Historialari gehienek aldarrikatzen dute, ohiko joera historiografikoek gizabanakoen partaidetza ahaztu dutela prozesu historikoan, eta, ondorioz, agente historiko moduan berreskuratu
|
behar dugula
partaidetza hori. Beharbada, proposamen hori lortu ahal izateko, historiografiaren munduan dugun metodorikaproposenetako bat da biografia.
|
|
|
Mundu mailako historiografiaz ari naiz, historia globalaz. Baina ezin da ahaztu mundu mailan metahistoria desberdinak ditugula, eta arlo horretan mugatu eta ezarri
|
behar dugula
lehendabiziko desberdintasuna eta bereizketa. Gure metahistoriak Biblia du iturri nagusitzat, hots, tradiziojudu-kristaua.
|
|
|
Erraz aurki ote dezakegu makrodiskurtsoa osatzen duten elementuen artean funtzio erreferentziala betetzen duen osagaia? Badirudi baietz erantzun
|
behar dugula
. Badirudi albistegiek eta, dokumentalek behar dutela izan objektu errealen zeinu komunikatiboa.
|
|
|
bi puntuen aurrekoa, ezkerrekoa, kanporatuko den informazioa da; eskuinekoa, aldiz, bi mailatako erregelei dagokiena. Lehenago ere esan dugunez, hitz-hasierako 9 maiuskularen adierazgarri da, alegia, ondoren datorrena letra larriz interpretatu
|
behar dugula
: 9a= A. 9aitor-en atzetik informazio morfologikoa dugu:
|
|
|
Hasiera batean, epekako erosketa produktu garestietara mugatu zen, baina, laster, modalitate hori zabaldu egin zen, eta beste produktu eskuragarriago batzuen salmenta-taktikak zabaltzen hasi zen (adibidez, etxetresna elektrikoak). Arazoa da gastua orekatu
|
behar dugula
. Zerbait epeka erostea pentsatu baino lehen, lehenik eta behin, benetan behar dugu, eta, azkenik, ekonomikoki prest gauden ahalegin ekonomikoari aurre egiteko.
|
|
|
Prozesu horrek bi hilabete inguru iraungo du deskonposizio geldoak irauten duen hiru hilabeteetan. Dagoeneko aipatu ditugu konposta orok izan behar dituen lehengaiak edo energia, baina kontuan izan behar dugu prozesua azkartzeko hezetasun, aire eta materia organiko askoko nahasketa egin
|
behar dugula
. Hezetasunari dagokionez, beharrezkoa da konpostean aurkitzen diren material guztiak hezeak egotea, baina ez sakonak.
|
|
|
Eta dezente dagoela esateko. Eta derrigorrean azaldu
|
behar dugula
.
|
|
|
–Himalaiara joan
|
behar dugula
ematen du, bai –azpimarratu zion Arantxak– Hainbeste poltsa eta hainbeste zorro.
|
|
|
Gehiegi kurritu dugu, edo ez zegoen beste irtenbiderik eta onartu behar da euskara salbu ikusi arte bizarra kendu gabe uzteaz gain hizkuntzak holako kostuak izango dituela? Arazoa jartzen dut, konponbidea zein izan daitekeen esan gabe, baina uste dut zerbait konpontzekotan hortik hasi
|
behar dugula
, arazoa ikustetik hain zuzen ere. Eta ondorioa izan daiteke, gainera, hau dela egin behar dena.
|
|
|
Ez dakit, benetan diot, euskaltzaleok nahi dugun kontsolamendua den horrela pentsatzea edo benetan errealitateak eskatzen duen zerbait den. Baina batera nahiz bestera izan, ez dut dudarik euskaltzaleok hartu
|
behar dugula
aitzindaritza hausnarketa honetan, ez dugula besteren esku uzten ahal gogoeta hau, eta jakin behar dugula non gauden: hausnarketaren ondorioa izan daiteke bere horretan segitzea orain arte bezala, edo ibilbidea aldatzea.
|
|
|
Baina ikus dezagun zer gertatu zen egun horretan. Beraz, alde batera utzirik telebista euskararekin lotu
|
behar dugula
, berriak bazuen, nik uste, berezko interes bat kazetaritzaren ikuspuntutik ere.
|
|
|
Gauza bat baita euskara batuaren eredua irekia izatea, ahalik eta aberatsena egitea euskalkietako aberastasun eta desberdintasunak ereduaren barnean sartuz, eta beste zerbait, aski diferentea eta aski kaltegarria, nahaste hori zentzugabekeria bihurtzea. Ez da zalantzarik hango eta hemengo euskal mintzoek eskaintzen dizkiguten baliabideak gureganatu behar ditugula, eta euskara batua deitzen dugun hori ongi hornitu
|
behar dugula
euskal hitzak, euskalki batekoak nahiz bestekoak izan, baztertu gabe. Hori hala da, baina horrekin batera bistan da aberastasun hori kudeatzen eta gobernatzen jakin behar dugula, sukaldean janariarekin egiten dugun gisa:
|
|
|
Tamalez, bizi dugun abagune politikoak ez digu itxaropenerako arrazoi askorik ematen. Badirudi aldaketa esanguratsurik ikusi artean luze itxaron
|
behar dugula
. Ustekabeko aldaketa etorri ez eze, Euskal Unibertsita teaez dadekretuz etorriko, legeak ez du ekarriko alegia.
