|
2000
|
|
|
Nire ustez, idatzizkoak ere ez dira denak berdinak eta euskalkiek badute lekurik idatzian ere.
|
Esate
baterako, Miren Agur Meabe idazleari entzun diodanez, idatzi behar duenaren arabera, berez bizkaiera ateratzen zaio eta berak berezkotasun hori errespetatu egin behar duela idazterakoan ere. Edo ez dakit zergatik ez diren atera behar ipuinen batzuk bizkaieraz, etxean gurasoek umeei irakurtzeko; edo herri aldizkarietan zerbait, edo akaso eleberri batean, sormenerako euskalkiak ere garrantzitsuak direlako.
|
|
|
Baina hor badago leku bat betetzen ez dena.
|
Esate
baterako paleta goma oso jokamolde polita da neskek jokatzeko. Emakumeak frontoietan egon behar du, bai ikusten eta bai jokatzen ere.
|
|
|
Aldaketa sakonak egon dira gainera kirol honen barruan.
|
Esate
baterako, garai batean joko guztia zuzena zen: talde bat bestearen aurrean jarrita, tenisaren egiturarekin.
|
|
|
|
Esate
baterako, Baionako Moderno trinketa aurrerapen handia da guretzat eta hori Hegoaldera ekarri behar dugu. Trinketarekin lan handia egin behar dugu Hegoaldean, guztiz ezezaguna baita.
|
|
|
Pilota oraindik artisauen eskuetan dago eta materiala estandarizatzeko arazo asko daude.
|
Esate
baterako, ez dugu neurtuta nolako botea izan behar duen pilotak... Ezaugarri horiek guztiak ikertu eta neurriak jarri behar dira
|
|
|
Ingurune babestuak, baliabideen erabilerak murrizten diren gunetzat ulertzen baldin baditugu, ez dira atzo goizean asmaturiko ezer.
|
Esate
baterako, ezagunak dira, milaka urtetan babesturik egon diren mendiak; bertako kulturek sakratutzat dituzte eta beraz, inor gutxi iritsi da paraje haietara. Edo badira, gizarte ehiztariek errespetaturiko baso magikoak, errege eta printzeek bereganaturiko lurrak; bertako ehiza baliabideez jabetzeko sarrera galerazi duteneko eskualdeak eta abar.
|
|
|
Bestetik, zenbait natur parkeren benetako helburua ez da oso garbia, kasu batzutan turismoa edo basogintzari ematen zaio lehentasuna.
|
Esate
baterako, Aralargo natur parkean zeresan asko eman duen urbanismo plan bat dago Lareon, eta gure ustez, hau ez da bateragarria parkearen benetako helburuekin.
|
|
|
Interesatzen zaizkion frogak eta lekukoak baino ez ditu ekarri epaiketara.
|
Esate
baterako, inoiz gertakariaz ardura berezirik ez zuten polizia garrantzitsuak deituak izan dira deklaratzera une honetan. Ordea, hasieratik ikerketak bideratu zituzten jendarmeak ez ditu fiskalak deitu; edo deitu dituztenak oso maila apalekoak dira.
|
|
|
Ohikoa den legez, bertaratzen direnek ez dute aspertzeko abagunerik izango, herri kirolak, kontzertuak, erakusketak, bertsolariak eta haurrentzako jokoak izango baitira nonahi.
|
Esate
baterako, Lorelei, Sekula Santa, Txan Handia eta Koldo Amestoyren emanaldiez gozatzeko parada izango dugu.
|
|
|
Orain dela 20 bat urte ikusi genuen Kristo aurreko milurtea, Burdin Aroa hain zuzen, gutxi ezagutzen genuela.
|
Esate
baterako hemen Gipuzkoan batzuk ezagutzen genituen Oiartzun eta Adarra Mandoegiko mendi horietan, baina ez genituen ezagutzen bizilekuak, kastroak edo herriskak. Bat bakarra ezagutzen genuen, Intxurrekoa, Tolosa eta Albiztur gainean.
|
|
|
Beste gai batzuk erabiltzen direnean (potasioa, argona, uranioa), horretarako beste aurkikuntzak behar dituzu.
|
Esate
baterako Afrikan sumendietatik ateratako errauts horiek. Hemen ez daukagu horrelakorik.
|
|
|
Horiekin ere erlazio handia daukagu.
|
Esate
baterako, Conchita de la Rua da hango katedraduna eta alor hori aztertzen ari da momentu honetan.
|
|
|
Oso txosten bigunak egiten dituztela arkeologo batzuk eta ondare asko galtzen ari dela.
|
Esate
baterako San Telmoko plazan Erdi Aroko harresia aurkitu zen, ez Boulevardean aurkitutakoa, hori atzokoa da, Erdi Arokoa, askoz ere garrantzi handiagokoa. Dena hankaz gora joan zen, ezta enteratu ere ez zen egin Donostia orduan.
|
|
|
Adituen lanak aztertuz gero, badirudi XVI. mendetik aitzinerat bataio zerrenden bidez atzematen ahal ditugun jaiotza tasak altu samarrak zirela.
|
Esate
baterako, 1553 urtean mila biztanleko 34 haur jaiotzen ziren.
