|
2007
|
|
|
|
Esate
baterako, gure laborategian ugatz ehuneko zelula amekin lanean ari gara. Zelula horiek ugatz zelulen portaera zein den erakusten digute.
|
|
|
|
Esate
baterako, gaiztotzen direnean, hepatozito batek eta azaleko melanozito batek ez dute bizirik irauteko estrategia bera, eta sortzen dituzten substantzia kimikoak ez dira berdinak; horregatik, zelula horiek suntsitu nahi baditugu, diseinatu behar ditugun botikak ere ez dira berdinak izango. Minbizi bakoitza botika jakin batekin tratatu da; ez dago erantzun orokor bat hain espezializatua den gaixotasun baten aurka.
|
|
|
Bumeranak ez ezik, giroskopio askok egiten dute dantza hori.
|
Esate
baterako, Lurraren errotazio ardatzak du prezesioa, eta, gertuagoko adibide bat ematearren, umeen jostailu batek, zibak, egiten du prezesio mugimendua. Adibide guztietan, ardatzak ezin dio kanpoko indarrari guztiz aurre egin, eta ardatzaren orientazioa zirkulu batean aldatzen da.
|
|
|
Oro har, galderak ugariagoak dira erantzunak baino, baina datu deigarri batzuk azaldu dira.
|
Esate
baterako, jende askoren merkurio iturri nagusia enpasteak dira. Arnasaren bidez merkurio lurruna hartzen da, baina orain artean ez da frogatu horrek kalte egiten duenik, lurrun hori toxikoa izan daitekeen arren (merkurio meatzariek ederki zekiten hori), arnasten den gehiena kanporatzen omen da eta.
|
|
|
Kontua da, behin ingurunean dagoenean, merkurioa formaz aldatzen dela, eta merkurioaren beste konposatu batzuk sortzen direla.
|
Esate
baterako, merkurio lurrunaren zati bat konposatu inorganiko bilakatzen da, eta lurzorura edo uretara jalkitzen da. Eta, han, mikroorganismoek metil merkurio bihurtzen dute.
|
|
|
Laborategian ere aldaketa hori gertatzen ari da; kontua da beti ez dela posible hori egitea.
|
Esate
baterako, irakaskuntzan merkuriozko termometroa erabiltzen da oraindik, gainerako sistemak askoz garestiagoak direlako. Baina ikerkuntzan geroz eta gutxiago erabiltzen dira, ordezkoak daude:
|
|
|
|
Esate
baterako, nola jakiten dute landare baten erabilera berria den, ala aspaldikoa. Bada, halakoetan, antropologiak eta hizkuntzalaritzak badute zeresana.
|
|
|
Ikerketa historikoaz gain, proiektu hartan ikerketa farmakologikoa eta toxikologikoa ere egin zituzten.
|
Esate
baterako, iberiar penintsulako leku askotan jan izan den askari lore bat (Merendera montana) izan zuten aztergai. Landare horren erraboilak jaten dira.
|
|
|
Eta ikusi dute, neurotransmisoreen gorabeherez gain, aldaketa morfologikoak eta funtzionalak ere gertatzen direla garuneko hainbat ataletan, batez ere hipokanpoan.
|
Esate
baterako, zelulak galtzen dira, neuronen dendritak eta hartzaileak ere gutxitzen dira, eta abar.
|
|
|
Emankortasunarekin lotuta ez dauden arrazoiak ere egon litezke.
|
Esate
baterako, beste gaixotasun baten eraginez ere deprimitu daiteke emakume bat, edo gaixotasuna sendatzeko tratamenduaren eraginez.
|
|
|
Laboreak Babesteko Europako Elkartearen arabera, arazoa gero eta larriagoa da, eta desberdintasun handiak daude herrialdeen artean.
|
Esate
baterako, Polonian erabilitako pestiziden% 10 faltsuak dira, baina Espainiako Almeria aldean% 25eraino iristen da ehuneko hori.
|
|
|
Egia esan, haurraren sexua aukeratzeko metodo bat baino gehiago daude.
|
Esate
baterako, espermatozoideen aukeraketa egin daiteke. Metodo hori Estatu Batuetan bakarrik erabiltzen da, eta arrakasta% 80 izaten da; beraz, ez da guztiz fidagarria.
|
|
|
Mari Jose Iñarra aditua da lagundutako ernalkuntzan, eta, haren esanean, prozesu horren arrakasta ala porrota hainbat faktoreren mende dago.
|
Esate
baterako, laborategiko lana egiten duen adituaren trebeziak eragin handia du. Oso lan fina da:
|
|
|
Horrelakoak sarritan gertatzen dira.
|
Esate
baterako, Propecia eta Rogaine produktuak burusoiltzearen aurka erabiltzen dira, baina, berez, bata prostatako tumore onberak tratatzeko garatu zen, eta bestea presio arterial altua kontrolatzeko.
