|
2000
|
|
|
Julio Urkixok bildu zituen bere lanak, sarrera eta oharrez osaturik argitaratzeko (ikus Obras vascongadas del Doctor Labortano Joannes D. Etcheberri, 1712 Paris, 1907), norengan aurki genitzakeen giza eskubideen alderako iritziak.
|
Esate
baterako, Lapurdiko Biltzarrari idatzi zion gomendiozko gutun hartan zioen: –Mundu hau bada bere oinean badago, mantentzen bada, legeak egiten badira, nori bere zuzena begiratzen bazaio, jakintasuna, eta eskolak irakasten, eta ikasten badira, eta guztien gainetik baldin salbatzen bagara; ontasun eta fagore hauk guztiak heldu zaizkigu mintzotik eta hitz egitetik?.
|
|
|
Rocío honek harritzen nau, esaten dituen guztietan.
|
Esate
baterako azaldu didanean arkitektura ikasketak azken mailan utzi dituela (amaitzeko pare bat asignatura geratzen zitzaizkionean), zertarako eta Londresera joateko aktoresa izateko asmoz. Edo Los Angeleseko auzo desberdinetan lau mutil lagun dituela, batak bestearen existentzia ezagutzen ez duelarik noski, eta lauren kontura moldatzen duela bere unibertso sentimentala.
|
|
2001
|
|
|
‘Batzuetan bai.
|
Esate
baterako, labana zelan esaten den galdetu, hatz erakuslea ere erabili badaezpadan labana seinalatzeko, eta posible da besteak ondo ez ulertzea. Zure hatz erakusleari begiratuko dio eta zure intentzio hori, igual, batek hatz erakuslea itzuliko du, beste batek burdina, eta beste batek tresna, eta beste batek zorrotza, edo arriskutsua.’
|
|
|
Trikimailuak.
|
Esate
baterako, odolari buruzkoak. Hain emaro isurtzen zen odol hura ez zen benetakoa.
|
|
2003
|
|
|
Eta gomazko pilotaren boteak distraitu egiten zuen Matias nerbioso zegoenean edo bere burua lekuz kanpo sentitzen zuenean.
|
Esate
baterako koktel batean edo argazki ofizialen bat egiten ziotenean. Horregatik agertzen zen argazki askotan –egunkarietarako eginikoetan ere bai– gomazko pilota bat eskuan, edo, beste era batera esanda, suge anarkista bat eskuan.
|
|
|
Bere buruari buruz idazten zuen Matiasek.
|
Esate
baterako, escola hitza hartzen bazuen, idazten zuen: " Pariseko jesuiten ikastetxean ikasi nuen hamasei urte ondo bete arte." Ez zekien jesuitek ikastetxerik zeukaten Parisen; berdin zion, gainera.
|
|
|
Apur bat tontoa iruditu zitzaien, hala ere, 26 urteko alaba zigortuta edukitzea.
|
Esate
baterako gelatik atera gabe; esate baterako asteburu batean.
|
|
|
Gero fijatzen hasi nintzen eta izen ezagun asko zeuden w letra hartan, Henrik Wergelanden orri berberean.
|
Esate
baterako, Win Wenders zinemagile alemaniarra (Düsseldorf, 1945) edo H. G. Wells idazle britainiarra (Bromley, 1866 Londres, 1946) edo Westfaliako itunak, Hogeita Hamar Urteko gerrari amaiera eman zioten itunak (1648) edo James Whistler, pintore eta grabatzaile estatubatuarra (Lowell, Massachusetts, 1834 Londres, 1903) edo Walt Whitman, poeta estatubatuarra (West Hills, 1819 Camden, 1892), bertso... Eta Walt Whitmanen erretratu inponente bat zegoen entziklopedian.
|
|
|
Ume bat ezin delako, berez, saltzailea izan, hipodromo bateko arduradun izan ez daitekeen moduan.
|
Esate
baterako.
|
|
|
Dena ez da gertaera haren bitartez argitzen, baina edonola ere asko baldintzatzen du.
|
Esate
baterako, orduko argazkiak, hemezortzi urte nituenekoak ikustean sentitzen dudan tristura argitzen du.
|
|
2004
|
|
|
Euskararen zoriak kezkatzen gaitu, eta zoriaren ona edo txarra dugu atal honen ispiluan ikusi beharrekoa.
|
Esate
baterako, Xabier Aizpuruaren ispiluan begiratuko bagenu, zoriaren onak gaindituko luke gaitza: –Unescok enkargatutako txosten hark dioenez, euskararen biziraupena ez dago bermaturik.
|
|
|
erro errotik bereizten ditu egiazko eta alegiazko eskubideen inguruan harroturik dabilkigun lastoa eta alea.
