2007
|
|
Hidrogeno molekulatik bi elektroi askatzen dira, eta jasotzen dituen detektagailurainoko bidaian, elektroi bakoitzak uhin
|
baten
interferentzia patroiaren antzekoa izaten du, eta ez partikularenaren gisakoa. Elektroi bakoitzaren interferentzia patroia molekulatik erauzitako beste elektroiaren presentziaren eta abiaduraren baldintzapekoa da.
|
|
Nature zientzia aldizkarian, primate
|
baten
zelula helduetatik abiatuta enbrioiko zelula amak lortzeko metodo baten berri argitaratu dute. Ikerketa Oregongo Osasun eta Zientzia Unibertsitateko
|
|
Nature zientzia aldizkarian, primate baten zelula helduetatik abiatuta enbrioiko zelula amak lortzeko metodo
|
baten
berri argitaratu dute. Ikerketa Oregongo Osasun eta Zientzia Unibertsitateko
|
|
Nature zientzia aldizkarian, primate
|
baten
zelula helduetatik abiatuta enbrioiko zelula amak lortzeko metodo baten berri argitaratu dute. Ikerketa Oregongo Osasun eta Zientzia Unibertsitateko Mitalipov biologoak eta haren taldeak egin du, eta makako heldu baten fibroblastoak erabili dituzte, hau da, ehun konjuntiboaren zelulak.
|
|
Nature zientzia aldizkarian, primate baten zelula helduetatik abiatuta enbrioiko zelula amak lortzeko metodo
|
baten
berri argitaratu dute. Ikerketa Oregongo Osasun eta Zientzia Unibertsitateko Mitalipov biologoak eta haren taldeak egin du, eta makako heldu baten fibroblastoak erabili dituzte, hau da, ehun konjuntiboaren zelulak.
|
|
Nature zientzia aldizkarian, primate baten zelula helduetatik abiatuta enbrioiko zelula amak lortzeko metodo baten berri argitaratu dute. Ikerketa Oregongo Osasun eta Zientzia Unibertsitateko Mitalipov biologoak eta haren taldeak egin du, eta makako heldu
|
baten
fibroblastoak erabili dituzte, hau da, ehun konjuntiboaren zelulak. Zehazki, fibroblastoaren nukleoa nukleorik gabeko obulu batean sartu dute; hartara, obuluak makako haren informazio genetikoa du.
|
|
Teleskopio
|
baten
bereizmena edo xehetasunak detektatzeko gaitasuna hobetu egiten da tamainarekin. Alegia, zenbat eta teleskopio handiagoa, orduan eta bereizmen hobea.
|
|
Supernoba antzinatik ezagutzen da, baina, teleskopio arrunt batean behatuz gero, argi puntu txiki distiratsuak besterik ez da ikusten. Irrati interferometriaz aztertuz, berriz, donut
|
baten
antzeko egitura duela ikusi dugu. Teorian aurreikusitako egitura horren lehenengo behaketak interferometriari esker egin ahal izan ditugu.
|
|
Berrehun mila milioi izar baino gehiago daude Esne bidean. Gau argitsuetan, banda zurixka
|
baten
itxura du. Esne itxurako banda zurixka batena, alegia.
|
|
Aurpegi bat ezagutzea, adibidez. Zaila bai, baina ez ezinezkoa; ordenagailuak garun
|
baten
antzera egiten badu lan, gauzak aldatu egiten dira.
|
|
Geroztik, gidaririk gabeko auto robotikoen mundua asko aurreratu da, baina ez hainbeste software mailan. PANS sistemak integratua zuen softwarearen antzekoak erabiltzen dituzte gaurko auto robotikoek; programa horiei esker, ordenagailuek garun
|
baten
funtzionamendua simulatzen dute.
|
|
Aurpegien ezagutza adibide ona da; ume jaioberriek hilabeteak ematen dituzte gurasoen aurpegiak ezagutzen ikasten, horretarako abstrakzio maila minimo bat behar baita. Izan ere, sei hilabeteko ume
|
baten
aitak edo amak itxuraz aldatzen badu (ilea moztu, adibidez), litekeena da umeak zailtasun handiak izatea haren aurpegia ezagutzeko.
|
|
Datu horiek ez dira zuzenean neurona guztietara iristen; gutxi batzuek hartzen dituzte, tratatzen dituzte eta transmititzen dizkiete konektatuta dituzten neuronei. Seinale elektriko
|
baten
modura transmititzen dira datuak neuronaz neurona, irteerako neuronetara iritsi arte. Azken neurona horiek output bat ematen dute.