|
|
2008
|
|
|
Baina erloju moderno guztiek dituzte bi zatiak.
|
Esate
baterako, penduluan oinarritutako erlojuetan, lehen zatia pendulua bera da, maiztasuna markatzen duen gailua baita, eta bigarrena, erlojuaren mekanismoa, penduluaren joan etorriak kontatzen dituzten gurpiltxoak; joan etorri horiek kontatzen dituzte, eta esfera batera transmititzen dute kontaketaren informazioa.
|
|
|
Dena den, txerto babeslea bilatzeko bidean ez dute guztiek etsi.
|
Esate
baterako, martxan dago immunogenoaren eta linfozitoen estrategiak bateratzen dituen III. faseko entsegu kliniko berri bat, Thailandiako 16.000 gizon eta emakumeren artean.
|
|
|
Jarrera horiek gainditzeko oso zailak diren trabak jartzen dizkio hiesaren aurkako borrokari, eta pixkanaka pauso txikiak ematen joatea ezinbestekoa da.
|
Esate
baterako, Filipinetako eliza katolikoak emandakoa, nahiz eta guri huskeria irudituko zaigun agian. Filipinetako eliza katolikoak sexu harremanetan kondoia erabiltzeko baimena eman du bikotekideetako bat birusaren eramailea den edo hiesa duen kasuetarako.
|
|
|
Are gehiago, egunetik egunera gehiago dira erretrobirusaren aurkako terapiaren unibertsaltasuna lortzeko neurriak hartzen ari diren herrialdeak.
|
Esate
baterako, unibertsaltasun terapeutikoa lortzear daude Botswanan, Brasilen, Txilen, Costa Rican, Kuban eta Laosen.
|
|
|
Ez da makala, dena den, zementu fabrikek ingurumenari egiten dioten kaltea.
|
Esate
baterako, karbono dioxido kantitate handia isurtzen dute labeetan, 1.500 ºC raino berotzen baitituzte aipatutako kareharria eta silize iturria partzialki urtu eta klinkerra eratzeko.
|
|
|
Honela kontatu zigun Batis Otaegik, Artzain Eskolako zuzendariak:
|
Esate
baterako, animalien azpiak egiteko, lastoak eta horrelakoak erabiltzen genituen lehengo artzaintzan. Horrek egunero ordubeteko edo bi orduko lana eskatzen zion artzainari; lehenik azpiak jarri behar zizkien ardiei, eta, gero, zikindutako azpiak bildu eta berriz ere garbiak jarri.
|
|
|
Aurrekariak horiek izanda, ez da harritzekoa gaixotasun kardiobaskularrak tratatzeko metodoak gizonetan oinarrituta egitea.
|
Esate
baterako, aspirinak (azido azetilsalizilikoak) bihotzekoei aurrea hartzen laguntzen duela frogatu zuten 1982 urtean, bost urtez 20.000 medikurekin egindako ikerketa batean. Ikusi zuten egunero aspirina dosi jakin bat hartuta% 44 jaisten zela bihotzekoen maiztasuna.
|
|
|
Ondorio horietara iristeko, azterketa mikroskopikoez gain, hainbat biomarkatzailez baliatu dira EHUko Zientzia eta Teknologia Fakultateko ikertzaileak.
|
Esate
baterako, bitelogenina mailen aldaketak behatu dituzte arrainetan. Emeen bereizgarria da bitelogenina proteina, eta feminizazioaren biomarkatzaile gisa erabiltzen da.
|
|
|
Aberastasun hori mendikatearen kokapen geografikoari, orografiari eta izan duen historia geologikoari zor zaio.
|
Esate
baterako, badaude Tertziarioko lore batzuk. Oso bereziak dira, garai hartan Europako klima tropikala baitzen.
|
|
|
Espezie erliktikoak dira horiek.
|
Esate
baterako, Woodwardia radicans iratzea batik bat Makaronesian (Kanariar uharteak, Madeira uharteak eta abar) bizi da gaur egun, hau da, klima subtropikal tropikalean. Baina Euskal Herrian (oro har, isurialde atlantiko osoan) espezie horren populazio batzuk badaude, zenbait errekasto itzaltsu eta babestuen ertzetan.
|
|
|
Espainiako estatuaren barruan, Katalunian eta Aragoin egiten da arto transgeniko gehien, baina beste leku batzuetan ere asko handitu dira transgenikoen landaketak.
|
Esate
baterako, Extremaduran azken urtean hirukoiztu egin dira, eta Nafarroan, berriz, bikoiztu. Horrenbestez, Espainiako estatuan egiten den artoaren% 21 transgenikoa da.