|
|
|
idazleak hutsuneen bidez irakurlea irudimena erabiltzera gonbidatzen du.
|
Esate
baterako, eleberriaren amaieran ez zaigu Aitorgoitian istilua konpontzeko burutzen diren elkarrizketetan esandakoaren berri ematen: horiek guztiak geure sormenerako edo irudimenerako uzten dira.
|
|
|
Julio Urkixok bildu zituen bere lanak, sarrera eta oharrez osaturik argitaratzeko (ikus Obras vascongadas del Doctor Labortano Joannes D. Etcheberri, 1712 Paris, 1907), norengan aurki genitzakeen giza eskubideen alderako iritziak.
|
Esate
baterako, Lapurdiko Biltzarrari idatzi zion gomendiozko gutun hartan zioen: –Mundu hau bada bere oinean badago, mantentzen bada, legeak egiten badira, nori bere zuzena begiratzen bazaio, jakintasuna, eta eskolak irakasten, eta ikasten badira, eta guztien gainetik baldin salbatzen bagara; ontasun eta fagore hauk guztiak heldu zaizkigu mintzotik eta hitz egitetik?.
|
|
|
Gure emaitzak Sofres A.M. (1999) bezalakoarekin konparatuz gero, alderik handienak generoensailkapenarekin lotuta daudela pentsa daiteke.
|
Esate
baterako, guk Haur/ Gazteentzako programazioagenero modura definitu ditugun arren, Sofres ek Fikzioan sailkatzen ditu marrazki bizidunak, gazteentzakotelesailak eta antzekoak. Hala ere, badira Albistegiak, Dokumentalak/ Kulturalak eta Magazinak bezalakogeneroak, zeinetan nabaria den bi ikerketen arteko aldea; horietan, nola ez, laginaren estazionalitatea (udaberria versus urte osoa) eta programa askotan aurki daitekeen eduki anitzaren aurrean erabilitakokodeketa desberdina izan daitezke desberdintasunen oinarrian.
|
|
|
Gaur egun gutxiengo egoeran dauden herrien, arazoak?, ezagutzen ditugun moduan, jatorri berrikoak dira historikoki.
|
Esate
baterako, Durkheim ek (1925) nazio estatubatek bere barnean bizi ziren komunitate eta herrialdeen leialtasunak erakartzekobete behar ziren ezaugarriak azpimarratu zituen. –Arazo?
|
|
|
Lehen Mundu Gerraren osteak herri europarren autodeterminazioa eta nazionalitateen arazoa agerraraztea ere ekarri zuen.
|
Esate
baterako, HansburgotarrenInperioaren desagerpenarekin, Europako erdiguneko mapa osoa aldatu zen, nazio estatu berrien agerpena ekarriz. Hala ere, gutxiengo egoeran zeuden herrien arazoaskok bere hartan jarraitu zuten, horietariko batzuk Bigarren Mundu Gerrarensorrera aitzakia eta beste batzuk gerra horren biktima izan zirelarik.
|
|
|
Gainera, mundu mailan, era batera edo bestera kulturkidetzarekin lotuta daudengatazkak, uste dugun baino maizagoak dira; eta askotan, suntsikorrak (Brogan1990).
|
Esate
baterako, II. Mundu Gerratik gatazka etniko garrantzitsua jasan izanduten herriak, munduan daudenetariko erdiak dira. Era berean, ordutik hona gertatu diren gerretan hildakoen %80 estatuen barneko gatazketan gertatu dira (Russett& Starr 1989).
|
|
|
Era honetan, gutxiengo egoeran dagoen taldearen eta estatuarenarteko erlazioak gatazka maila desberdinetakoak izan daitezke, eredu desberdineneta erlazio kategoria prototipikoen taldeen arteko erlazio banaketa desberdinen arabera.
|
Esate
baterako, gutxiengo egoeran dagoen taldearen eta estatuaren artekomugak berberak direnean, elkarren arteko gatazka minimora hel daiteke, elkarrenarteko interes komuna dagoelako, estatuaren interdependentzia eta subiranotasunadirela eta. Estatua beste talde etnikoz maneiatuta dagoenean, edo gutxiengo egoeran dagoen taldea estatu desberdinetan barreiatuta dagoenean, aldiz, gatazka aukera handiagoa izango da.
|
|
|
Taldeenuste sistema partekatuak desberdinak izango dira, hortaz, elkarren artean mantentzen dituzten kokapenen arabera.
|
Esate
baterako, Irudikapen Sozialen alorreanMoscovici (1961) konturatu zenez, Irudikapen Sozial desberdinak talde desberdinetan ainguratzen dira, kokapen politiko, erlijioso eta bestelakoen arabera. Era berean, aurriritzi eta estereotipoen funtzioen inguruko ikasketek (Snyder & Miene1994) norabide bereko agerikotasuna ekartzen dute.
|
|
|
Nahiko landuta dago, dagoeneko, nola uler daitezkeenkognizioa eta ezagutza; hala ere, egunean oraindik eztabaidagarri dira zenbaitalderdi: adibidez, kognizioaren sorrera bakarra/ anitza, teoria eta eredu bakarrak/ anitzak, mota bereziak, garapena, etab.