|
|
Fruitu
|
baten
zaporea, neurri batean, fruitu horrek duen azukre edukiaren araberakoa da, eta azukre edukia jasotzen duen argi kantitatearen araberakoa; zenbat eta eguzki argi gehiago jaso, orduan eta azukre gehiago izango du. Horrenbestez, negutegietan eta garaiz kanpo ekoitzitako fruituek askoz azukre gutxiago dute dagokien garaian, argi kondizio hobeetan eta leku ireki batean ekoitzitakoek baino.
|
|
Materiala haraino jaitsi behar izan dute, eta espazio handi hori behar bezala argiztatu. Lanak Jabier Les argazkilari eta espeleologoak zuzendu ditu, eta Alfonso Antxia espeleologia zientzien elkarteko kideen eta Durangoko GEMA espeleologia taldeko kide
|
baten
laguntza izan du.
|
|
Izarren jaiotzaren teoria zabalduenak dio galaxien baitan sortzen direla, horien eboluzioarekin lotura estuan. Galaxietatik kanpo aurkitu izan dira izarrak, baina ez dute teoria zalantzan jarri, jatorrizko galaxiatik kanporatuak izan zirela pentsatu izan baita, gertaera bereziren
|
baten
eraginez. Bada, izarrak galaxietatik kanpo ere sor litezkeela pentsatzera bultzatu dituen aurkikuntza bat egin dute astronomoek:
|
|
Zergatik? zenbakiari esker, hildako
|
baten
tenperatura neurtuta, jakin dezaketelako pertsona hori noiz hil zen. Pertsona bat bizirik dagoenean, haren metabolismoak gorputzaren tenperatura konstante mantentzen du, 36 ºC inguruan.
|
|
Bizidunen populazioak ere bai (edozein bizidunenak, bai bakterioenak, bai landareenak eta bai animalienak); hazteko mugarik ez duten bitartean, zenbakiaren menpe hazten dira. Beste adibide asko daude zenbakiaren menpeko hazkunde esponentziala dutenak, maldan behera doan elur pilota
|
baten
hazkundetik hasi eta bankuek ematen, edo, batez ere, kobratzen dituzten interesetaraino.
|
|
Irakurgailuek material magnetiko
|
baten
eta magnetikoa ez den baten geruza finak dituzte txandaka jarrita. Geruza magnetiko baten magnetismoa finkoa bada eta hurrengoaren aldakorra, azkenekoaren magnetizazioa disko gogorrean aztertzen edo irakurtzen duen gunearen magnetizazioaren arabera aldatu ahal izango da.
|
|
Irakurgailuek material magnetiko baten eta magnetikoa ez den
|
baten
geruza finak dituzte txandaka jarrita. Geruza magnetiko baten magnetismoa finkoa bada eta hurrengoaren aldakorra, azkenekoaren magnetizazioa disko gogorrean aztertzen edo irakurtzen duen gunearen magnetizazioaren arabera aldatu ahal izango da.
|
|
Irakurgailuek material magnetiko baten eta magnetikoa ez den baten geruza finak dituzte txandaka jarrita. Geruza magnetiko
|
baten
magnetismoa finkoa bada eta hurrengoaren aldakorra, azkenekoaren magnetizazioa disko gogorrean aztertzen edo irakurtzen duen gunearen magnetizazioaren arabera aldatu ahal izango da. Irakurtzen duen gunearen arabera, irakurgailuaren bi geruza magnetikoen magnetizazioek noranzko bera edo kontrako noranzkoa izango dute, eta, horren ondorioz, erresistentzia magnetikoa handia edo txikia izango da.
|
|
Hidrogeno molekula batek (gorria) metal
|
baten
gainazalarekin duen elkarrekintzaren eredu grafikoa. (Argazkia:
|
|
Eskualde askotan ikaragarrizko garrantzia hartu zuen elikaduran, oinarrizko elikagaia izatera iritsi zen. Horren adierazgarri da Irlandan patata jotzen duen onddo
|
baten
izurriteak eragindako gosete eta miseria larria, 1845 aldera (Phytophthora infestans onddoa).
