|
2000
|
|
|
Gure emaitzak Sofres A.M. (1999) bezalakoarekin konparatuz gero, alderik handienak generoensailkapenarekin lotuta daudela pentsa daiteke.
|
Esate
baterako, guk Haur/ Gazteentzako programazioagenero modura definitu ditugun arren, Sofres ek Fikzioan sailkatzen ditu marrazki bizidunak, gazteentzakotelesailak eta antzekoak. Hala ere, badira Albistegiak, Dokumentalak/ Kulturalak eta Magazinak bezalakogeneroak, zeinetan nabaria den bi ikerketen arteko aldea; horietan, nola ez, laginaren estazionalitatea (udaberria versus urte osoa) eta programa askotan aurki daitekeen eduki anitzaren aurrean erabilitakokodeketa desberdina izan daitezke desberdintasunen oinarrian.
|
|
|
Gaur egun gutxiengo egoeran dauden herrien, arazoak?, ezagutzen ditugun moduan, jatorri berrikoak dira historikoki.
|
Esate
baterako, Durkheim ek (1925) nazio estatubatek bere barnean bizi ziren komunitate eta herrialdeen leialtasunak erakartzekobete behar ziren ezaugarriak azpimarratu zituen. –Arazo?
|
|
|
Lehen Mundu Gerraren osteak herri europarren autodeterminazioa eta nazionalitateen arazoa agerraraztea ere ekarri zuen.
|
Esate
baterako, HansburgotarrenInperioaren desagerpenarekin, Europako erdiguneko mapa osoa aldatu zen, nazio estatu berrien agerpena ekarriz. Hala ere, gutxiengo egoeran zeuden herrien arazoaskok bere hartan jarraitu zuten, horietariko batzuk Bigarren Mundu Gerrarensorrera aitzakia eta beste batzuk gerra horren biktima izan zirelarik.
|
|
|
Gainera, mundu mailan, era batera edo bestera kulturkidetzarekin lotuta daudengatazkak, uste dugun baino maizagoak dira; eta askotan, suntsikorrak (Brogan1990).
|
Esate
baterako, II. Mundu Gerratik gatazka etniko garrantzitsua jasan izanduten herriak, munduan daudenetariko erdiak dira. Era berean, ordutik hona gertatu diren gerretan hildakoen %80 estatuen barneko gatazketan gertatu dira (Russett& Starr 1989).
|
|
|
Era honetan, gutxiengo egoeran dagoen taldearen eta estatuarenarteko erlazioak gatazka maila desberdinetakoak izan daitezke, eredu desberdineneta erlazio kategoria prototipikoen taldeen arteko erlazio banaketa desberdinen arabera.
|
Esate
baterako, gutxiengo egoeran dagoen taldearen eta estatuaren artekomugak berberak direnean, elkarren arteko gatazka minimora hel daiteke, elkarrenarteko interes komuna dagoelako, estatuaren interdependentzia eta subiranotasunadirela eta. Estatua beste talde etnikoz maneiatuta dagoenean, edo gutxiengo egoeran dagoen taldea estatu desberdinetan barreiatuta dagoenean, aldiz, gatazka aukera handiagoa izango da.
|
|
|
Taldeenuste sistema partekatuak desberdinak izango dira, hortaz, elkarren artean mantentzen dituzten kokapenen arabera.
|
Esate
baterako, Irudikapen Sozialen alorreanMoscovici (1961) konturatu zenez, Irudikapen Sozial desberdinak talde desberdinetan ainguratzen dira, kokapen politiko, erlijioso eta bestelakoen arabera. Era berean, aurriritzi eta estereotipoen funtzioen inguruko ikasketek (Snyder & Miene1994) norabide bereko agerikotasuna ekartzen dute.
|
|
|
Nahiko landuta dago, dagoeneko, nola uler daitezkeenkognizioa eta ezagutza; hala ere, egunean oraindik eztabaidagarri dira zenbaitalderdi: adibidez, kognizioaren sorrera bakarra/ anitza, teoria eta eredu bakarrak/ anitzak, mota bereziak, garapena, etab.
|
Esate
baterako, psikologia sozialarenbarruan, eta horregatik kognizio soziala izeneko gaiaren barruan, ondoko teoriahauek behintzat bereizten eta lantzen dira: 1). Konduktismo erradikala?