|
|
|
Elkarrekintzarik ez duten partikulak argiaren abiaduran mugitzen dira, eta ez dute masarik; eta talka egiten dutenak mantsoago mugitzen dira, eta badute masa.
|
Esate
baterako, fotoia trabarik gabe mugitzen da Higgsen eremuan, trabarik gabe mugitzen da Higgsen eremuan, eta elektroia ez.
|
|
|
Nahiz eta egurrak erreketan garrantzi ekologiko handia izan, oraindik ere erauzi egiten da ibilguetatik, hainbat arrazoi direla medio.
|
Esate
baterako, hainbat tokitan egurrek zubiak itxi ditzake, eta uholdeetan kalteak sortu. Baina irtenbidea ez da beti egurra erauztea, diseinu egokiko zubiek ez baitute kalterik jasaten.
|
|
|
Baina landare guztiek ez zituzten gaitasun berdinak garatu.
|
Esate
baterako, goroldioek ez zuten garatu loredun landareek likidoa garraiatzeko duten sistema baskularra.
|
|
|
Nik uste dut joko handia ematen duela, nahiz eta definizioz oso gauza sinplea den (karbonoak, hidrogenoak eta abarrek duten egituren kimikoa).
|
Esate
baterako, kontuan hartu behar da kiralitatea, atomoen arteko loturen asimetria, alegia. Beste kimika mota batzuetan ere azaltzen dira ezaugarri horiek, baina ez dira hain arruntak.
|
|
|
Burruntziaren hegaldia eta ehiza teknika nahiko konplexuak dira, eta, dirudienez, oraindik azalpenik ez duten hainbat trebezia ditu burruntziak.
|
Esate
baterako, burruntzi arra gai da eme bati, ar lehiakide bati edo harrapakin bati hurbiltzeko, horiek ohartu ere egin gabe. Izan ere, jazarriak (beste burruntzia edo harrapakina) geldi dagoen objektu baten irudia ikusten du, hau da, erasotzailea erretinan posizio berean dago, errealitatean abian datorren arren.
|
|
|
Lana nola egin asmatu egin behar izaten dute batzuetan.
|
Esate
baterako, Añarbe ibaiaren egituraren konplexutasuna areagotzeko, besteak beste, enborrak sartu behar zituzten ubidean. Noski, hori egiteko beharrezko tresnak bazituzten, baina egoera jakin batzuetan, enborrak ubidearen puntu zehatz batean uztera iristeko, egin ahala asmatu zuten prozedura.
|
|
|
Baina ezaugarri horien arabera izakiak sailkatzea ez da lan samurra.
|
Esate
baterako, barraskiloek eta bareek antzeko ezaugarriak dituztela nahiko erraz ikusiko dugu, begi hutsez; edo txipiroiak, txokoak eta olagarroak. Baina, horiek guztiek ere, beste maila batean, jatorri bera dutela ikusteko, sakonago begiratu beharra dago.
|
|
|
Baina beste aldaketa askok ez dute ondorio esanguratsurik izaten.
|
Esate
baterako, geneetan badaude proteinarik kodetzen ez duten eskualdeak: intronak.
|
|
|
Elkarrekin ikusten diren hainbat izar oso urruti daude bata bestetik.
|
Esate
baterako, Hartz Nagusiaren itxura oso ezaguna da, baina hiru dimentsioko maketan ikusten da Lurrekoa ez den beste ikuspuntu batetik konstelazioaren itxura oso ezberdina dela. Planetarioan ohiko itxuran ikusten da, eta, aldi berean, ondoko moduluan beste ikuspuntu batzuetatik ikus daiteke.
|
|
|
Horrelako migrazioak egiten dituzten animaliek euren fisiologia eta portaera erabat aldatu behar dituzte ingurune batetik bestera pasatzeko.
|
Esate
baterako, izokin bat ur gezatan dagoenean, ez du ia edaten jatean sartzen zaiona eta haren giltzurrunek gernu diluitu ugari ekoizten dute. Baina izokin gaztea itsasora hurbildu ahala, edaten hasten da, eta giltzurrunek gero eta gernu gutxiago eta gero eta kontzentratuagoa ekoizten dute.
|
|
|
Horrez gain, zientzian espero ziren aurrerapenak ez dira gauzatu.
|
Esate
baterako, mikrograbitate egoeraz baliatuz, proteina eta molekula berriak sintetizatzeko asmoa zuten. Izan ere, grabitateak proteinak era batera tolestea ekartzen du Lurrean.
|
|
2009
|
|
|
Lan handia falta da egiteko astrozitoen ikerketan.
|
Esate
baterako, MIT institutuko neurologo batzuek proposatu dute gaixotasun batzuen erruduna ez dela nahitaez neuronen funtzionamenduaren akats bat; agian, astrozitoen sareko akatsek ere zerikusia izango dute gaixotasun horiekin. Haien ustez, autismoa eta eskizofrenia egon litezke gaixotasun horien artean.