|
|
Ehunka urteko datuak erakusten ditu, gizakiaren eragina kontuan izan gabe. Eskuineko taulak, berriz, klima eredu
|
baten
aldakortasuna erakusten du (itzal berdea eta puntuak), gizakiak eragindako berotegi gasen historia kontuan hartuta. Azken 40 urteetan ozeanoko tenperaturek Ipar Atlantikoan izan dituzten batezbestekoak dira taula bakoitzeko puntu gorriak.
|
|
Duela gutxi, hondamendi bati buruzko film bat egin zuten Hollywooden, egoera hori muturrera eramanda. Zein da, ordea, bat bateko klima aldaketa izugarri
|
baten
atalasea. Gaur egun ditugun klima ereduek ez dute hori esateko behar adina zorroztasun.
|
|
Gaur egun ditugun klima ereduek ez dute hori esateko behar adina zorroztasun. Dena den, klimaren bat bateko aldaketa bortitz
|
baten
ondorioek, ziurrenik, hondamendia eragingo liekete ekosistemei eta gizarteari.
|
|
Ikerketarako, kimioterapiaren eraginez obuluak galdutako saguen obarioak erabili zituzten Estatu Batuetako Massachussets Ospitale Orokorreko eta Harvard Medikuntza Eskolako ikertzaile batzuek. Zelula amak txertatu zizkieten; hogeita lau ordura igarri omen zuten hobekuntza, eta bi hilabeteren buruan ez omen zegoen bereizterik kimioterapia jasan eta tratatutako obario bat sagu osasuntsu
|
baten
obariotik.
|
|
Hegoen forma eta tamaina oso garrantzitsuak dira hegazti bakoitzaren hegan egiteko modua definitzean. Ez dira berdinak txepetx
|
baten
, sorbeltz baten eta ugatz baten hegoak. Bakoitzaren bizilekuaren eta bizimoduaren arabera, hegan egiteko modua (eta, ondorioz, hegoen forma eta tamaina) aldatu egiten da, bakoitza bere ingurunera moldatuta baitago.
|
|
Hegoen forma eta tamaina oso garrantzitsuak dira hegazti bakoitzaren hegan egiteko modua definitzean. Ez dira berdinak txepetx baten, sorbeltz
|
baten
eta ugatz baten hegoak. Bakoitzaren bizilekuaren eta bizimoduaren arabera, hegan egiteko modua (eta, ondorioz, hegoen forma eta tamaina) aldatu egiten da, bakoitza bere ingurunera moldatuta baitago.
|
|
Hegoen forma eta tamaina oso garrantzitsuak dira hegazti bakoitzaren hegan egiteko modua definitzean. Ez dira berdinak txepetx baten, sorbeltz baten eta ugatz
|
baten
hegoak. Bakoitzaren bizilekuaren eta bizimoduaren arabera, hegan egiteko modua (eta, ondorioz, hegoen forma eta tamaina) aldatu egiten da, bakoitza bere ingurunera moldatuta baitago.
|
|
Hegaztiek probetxua ateratzen diete aerodinamikaren ezaugarri horiei. Hegoak zabalik dituztela, mugitu gabe, hego bat hartu eta zeharka ebakiko bagenu, tanta luzanga etzan
|
baten
irudia lortuko genuke. Forma hori forma aerodinamiko perfektua da.
|
|
Karbono nanoadarrak 1999an ikusi ziren lehenengoz. Nanohodien antzeko egiturak dira, baina mutur batean ixten dira, eta adar
|
baten
antzeko forma konikoa hartzen dute. Nanoadarrak geruza bakarrekoak dira, hau da, karbono atomo baten lodierako pareta dute.
|
|
Nanohodien antzeko egiturak dira, baina mutur batean ixten dira, eta adar baten antzeko forma konikoa hartzen dute. Nanoadarrak geruza bakarrekoak dira, hau da, karbono atomo
|
baten
lodierako pareta dute. Adar bakoitza 2 nm da, baina multzoka pilatzen dira, eta ehunka adarrez osatutako 80 nm ko diametroa duten dalia itxurako agregatuak eratzen dituzte.
|
|
Nire iritziz, enbrioiaren gaineko araudietan dagoen aldea, une honetan, gainezka egin duen eztabaida
|
baten
ondorio da. Eztabaida hori neurri handi batean izendapen kontu hutsa dela, ordea, garbi ikusi da Espainian onartu berri den legearekin edo Britainia Handian aurki onartu behar dutenarekin.