|
|
|
Hori dela eta, alofonoen inbentarioa ia fonemen inbentario hutsa da; alofonoakbakarrik hartuko dira kontuan, datu basearen inplementazio zehatzak behar duenkasuetan.
|
Esate
baterako,/ n/ fonemaren kasua berriro hartuta, belare gisa egitendenean, belarizatze honek soinuaren iraupen osoa hartzen duela kontuan hartuta, alofono belarea eduki da, zeren bereizi baititugu/ bokal n belarea/ eta/ bokal n ez belarea/. Aitzitik, belarearen eraginak soinuaren bigarren aldea bainohartzen ez duela erabakitzen badugu,/ n/ alofono bakar bat nahikoa izango da.
|
|
|
Etiketak intonazio egitura bat edo beste konfiguratzenduten testu ezaugarriak dira.
|
Esate
baterako, intuizioz uste dugu pultsuen egonguneakerlazionatuta daudela azentu unitatearen barruan azentudun silabak daukan egongunearekin. Era berean, pultsuen altuera erlazionatuta egongo da esaldian sintagmakdaukan egongunearekin, eta baita fokoaren egongunearekin ere.
|
|
|
hori egia da fonema baten alofonoa beste fonemabatenarekin berdintzen den arte.
|
Esate
baterako, euskaraz, ura eta urraesanahien ahoskerak berdindu egiten dira mugagabean esaten baditugu, alegia rr eta r horiek, biak lehenengoaren antzera esaten dira. Hori da neutralizazioa, baina neutralizazioa ez da arazoa hiztunarentzat (berak hotsen atzeandauden intentzioak, fonemak, entzuten baititu, Imanol-ek, idealizazio?
|
|
|
Ondorioz: gauzatu ahal izatekotan, nahiak errealitateren batekin behar du harremanetan jarri.Gurariak eta nahiak emana zaigun errealitate presentea zulatu eta deuseztatu egitendute ezinbestean.
|
Esate
baterako: edan gura dut, uraren ausentzia dagoelako niregorputzean; baina egarri hori ez du edozein ausentziak eragiten, ezta ausentziaren ideiahutsak ere, baizik uraren ez besteren ausentziak:
|
|
|
Izan ere, edozein gauza bakarturik azaltzen dugularik, unibertsoaren gainerakogauzen abstrakzioa egiten dugu.
|
Esate
baterako,, kaiola hau, nahiz, errusinol hau, diogunean, munduan beste ezer ez balego bezala mintzo gara.
|
|
|
Esentzia enpirikoki existitzen den izaki batean gauzatuta dagoen bitartean, esentziahori, eta aipaturiko izakia, bizirik daude.
|
Esate
baterako, errusinol ideia, izaki zehatzbatean gauzatzen den heinean, bizirik dago: errusinol erreala da, jan eta edan eta heganegiten duen errusinol biziduna.
|
|
|
Egia esan, ezin da arau finkorik eman arnasa egiteko modu onena zein den erabakitzeko; pertsona bakoitzak berea dauka.
|
Esate
baterako, andrazkoek gehiago garatu dute bularreko arnasketa. Irratian, kirol emanaldietan edo hondamendiak jazotzen direnean, kontrolaezinezkoak dira zirrarak.
|
|
|
38 Hemen historiaren adibidea erabili badugu ere, curriculumaren barruan aurki daitezkeen beste ikas arloekin ere gauza bera egin genezake.
|
Esate
baterako, geografiarekin: ez da batere zaila lurraldeari ematen zaion garrantzi politikoa ikustea, hau zuzenean talde edota komunitate identitatearekin, nortasunarekin, lotzen delarik.
|
|
|
|
Esate
baterako, ikus lege honek bere 9 artikuluan ikuskaritzari buruz dioena: Loi Organique du 30 octobre 1886 sur l' Instruction primaire, in CHEVALLIER, P.; GROSPERRIN, B.:
|
|
2001
|
|
|
Beno, batez ere gurasoekerabiltzen dute umeak ohera bidaltzeko.
|
Esate
baterako, oso berandu denean, eta umeek pelikula bat ikusten gelditu nahi dutenean gurasoek esatea: –Ea ba.Gure aldetik bihar arte izango da, e??.
|
|
|
Gehienetan familia artean erabiltzen da eta horrela erabiltzen da, ez?
|
Esate
baterako, umeak telebista ikusten daude gauean eta gurasoek...............................