|
Esate
baterako, psikologia sozialarenbarruan, eta horregatik kognizio soziala izeneko gaiaren barruan, ondoko teoriahauek behintzat bereizten eta lantzen dira: 1). Konduktismo erradikala?
|
|
|
Hori dela eta, alofonoen inbentarioa ia fonemen inbentario hutsa da; alofonoakbakarrik hartuko dira kontuan, datu basearen inplementazio zehatzak behar duenkasuetan.
|
Esate
baterako,/ n/ fonemaren kasua berriro hartuta, belare gisa egitendenean, belarizatze honek soinuaren iraupen osoa hartzen duela kontuan hartuta, alofono belarea eduki da, zeren bereizi baititugu/ bokal n belarea/ eta/ bokal n ez belarea/. Aitzitik, belarearen eraginak soinuaren bigarren aldea bainohartzen ez duela erabakitzen badugu,/ n/ alofono bakar bat nahikoa izango da.
|
|
|
Etiketak intonazio egitura bat edo beste konfiguratzenduten testu ezaugarriak dira.
|
Esate
baterako, intuizioz uste dugu pultsuen egonguneakerlazionatuta daudela azentu unitatearen barruan azentudun silabak daukan egongunearekin. Era berean, pultsuen altuera erlazionatuta egongo da esaldian sintagmakdaukan egongunearekin, eta baita fokoaren egongunearekin ere.
|
|
|
hori egia da fonema baten alofonoa beste fonemabatenarekin berdintzen den arte.
|
Esate
baterako, euskaraz, ura eta urraesanahien ahoskerak berdindu egiten dira mugagabean esaten baditugu, alegia rr eta r horiek, biak lehenengoaren antzera esaten dira. Hori da neutralizazioa, baina neutralizazioa ez da arazoa hiztunarentzat (berak hotsen atzeandauden intentzioak, fonemak, entzuten baititu, Imanol-ek, idealizazio?
|
|
|
Ondorioz: gauzatu ahal izatekotan, nahiak errealitateren batekin behar du harremanetan jarri.Gurariak eta nahiak emana zaigun errealitate presentea zulatu eta deuseztatu egitendute ezinbestean.
|
Esate
baterako: edan gura dut, uraren ausentzia dagoelako niregorputzean; baina egarri hori ez du edozein ausentziak eragiten, ezta ausentziaren ideiahutsak ere, baizik uraren ez besteren ausentziak:
|
|
|
Izan ere, edozein gauza bakarturik azaltzen dugularik, unibertsoaren gainerakogauzen abstrakzioa egiten dugu.
|
Esate
baterako,, kaiola hau, nahiz, errusinol hau, diogunean, munduan beste ezer ez balego bezala mintzo gara.
|
|
|
Esentzia enpirikoki existitzen den izaki batean gauzatuta dagoen bitartean, esentziahori, eta aipaturiko izakia, bizirik daude.
|
Esate
baterako, errusinol ideia, izaki zehatzbatean gauzatzen den heinean, bizirik dago: errusinol erreala da, jan eta edan eta heganegiten duen errusinol biziduna.
|
|
|
Egia esan, ezin da arau finkorik eman arnasa egiteko modu onena zein den erabakitzeko; pertsona bakoitzak berea dauka.
|
Esate
baterako, andrazkoek gehiago garatu dute bularreko arnasketa. Irratian, kirol emanaldietan edo hondamendiak jazotzen direnean, kontrolaezinezkoak dira zirrarak.
|
|
|
38 Hemen historiaren adibidea erabili badugu ere, curriculumaren barruan aurki daitezkeen beste ikas arloekin ere gauza bera egin genezake.
|
Esate
baterako, geografiarekin: ez da batere zaila lurraldeari ematen zaion garrantzi politikoa ikustea, hau zuzenean talde edota komunitate identitatearekin, nortasunarekin, lotzen delarik.
|
|
|
|
Esate
baterako, ikus lege honek bere 9 artikuluan ikuskaritzari buruz dioena: Loi Organique du 30 octobre 1886 sur l' Instruction primaire, in CHEVALLIER, P.; GROSPERRIN, B.:
|
|
|
Rocío honek harritzen nau, esaten dituen guztietan.
|
Esate
baterako azaldu didanean arkitektura ikasketak azken mailan utzi dituela (amaitzeko pare bat asignatura geratzen zitzaizkionean), zertarako eta Londresera joateko aktoresa izateko asmoz. Edo Los Angeleseko auzo desberdinetan lau mutil lagun dituela, batak bestearen existentzia ezagutzen ez duelarik noski, eta lauren kontura moldatzen duela bere unibertso sentimentala.
|
|
|
Arteak nolabaiteko balio instrumentala zuen neurrian izan du balioa historian zehar hainbat garaitan.
|
Esate
baterako, guk aurrehistoriako artelantzat dauzkagun leize zuloetako marrazkien kasuan, biharamuneko ehizan zortea edo abilezia lagun izan zitezen balio zuen animalien figurak paretean marrazteak. Baina artearen balio instrumental hori atzean gelditu eta artelana berezko balioa hartuz joan bada ere —gaur egungo ia balio absolutua iritsi arte—, artearen instrumentalizazioak gero eta indar gehiago hartu du, indar ideologiko handiagoa, zehazki esateko.