|
Esate
baterako, hona ale adierazgarri bat: –Y las cifras y los datos cantan.
|
|
|
Nolanahi ere, zubigintza hori bere bidea zabaltzen ari dela uste duen euskaltzalerik badago.
|
Esate
baterako, Rosa Miren Pagola: –Iparraldean agian euren euskalkia gardenago ari dira mantentzen, baina orokorrean nabarmena da euskara batuaren eraginez euskalkietan gertatzen ari den eraldaketa prozesua.
|
|
|
Iñaki Gaminde: ?
|
Esate
baterako, gazteek, Euskara Batua baino ezagutzen ez dutenek, ez dute eredu estetikorik, ez dakite nor den esatari ona?. 30 urte euskara batuaren hastapenetatik, Bat soziolinguistika aldizkaria, 1998, 25 Arantza Aurrekoetxea Bilbao:
|
|
|
Bizkaieraz/ u/ agertzen den bokalea,/ i/ ager daiteke beste euskalkietan.
|
Esate
baterako," ule" bizkaieraz," ile" gipuzkeraz; eta, era berean," uger"," untze"," urun"," urten"," uri"," unsaur"," uzen" eta" guntzurrun", esate baterako," igeri"," iltze"," irin"," irten"," (h) iri"," intxaur"," izen" eta" ... Alternantzia hau aspaldikoa da:
|
|
|
|
Esate
baterako: Aizkorri, Aizpitarte, Aspe, hizpide, hozpera, hasperri, etab.
|
|
|
607 eta 683 Hauetako lehenengoan esaten denez, 1968.ko Txostenean, eta lerro artean, fonetikari buruzko irizpide funtsezko batzuk eman ziren; baina honi zerraizkion ondorioak ez dira geroztik atera.
|
Esate
baterako: II, 2,9; II, 4, c; II, 4, d; eta II, 15, d.
|
|
|
" Edozein ideiari edozein ere hots illara lotzea zerk galeraz dezakean ez da agiri" (Saussure, Cours, 110).
|
Esate
baterako: gure" hamar" eta españerazko" amar", fonetikaz antzeko, adierazkiari buruz ez dira batere antzekoak; ezta gure" beso" eta españolen" beso", edo gure" hill" eta inglesen" hill".
|
|
|
|
Esate
baterako, paper batean jartzen zuen:
|
|
|
Egunero, aldiz, ez da bihar, hori larregiko esperantza izatea litzateke eta.
|
Esate
baterako, pentsatu du berak ere zerbait egin duela, bere txikian. Lucak pelikula italiarrak jartzen dituen moduan gobernuaren kontrako sentimenduak pizteko, Oscarrek Signora Mariaren liburuak azpimarratzen dituen moduan itsasoa aldarrikatzeko, Liviak arropak aldatu dituen moduan katu pertsiarrez inguratuta paseatzeko.
|
|
|
Botswanako posta zerbitzua bere esanetara jarri zuen oso argi ez dagoen moduren batez, eta ordutik aurrera posta zerbitzua merkantzien festa izan zen.
|
Esate
baterako, botoiak egiteko makinak eskatzen zituen Europako enpresetara, eta bidali egiten zituzten. Eta hasieran Botswana, baina gero Afrika osoa joan zen betetzen mota guztietako makinez.
|
|
|
Hasieran (Signora Mariak beranduago deskubritu zuen hori, aspaldi utzitako liburuetako markatxoak berriro errepasatzean) beste esaldi batzuk ere sartzen zituen, Oscarrek berak pentsatutakoak edo igual beste norbaiti entzundakoak.
|
Esate
baterako, Arima hilak, Nikolai Gogol.
|
|
|
Txorakeriak etortzen zaizkiola burura.
|
Esate
baterako, txorakeria bat, Gino kronika guztietan eta liburuetan agertuko dela, eta ondo merezita. Bere argazkia jarriko dutela entziklopedia karuetan, azal gogorra duten horietan, B letran sartuta.
|
|
|
Izarrak ere agertu dira zeruan.
|
Esate
baterako, hiru hauek:
|
|
2006
|
|
|
Txit aitzitik, arrazen teoriak jada oso politizatuak zeuden testuinguruan dihardu, eta modu alderdikoi deliberatuan jardun ere.