|
|
|
Izan ere, hauetariko bakoitzak bestesailkapen bat du; alde batetik, diskurtsoen kokapen ziklikoa errazteko eta, bestetik, zehaztapen maila handitzeko.
|
Esate
baterako,, berria, motako diskurtso orokorrakhonako sailkapen hau du:
|
|
|
Jakina, aztarnategi hau bisigodoa ez izateak arazo historiko interesgarriaksortzen ditu.
|
Esate
baterako, dokumentuen arabera badakigu Leovigildo kVictoriacum hiria fundatu zuela (ustez, Vitoria, Vitoriano, hau da, Aldaietatik hurbil) baskoien lurraldean. Aldaieta koa finkamentu egonkorra zela kontuan hartuz, ez bisigodoa, eta sendo armaturiko jendea zela pentsatuz, zalantzan jarri beharkolitzateke fundazioaren kokapena (ez fundazioa bera).
|
|
|
Oso kuriosoa da nobela modernoaren ibilbide horren zilegitasunaz eta atzeraezintasunaz teorizatu eta, areago, aldarrikatu duten zenbait ahots kualifikatureniritzi kontraesankorrak konstatatzea.
|
Esate
baterako, Txuma Lasagabasterrekgurean euskal nobelaren errepresentazio gaitasunaz agertu dituen zalantzak, hauda, gure errealitatea irudikatzeko orduan euskal nobelagintzak betetako zereginaz: «Parece como si los narradores tuvieran miedo a enfrentarse con la realidad historico social». Izan ere, esperimentazio formal eta teknikoak beste hizkuntzetako nobelagintzarekin homologatu bai, baina euskal nobelagintzak bizi dugun gizartearenahalegin eta nekea, idealak eta porrotak islatzen al ditu?
|
|
|
|
Esate
baterako, bizi ditugun garai hauen ezaugarri nagusietakoa honakohauxe da: kultura jasoaren eta komertzialagoaren berdintzea.
|
|
|
|
Esate
baterako, Saizarbitoriaren Bihotz bi nobelari arreta apur bat eskaintzeaaski da berehala konturatzeko,, postmoderno, bezalako kategoria batek bazterraknahasteko baino ez ligukeela balio izango.
|
|
|
Batzuetan, amaierak zorrotzakdira, ezustean harrapatzen zaituztenak.
|
Esate
baterako. Menage a trois, deritzonean.Azken honi dagokionez, interesgarria da. Mari Errauskin?
|
|
|
Datu demolinguistiko eta soziografikoaktaldearteko marko batean hizkuntz taldeek duten bizitasun erlatiboa ahalik etaobjektiboen ezagutzeko erabil daitezke.
|
Esate
baterako, hizkuntz talde bat ahulaizan daiteke aldagai demografikoetan, baina indartsua laguntza instituzionalari etaestatusari dagokienez. Kasu horretan esan daiteke, orokorrean, estatus altua duentalde gutxitu dominatzaile horrek erdi mailako bizitasuna duela bizitasunaren faktore guztietan (demografia, estatusa, laguntza instituzionala), ahula izaterapasatzen den beste hizkuntz talde gutxituarekin konparatuz.
|
|
|
Badirudi arrazoi mota ekonomikoa edo oso zehatza eta pragmatikoa ez bada, besterik gabe integratzaile modura sailkatzeko joera dagoela.
|
Esate
baterako,, etxetik kanpo egoteko aukera, arrazoi mota Spolsky k (1969) arrazoi integratzailetzat jotzen zuen.
|
|
|
Aipatu denez, kromatografiak erabat aldatu eta irauli du analisi kimikoen arloa.
|
Esate
baterako, arlo honetan 50.000 mila artikulu zientifiko argitaratu dira, eta kontuan hartu behar genuke ezen gas kromatografiaren eta masa espektroskopiaren erabilera bateratua 1957tik aurrera burutu dela.
|
|
|
Nolanahi den, zenbait galdera egin daitezke horren inguruan.
|
Esate
baterako: Konposatu organikoen egitura kimiko bakoitzari usain propioa dagokionez, konposatu organikoek sorturiko usainak talde funtzionalaren arabera sailka ote daitezke?
|
|
|
konformazioaren zurruntasunarekin erlazionatuta dagoela proposatzen duen hipotesia egin du, bide horretatik elkarrekintza barne molekular egongorrak areagotu baitaitezke, batez ere pisu molekular handiko konposatuetan.