|
|
|
2007tik 2008ra metal arraroen prezioa% 20 igo zen, batez ere eskaintza areagotu zelako eta Txinak hornikuntza mugatu zuelako.
|
Esate
baterako, NiMH baterietan erabiltzen den lantano oxidoaren prezioa% 15 igo zen, eta tona bat 5.000 dolar kostatzera iritsi zen 2008ko hasieran. Gainera, auto hibridoentzako baterien eskaera handitu ahala igotzen jarraituko duela aurreikusten dute.
|
|
|
Metal arraroak sarritan nahasita agertzen dira mineraletan, oxidatuta, eta, fisikoki ezberdinak diren arren, antzeko ezaugarriak dituzte.
|
Esate
baterako, haien oxidazio egoera arruntena tribalentea da, eta eroankortasun elektriko handia dute. Bestalde, lur arraroen ezaugarri optikoak eta aleazioen ezaugarri magnetikoak oso interesgarriak dira industriarentzat.
|
|
|
Horrek, hala ere, ez du esan nahi naturaren kontserbazioaren eta jabego pribatuaren artean inongo loturarik ez dagoenik.
|
Esate
baterako, Gipuzkoako Natura Sarean dauden Garrantzi Komunitarioko Lekuen% 40 pribatuak dira.
|
|
|
Ordura artekoa kontutan izanda, argi zegoen estrategia hormonalak beste bide batetik jo behar zuela.
|
Esate
baterako, injektatuta emateak dakartzan eragozpenak saihesteko, larruazalpean kokatutako testosterona inplanteekin edo larruazalean jartzen diren testosterona txaplata eta gelekin ere egin ziren saiakerak. Hala ere, androgeno bakarrean oinarritutako terapietan, dosi altuak eman behar dira, eta ohartu ziren horren ondorioz zailtasunak zituztela libidoaren eta masa muskularraren galera kontrolatzeko.
|
|
|
Batez ere, espermatozoideen mugikortasuna murrizteko estrategia berriak bilatzen ari dira, eta, horretarako, espematozoidearen zenbait ataletako proteinak ikertzen ari dira.
|
Esate
baterako, frogatu dute mugikortasuna murrizten dela saguen espermatozoideen isatseko CatSpers katioi kanaletan eraginez. Era berean, mintz zelularreko zenbait proteina aztertzen ari dira; horien artean ikertuenak adenilil ziklasa entzima eta Na+/ K+ ordezkatzailea dira.
|
|
|
Aurreklinikoki emaitza oso interesgarriak erakutsi arren oztopoak direla medio aurrera egin ez duten farmako ez hormonal ugari ezagutzen dira.
|
Esate
baterako, tximinoetan, 7 egunean ahotik emandako indenopiridinak 2 asterako eteten du espermatozoideen ekoizpena odoleko testosterona kontzentrazioan eragin gabe. Gainera, espermatogenesiaren inhibizioa 6 aste mantentzeko gai da, eta 16 asterako erabat berreskuratzen da espermatogenesia.
|
|
|
Ingelesa da erreferentzia.
|
Esate
baterako, kongresura Etiopiako ikertzaile bat etorri zen. Han, amhareraz hitz egiten dute.
|
|
|
Beste hainbat detaile txiki ere baditu tresnak.
|
Esate
baterako, erantzunen zuhaitzeko puntu batetik aurrera, partaideen taldea murriztu daiteke, hortik aurrerakoa hautatutakoek soilik ikusi edo aldatzeko.
|
|
|
Beste erreferentzia iturri batzuk ere erabiltzen dituzte.
|
Esate
baterako, argia kalibratzeko, teleskopioak jasotzen duen argia unitate fisikotan neurtzeko, alegia, zeruko puntu nabarmenak hartzen dituzte erreferentzia gisa: planetak, besteak beste.
|
|
|
Industria farmazeutikoaren interesa ere handia da, ordea, eta, mende honen hasieran asko ugaritu dira elikagai industrien eta farmazia industrien arteko fusio estrategikoak.
|
Esate
baterako, 2000n, Novartis erraldoi farmazeutiko suitzarrak GalanGen eta Forbes Medi Tech enpresek garatutako nutrazeutiko biren mundu osorako lizentziak erosi zituen. GalanGeni lehenengo egunetako ama esnetik (oritzetik) lortutako osagai immunologiko naturalen (Proventa ren) eskubideak erosi zizkion mundu osorako, eta Forbes Medi Techi esterolen patentea, landareetatik eratorritako konposatuak, kolesterola murrizten dutenak.
|
|
|
Horrez gain, batzuetan urrunegi joaten dira ekoizleak DRMaren kontuarekin.