|
Esate
baterako, arraza zuri ariarraren gehiagotasun naturalaren tesia, eta arraza afrikar eta asiarren ezein kultura landutarako ezgaitasun naturala, a priori teoria ez biziki neutral moduan susmagarria begitandu behar zitzaiona edozein pentsamendu pixka bat kritikori, eta ukatu ere ordurako bai antropologo eta bai historialari askok aspaldian arras ukatzen zuen arren, T. Aranzadi batek adibidez, antro... Are, dozena bat adiera ezberdin ukan zezakeen arrazaren kontzeptu proteikoa ugaritzen hasi denean letra espainoletan, Ortega-k eman dio horri inork baino gehiago kategoria akademiko bat eta onargarritasun soziala, ez antropometroen laborategiko bitxikerietarako gordea, baizik eztabaida politikoetan eta historiaren interpretazioan tresna baliozko, bai funtsezko ere bezala.
|
|
|
Ez da galdera erretorikoa, ezta ironikoa ere, zuk zeuk erantzun beharreko itauna baizik; aurretik, baina, beste kontu batzuk pentsatu eta hausnartu dituzu beharbada.
|
Esate
baterako, zer huts zeukan zure bizitzak, zer hutsune bete nahi zenuen, zeren bila zenbiltzan nire bila abiatu zinenean.
|
|
|
Baina mugituta zeuden, gure hanka azpian, kontinenteen plaka tektonikoak.
|
Esate
baterako. Zorigaiztoko gaua baino lehen ogia jaistera joaten zinen eta galdetzen zenuen, zuretzat barra handiena ekarriko dut, ezta?
|
|
|
|
Esate
baterako:
|
|
|
Ez da erraza jakiten zenbateraino ziren saloiko keinu eta planttak Cloots jaunarenak, hainbatetan, ustekabean, kontraesan handietan murgiltzen baitzen Frantziako Iraultzan ezker joeretatik aise ezkerrerago agertzen zen baroi jaun txit noblea.
|
Esate
baterako, 1791 urtean Anacharsis jaunak gogor defenditu zuen esklabotza, eta zakurraren salara bidali zituen horrela beltzen giza eskubideak. Kolonietatik etorritako esklaboek" Gizateria Osoaren Enbaxadan" kargu hartu ziotenean, ez zituen aintzakotzat hartu" Gizateria Osoaren Hizlari" jaunak.
|
|
2008
|
|
|
Osotasunak ematen dio elementu bakoitzari daukan garrantziaren tamaina eta itzala.
|
Esate
baterako, erlijioak monopolizatzen baldin badu identitate horren izaera, munduko herri askotan gertatu bezala, horrek ez du esan nahi gainerako gizarte osagarriak hutsaren hurrengoak direnik. Erlijioaren nagusitasun hori osotasunaren testuinguruan baitatza.
|
|
|
Adibide bat jartze aldera, alderdi horren kultur eta informazio praxian ez al luke aurre hartu behar euskarazko kazetaritzak?
|
Esate
baterako, eta dinamika horren harian, ez al luke gizarte zibilaren sektore jakinetan beste horrenbeste eragin behar. Ez al dugu ba esaten ordezkari politikoak, plaza gizon eta emakume diren bezainbatean, eredugarri direla hizkuntza ohiturak aldatzeko?
|
|
|
euskal nazio eraikuntzaren prozesuan esku hartzen duten eragile eta elementu osagarrien artean zein zer den jakitea, zer zeren eskuko, eta naziotasunaren kontu hauek zergatik diren, hain zuzen ere, diren direnean gure herri honetan.
|
Esate
baterako, euskal naziotasunaren konstelazioan euskarak zergatik dauka daukan lekune xume eta apala, eta lurralde osagarriak, izan Euskal Herria, izan Nafarroa, izan Euskadi, daukan erakarpena?
|
|
|
omenez eratutako ekitaldien harira, iritzi hauek hedatu dira hedabideetan.
|
Esate
baterako, Joxe Joan Gonzalez Txabarrik hitzok eskaini zizkion besteak beste:
|
|
|
Euskal nazioaren benetako balioren batek?
|
Esate
baterako, euskarak eta euskarari darion euskal nazioaren kulturak eta kontzientziak. Ala festa giroko nazio errituren batek?
|
|
|
Alienazioaren logikari darizkion zantzu horiek aipatuta, has gaitezen berriz ere itaunka.
|
Esate
baterako: euskaldunaren erreferentea euskalduna izan ote da?
|
|
|
Ohean gure ondoan eseri eta berak asmatutako istorioak kontatzen zizkigun.
|
Esate
baterako, esaten zigun itsasora joaten zenean ez zela lanera joaten, bazuela Stornoway izeneko herri batean beste emazte bat, eta lau seme alaba ere bai, gu lakoak, eta haiengana joaten zela. Nik ez nuen lorik egiten, imajinatzen saiatzen nintzen nolakoa izango zen aitaren beste familia hura, nolako itxura izango zuten.
|
|
|
Erraz erraza zen.
|
Esate
baterako, hitz hauek idazten zituen paperean:
|
|
|
Artetak laguntza eske idazten dio Bastidari gehien gehienetan.