|
|
|
alegia, artistak eta hauen obrak ideologien arabera sailkatzea, eta sailkapen hori hartzea artelanaren balioa neurtzeko tresna oinarrizkotzat.
|
Esate
baterako: hik hire pinturarekin gizakia ren bakardadeak sortzen duen zirrara azpimarratzen duk behin eta berriro, tristura islatzen duk kolore ilun horiek erabiliz, bel du rra sortzen didak espazio geometriko huts eta ikaragarri ho riek oihalean jartzen dituanean, niri, kristaua eta katolikoa naizen honi, Jainkoak sortuak garela sinesten dudan honi, mundua ren edertasuna edozertan nabari nukeen honi, gizakia bakarrik ez dagoela badakidan honi, gure transzenden tziaz jabetzen naizen honi...
|
|
|
Gizaki jakin bat jokabide umiliagarriaren biktima zuzena ez bada ere, biktimekin identifikatzen ahal da, adibidez talde kultural bereko kideak direlako.
|
Esate
baterako, bere ikasketa guztiak hizkuntza gutxiagotuan burutu dituzten ikasleak unibertsitatera iristen direnean eta han ezin dutenean beraien hizkuntzan estudiatzen segitu (demagun legediak eskubide hori errekonozitzen duela), orduan ikasle horiek umiliaturik sentitzeko arrazoi sendoak dituzte. Eta ez soilik ikasleek; gutxiengo kulturaleko kideak direnak ere umiliaturik senti daitezke, nahiz eta unibertsitatean ez egon eta inoiz egon ez izan, lehen aipaturiko izaera kutsagarriari esker.
|
|
|
|
Esate
baterako eguzkia
|
|
|
Alabaina, Lewisen kritika batek argudiatu zuenez, horrelako ondorioak ateratzeko ez zen nahikoa portaera aztertzea.
|
Esate
baterako, panpina edo errobot batek begi gorriak eta imintzioa izan zitzaketen aurpegian, eta guk minen bat sufritzen ari direnentz galde genezake. Erantzuna, nola ez, ezezkoa litzateke.
|
|
|
Hortaz, ‘ (ez p eta ez q) edo (p edo q) ’ proposizio osoa egiazkoa da edozein kasutan, bere ‘egibalioa’ ez baitago ez bere esanahi faktualaren ezta bera osatzen duten barne proposizioen ‘egibalioaren’ menpe.
|
Esate
baterako, baten batek esaten badigu" Orain eta hemen euria ari du edo elurra dago", errealitateari buruz zer edo zer ari zaigu esaten, proposizio horrek beste aukera batzuk baztertzen baititu: euria aritu eta eguzkia egon, euria ez aritu eta eguzkia egon, etab. Aldiz, tautologia bat proposatuko baligu, orduan ez litzateke beste inolako egoerarik baztertuko.
|
|
|
Eta ez duk nire kasua soilik.
|
Esate
baterako, Egunkaria rentzat ere hi baino garrantzi handiagokoa duk Lizardi. Hire heriotzarenaren 60 urteurrenekoa baino hamalau hilabete lehenago, 1996ko apirilean, Lizardiren jaiotzaren lehen mendeurrenari buruzko erreportajea argitaratu genian.
|
|
|
Munduko edozein bazterretatik heltzen dira era guztietako produktuak merke merke, eta zaila da konkurrentzia horri aurre egitea.
|
Esate
baterako, esnearen prezioarena arazo larria da. Esneki enpresek gero eta gutxiago ordaintzen dute litroko eta baserritar askok esnea ekoizteari utzi beste erremediorik ez du.
|
|
2001
|
|
|
Azkenik, proiektu hauen inguruan hainbat esames ibili da Bizkaiko Badian sar daitezkeen bazkide berriei dagokienez.
|
Esate
baterako, BBK eta Kutxa. Baina Bizkaiko Badiaren esanetan, euskal aurrezki kutxa horien interesaren berri bazutela aitortu arren, bertako administrazio kontseiluan ez da horri buruzko eztabaidarik izan, nahiz eta baztertuta ere ez duten.
|
|
|
Zera gertatzen da, horiek hauteskundeetan, grebetan, ekintza politikoetan edo inkestetan irudikatu nahi ditugunean, oso era diferentean agertzen direla.
|
Esate
baterako, inkestetan garbi agertzen da ezkerrekoak diren zenbait ikuspegi etiko, besteekiko elkartasuna, odola ematea, Hirugarren Munduari ematen zaion laguntza, gutun sozialaren aldeko sinadurak... Euskal Herrian Espainiako Estatuko beste zenbait tokitan baino askoz zabalduago daudela, eta beraz ezkerreko jende gehiago dagoela. Baina gero alderdietan eta hauteskundeetan beste era batean gauzatzen da hori.
|
|
|
Inoizkorik egikera andienak ikusten dira gaurko egunean nazio askotan.
|
Esate
baterako, oraintsu, Londresen 4.000 emakume kalera irten ziran eta dehadarka, eskubide denak eskatzen zituzten". Izugarriak ikusteko jaioak gara gero!