|
Esate
baterako, Sonyk 2004 eta 2005 urteen artean hainbat CDtan DRM sistema bat jarri zuen, zeinak Windows ordenagailuetan programa espioi bat instalatzen baitzuen, eta Windows aldatzen baitzuen hura detektatu ez zezan. Beste kasu batzuetan, on line denda bat desagertu izan denean, han erositako musika guztia erabilezin gelditu izan da.
|
|
|
Nafarroa da salbuespena, eta, horregatik, askok eredutzat dute.
|
Esate
baterako, duela bi urte, Nature zientzia aldizkari ospetsuak artikulu bat eman zion Nafarroako ekoizpen ereduari. Egilea Daemon Fairless da, eta lurraldean elektrizitate ekoizpenak izan duen bilakaera azaltzen du artikuluan.
|
|
|
Smitek esan digunez, aurkitzea espero genuen aztarna guztiak topatu ditugu.
|
Esate
baterako, K/ T mugan kedarra egotea ere espero zitekeen, eta, bai, K/ T mugaren geruzetan nabarmena da asteroideak jo eta jaurtikita atera zen materialak erortzean eragin zituen suteen ondorioz sortutako kedarra.
|
|
|
|
Esate
baterako, papera babestearren, ez diogu bustitzen uzten. Eta badakigu zer egin paperak ahalik eta horitze txikiena izan dezan.
|
|
|
|
Esate
baterako, fisikari batek zehaztu dezake non dagoen atomo bat. Baina neurketa horren zehaztasuna handitu ahala, atomo horren abiadura zein den esateko aukera galtzen du.
|
|
|
Pardoren taldeak elikadurarekin zerikusia duten osagai eta molekula berriak testatzeko erabiltzen du zebra arraina.
|
Esate
baterako, tentsioa edo kolesterol maila jaisten edo argaltzen lagun dezaketen molekulen eragina ikertzen dute. Baina, elikagaien sailera baino lehen, akuikulturakora iritsi zen zebra arraina AZTI Tecnalian.
|
|
|
Beste kasu batzuetan, informazioak eta are diruak baino pisu handiagoa dute kulturak eta erlijioak.
|
Esate
baterako, munduko zenbait lekutan txakur haragia, intsektuak edo sugea jatea ohikoa da; hemen, ez. Janaria prestatzeko modua ere erabat kulturala da, eta horrek ere badu eragina elikagaiak aukeratzean.
|
|
|
Eta nire irudipena da kontsumitzailea bakarrik dagoela elikagai industriaren aurrean.
|
Esate
baterako, zigarro pakete batean garbi asko jartzen du erretzea osasunerako kaltegarria dela. Erretzaileak, beraz, badaki zer arrisku hartzen duen.
|
|
|
Batzuetan, bestalde, eskala handiago batean lan egiten dute, eta identifikazio orokorragoak egiten dituzte.
|
Esate
baterako, elikagaien industrian behin baino gehiagotan argitara eman da halako saltokik iruzur egin duela, eta ez dela saltzen ari agintzen duen produktua.
|
|
|
Zundak nolabait markatu egiten dituzte, elkarrengandik bereizi ahal izateko.
|
Esate
baterako, fluoreszentziaz markatzen baldin badituzte, kolore desberdinak jartzen dizkiete zundei, eta horrela badakite, koloreari begiratuta, bi zundetatik zein lotu zaion laginari, eta, hortaz, zein nukleotido den SNP horretan dagoena.
|
|
|
Eboluzioaren teoriek, pluralean, onartu egiten dituzte gauza berriak.
|
Esate
baterako, orain badakigu gene erregulatzaile batean gertatzen den mutazio batek izan dezakeela itzelezko eragina, eta gauza berriak sor daitezkeela mutazio bakar batekin. Arazoa da nola sakabanatzen den aldaketa hori populazio batean.
|
|
|
Azken batean, degradatzea material batek berez dituen propietate fisikoak eta mekanikoak galtzea da.
|
Esate
baterako, argiaren bidez egin daiteke (fotodegradazio esaten zaio), edo uraren bidez (urak osagai baten loturak hausten dituenean) edo izaki bizidunen jardueraren bidez (biodegradazioa litzateke).
|
|
2010
|
|
|
Horretarako, diseinuak minimoetara jo zuen.
|
Esate
baterako, aurreko argi bakarra zuen, Frantzian ez baitzuten legez eskatzen bi argi izatea. Eta aluminiozko karrozeria zuen, oso metal merkea.
|
|
|
Beste desabantailarik ere badute, gainera, transfusio homologoek (hartzen den odola beste pertsona batek emandakoa denean).
|
Esate
baterako, batzuetan emandako odola eskuratzeko zailtasunak daude, odol hori azkar hondatzen da, eta, emaileei esker lortzen bada ere, odola garestia da. Odol poltsak balio duena eta odol hori segurua dela ziurtatzeko egiten diren analisiak kontuan izanda, odol unitate baten prezioa 100 eurotik gorakoa da.