|
Esate
baterako, pentsatu dituen margoen proiektua gotzainari aurkeztu behar dionean, bere alde egiteko eskatzen dio arkitektoari. Eta kexu ere idazten dio, gotzaina gehiegi sartzen delako bere lanean.
|
|
|
Eta, ondorioz, hasierako galderak errazak izaten dira, xamur erantzutekoak.
|
Esate
baterako, galdetzen zaio noiz eta non jaio zen.
|
|
|
Barrutia irakasleak hitz bat esaten dio, gaztelaniaz gehienetan, eta osabak herriko euskarara ekartzen du.
|
Esate
baterako,, sotabento, galdetzen dionean, haixebekaldi?
|
|
2009
|
|
|
Zergatik eboluzionatzen dute, hots, nola hiltzen edo birsortzen dira?
|
Esate
baterako, nola jaio dira Askatasun, Berdintasun eta Anaitasunaren balio demokratikoak, 1793ko garunean bai, eta ez lehenago. Kristandadearen espazioan sortuak dira (ez judu kristautasunetik soilik, baina ez judu kristautasunaren inspirazioa gabe ere); ez dira jaio, hala ere, Nazareteko Jesus eta Pilatosen egunetan.
|
|
|
Honekin kontrastatuz ulertzen da zer proiektu den edukiz eta formaz Uda batez Madrilen. Salbatore batekin konparatuz agertzen da nabarmen, non errotzen den autore bezala bere diferentzia, originaltasuna, pertsonalitatea.
|
Esate
baterako, biek ipini dute euskal herria kalbarioan sinbolizaturik: baina batek, bere jeinu artistikoaren arabera, kalbario hori drama, ekintza?
|
|
|
–
|
Esate
baterako. Xantik bare begiratu zion Ugarteri, amuari hozka egin gabe. Bekainak altxatu zituen berriro?.
|
|
|
–
|
Esate
baterako.
|
|
|
(?)
|
Esate
baterako, lau mediku gara gu eta laurak gaude erdi desagertuta. Eta zer balio du erdi desagertuta dagoen mediku batek?
|
|
|
Egoera arraroan topatutako hildakoez aparte, gainera, baziren bestelako gauzak ere.
|
Esate
baterako, bi, hiru edo lau astez desagertuta egondako pertsonak mota guztietako arazoekin itzultzen ziren; arazo fisikoak gehienak, baina bestelakoak ere bai:
|
|
|
Bestelako datu enpiriko zenbait ere bat dator teoria horrekin, era poetikoan.
|
Esate
baterako, ohartu naiz Danimarka aldean, ez soilik Kopenhagen, txanpon makinetan batez ere atsoak eta amona zaharrak dabiltzala, eta ia denek aldi berean zigarro purua erretzen dutela. Hirurogeita hamar laurogei urte inguruko amumak, Jokalaria ko Antonida Vasilievnaren antzekoak, txanoa jantzi, lepoko painelua sorbaldaren gainetik atzerantz bota, purua piztu eta fuego.
|
|
|
Larunbateko Mugalari n Iturraldek zioen legez, irakaskuntzak badu bere alde polita.
|
Esate
baterako, beti izaten dira gorabehera berriak.
|
|
|
|
Esate
baterako, hauxe: medikuak kamillan edo eskuohean belaunikarazi ninduen, ukondoetan apoiarazi eta ipurdia gorantz jarrarazi.
|
|
2010
|
|
|
Garbi dago Espainiako Gobernuak guztiz bete ezin zituen konpromisoak hitzartu zituela PSOEk Oslon.
|
Esate
baterako, PPrekin Estatu Ituna egiteko konpromisoa hartu zuen PSOEk, Madrilen aginte aldaketa egonez gero negoziazio prozesuak aurrera egin zezan bermatzeko. PPk zer jarrera izan zuen ikusita, ezinezkoa zen konpromiso hori betetzea.
|
|
|
Eta plano batean zehatz kokatzen badira, gero gela horren kokapena edo erabilera marraztu edo ondoriozta daiteke.
|
Esate
baterako: erromatarrek iltzezko sandaliak eramaten zituzten.
|
|
2011
|
|
|
Ez da arrisku txikia, gainera, egia baldin bada dena idatzita dagoela jada.
|
Esate
baterako: idazlea ez da Zuberoara etorri libururik gabe, jakina, eta Urrezko astoa rekin batera, Joxean Agirreren azken eleberria ere aldean ekarri du, harekin aspertzen denean honi ekiteko asmotan.
|
|
|
Orduan beste koadro batzuk ikusi genituen elkarrekin.
|
Esate
baterako, Willem De Koonin. Woman delakoa.