|
|
|
Deba ibarreko berezko diren hitzak mantenduz.
|
Esate
baterako, trikuharriari" perikuxia" esaten diote.
|
|
|
Aprobetxatze gune asko dago eta honek inguru batzuetan ur emari eskasia eragiten du.
|
Esate
baterako Gipuzkoan kasurik larrienak jauzi hidroelektrikoenak dira, hauek ur emari handiak erabili behar izaten baitituzte. Gipuzkoa, Bizkaia eta Iparraldean uraren eskasia ez da larritzekoa, arazo batzuk sortu arren.
|
|
|
Sokoa euskal enpresa eta ekonomiaren erreferente izan da, eta bere ibilbidean ezin izan du gertakari soziopolikoetatik at gelditu.
|
Esate
baterako, GALen garaian, bere bulegoei sua eman zieten. «Sokoa» deitu afera ere denon ezaguna da.
|
|
|
Ez al duzu anakronismo akats bat ikusten?
|
Esate
baterako, Batasunaren estrategiaren ildoan antolatu al daiteke Udalbiltza?
|
|
|
Gainera, UNEDen web orrialdean sartuz gero, ikasleen orrialdeetarako bidea dago.
|
Esate
baterako, zientzia politikoetako ikasleen web gunea. Behin ikasleen web gunera sartuta, denetarik dago barruan:
|
|
|
Dagoeneko finkaturiko 2000 urteko aurrekontuaren eta izan dezakeen bilakaeraren arabera, bi bilioi pezeta (40.000 milioi libera) ingurura iritsiko dira.
|
Esate
baterako, Nafarroan gaia aztertzen eta eztabaidatzen hasiak dira eta 414.000 milioi pezeta (16.560 milioi libera) ingurukoa izango da. Aurrekontu horien guztien arteko kopuru horretan murrizturik daude Foru Aldundien eta Eusko Jaurlaritzaren arteko konpromisoak eta Eusko Jaurlaritzak nahiz Nafarroako Gobernuak Espainiako administrazio zentralarekin dituzten betebeharrak (Kupoa eta Ekarpena, hurrenez hurren).
|
|
|
Batasuna prozesuan une batzuetan 4.000 pertsonek parte hartu zuten gehienez, eta beste batzuetan 3.000 pertsonek.
|
Esate
baterako Aralarko jende askok ez genuen parte hartu; nik neuk ez nuen inoiz bozkatu. Orain gugana hurbiltzen ari den jendean, batzuk lehen HBn egondakoak dira, baina badira ezker abertzalekoa izanik ere mugimendu egituratuetan sartu gabekoak.
|
|
|
Alabaina, gure ustez, badago bertan zenbait iluntasun.
|
Esate
baterako, barru fokalizazioaz ari garenean, zer adierazi nahi dugu zehazki?: fabula barruko pertsonaia bat dela fokalizazio ekintza horren subjektua edota fokalizatzen den hori psikeari (sentimenduak, pentsamenduak,...) dagokiola?, ala biak?
|
|
|
|
Esate
baterako, jakin beharreko kontua dugu frutak oso zainketa gutxi behar duela arrisku guztiak, praktikan, suntsi daitezen eta, era berean, arrautzak eta arrautzaren eratorriak direla, oraindik ere, arrisku gehien dituzten elikagaietako batzuk.
|
|
|
Gaiztagin asko eta asko libre dabiltza Europako kaleetan.
|
Esate
baterako, delitu ekonomikoak legedian tipifikatu gabe daude. Argitzen ari dira ELF petrolio multinazionalek Afrikako zenbait diktadoreri, Mobuturi besteak beste, eman izan dioten babesa. Legediak ez ditu horrelako kasuak harrapatzen.
|
|
|
Indarkeria ez da politikoen aldetik bakarrik sustatu, negozioen eta multinazionalen munduko zenbaitek ere parte hartu zutela argi geratu da.
|
Esate
baterako, Tea Factory ko Alfred Musema zuzendaria betiko kartzelara zigortua izan zen, hiltzeko eta bortxatzeko aginduak eman zituela frogatuta gertatua baita. Rutaganda negozio gizon famatua interahamwe miliziaren buru ordea izan zen.
|
|
|
Beno, batez ere gurasoekerabiltzen dute umeak ohera bidaltzeko.
|
Esate
baterako, oso berandu denean, eta umeek pelikula bat ikusten gelditu nahi dutenean gurasoek esatea: –Ea ba.Gure aldetik bihar arte izango da, e??.
|
|
|
Gehienetan familia artean erabiltzen da eta horrela erabiltzen da, ez?
|
Esate
baterako, umeak telebista ikusten daude gauean eta gurasoek...............................
|
|
|
Izan ere, hauetariko bakoitzak bestesailkapen bat du; alde batetik, diskurtsoen kokapen ziklikoa errazteko eta, bestetik, zehaztapen maila handitzeko.
|
Esate
baterako,, berria, motako diskurtso orokorrakhonako sailkapen hau du:
|
|
|
Jakina, aztarnategi hau bisigodoa ez izateak arazo historiko interesgarriaksortzen ditu.