|
|
Azalpena perretxikoaren izaeran bertan dago. Izan ere, perretxikoa, berez, onddo
|
baten
fruitua da (adituek gorputz fruitu emaile esaten diote, karpoforo). Perretxikoak ematen dituzten onddoetako asko lur azpian daude, eta zuhaitzen sustraietatik hartzen dute behar duten elikagaia.
|
|
Hortaz, perretxikoa zatirik nabarmenena izan arren, normalean ezkutuan hazten den onddo
|
baten
azken muturra baino ez da, esporak zabaltzeko erabiltzen duen egitura dotorea. Izan ere, onddo horiek espora bidez ugaltzen dira.
|
|
Mizelio asko hazten dira, baina elkarri eragozten diote, eta mizelio guztiek ez dute lortzen perretxikoak ematerik. Dena dela, gehienetan, mizelio primario hori ez da emankorra; beste espora bateragarri
|
baten
mizelioaren beharra du mizelio sekundario bat osatzeko, emankorra izango den mizelioa sortzeko, alegia. Hezetasun eta tenperatura kondizio egokiak daudenean, mizelio sekundario horrek bai, emango ditu perretxikoak.
|
|
uhinek elektroia jotzen zutenean, elektroiaren inguruan presioa handitu egiten zen, eta burbuila txikitu; eta elektroitik urruntzen zenean, berriz, presioa txikitu eta elektroiaren burbuila handitu egiten zen, 8 mikra izatera iritsi arte. Tamaina horrekin begi bistaz ikus zitekeen, hauts partikula txiki
|
baten
tamaina baitzuen. Orduan, argi egokiarekin argitu eta grabatu egin zuten.
|
|
Duela 114 urte inguruko intsektu
|
baten
hego honetan detailerik txikiena ere ikus daiteke, anbarak kontserbatzeko duen ahalmen bikainari esker. Arabako Museo Naturala
|
|
Munduan dauden 22 aztarnategietatik 11 soilik dira dinosauroak suntsitu baino lehenagokoak, baina horietatik 6 besterik ez dira 112 milioi urte baino gehiagokoak; eta 6 horien artean 2 besterik ez dira garrantzitsuak, aurkitutako inklusio kopuruari erreparatuta: bata Libanon dago, eta bestea Araban (Arabakoak bi aztarnategi badira ere, kontaketarako
|
baten
gisa hartzen dira, inguru berean daudelako). Hortaz, beren lanaren garrantziaren jakitun dira Gasteizko Natur Zientzietako Museoan.
|
|
Bi errotoreek kontrako noranzkoan biratzen dute errotore bakarra izango balu, plataforma bera ere biraka ibiliko litzateke. Izan ere, motor
|
baten
ardatzak alde batera biratzen duenean, motorrak beste aldera biratzeko joera du. Helikopteroek, adibidez, buztaneko helizearekin konpontzen dute hori, bestela helikopteroa bera biraka ibiliko litzateke eta.
|
|
Dena den, bi errotoreak biraka hasten direnean, momentu giroskopiko oso handia lortzen da; eta giroskopio
|
baten
ezaugarria da irauli gabe egonkor mantentzea. Horrek egonkortasuna ematen dio sistemari, eta, gainera, grabitate zentroa errotoreetatik distantzia txikira egoteak ere egonkorrago izaten laguntzen du.
|
|
Gainera, horri buruzko uste asko okerrak dira. Jules Vernek, esate baterako, ez zuen itsaspekoa asmatu; asmatuta zegoen gailu
|
baten
ideia jaso eta erabili egin zuen.
|
|
Zientzia fikzioan, aldiz, ez, ordenagailua ez baitzen agertu benetako ordenagailuak agertu arte. Robotez eta adimenaz hitz egiten da, eta, jakina, adimena garun artifizial
|
baten
ondorioa da. Hala ere, idazleek ez zekiten nolakoa izan zitekeen garuna, eta, hain zuzen, garun horri ez zioten ordenagailu izaera ematen.
|
|
Ezin dugu jakin idazleek Creeper en berri izan ote zuten idazten hasi baino lehen. Baina argi dago gauza bat dela ia nahi gabe egindako birus erreal
|
baten
istorioa, eta beste bat dela planteamendu hau: programatzaile batek bere enpresaren sistemari eraso egiten dion birus bat egin du, enpresatik botatzen dutenerako.