|
|
|
Aspalditik, gainera.
|
Esate
baterako, maiek eta aztekek Spirulina zianobakterioa elikagai gisa erabiltzen zuten. Alga berde urdin horren% 60 proteinak dira, eta, horretaz gain, aberatsa da bitaminan, beta karotenoan eta hainbat mineraletan.
|
|
|
Jakina, kometen irudi mitikoa oraindik ere indartsua zen.
|
Esate
baterako, Espainiako historian ikusten da hori. Espainia zen garai hartako inperioa, baina ordurako pixka bat gainbehera hasia zegoen.
|
|
|
Oso gorputz txikiak eta beltzak dira.
|
Esate
baterako, Halley kometak jasotzen duen argiaren% 4 bakarrik islatzen du.
|
|
|
Zuzenean edo zeharka ikertuta ere, plazebo efektuaren hainbat ezaugarri ezagunak dira dagoeneko.
|
Esate
baterako, pazienteek botikekin, tratamenduekin, edo tratamendua ematen dien pertsonarekin aurrez izan duten esperientziak eragin handia du haien erantzunean. Izan ere, aurreko esperientzietan eta ematen dieten informazioan oinarrituta, eragina halakoa izango dela sinesten dute pazienteek.
|
|
|
Garuneko beste eskualde batzuetan dopamina gehiago askatzea ere eragiten du gaitz batzuetan.
|
Esate
baterako, parkinsonaren kasuan.
|
|
|
Latitudea eta longitudea bi angeluren balioak dira; UTM koordenatuak, berriz, distantziak.
|
Esate
baterako, latitudez eta longitudez adierazita, Donostiaren posizioa 43° 19' 15' N eta 1° 59' 04'' W da; UTM koordenatuak erabilita, berriz, 30T 582347 m E 4796937 m N. Zenbakiek konplexuagoak dirudite, baina m hori metroak direnez, errazagoak dira maneiatzen angeluak baino. Donostiatik Bilborako distantzia, adibidez, sistema tradizionalean kalkulatuta angelu bat da (gero distantzia bihurtzen duguna), baina UTM sisteman zuzenean metrotan kalkulatzen da.
|
|
|
Gailu mugikorretako hainbat aplikaziok erabiltzen dute jada posizioa informazio hobea emateko.
|
Esate
baterako, errealitate gehituko aplikazioentzat funtsezko informazioa da hori, ikusten ari denaren inguruko informazio gehigarria emateko (ikus 2009ko abenduko artikulua).
|
|
|
Ez zen hori izan, ordea, Antoine Abbadiak zientziari egin zion ekarpen bakarra.
|
Esate
baterako, Brasilen Lurraren magnetismoa neurtzen ibili zen, eta eguzki eklipseen hainbat behaketa egin zituen: 1851n Norvegian, 1860an Burgosko Briviesca herrian eta 1867an Aljerian.
|
|
|
Horregatik, datuak konparaketen bitartez emanda daude.
|
Esate
baterako, Hoover urtegiaren zementuak Donostiako Moneoren kuboen bolumenaren bikoitza du. Alderaketa horren bitartez, errazago ulertzen da zenbaterainoko erronka teknikoa (eta kimikoa) den zementu hori lehortu ahal izatea.
|
|
|
Baina diagnosi genetikoa ez da beti egiten, kasu jakinetan bakarrik.
|
Esate
baterako, gaixotasun genetiko larri bat duten familietan, gaixotasuna ez duten enbrioiak aukeratzeko. Huntington en gaixotasuna, fibrosi kistikoa, edo Steinert en distrofia muskularra, adibidez.
|
|
|
Izugarrizko indarra da hori, dio Bustamantek; eta beste zenbait motor molekularren ahalmenarekin alderatu zuen.
|
Esate
baterako, gure giharrei uzkurtzeko aukera ematen dien miosinak ere ATPasak ditu, baina horietako bakoitzak bost pikonewtoneko indarra baino ezin du egin.
|
|
|
|
Esate
baterako, terapia genikoetarako erabili ahal izango direla aipatu du Alkortak. Terapia genikoetan, oinarrian, DNA zati bat sartzen da zelula jakin batzuetan, DNA horri esker zelulan gertatzen ari den prozesuren bat ekiditeko edo, alderantziz, gertatzen ari ez den zerbait bultzatzeko.
|
|
|
NH 2, OH, CO 2 H eta antzeko taldeak txertatuta dituzten molekula polifuntzionalak prestatzeko, ordea, sintesi urrats asko behar da.