|
Esate
baterako, dokumentuen arabera badakigu Leovigildo kVictoriacum hiria fundatu zuela (ustez, Vitoria, Vitoriano, hau da, Aldaietatik hurbil) baskoien lurraldean. Aldaieta koa finkamentu egonkorra zela kontuan hartuz, ez bisigodoa, eta sendo armaturiko jendea zela pentsatuz, zalantzan jarri beharkolitzateke fundazioaren kokapena (ez fundazioa bera).
|
|
|
Oso kuriosoa da nobela modernoaren ibilbide horren zilegitasunaz eta atzeraezintasunaz teorizatu eta, areago, aldarrikatu duten zenbait ahots kualifikatureniritzi kontraesankorrak konstatatzea.
|
Esate
baterako, Txuma Lasagabasterrekgurean euskal nobelaren errepresentazio gaitasunaz agertu dituen zalantzak, hauda, gure errealitatea irudikatzeko orduan euskal nobelagintzak betetako zereginaz: «Parece como si los narradores tuvieran miedo a enfrentarse con la realidad historico social». Izan ere, esperimentazio formal eta teknikoak beste hizkuntzetako nobelagintzarekin homologatu bai, baina euskal nobelagintzak bizi dugun gizartearenahalegin eta nekea, idealak eta porrotak islatzen al ditu?
|
|
|
|
Esate
baterako, bizi ditugun garai hauen ezaugarri nagusietakoa honakohauxe da: kultura jasoaren eta komertzialagoaren berdintzea.
|
|
|
|
Esate
baterako, Saizarbitoriaren Bihotz bi nobelari arreta apur bat eskaintzeaaski da berehala konturatzeko,, postmoderno, bezalako kategoria batek bazterraknahasteko baino ez ligukeela balio izango.
|
|
|
Batzuetan, amaierak zorrotzakdira, ezustean harrapatzen zaituztenak.
|
Esate
baterako. Menage a trois, deritzonean.Azken honi dagokionez, interesgarria da. Mari Errauskin?
|
|
|
Datu demolinguistiko eta soziografikoaktaldearteko marko batean hizkuntz taldeek duten bizitasun erlatiboa ahalik etaobjektiboen ezagutzeko erabil daitezke.
|
Esate
baterako, hizkuntz talde bat ahulaizan daiteke aldagai demografikoetan, baina indartsua laguntza instituzionalari etaestatusari dagokienez. Kasu horretan esan daiteke, orokorrean, estatus altua duentalde gutxitu dominatzaile horrek erdi mailako bizitasuna duela bizitasunaren faktore guztietan (demografia, estatusa, laguntza instituzionala), ahula izaterapasatzen den beste hizkuntz talde gutxituarekin konparatuz.
|
|
|
Badirudi arrazoi mota ekonomikoa edo oso zehatza eta pragmatikoa ez bada, besterik gabe integratzaile modura sailkatzeko joera dagoela.
|
Esate
baterako,, etxetik kanpo egoteko aukera, arrazoi mota Spolsky k (1969) arrazoi integratzailetzat jotzen zuen.
|
|
|
Aipatu denez, kromatografiak erabat aldatu eta irauli du analisi kimikoen arloa.
|
Esate
baterako, arlo honetan 50.000 mila artikulu zientifiko argitaratu dira, eta kontuan hartu behar genuke ezen gas kromatografiaren eta masa espektroskopiaren erabilera bateratua 1957tik aurrera burutu dela.
|
|
|
Nolanahi den, zenbait galdera egin daitezke horren inguruan.
|
Esate
baterako: Konposatu organikoen egitura kimiko bakoitzari usain propioa dagokionez, konposatu organikoek sorturiko usainak talde funtzionalaren arabera sailka ote daitezke?
|
|
|
konformazioaren zurruntasunarekin erlazionatuta dagoela proposatzen duen hipotesia egin du, bide horretatik elkarrekintza barne molekular egongorrak areagotu baitaitezke, batez ere pisu molekular handiko konposatuetan.
|
Esate
baterako, diluzio altuetan, pisu molekular handiko zetonen usain bereizgarria agertzen da.
|
|
|
Isomeria optikoak usainaren gainean izan ahal duen eraginaz gutxi dakigu, eta iritzi kontrajarriak agertzen dira bibliografian.
|
Esate
baterako, cc ionona zenbait aldiz aztertu da, baina lortutako iritziak ez dira beti berdinak izan. Ikertzaile talde batek dio(+) eta() isomeroen usainak diferenteak direla; beste batek, berriz, ez direla diferenteak, nahiz enantiomeroen usaina nahaste errazemikoaren usaina baino %10 baxuago izan.
|
|
|
Gaur egun, goi mailako ikasketa bereziak burutu daitezke ikastetxe egokietan, perfumegintzan oso historia luzea eta aberatsa duen herri batean.
|
Esate
baterako, Frantzian badaude hainbat aukera, hala nola Institut Superieur International du Parfum, de la Cosmetique et de l. Aroma
|
|
|
Oso entrenamendu bitxia omen da usaimenarena.
|
Esate
baterako, batzuetan, hiru laginen artean usain bera duten bi bereizi behar dituzte. Beste batzuetan, perfumearen familia eta ezaugarriak adierazi behar dira.