|
|
programatzaile batek bere enpresaren sistemari eraso egiten dion birus bat egin du, enpresatik botatzen dutenerako. Planteamendu horrek gaur egungo birus
|
baten
arkitektura klasikoa du, garai hartako teknologoek pentsatu ez zuten zerbait. Birusaren erabilera maltzurra zientzia fikzioak asmatu zuen dio Barcelók.
|
|
Badirudi hainbat gazta motaren hartziduran laguntzen duen bakterio
|
baten
eta eltxoen ziztaden artean ere lotura zuzena dagoela. Bakterio hori izerdian dago.
|
|
Emeak proboszide izeneko protuberantzia bat du, eta, horri esker, gai da ugaztunen larruazalean zuloa egin eta odola xurgatzeko. Elefanteen tronpa
|
baten
antzeko zerbait dela esan daiteke. Eltxoen proboszidea oso zorrotza da, eta ia ia larruazala ukitze hutsarekin nahikoa da, zulotxoa egin eta odola xurgatzeko.
|
|
Hori dela eta, zelula horiek estrategia asko dituzte edozein zailtasunen aurrean bizitzeko. Botika bat sortzen badugu zelula jakin
|
baten
hazkuntza gelditzeko hartzaile jakin bat blokeatuz, tumore zelula horrek beste hartzaile baten bitartez lortuko du hazkuntza hori berraktibatzea, eta lehengo moduan haztea lortuko du; horregatik, dituen estrategia guztiak mozten joan dugu.
|
|
Orain arte, ingelesa ikasten edo lantzen aritu izan diren euskaldun askok gaztelaniaren edo frantsesaren bidez bideratu izan dute ingelesarekiko harremana. Sarritan, ingelesezko hitz edo esapide
|
baten
informazioa nahi denean, gaztelaniazko edo frantsesezko hiztegietara jo izan da. Mentalitate eta ohitura aldaketa bat beharrezkoa da ingelesetik euskarara (eta alderantziz) bide zuzenetik joateko aukeraz jabetzeko; baina, hori gerta dadin, euskara ingeles hiztegiak behar dira.
|
|
zenbat da benetako kilogramo bat? Erantzuna da Parisen dagoen platino iridio puska
|
baten
pisua dela kiloa. Prototipo bat.
|
|
Harvardeko ikertzaileek, ordea, enbrioi akasdun horiek erabiltzen dituzte, duten informazio genetikoa kendu, eta zelula heldu
|
baten
genoma sartzeko. Enbrioi horren zelulek, beraz, helduaren informazio genetikoa dute, baina zelula amen ezaugarriak dituzte, pluripotenteak dira.
|
|
Ez dira geldi egoten: arrak emeen atzetik edo beste arrak uxatu nahian ibiltzen dira, eta emeak, berriz, ar bat agertu zain edo arrautzak erruteko landare egoki
|
baten
bila.
|
|
Efektu giroskopikoa da: biratzen ari den gorputz
|
baten
ardatzak ez mugitzeko joera du. Biratze ardatzari bultza eginez gero, ardatzak bultzadari kontra egiten dio, eta biratzen ari dena ez da jarreraz aldatzen.
|
|
Bizikletaren gurpilek, adibidez, ez dute oso azkar biratzen; ez efektu giroskopikoak grabitateari kontra egiteko bezain azkar, behintzat. Motor
|
baten
gurpilak, aldiz, giroskopio eraginkorrak dira. Gidariak motorra okertzen duenean, kurba hartzen du, baina azpialdean dituen bi gurpilek ez diote uzten erortzen.
|
|
Motor
|
baten
gurpilak giroskopio eraginkorrak dira. Gidariak kurba hartzean, gurpilek ez diote uzten erortzen.
|
|
biraka jaurtiz gero, errotazio ardatzaren orientazioa aldatu gabe egiten du hegan. Bumeran
|
baten
hegaldian efektu bera dago, baina, disko itxura ez duenez eta jaurtitzean oso errotazio asimetrikoa eragiten zaionez, ez du modu berean hegan egiten. Azken batean, bumeran baten ardatzak ez du guztiz lortzen kanpoko indarra orekatzea, eta orientazioa aldatzen du hegaldian (besteak beste, horregatik itzultzen da jaurtitzailearengana).
|
|
Bumeran baten hegaldian efektu bera dago, baina, disko itxura ez duenez eta jaurtitzean oso errotazio asimetrikoa eragiten zaionez, ez du modu berean hegan egiten. Azken batean, bumeran
|
baten
ardatzak ez du guztiz lortzen kanpoko indarra orekatzea, eta orientazioa aldatzen du hegaldian (besteak beste, horregatik itzultzen da jaurtitzailearengana).