|
|
|
Nire ingelesa hain da eskasa, ahalmen gehiago ematen baitit mintzatzeko aditzeko baino, baina zerbait originalago esan nahi nioke.
|
Esate
baterako: oraingoxe hau baino beste abagune hoberik ez dut aspaldian izan.
|
|
|
Baina badira berezitasunak.
|
Esate
baterako, Carlosen eta Ireneren ametsak dira euskal literaturako pertsonaien artean kanpoko munduak eraginiko sentsazioak ametsetan sakonkien sartzen dituztenetakoak, sentsaziook ametsezko irudi arrakastaz bihurtzen dituztenak, hots, esnatu gabe.
|
|
|
Bestetik, bakardadean ere loratuko zaizkio ipuinak, erdi eldarnio erdi amets.
|
Esate
baterako, Carmenen etxetik atera eta poliziaren furgonetan beste espetxe bati buruz kulunka daramatelarik, begitanduko zaio Bizkaia bou zaharrean Alejo Bilbao komandantearekin Cerveraren kanoikadei aurre egiten dabilela: beren buruaz beste egitea erabakiko dute etsaiaren atzaparretan jausi barik, aurretik, hori bai, mezu politiko bat itsasoratuz, munduak jakin dezan gure aberriaren patu dohakabea?
|
|
|
festa hartu behar zuela gogoan, nola festa sortu, nola jende hura alaitu.
|
Esate
baterako, zergatik ez osatu poema umoretsuen bilduma bat. Bere ingelesezko koadernoan kopiaturiko poematxo bat gogoratu zitzaion, eta hura itzuli eta errezitatzen imajinatu zuen bere burua.
|
|
|
Badakit horrelako izualdi batek ematen dionean edozer egiteko gai dela.
|
Esate
baterako, trena hartu eta Lisboaraino joan. Eta goizean, nolabait, berera?
|
|
|
Nola frogatu gauzak, nola?
|
Esate
baterako, Katek bere aurrean keinu itsusi bat egitea. Ez zen posible minagatik egitea?
|
|
|
–Jatorrizko izaera nazionalaren idiosinkrasia kontuan hartu gabeko eredua da kolonizatuei inposatu zitzaien estatu mota Afrikan, Asian eta bestetan.
|
Esate
baterako, Indiako Errepublikak dituen hainbat eta hainbat arazo korapilatsu eta bideraezin, nazio anitzeko estatu izatetik datozkio? .
|
|
|
Besterik uste dute beste batzuek: ?
|
Esate
baterako, ukrainarren, quebectarren eta Indiako eta Pakistango hainbat talde nazionalen iritziz, nazio identitateari eutsiko bazaio, hizkuntzaren iraupena ezinbesteko baldintza da. Kasu horietan nazionalismoaren inperatibo behinena hizkuntzan baitatza?.
|
|
|
–Alor batzuetan aurrerapausoak oso argiak dira.
|
Esate
baterako, Bretainia osoan akordioak sinatu ditugu hainbat udalekin bide seinale elebidunak jartzeko. Roazhonen, gainera, kaleen izenak ere bi hizkuntzetan jartzeko konpromisoa hartu da, eta orain arte ez da horrelakorik egin?.
|
|
|
–(?) Nazioartean ez dago estatuak behartzeko mekanismo eraginkorrik.
|
Esate
baterako, ez dago gai horiek aztertuko eta jarraituko dituen nazioarteko epaitegirik. Ezin dugu inora joan gure eskubideak urratzen ari direla salatzera.
|
|
2012
|
|
|
Antzinaroko gizakiek, gu baino naturaren behalari hobeak, seguru asko, erreparatu zituzten piztia horiek, eta egunerokotasuneko pasadizoetan eta kondairetan aipatu.
|
Esate
baterako, faraoi bihotz gogorra zigortzeko Jehovak bidali zuen laugarren izurria euliena izan zen: ezpateuliena, ezparena.
|
|
|
Garai hartan Txinako fauna fantastikoaren gainean gehien zekiten gizonek bildutako istorioak dira liburu horretan idatziak, eta animalia askoren berri dator bertan.
|
Esate
baterako, argentinarrak esanda dakigu adiaka aritzen den xiao izeneko piztia gautarrak gizakiaren aurpegia duela, tximuaren gorputza eta zakurraren isatsa. Txinatarrek ez dute bereziki maite, agertzen den bakoitzean idorte izugarria ekartzen baitu, hua arraintxoak bezala.
|
|
|
|
Esate
baterako Mikel Urrutia eta Javi Bilbao.
|
|
|
Konbentzio batzuetan, gogortxo egin dakioke irakurleren bati.