|
|
|
Eta zurrunbilo horretan, eztabaida politiko hutsalak ez digu gehiegi laguntzen Euskal Unibertsitatea eraiki nahi dugunoi. Egia da aldeko gizarte mugimendu sendoa
|
behar dugula
, baina ez da nahikoa. Abiapuntua jarri behar dugu.
|
|
|
2. Nire beldurra, Euskal Unibertsitatea berehala eratzeko proposamenak plazaratu direnean, beti izan da ghetto ez bihurtzearena. Beharbada, gaur egun, beldur hori izateko arrazoi gutxiago dugu, baina, behintzat, arriskua kontuan hartu
|
behar dugula
uste dut.
|
|
|
Bestetik, aurreko egoerarekiko aurrerapausoa izanik ere, elebitasunaren planteamendu ofizialaren mugak epe ertainera argi dira, ezinezkoa baita gaztelania edo frantsesa bezalako estatus internazionaleko hizkuntzak egoera minorizatuan dagoen euskararekin batera, bata bestearen ondoan egoera orekatuan bizitzea. Euskarak iraungo badu, bere hizkuntza eremuan hizkuntza nagusi izatera iritsi behar du, baina argi dago era berean euskaldunok euskaraz aparte beste hizkuntzak erabiltzeko gauza izan
|
behar dugula
, bestela euskara bera ere arriskuan bailegoke. Lortu nahi duguna, beraz, bi elementu hauek uztartzea da, hots:
|
|
|
– Eurek gurako dute kriminaletik eroatea, susmoa daukat sekulakoa izan balitz eran antolatu gurako dutela, baina nik uste dut geuk alderantzizkoa saiatu
|
behar dugula
. Auzi administratibo gisa tratatu behar dugu, isun bat ez ordaintzeagatik atxilotu balute legez.
|
|
2003
|
|
|
Ni ez naiz horren kontra ari, ni, geure bizi filosofiaren transmisioa gauzatzeaz ari naiz, hori interesatzen baitzait bereziki. Globalizazioaz ari garenean, geuk geuretik zer erants diezaiokegun Mundu Globalari galdetu
|
behar dugula
uste dut eta ez besteen esku dagoen makinatzar modura epaitu eta, ezinbestean, globoan etzanda segi.
|
|
|
(...) Euskarari dagokionez, niri arriskutsua iruditzen zait koto itxi bat sortzea, negutegi bat non ez dagoen ez hotzik, ez kazkabarrik eta ez ezer. Euskaraz egiten duguna, hemendik kanporako ere balioko duela pentsatuz egin
|
behar dugula
iruditzen zait(...)».
|
|
|
Goiz da gure kasuan ikasi ditugun guztiak zerrendatzeko. Dena dela, besteak beste, kostalde osoa babesteko plangintza globala
|
behar dugula
azpimarratuko nuke. Ikusiko dugu ondoko urteotan prebentzio neurrien, jarraipen ikerketen eta proiektuen (itsas hegaztiak berreskuratzeko zentroa, alegia) garatzea?
|
|
|
Printzipio batek dio denoi dagokiguna denok tratatu
|
behar dugula
, hau da, ados jarri behar dela afektatuekin. Alde horretatik, ondorioztatu behar dugu horrenbeste alegaziok, herritarren manifestazioek eta herriko erreferendumeko ezezko emaitza garbiak erabat deslegitimatu dutela zentralaren proiektua.
|
|
|
AEK-k bizi duen egoera ekonomiko gogorra gogora ekarriaz," Korrika inoiz baino gehiago
|
behar dugula
", adierazi dute antolatzaileek. " Oraintxe da mementoa AEKri laguntza eta sostengua erakusteko.
|
|
|
Hainbeste denbora daramagu zubi politikoak apurtzen, ezen eta gero eta zailago egiten zaigula zubi berriak eraikitzea. Eta hori da, nire ustez, hauteskundeen emaitzek esaten digutena, zubiak eraiki behar ditugula, paktuetara iritsi behar garela, gutxiengo akordio bat lortu
|
behar dugula
euskaldun guztien artean. Zeren bestela, Euskadi eszepziozko lurralde bat jarraituko du izaten etorkizuneko Europan.
|
|
|
Ni musika munduan gauzak militantziaz entzutearen oso kontrakoa izan naiz beti. Azken urteotan konturatu naiz, nahiz eta erabat militantziaz entzutearen kontrakoa izaten jarraitu, militantzia apur bat ere
|
behar dugula
oraindik euskal musikaren inguruan. Denari uko egiterik ez dago, kolpean behintzat.