|
Esate
baterako, diluzio altuetan, pisu molekular handiko zetonen usain bereizgarria agertzen da.
|
|
|
Isomeria optikoak usainaren gainean izan ahal duen eraginaz gutxi dakigu, eta iritzi kontrajarriak agertzen dira bibliografian.
|
Esate
baterako, cc ionona zenbait aldiz aztertu da, baina lortutako iritziak ez dira beti berdinak izan. Ikertzaile talde batek dio(+) eta() isomeroen usainak diferenteak direla; beste batek, berriz, ez direla diferenteak, nahiz enantiomeroen usaina nahaste errazemikoaren usaina baino %10 baxuago izan.
|
|
|
Gaur egun, goi mailako ikasketa bereziak burutu daitezke ikastetxe egokietan, perfumegintzan oso historia luzea eta aberatsa duen herri batean.
|
Esate
baterako, Frantzian badaude hainbat aukera, hala nola Institut Superieur International du Parfum, de la Cosmetique et de l. Aroma
|
|
|
Oso entrenamendu bitxia omen da usaimenarena.
|
Esate
baterako, batzuetan, hiru laginen artean usain bera duten bi bereizi behar dituzte. Beste batzuetan, perfumearen familia eta ezaugarriak adierazi behar dira.
|
|
|
Oinarri biologiko batzuk hipotesi horren alde egon arren, kritika asko pairatu behar izan ditu.
|
Esate
baterako, azido hidrozianikoaren almendra usaina teoriarekin ez dator bat, zeren bere egitura kimikoa usain berdina daukaten beste konposatu batzuekin oso desberdina baita (bentzaldehidoa).
|
|
|
Sagarra perfumegintzan baino gehiago edarietan erabiltzen da.
|
Esate
baterako, sagardoa egiteko. Hiru mila sagar mota desberdin baino gehiago omen daude, besteak beste usainaz bereiz daitezkeenak.
|
|
|
|
Esate
baterako, Grasse herrian Joseph Mul ek dauzkan 5 hektareetan lortzen duen arrosa esentzia absolutuaren kilo bakoitzeko 1,2 miloi pezeta eskuratzen du erraz. Marokoko kilo bat arrosa esentzia, ostera, 195.000 pezetatan dabil.
|
|
|
Gure errealitatean deskribatzen diren bost sentimenen artean, (ukimena, ikusmena, dastamena, usaimena eta entzumena) segur aski usaimena da gutxien ikertu eta sistematizatu dena.
|
Esate
baterako, ikusmenari dagokionez, koloreak arte modura daude garatuta: oinarrizko kolore batzuetan deskonposatuta, kolore bakoitzari uhin luzera bat dagokio eta, beraz, energia jakina.
|
|
|
Dena dela, azken urteetan gure lurretik guztiz interesgarriak diren Erakustaldi Ibiltari batzuk pasatu dira, usaina, usaimena eta esentzia olio naturalek emandako notak identifikatu eta memorizatu ahal izateko.
|
Esate
baterako, 1995eko abuztuaren 31tik irailaren 20ra arte Donostiako San Telmo Museoan antolaturiko. Usain hartu. Esentzia eta usain naturalak?, edo 2001eko abenduaren 13tik 2002ko urtarrilaren 6ra arte Amurrion antolaturiko. Por Narices?
|
|
|
Alkimista arabiarrek distilazio teknika erabiltzen zuten.
|
Esate
baterako, Avizena fisikariak esentzia olioak lortzen zituen baporean egindako distilazio baten bidez.
|
|
|
Segur asko, Urrezko Aroa izan daiteke garai hori.
|
Esate
baterako, 1896 urtean. Le parfum ideal, agertu zen, lehengai naturalak eta sintetikoak bateratuta.
|
|
|
Horregatik solidoek, beirak esate baterako, ez dute usainik, nahiz, arau guztietan bezala, salbuespenik egon.
|
Esate
baterako, alkanforra, zeinak armarioetan usain alkanforduna sortzen duen.
|
|
2002
|
|
|
Horretan, aipagarriak dira ekarpen desberdinak.
|
Esate
baterako, Rostow3 egilearen hazkundearen etapen teoria da ezagunena. Horren arabera, garapen ekonomikoak aurreraegin ahala, lehen sektoretik industriarako urratsa nagusitu zen, eta, ondoren, industriaren gainetik hirugarren sektorea.
|
|
|
Bestalde, sarritan, politika aktiboak eraginkorrak diren ala ez neurtzea ez daerraza.