|
Esate
baterako, tratamendu sistema (hika/ zuka) solas berean aldakorra, hori ere gorde nahi izan baita jatorrizkotik, aldeak alde. Klaudio erregearen «gu» maiestatikoa ere gorde dugu, eta berorikako tratamenduaz ere baliatu gara hala zegokionean.
|
|
|
Haien ideiak etengabe dabiltza lerro eta irudien inguruan.
|
Esate
baterako, emakume baten edo beste edozein animaliaren edertasuna goraipatu nahi badute, erronbo, zirkulu, paralelogramo, elipse eta beste termino geometriko batzuen bidez egiten dute, edota bestela, musikatik ateratako hitz teknikoz, hemen errepikatu beharrik ez daudenak. Erregearen sukaldean mota guztietako tresna matematiko eta musikalak ikusi nituen, zeinen irudiaren arabera ebakitzen dituzten Maiestatearen mahaira ateratako errekiak.
|
|
|
Paper hauek zenbait artistari ematen zaizkiola, oso trebeak direnak hitz, silaba eta letren esanahi misteriotsuak aurkitzen.
|
Esate
baterako, komunak Kontseilu Pribatua esan nahi duela deszifra lezakete; antzara aldrak senatua, zakur herrenak inbaditzailea, bakailao buruak [errege] a, izurriak armada iraunkorra, zapelatzak lehen ministroa, gotak apez nagusia, urkamendiak gobernuko ministroa, pixontziak handikien batzordea, galbaheak gorteko anderea, erratzak iraultza, satarteak kargu ofiziala, hondorik gabeko putzuak Altxorza...
|
|
|
Alegatuetan, oso arduratsu ihes egiten diote auziaren merituetan sartzeari; baina ozen, bortizki eta aspergarriro luzatzen dira axolarik ez duten inguruabar guztietan.
|
Esate
baterako, jadanik aipatua dugun kasuan, sekula ez dute jakin nahi izaten zer eskubide edo titulu duen aurkakoak nire behiari buruz, baina bai behia gorria ala beltza den, adar luze ala motzekoa, hura larrean erabiltzen nueneko zelaia biribila ala karratua den, etxean ala kanpoan eraisten zuten, zer nolako gaitzak dituen eta antzerako gauzak; gero, aurrekasuak kontsultatu, noizean behin auzia eten...
|
|
|
Baina horretaz gain, bizitzeko beharrezko eta komenigarri diren gauzak aberatsentzat eta batak bestearentzat eskuratuz mantentzen zirela gure arteko gehienak.
|
Esate
baterako, etxean behar bezala jantzita nagoenean, ehun bat artisauren lana daramadala gainean; etxea eraiki eta janzteko beste hainbesterena behar dela, eta bost aldiz gehiagorena emaztea apaintzeko.
|
|
|
Egia esateko, banuen nik zenbait eskrupulu horrelako okasioetan printzeek izaten duten banatze justiziaz.
|
Esate
baterako, ekaitzak pirata multzo bat eramaten du auskalo noraino, azkenean ontzi mutilak lehorra aurkitzen du masta gailurretik, eta hara joaten dira lapurtu eta ebastera; jende kaltegabea aurkitzen dute, harrera ona izaten dute, izen berria ematen diote herrialdeari, erregearen izenean haren jabe egiten dira ofizialki, pipiak jotako ohol edo harriren bat jarri oroigarri gisa, bertako bizpahiru d... Honela hasten da aginterri berri bat, jainkozko zuzenbide tituluz lortua.
|
|
|
Honela bada, morroi baten zentzugabekeria, ume baten hutsegitea, hankan ebakia egiten dien harria, etengabeko eguraldi txar eta nahasia eta antzerako gauzak adierazteko, bakoitzari yahoo epitetoa eransten diote.
|
Esate
baterako, hhnm yahoo, whnaholm yahoo, ynlhmnawihlma yahoo, eta gaizki asmaturiko etxea, ynholmhnmrohlnw yahoo.
|
|
2014
|
|
|
Izugarri disfrutatzen du ezkutuko erabakiak hartzen.
|
Esate
baterako, berak proposatu zuen antzezlanaren protagonista nagusia Ximonek interpretatu behar zuela. Eta adibidez, berak ekartzen ditu obran erabili beharreko abestiak.
|
|
|
–Frantziako Iraultzak nobleziaren eta kleroaren pribilegioak erauztean, herri xehearenak ere ezabatu zituen.
|
Esate
baterako, Nabarrakoak?.
|
|
|
Betiko pentsamendu ildotik jarraituz, lau Drama Filosofiko argitara ditu271, inoiz antzeztu ez direnak, betiko arrangura politikoekin, eta intentzio gehiagoz zalantza gabe talentua baino dramaturgiarako.