|
|
|
Oinarri biologiko batzuk hipotesi horren alde egon arren, kritika asko pairatu behar izan ditu.
|
Esate
baterako, azido hidrozianikoaren almendra usaina teoriarekin ez dator bat, zeren bere egitura kimikoa usain berdina daukaten beste konposatu batzuekin oso desberdina baita (bentzaldehidoa).
|
|
|
Sagarra perfumegintzan baino gehiago edarietan erabiltzen da.
|
Esate
baterako, sagardoa egiteko. Hiru mila sagar mota desberdin baino gehiago omen daude, besteak beste usainaz bereiz daitezkeenak.
|
|
|
|
Esate
baterako, Grasse herrian Joseph Mul ek dauzkan 5 hektareetan lortzen duen arrosa esentzia absolutuaren kilo bakoitzeko 1,2 miloi pezeta eskuratzen du erraz. Marokoko kilo bat arrosa esentzia, ostera, 195.000 pezetatan dabil.
|
|
|
Gure errealitatean deskribatzen diren bost sentimenen artean, (ukimena, ikusmena, dastamena, usaimena eta entzumena) segur aski usaimena da gutxien ikertu eta sistematizatu dena.
|
Esate
baterako, ikusmenari dagokionez, koloreak arte modura daude garatuta: oinarrizko kolore batzuetan deskonposatuta, kolore bakoitzari uhin luzera bat dagokio eta, beraz, energia jakina.
|
|
|
Dena dela, azken urteetan gure lurretik guztiz interesgarriak diren Erakustaldi Ibiltari batzuk pasatu dira, usaina, usaimena eta esentzia olio naturalek emandako notak identifikatu eta memorizatu ahal izateko.
|
Esate
baterako, 1995eko abuztuaren 31tik irailaren 20ra arte Donostiako San Telmo Museoan antolaturiko. Usain hartu. Esentzia eta usain naturalak?, edo 2001eko abenduaren 13tik 2002ko urtarrilaren 6ra arte Amurrion antolaturiko. Por Narices?
|
|
|
Alkimista arabiarrek distilazio teknika erabiltzen zuten.
|
Esate
baterako, Avizena fisikariak esentzia olioak lortzen zituen baporean egindako distilazio baten bidez.
|
|
|
Segur asko, Urrezko Aroa izan daiteke garai hori.
|
Esate
baterako, 1896 urtean. Le parfum ideal, agertu zen, lehengai naturalak eta sintetikoak bateratuta.
|
|
|
Horregatik solidoek, beirak esate baterako, ez dute usainik, nahiz, arau guztietan bezala, salbuespenik egon.
|
Esate
baterako, alkanforra, zeinak armarioetan usain alkanforduna sortzen duen.
|
|
|
‘Batzuetan bai.
|
Esate
baterako, labana zelan esaten den galdetu, hatz erakuslea ere erabili badaezpadan labana seinalatzeko, eta posible da besteak ondo ez ulertzea. Zure hatz erakusleari begiratuko dio eta zure intentzio hori, igual, batek hatz erakuslea itzuliko du, beste batek burdina, eta beste batek tresna, eta beste batek zorrotza, edo arriskutsua.’
|
|
|
Trikimailuak.
|
Esate
baterako, odolari buruzkoak. Hain emaro isurtzen zen odol hura ez zen benetakoa.
|
|
|
Beti ez, behinik behin.
|
Esate
baterako, ni traje baltzagaz ezkondu nintzan eta ez neroan inoren luturik.
|
|
|
Ba, beno, leku txiki txiki batean buelo handia emateko.
|
Esate
baterako, gerri mehetan. Baina, beno, bestela ere erabiltzen da...
|
|
|
Euskal literatura nik ezagutzen dudan edozein erdal literatura baino nahasiago agertzen da berez literaturarekin zer ikusirik ez duten gauzekin.
|
Esate
baterako bibliografia.
|
|
|
Ez zaio nonbait iruditzen legeak ongi jarriak daudenik edo, hobeto esan, ez zaio iruditzen legearen zigorra behar bezala dantzatzen denik.
|
Esate
baterako, heriotzez hiltzen ditugu, Etxeparek zioenez, gaizkilerik okerrenak. Ongi dagoen ala ez, zalantzan jarri da, eta zalantzan  jarri nahi gintuzke.
|
|
|
|
Esate
baterako, ez dakit non ikasi duen U. jaunak zer nahi dugun euskaltzain garelakook. Ez dut uste gure barrena, Jainkoak bezala, irakurtzen duenik eta ez du esaten zein dokumentutan azaldu dugun" euskal ioskera bera gainazpikatu ta itzulipurdikatzeko" borondate hori.
|
|
|
Begien bistan da zerbait, eta zerbait baino gehiago ere bai, falta dela hor.
|
Esate
baterako, El DÃako" euskal orria" ren zuzendari izan zela urtea joan eta urtea etorri, egunkari horretan argitara zuela Dickensen Christmas Carol euskaraz, eta gainerakoak. Ez da aipatzen Eusko  Deyan bestetan idatzi zuenik.
|
|
|
Ez ote digu beste ezerk zimiko egiten inoiz?