|
|
(Cardan deritzo norabide bakarrean biratzen duen arkuari). Giroskopio
|
baten
ardatza finkatuta, dio prezesioari jarraitu. Ardatzak orientazioa ez aldatzeko joera duenez, eusten dion horrek ere joera bera izango du.
|
|
Gerora, beste sistema batzuk ere asmatu zituzten kulunka gerarazteko, likido edo gas tangatan oinarrituak; hala, giroskopio erraldoiak biraka izateko beharra gainditu zuten. Baina giroskopio handi batek asko egonkortzen du itsasontzi
|
baten
kulunka.
|
|
Hegazkin
|
baten
zeruertz lerro artifiziala. Sistema horiek giroskopioetan oinarrituta daude.
|
|
Hegazkinen pilotu automatikoa horren adibide egokia da. Pilotu automatiko
|
baten
helburu nagusia hegazkinari horizontal eta orekan eustea da; horretarako, zeruertz lerro artifizial batez baliatzen da. Eta zer hobe giroskopio bat baino, zeruertz lerro artifizialaren bihotza izateko?
|
|
1989ko abenduan, ideia zahar batean oinarrituta, esperimentu xelebre
|
baten
emaitza argitaratu zuten Physical Review Letters aldizkarian: giroskopio batek 12 miligramo galtzen zituen biratzean.
|
|
Lehendik ere badaude horrelako zenbait tresna sarean (WebConc eta WebCorp, adibidez), baina horiek ere Interneteko beste tresna eta bilatzaileek euskararekin dituzten bi arazoak dituzte: batetik, forma zehatz bat soilik bila dezakete, eta ez hitz edo lema
|
baten
forma guztiak batera esaterako, lur bilatzeko eskatu eta lur, lurra, lurrean, lurrarekin... aurkitzea interesatzen zaigu; bestetik, euskarazkoak ez diren emaitzak ere eman ditzakete eta ematen dituzte, baldin eta hitz forma bera bada beste hizkuntzaren batean (software, anorexia eta sulfuroso hitzen kasuan, adibidez).
|
|
Hainbat gaixotasun pazienteak odolean gai bat ez duelako sortzen dira. Batzuetan, emaile
|
baten
odoletik gai hori hartu eta injektatzea da tratamendu bakarra. Artxibokoa
|
|
Horrekin, bi informazio horiek dituen transgenea sortzen dute. Ondoren, ahuntz
|
baten
obulu ernaldu bat hartu eta transgenea injektatzen diote.
|
|
Transgenea duen obulua beste ahuntz
|
baten
umetokian ezartzen da, eta jaiotzen den antxumeak kode genetikoan transgenea ote duen begiratzen dute, denetan ez baita ondo txertatzen. Transgenea badu, esnean giza proteina sortzen du.
|
|
Ikusteko dago benetako iraultza ekarriko duen, baina albiste honek erne jarri ditu adituak. Izan ere, argiaren bidez neuronak kontrolatzeko erabil daitekeen proteina
|
baten
berri eman dute Kaliforniako Stanford Unibertsitateko ikertzaile batzuek.
|
|
Grafenoa atomo
|
baten
lodiera duen xafla bat da, karbono atomoz egindakoa. Giro tenperaturan oso egonkorra, malgua, erresistentea eta elektrizitatearen eroale ona da.
|
|
Beste primate
|
baten
genoma sekuentziatuta
|
|
Supernoba mota asko dago. Ez dakigu zein motak sortzen duen elementu kimiko jakin
|
baten
kantitate handi bat eta zeinek ez. Eredu teorikoak ez dira zehatzak, eta gai horiek ez dira errazak behaketen bitartez ikertzeko.
|
|
Gas egoeran zegoen materia elementu kimikoak kondentsatu zenean sortu zen Lurra, eguzki primitibo baten inguruan. Planeta haren ondorengo garapenean, meteoritoek talka egiten zuten etengabe, eta adituek uste dute meteorito
|
baten
inpaktuaren ondorioz berriz urtu zela planeta (Marteren tamainakoa omen zen meteoritoa!). Urtze berri hark ekarri zuen elementuak dentsitatearen arabera bereiztea.