|
Esate
baterako, L. Abbesse de Jouarre n gaia hauxe da: Iraultzako tenorean, Jouarreko abadesa, Saint Florenteko markesaren arreba, kartzelan dago, eta D. Arcyrekin topo egiten du, horrek lehenago maite maite izan baitzuen, maitasun txit garbi platonikoz.
|
|
|
–
|
Esate
baterako?
|
|
2015
|
|
|
Baina alokatu ere alokatu zitezkeen ahotsak Stanislasen dendan.
|
Esate
baterako, haserretu da aita semearekin, baina ahotsa eskasegia du haserretzeko, finegia, motelegia; Stanislasen dendan haserretzeko ahots bat alokatu, semeari errieta egin eta arratsaldean itzuliko du, garbigailuan apur bat garbitu ondoren.
|
|
|
Aitzitik, ondo baino hobeto identifikatu nituen aspaldi zure ajeak, eta zerrenda luzatuz doa urteek aurrera egin ahala.
|
Esate
baterako:
|
|
|
Izan ere, kontzientzia eragozleak bakezaletasunarekin zerikusirik ez duen arrazoiren batengatik deklaratu daitezke objektore.
|
Esate
baterako, elitismo hutsez: eragozle klase honek ustez berezkoak zaizkion ezaugarri baliotsu eta bereziak erakuts ditzake bere objekzioa azaldu eta justifikatzeko orduan.
|
|
|
Hotelerako bidea epeltzeko, zerbait asmatzeari ekiten diot.
|
Esate
baterako:
|
|
|
Loiolako elkarrizketei buruz zehaztapen berri gutxi batzuk egin daitezke, protagonista batzuen testigantza berrien harira.
|
Esate
baterako, PSE EEko bi solaskideen artean Madrilekin hari zuzena zuenak, Rodolfo Aresek, dio bere alderdikide Jesus Egigurenek emandako bertsioa ez dela zuzena. Alegia:
|
|
|
hala erakusten digute fosilek eta, gero, antzinako gizon emakumeek kobazuloetan egindako marrazkiek.
|
Esate
baterako, Egipto bertako Gilf Al Kebir en edo Argeliako Tassili n: igerilari edo hipopotamoen irudiekin.
|
|
|
Irakurle moduan ere izaten dira gogoan gelditzen zaizkigun hasierak, eta, harago joanda, kultura oso baten jakintza komun bihurtzen direnak ere bai.
|
Esate
baterako, kultura espainolean hezi garen guzti guztiok ezagutzen dugu Cervantesen Kixote Mantxako haren hasiera: –En un lugar de la Mancha, de cuyo nombre no quiero acordarme...?.
|
|
|
Euskal literaturan ere, gure zenbatekoaren murritza eta kalitatearen eskasa nahi baino gehiagotan aurpegiratzen dizkiguten arren, baditugu adibide guztiz gogoangarriak.
|
Esate
baterako, den denoi ez balitz ere gehientsuenoi ezaguna egingo ahal zaizue gure klasikorik klasikoenaren hasiera: –Egun batez, konpainia on batean, euskaldunik baizen ez zen lekuan nengoela, ekarri zuen solasak, izan zen perpausa, ez zuela deusek ere hanbat kalte egiten arimako, eta ez gorputzeko ere, nola egitekoen geroko uzteak, egunetik egunera, bihartik biharrera luzatzeak?.
|
|
|
Liburuan zehaztasun ugari agertzen ziren, bai material eta eraikuntzei buruz, baita beste materialari buruz ere, urkatu beharrekoei buruzkoa, alegia.
|
Esate
baterako: urkamenduaren aurretik bere lepoa mozten saiatu den norbait balego, erorketarako bide laburragoa eman behar zaio halakoari, ordurako zauriak ondo sendatuak baditu ere, ez bailitzateke batere itxurosoa urkamendi batean zauriak berriz ireki eta ikusleen aurrean odolusten hastea.
|
|
|
Baina gauza bat da hitzaren itxura, eta beste bat hitzak har dezakeen sakontasuna, hitzaren esanahiaren trinkotasuna.
|
Esate
baterako, pentsa dezagun Txileko edo Argentinako hegoaldean fuegino bikote bat dugula, eta gehiegi pentsatzea litzateke, azken fueginoa 1974 urtean hil baitzen, eta desagertutako herria eta hizkuntza baitira fueginoenak, elkarri begira, mamihlapinatapei hitzarekin defini genezakeen egoeran, hau da, elkarri begira, bietako batek besteari biek egin nahi luketen baina egiteko ausardiarik ez duten zerbait besteak eskainiko ote duen desiratuz?.