|
Esate
baterako, irudiko peptidoa eta azukrea elkartzen dituen glikopeptidoa prestatzeko, hamar sintesi urrats baino gehiago behar dira. Horietako batzuk, gainera, NH 2 eta OH taldeak babesteko eta desbabesteko izaten dira, eta ezin dira erabili molekula handi hauskorretan.
|
|
|
epilepsia, bihotzeko gaixotasunak...
|
Esate
baterako, badugu lankidetza bat Bartzelonan, eta, han, gaixotasun horien ezaugarri genetikoak ikertzen ari dira txakurretan; haietan identifikatzen badituzte gaitz horiekin lotutako ezaugarri genetikoak, gizakietan ere hobeto ulertuko dira gaixotasun konplexu horiek.
|
|
|
Izan ere, albaitariak oso kezkatuta daude txakur askok dituztelako bizi ohitura okerrarekin lotutako gaixotasun larriak.
|
Esate
baterako, txakurren% 25 obesoa da. Eta giza populazioan ere datua antzekoa da,% 27 inguru, eta hazten ari da.
|
|
|
Bestalde, telefonia mugikorreko antenen inguruan egiten diren neurketek erakusten dute igortzen duten potentzia dentsitatea ezarritako gehienezkoak baino askoz txikiagoa dela.
|
Esate
baterako, Espainiako Industria Ministerioaren datuetan, 2007an Madrilgo erkidegoan neurtu zen balio handiena, eta 2,32. W/ cm2 izan zen; hau da, ezarritako gehienezko muga (450. W/ cm2) baino askoz ere txikiagoa (193,9 aldiz txikiagoa).
|
|
|
Horrenbestez, argi ikusgaiaren maiztasunetan, nanoantenak lirateke.
|
Esate
baterako, argi horiaren maiztasuna 500.000 GHz da, eta 600 nm ko uhin luzera du. Hala, antenak gehienez ere 350 nm neurtu luke.
|
|
2011
|
|
|
Musika batzuk soinu batzuen konbinazioak atseginak egiten zaizkigu.
|
Esate
baterako,
|
|
|
Musika batzuk soinu batzuen konbinazioak atseginak egiten zaizkigu.
|
Esate
baterako, Mendebaldeko kulturan, do notak mi notarekin batera osatzen duen akordea oso atsegina da, eta, do eta re notek osatzen dutena, aldiz, ez (ez bada testuinguru musikal jakin batzuetan). Harmonia, hain zuzen ere, konbinazio horien segidan oinarrituta dago.
|
|
|
|
Esate
baterako, Alemaniako kasuan, Martínezek uste du aipatutako irizpide asko ez zirela kontuan hartu: Hasieratik, hutsuneak egon ziren planifikazioan eta koordinazioan.
|
|
|
Lehen ez zen egiten, baina orain konturatu dira arriskua gutxitzeko neurri guztiak hartzea ez dela onena beti.
|
Esate
baterako, behi eroen gaitzaren kanpainak oso garestiak dira, eta, beharbada, dagoeneko ez dira beharrezkoak, kasuren bat agertzeko arriskua oso oso txikia baita. Bada, hori aztertzen ari dira orain.
|
|
|
Aukera bat da prozesu kimikoen bitartez polimeroak beste lehengai batzuetan transformatzea.
|
Esate
baterako, PET polimero berria sintetizatzeko behar diren substantzietan eralda daiteke. Hori da birziklapen kimikoa edo 3 mailakoa.
|
|
|
Alabaina, Antartikan ez dauden kondizioetara egokituta dauden bakterioekin ere egin dute topo han.
|
Esate
baterako, 95 ºC an bizi daitekeen mikrobio bat aurkitu dute izotzetan. Beste batek, edozein bizidun ezagunek jasan dezakeen gamma erradiazioaren halako 5.000 jasan dezake permafrostean 15 metroko sakoneran bizi den arren.
|
|
|
Bi metodo horien arteko hutsunea betetzeko, animaliekin egin ohi dira hainbat saiakuntza.
|
Esate
baterako, 1901etik 2006ra, medikuntzako Nobel saria irabazi zutenen artetik% 76k animaliak erabili zituen ikerketetan.
|
|
|
Ozeanoan ikusi dudan gauzarik beldurgarriena arrantza suntsigarriak eragindako kaltea izan da.
|
Esate
baterako, arraste arrantzarako ontziek eta dragek itsas hondoa txikitu dute, eta behinola belakiak, koralak eta haiei lotutako arrainak zeuden lekuan jadanik ez dago ezer. Akabo!
|
|
|
|
Esate
baterako, arriskuaren analisiak ez dira beti nahi bezain zehatzak, eta kontrol neurriei ihes egiten dieten istripuak jazotzen dira, ia ezinezkoak omen diren istripu nuklearrak, kasu (Txernobil eta Fukushima, adibidez). Beste batzuetan, adituek irudikatu ere ez zituzten arazoak sortzen dira, hala nola asbestoaren erabilerari lotutako minbizia.