|
|
Zorionez, ez zuen inork minik hartu. Hori termometro
|
baten
burutxoko merkurioarekin bakarrik. Beraz, arrazoi piloa dago merkurioa laborategian ez erabiltzeko.
|
|
Eta kadmioa, biologikoki, ez dugu ezertarako behar bizidunok. Kadmioa erabilgarri zaion bizidun bakar
|
baten
kasua ezagutzen da. Dirudienez, diatomea batzuek, bizi diren ingurunean zinka oso urria izanik, ordezko gisa kadmioa erabiltzen dute.
|
|
Hortz bat edo bat baino gehiago galtzeak, gaixotasun
|
baten
, ezbehar baten edo adinaren ondorioz, eragozpen funtzionalak, estetikoak eta psikologikoak eragin ditzake. Azken batean, hortzek gure ahoari eta gure aurpegiari itxura ematen diote.
|
|
Hortz bat edo bat baino gehiago galtzeak, gaixotasun baten, ezbehar
|
baten
edo adinaren ondorioz, eragozpen funtzionalak, estetikoak eta psikologikoak eragin ditzake. Azken batean, hortzek gure ahoari eta gure aurpegiari itxura ematen diote.
|
|
Estrategia horren eraginkortasuna frogatzeko saioak egin genituen animalietan, animalietan egindako saiakuntzek aukera terapeutiko
|
baten
segurtasuna eta eraginkortasuna neurtzeko aukera ematen baitute. Kasu hartan, likido biologikoan bustitako hainbat inplante ahuntzetan ezarri genituen, eta likidorik gabe jarritako beste batzuekin konparatu genituen.
|
|
Bestalde, Deba aldean, badaude egitura batzuk, itxura batean fosilen tankerakoak, baina ez dira fosilak, mineralak baizik. Pilota
|
baten
modukoak dira eta septarea izena dute. Behe Kretazeoan sortu ziren (labar zaharrenetan), eta arroka detritiko batean sartuta daude, tupa oso ilun batean.
|
|
Behe Kretazeoan sortu ziren (labar zaharrenetan), eta arroka detritiko batean sartuta daude, tupa oso ilun batean. Septareak arrautza
|
baten
neurrikoak edo handiagoak dira, eta erraz askatzen dira tupatik. Irekiz gero, barruan marrazki dotore bat agertzen da, zuriz.
|
|
Hilarioren esanean, hura baino askoz desagertze masibo gogorragoak egon dira Lurrean, adibidez, Permiarrean, baina, nolabait, hau da ospetsuena, dinosauroak liluragarriak zirelako, eta, seguru asko, baita berriena delako ere. Edonola ere, K/ T muga berezia da paleontologoentzat, eta, teoria onartuenaren arabera, asteroide
|
baten
talkak, eta talkak ekarritako ondorioek, markatu zuten Kretazeoa eta Tertziarioa bereiztea.
|
|
Ura, batetik bestera, osmosiak mugiarazten du: mintz erdiragazkor
|
baten
bi aldeetan dauden disoluzioek kontzentrazio desberdina dutenean, disolbatzailea kontzentrazio txikiko disoluziotik kontzentrazio handikora iragaten da, bi aldeetako kontzentrazioak berdindu arte. Gorputzean, mintz erdiragazkorrak zelulen eta odol hodien mintzak dira, eta disolbatzailea, ura.
|
|
Hain justu, seinaleen transmisiorako hobekuntzak aztertzen ari zela egin zuen antena lauen diseinua ikertzaile nafarrak. Ikusi zuen xafla metaliko
|
baten
irekidura txiki batetik pasatutako seinalearen transmisioa hobetu daitekeela metalean ildoak eginda. Horixe da, antena lauen jatorria.
|
|
Pelletak badu beste ezaugarri garrantzitsu bat: fluido
|
baten
gisa jokatzen du. Alegia, galdaren eskariaren arabera erortzen da gordailutik.
|
|
Erreketa gehiago kontrola daiteke, eta pellet galdarak, esaterako,% 93 errendimendua izatera iristen dira maiz. Beheko su arrunt
|
baten
errendimendua, berriz,% 50 ingurukoa izaten da. Hau da, 10 kg egur sartuz gero, gutxi gorabehera 5 kg aprobetxatzen dira.