|
|
|
Gehienak nahiko ondo portatzen dira, hala ere, eta ez didate buruko min handiegirik eman, nahiz eta jende berezia ere badagoen.
|
Esate
baterako, badira nire taldean bi neskato, gosaltzerakoan beste guztiek jaten dutena jan beharrean gosaria etxetik ekarri dutenak: Amerikako pelikuletan ikusten diren zereal horietakoak, artoa edo ez dakit nik zer den, kaja handi batetik katilura bota eta esne pixka batekin nahastuta jaten dutena.
|
|
|
Protesi horiek gure gogamentegiari ematen diote forma eta edukia.
|
Esate
baterako, arkatza eta papera erabil ditzakegu zenbaki handien biderkaketak egiteko. Urrats sinpleetan egiten ditugu eragiketak, patroi sinpleei jarraitzen diegu.
|
|
|
Horixe nahi dute azpimarratu.
|
Esate
baterako, esaten digute, ordenagailu batek eduki eratorria du, eta eduki hori ordenagailua diseinatu duen gogamenaren edo garunaren, edo garunen, atzetik dator.
|
|
|
atxikitzea.
|
Esate
baterako, kreatura batzuetan posible da euren neuronen egitura osoa, edo zati bat gutxienez, berdin funtzionatuko duen siliziozko egitura batez ordezkatzea.
|
|
|
Baina segurtasunaren eta kontrolaren arteko muga ozta ozta existitzen da gehienetan.
|
Esate
baterako, Erresuma Batuan, zaintze genetikoaren politika dela eta, dagoeneko berrogei mila adingabeen datu genetikoak bildu dituzte profil genetikoen bankuan inolako justifikaziorik gabe.126
|
|
|
Haatik, ekintza teknologikoen ondorio ez gardenak ezin ditugu ahaztu.
|
Esate
baterako, bankuan eragiketak egiterakoan, txartel arrunten ordez gure gorputzean barneraturiko detektore sistema txertatuak erabiliko bagenitu, sistema horiei nolabaiteko segurtasun sistemaren bat gehitu genieke, edozein sistema baita zaurkorra. Gertatu dira kasu bereziak.
|
|
|
Egoera horrek soilik eraldaketa ekonomikoa eta estetikoa dakar, ez bestelakorik.
|
Esate
baterako, gure arbasoentzat «naturala» zena zen norma, aurpegi asimetriko edo bular txikiek dirurik ez zutelako ematen, eta naturaltasun hori gauza arrunta zen. Ez ona ez txarra.
|
|
|
Horrek ez du garunaren, edo gogamenaren, arazo oro konponduko, jakina, baina beste gauza askotarako baliagarria izango da.
|
Esate
baterako, kontzientziaren auzia ezabatzeko egokia litzateke.
|
|
|
Telegarraioaren nozioa hor dago, adibidez.
|
Esate
baterako, Norbert Wiener zibernetistak hori posible dela uste zuen.35 Eta Wiener izen errespetatua eta ospe onekoa da. Bigarren oharra:
|
|
|
Ohituta nengoen, ordea, egin behar nituenen kontrakoak egiten gehienetan.
|
Esate
baterako, gaztetandik nahi izan dut injineru izan, zubiak eta errepideak egitea gustatuko litzaidake niri. Amak familian sendagile bat nahi zuela eta, hemen nago orain ginekologo bihurturik.
|
|
|
|
Esate
baterako, erabat hunkiturik geratu nintzen Louisek Notre Dameko zoko batera eraman ninduenean. Ohituta nengoen ni elizatzarra turista begiekin ikustera, Ritarekin ere izana nintzen han urte batzuk lehenago, baina ez nuen sekula uste izango, niretzat postal hutsa baizik ez zena, benetako babesleku izan zitekeenik inorentzat.
|
|
|
Horrexegatik alde egiten du hemendik Madril aldera hainbeste frakasatu usainekok, eta horrexegatik beragatik omen dugu bilbotarrok munduan zehar ibiltzeko hain grina neurrigabea, bertotik ihes egiteko premia larriaren ondorioa baino ez dena.
|
Esate
baterako, dagoeneko guztiok dakigu, besteak beste, eta inor gutxiesteko asmorik gabe. Lopez de Arriortuaren automobil prototipo egingaitza Gran Via zinema zaharrean gordetzen dutela, eta Gortariren zaplazteko biografikoa, berriz, zazpi kale goragoko duplex abandonatu batean.
|
|
|
Negozioak egiten ditut, bizitzeko lain ematen didaten gauzatxoak.
|
Esate
baterako, arrautzak 15 pesotan (50 zentimo euro inguru) erosi eta 45etan saltzen ditut (euro bat eta erdi inguru). Horrelakoak askotan egiten ditut, milaka kubatarren moduan.
|