|
|
|
Oso sasoi ilunak dira edozein demokratentzako izan euskaldun edo peruar, munduan zehar. Baina hori esanda, uste dut barrura begiratu
|
behar dugula
: nola jokatu den diskoetxeetatik, argitaletxeetatik eta abar.
|
|
|
Alderdi politikoek gure proposamenak plazaratu ditugu azkenaldian. Proposamen horiek aurrera eramateko, adostasun gutxieneko batera iritsi
|
behar dugula
esaten dugu alderdiek, baita bidea elkarrizketa dela esan ere. Nazio Eztabaidagunea elkarrizketa garatzeko beharrari erantzuteko sortu da.
|
|
|
Jon Martin, behintzat, desiratzen dago: «Uste dut atzetik gatozen gazteek lotsagabe jokatu
|
behar dugula
eta aurreko gazteei egurra ematen saiatu».Jon Maiak, horrela azaltzen ditu bakoitzaren ezaugarriak: «Ikusten da gazteak teknikoki oso prestatuak daudela.
|
|
|
Substantzia horiek beharrezkoak dira bizitzarako, gure organismoaren parte dira eta bizi-funtzio garrantzitsuak betetzen dituzte. Kontuan izan behar dugu, beti, elikadura orekatua eta banakakoa egin
|
behar dugula
, pertsona bakoitza desberdina dela, eta guztiok ez ditugu behar berdinak, eta ez dugu zertan murriztu gure dietako zenbait elikagai, osasuntsu bagaude eta nutrizio-egoera ona badugu. Koipe txarra da, odoleko kolesterol-maila igotzeko duen gaitasunaren arabera.
|
|
|
" Guk ere, euskalgintzako talde bezala akzioa erosi dugu euskarazko egunkaria laguntzeko. Uste dugulako euskara hutsean egiten den egunkari bakarra bultzatu egin
|
behar dugula
, euskararen normalkuntzan beste pauso bat delako eta azpeitiar guztiei deia egiten diegu akzioak erosteko, beharra dagoelako".
|
|
|
Eskola mailan gu euskal eskola nazionalaren alde gaude eta euskarazko prentsa izatea ezinbestekoa da. Eredu propioa egin
|
behar dugula
pentsatzen dugulako, instrumentu propioak sortu behar ditugula uste dugu".
|
|
|
Orain Benedettik bat egingo du Donostian ETAri armak uzteko eskatuko dion jendetzarekin. Esan nahi nioke zorigaiztoko herri honetan taumaturgoak izan
|
behar dugula
oraindik ere, ezin-ulertzearen amildegian erori nahi ez badugu. Beren aberri txiki eta saminduaren defendatzaile sentitzen direnei baldintzabako errendizioa eskatzen dienak ez baitu gure tragedia ulertzen eta, larriago dena, luzatu egiten du.
|
|
|
–Zertarako? Zuk zer uste duzu, bizitzak behin muturrekoa jo eta betiko etsi
|
behar dugula
–
|
|
|
Aitortu beharra dago kulturak garrantzi handia duela politikan, ekonomian edo erlijioan, baina guri behar-beh arrezkoa iruditzen zaigu kulturari buruzko azterketa antropologian oinarrituta egin
|
behar dugula
, bete-betean eta zuzenean, besterik gabe. Astia izanen dugu ikusteko zer denaplikaga rri jakintzaren alor horietarako.
|
|
|
Horrenbestez, aipatu beharra dugu iruditzen zaigula gainditua dagoela arraza giza-talde batean partaide izatearen lotura dela dioen kontzeptua. Eta, gisa berean, iruditzen zaigu jaiotzaren edo halako kultur inguru zehatzeanegotea ren" kasualitate" hutsezko lotura ere gainditu
|
behar dugula
, baldin eta gizabanakoak ez badu taldeari atxikipen" librea" erakusteko eskubiderik, betiere arestian azaldutako hiru kontzientzia mailetan. Noski, gizabanako helduari buruz ari gara, aurretik ez baitu aukeraketa autonomoa egiteko gaitasunik, begi-bistakoa denez.
|
|
|
Paternalismoak saihestu behar badira ere, nork bere esparrutxoa gestionatze hutsera mugatzea ere ez dut uste bide egokia denik, etaho rretarako joera izan badugu euskalgintzan. Herri, eskualde edo herrialde bakoitzeko ezaugarri eta sentsibilitateak oso kontuan hartu behar ditugula egia bada ere, eta inteligentziaz eta malgutasunez jokatu behar badugu ere, uste dut Euskal Herriari ezarri zaizkion muga administratibo-politiko zorrotzak gure eguneroko jardunera ez ditugula mekanikoki eraman behar, eta gogoratu
|
behar dugula
euskara bat eta bakarra dela, euskaldun guztiona, eta denon artean atera beharko dugula aurrera.°
|
|
|
hil
|
behar dugula
,
|