|
|
Benasquen, Aragoiko Pirinioetako mendi garaien artean, zientzia zentro berezi bat dago. Pedro Pascual izena du, zentroaren sortzaileetako
|
baten
omenez (tamalez, duela gutxi hil zen), eta haren asmoari eusten dio: arlo desberdinetako zientzialariak biltzea era guztiz informalean eta irekian, batzuk bestearen lanaren berri izateko aukera emateko eta ideia berrien sorrera sustatzeko.
|
|
Euskal Herrian ere banaketa batzuk ekoitzi dira, X Evian esate baterako, Leioako Metabolik taldeak sortua (banaketak historia goibel bat du atzean: ustekabean zendutako taldeko kide
|
baten
izengoitiari zor dio izena, haren omenez jarri zen); edo Dinux, Gasteizko Diocesanas Bigarren Hezkuntza eta Lanbide Heziketako Institutuak eratutako banaketa, eta euskara hutsez.
|
|
Plastikoen oinarria polimeroak dira, hau da, monomero edo molekula
|
baten
kate luzeak. Eta, polimeroez gain, hainbat gehigarri izan ditzakete.
|
|
1845ean pintatutako paper
|
baten
polikromiak, mikroskopiotik begiratuta. EHU
|
|
Argi iturria kameraren simetria ardatzean kokatzen bada, begi nini argia agertzen da irudian. Argazkietan flasha erabiltzean askotan gertatzen den efektu
|
baten
, begi gorrien efektuaren, oinarri bera du. Flasha kameratik hurbil dagoenez, begiaren erretinan islatzen den argi guztia zuzenean bueltatzen da irudira, eta begi ninia gorri nabarmen batez adierazten da.
|
|
Irudiaren prozesuak, elektronikak, optikak eta prozesu kognitiboen analisiak, beste askorekin batera, zerikusia dute sistema horien diseinuan eta erabileran. Baina... zer nolako helburua izan dezake gizaki
|
baten
begiradari jarraitzeak eta hura aztertzeak?... Areago, zer nolako sistemen eta tekniken bidez lor daiteke pertsona baten begien mugimendua ezagutzea?
|
|
Baina... zer nolako helburua izan dezake gizaki baten begiradari jarraitzeak eta hura aztertzeak?... Areago, zer nolako sistemen eta tekniken bidez lor daiteke pertsona
|
baten
begien mugimendua ezagutzea. Goazen galdera horiei poliki poliki erantzutera.
|
|
EOG sistema
|
baten
adibidea. MetroVision
|
|
VOG sistema
|
baten
adibidea. Kamerak begiaren irudia grabatzen du.
|
|
Goian, buruan betaurreko gisa jartzen den sistema
|
baten
adibidea. Behean, euskarri bidez buruari finko eusten dion sistema bat.
|
|
Muga hori gainditzeko asmoz, beste irtenbide batzuk proposatu dituzte hainbat ikertzailek. Ezagunenak buruan zuzenean ezartzen diren sistemak dira, kasko edo betaurreko
|
baten
antzera. Burua askatasun osoz mugi daiteke, kamera harekin batera mugitzen baita.
|
|
Kamera anitzeko eye tracking sistema
|
baten
adibide bat. T. Ohno/ NTT Cyber Solutions lab./ NTT korporazioa
|
|
Kontuz, beraz, denda
|
baten
erakusleiho aurrean paratzen zarenean... Norbait zuri begira dago!
|
|
Ikerketarako argibideak Hofmeyr en, Hegoafrikan, aspaldi aurkitutako garezur
|
baten
datazioak eman ditu. Datazioa ez dute zuzenean egin hezurrean, zeharka baizik; garezurraren barrualdean zeukan materiala datatu dute.
|
|
Alemaniako Geozientzia Aztertzeko Zentroko ikertzaile batzuek ikusi dute VIII. eta IX. mendeetan Txinan udako montzoi euriak ohikoak baino urriagoak izan zirela, eta Mexiko inguruan ere euri gutxiago egin zuela. Susmoa dute mundu mailan gertatu zen fenomeno
|
baten
ondorioak izan zirela. Litekeena da, denbora tarte horretan, tropikoetan euria eragiten duen konbergentzia zona intertropikala hegoalderantz mugitu izatea, eta horren ondorioz izatea euri eskasia lurralde horietan.
|
|
Orain, ustekabeko erreakzioa zerk sortu zuen azaltzeko teoria
|
baten
berri eman du Londresko Imperial Collegeko Marelli Berg ikertzaileak. Haren ustez, gakoa esperimentuetan erabilitako tximinoetan egon daiteke.
|