|
Esate
baterako, mundu guztiari adierazi nahiak: " Begira zein ederki, eta hori euskaraz ari naizelarik, esaten dudan nik:
|
|
|
Zein bere garaikoak direla ere bai.
|
Esate
baterako," Txirrita patroia" eta" Jauregi patroia" Lizardirenak dira, ezagunagoak orduan orain baino; Barojari Benaventez egin genion galdera, hil berria genuelako izan zen9 Eta eta abar.
|
|
|
Egia da, bai, horien orde, zenbait apaingarri berriz jantzia agertzen zaigula Iliada.
|
Esate
baterako, jainko jainkosak h z jositako hizkera batean (ai, behar den lekuan baleude!) mintzatzen dira, eta gizon hilkorrak halako Bizkai usain arin bat darion beste batean. Baina, esan dudanez, falta diren gauzak nabarmenegiak dira, eta ez du haien hutsa orbel pixka batek estaliko.
|
|
|
Ez gehiegi, ordea, ezina egia bihurtzeko aski baitu hauteman ezinak diren kausak irakur daitezkeen hitzen truk eta ordain erakartzea.
|
Esate
baterako, hemen Agirrek dioenak: " supone un curioso olvido, no sólo de la documentación que... recogen los Extractos de la Bascongada, sino incluso de la constante crÃtica que recorre el resto de sus pà ¡ ginas.
|
|
|
Lehenbizikoa usuago ageri da, noski, gure artean, oroitzapenetan hasten bagara horrelakoren bat baitatorkigu gogora.
|
Esate
baterako.
|
|
|
Quebecera sartu eta lehen inpresio batean atentzioa eman ziguna Cree herriaren eta hizkuntzaren tratamenduan inolako aldaketarik ez sumatzea izan zen.
|
Esate
baterako, bide seinaleak frantses hutsean zeuden, edo, gehienez ere, frantsesez eta cree hizkuntzaz zenbait tokitan; irrati guztiak frantses hutsez;" Tourisme Quebec" erakundearen argitalpenetan betiko era estereotip atuan agertzen ziren cree ak: naturarekiko harmonian bizi diren eta antzinako kultura baten zaindariak diren" amerindiarrak", eta abar.
|
|
|
mendebaldeko gizarte aurreratua gai da aspalditxodanik inbertsio materiala (eraikuntza, makinaria, ekipamendua etab.) neurtzeko eta, azken bolada honetan, baita teknologia berriei dagokien inbertsioa zehazteko ere, nahiz eta ez beti erraz jakin ahal izan noiz hasten den teknologia berria benetan berria izaten.
|
Esate
baterako, telefono mobila berria da bai, baina telefono finkoa berria ote. Eta telebista?
|
|
|
Bada gure artean bizitzaren eta bizimoduaren nolabaiteko kontzeptu fatalista bat, eta tarteka elurra egiten digun moduan onartzen ditugu hainbat erabaki.
|
Esate
baterako, Nafarroako Diputazioak bere administrazioareneremuan euskara nola erabili arautzen duen dekretua; edo dekretu hori bera gauzatzeko egitasmoa. Baina erabaki horiek ez dira meteorologikoak, ez dago zertan onartu, eta ez dira gainera onartu behar.
|
|
|
Mezuen edukia horietako bat da.
|
Esate
baterako, legitimazioek ondokoak esan ohi dituzte: biztanleak bertakoak edo inmigranteak diren, jainkoekin ahaidetuta dauden, atzeratutako edo goi mailako kultura baten partaide diren, garapen edo amaiera aldian aurkitzen diren.
|
|
|
Gainera, kondaira horien zenbait zati kondaira beraren beste zatiekin kontraesanetan sar daitezke, hala nola beste kondairekin.
|
Esate
baterako, Jeronimo indiarrak bere herriaren kontaera fundatzailea den arrano eta pinuaren arteko borrokarekin ematen dio hasiera bere autobiografiari. Baina gizarte bat justifikatzeko beste modu bat dago:
|
|
2002
|
|
|
Ikasketak orokorregiak dira.
|
Esate
baterako, AEBetan oso gazte direla laguntzen diete bilatzen zertarako balio duten eta ikasketak gehiago zuzentzen dituzte euren gaitasun eta bokazioetara. Nik uste horixe dela hemen falta zaiguna, gaztetxoak motibatzea, zailena ere horixe da.
|
|
|
Garai jakin batean, ziur aski bi lurraldeak mugan daudelako, euskal dantzatako pauso asko balet klasikoak hartu zituen.
|
Esate
baterako," pas de basque" (euskaldunaren pausoa) edo aurreskuko hanken birak, edo airean hankak aldatzea ere baletean egiten da.
|
|
|
Bestalde, hiriko biztanleen espiritu liberal eta foruzalea behin baino gehiagotan agerian jarri zen.
|
Esate
baterako, 1512ko Gaztelako tropekiko erresistentzia erakutsi zuten eta inkisizioari ere traba ugari jarri zioten. Hurrengo mendeetan ere kulturgune handia izaten jarraitu zuen (1773an Tuterako Herriaren Adiskideen Erret Elkarte Ekonomikoa sortu zen), baina aldi berean XIX. eta XX. mendeko gerrak jasan behar izan zituen.
|