|
|
|
Aztarnategi asko daude.
|
Esate
baterako, Iparraldean oso ezagunak dira Isturitz eta Gatzarria. Nafarroan, Abauntz eta Koskobillo.
|
|
|
|
Esate
baterako, neandertalak haragijale hutsak zirelako ustea ezeztatzen duen artikulu bat argitaratu dute duela gutxi PNAS aldizkarian. Washingtongo antropologo eta arkeobiologo batzuk dira egileak, eta Irakeko eta Belgikako haitzulo banatako neandertalen hortzetako arrastoetan oinarritu dira beren ikerketa egiteko.
|
|
|
|
Esate
baterako, argi ikusgaian ikusezinak diren galaxia populazioak hauteman dituzte, hauts hodeietan bilduta. Big Bangaren ondorengo lehen 2.000 milioi urteetan eratu ziren, eta, haietan, gaur egun baino askoz ere abiadura handiagoan sortzen ziren izarrak, 10 aldiz azkarrago Esne Bidean urtean izar bat sortzen da, gutxi gorabehera.
|
|
|
Horretarako, diru asko ordaindu behar izaten du; astronauta bakoitzeko 56 milioi dolar inguru ordaindu du azkenaldian.
|
Esate
baterako, 2013an eta 2014an espaziora bidaliko dituzten sei astronautentzako lekua ordaindu dute dagoeneko: 335 milioi dolar.
|
|
|
Batzuk zientzialari ospetsuek proposatutakoak dira.
|
Esate
baterako, Stephen Hawkingek proposatu zuen oso gauza txikiek bakarrik bidaiatu dezaketela. Gauza mikroskopikoak.
|
|
2012
|
|
|
Zoritxarrez, itsas hondoko habitaten neurri, hedadura geografiko eta funtzionamendu ekologikoari buruzko jakintzak oso murritza izaten jarraitzen du gaur egun ere.
|
Esate
baterako, nahiz eta munduko itsasoek eta ozeanoek munduko azaleraren% 71 bete, lurrazalerako dugun informazioaren kalitate bera itsas hondoko habitaten% 5 eta% 10 bitarterako baino ez dugu. Arrazoi horiek argi erakusten dute oso zaila dela baliabide naturalak modu eraginkorrean kudeatzea, habitatak eta biodibertsitatea babesten diren aldi berean.
|
|
|
Ingurumeneko faktore horien konbinazioak habitaten egonkortasunean eta produktibitatean du eragina, eta, aldi berean, biodibertsitatea, espezie aberastasuna eta espezieen ezaugarri ekologikoak baldintzatzen dituzte.
|
Esate
baterako, egiaztatu da sakonera handiagoan, eta beraz, ingurumen kondizio egonkorragoak dituzten habitatetan proportzio handiagoan daudela bizitza luzeagoa, heldutasunera iristeko denbora luzeagoa eta hazte denbora handiagoa duten espezieak. Ezaugarri horiek habitataren sentsibilitatea adierazten dute, eta suntsipen fisikoa gertatuko balitz onera ekartzeko kapazitate mugatua dutela ere bai.
|
|
|
Lortu diren emaitzak hobekuntza esanguratsuak izan dira hainbat alorretan.
|
Esate
baterako:
|
|
|
Beste planetekin konparatuta, aldea are handiagoa da.
|
Esate
baterako, Lurrak baino 333.000 aldiz masa handiagoa du.
|
|
|
|
Esate
baterako, populazioa espero baino gehiago hazi da, batez ere hirietan. Megahiriak ere areagotu eta hedatu egin dira, baina auzo baztertuetan bizi den jende kopurua jaitsi egin da.
|
|
|
Baina, neurri batean, hala da.
|
Esate
baterako, abiatuta historikoki, lehenengoa izan zen Folinena [Folin markesa: marraskiloak eta euskaldunak uharte galduan].
|
|
|
Nik faltan aurkitzen ditut hainbat espezie.
|
Esate
baterako, zergatik ez du sartu azeria, edo azkonarra, edo barea... Hau da, baserritarrentzat, laborarientzat, sasoi batean oso hurbilekoak zirenak ez daude.
|
|
|
Bioadierazle horien artean daude, besteak beste, algak, arrainak eta artropodoak.
|
Esate
baterako, makroornogabe bentoniko edo bentikoek (eltxoen larbek, krustazeo txikiek, moluskuek...) interes bereziko taldea osatzen dute: haien tamainak laginketa errazten du, bizi zikloaren zati handi bat jalkinetan (hondakinak pilatzeko ohiko lekuan) igarotzen dute, kate trofikoan funtsezko lekua dute, eta haien biziraupena oso egokia da isurketen osteko aldaketak aztertzeko.
|