|
Esate
baterako, enplegu zerbitzuetara bideratutako gastuek gastu aktiboakizateko, langabeak birkokatzeko helburua eraginkortasunez bete behar dute; edotrebakuntzara bideratutako gastuek enplegu sorreran eragina izateko, ikasketaegokiak eskaini behar dira eta ikasle egokiei zuzendu.
|
|
|
Euskarazko eskaintza handitu ez eze, txikitu ere egin da hainbat araudirenaplikazioaren ondorioz.
|
Esate
baterako, ikasgaiak indarrean jartzeko behar dengutxieneko ikasle kopuru berbera ezarriz gaztelaniako taldean eta euskaldunean46.Unibertsitatean matrikulaturik zeuden 10.000 ikasleetatik ia 600 izan ziren1997/ 98 ikasturtean euskarazko irakasgaiak aukeratu zituztenak, %6 alegia, nahizeta ikasle euskaldunen kopurua %14ra iritsi. Irakasle euskaldunen kopurua 49raigo zen, %7ra hain zuzen.
|
|
|
Horren ordez, EuskalHerriko unibertsitateetan dagoen egoera aztertzea erabaki dugu, eta unibertsitatehorietan erdarek duten egoerarekin alderatzea, nahiz eta jakin metodo horrekikuspuntu partziala baino ez digula eskainiko.
|
Esate
baterako, gure metodoarekinEuskal Herriko unibertsitateetan ikutzen ez diren gaietan ez dugu gabeziarikikusiko, edo euskararen presentzia gaztelaniazkoaren adinakoa izatearekinkonformatuko gara, nahiz eta agian hori Bretainia Handian ingelesez egindaitekeenaren zati txiki bat besterik ez izan. Eragozpen horiek begi bistakoak dira, baina, esan bezala, mundu osoko unibertsitateen balorazioa egitera ausartzen ezgarenez, Euskal Herriko egoerara mugatuko gara hein handi batean.
|
|
|
Noski, horrek ez du esan nahi zientziaren dibulgazioa ere ingelesezegin behar denik, dibulgazioan bezeroen eskakizunak beste bide batetik joanbaitaitezke.
|
Esate
baterako, Euskal Herrian euskarazko hitzaldi, artikulu, mahai inguru eta abarren eskaera handia dago, baina ia beti maila dibulgatibo batean.
|
|
|
Beste zenbait puntutan ere aldatzen ari da ikerketa.
|
Esate
baterako, dueladozena bat urte, maiz gaztelaniaz egindako ikerketak euskarazko tesi edo tesinamodura aurkezten ziren. Orduan ikertzaileek euskaraz ere gai horri buruzko goi mailako testuak idaztea posible zela frogatu nahi izaten zuten.
|
|
|
1999ko maiatzaren 7an, Euskararen Erabileraren Normalizaziorako II.Plangintzaren iradokizunak eztabaidatu eta landu ziren egun horretan.
|
Esate
baterako, «normalkuntzaren prozesuak ez du oinarri zuzena eta ezin daoinarritu subjetibitatean,, eroso sentitu, objetibotasunean baizik:
|
|
|
Dena den, argi gerabedi taula horretan adierazitako batez bestekoek ez dutela zerikusirik irakasle bakoitzaren irakas zamarekin (ordu edo kredituekin).
|
Esate
baterako, irakasgai batzuetan talde bat baino gehiago daudelako gaztelaniaz, edo batzuetan irakasle elebidunek gaztelaniazko taldeetan ere lan egiten dutelako.
|
|
|
Oro har, adin taldea zenbat eta gazteagoa izan, aldaketa hainbat eta handiagoaizan da.
|
Esate
baterako, 1981ean adin talderik euskaldunena 85 urtetik gorakolagunen artean zegoen; hamabost urte beranduago, berriz, 5 eta 9 urte bitarteandago. Izan ere, 1981 eta 1996 urteen bitartean, 5 eta 9 urte bitarteko adin taldeakizan du euskaldunen portzentajearen hazkunderik handiena (37,4 puntu).
|
|
|
kontzeptuak erebai.
|
Esate
baterako, jabetza indibidualaren nagusitasuna asmakizun berriada; antropologoek bestelako jabetzak aurkitu dituzte kapitalismoa garatu ezduten gizarteetan.
|
|
|
Aldaketa horien aurrean erantzun asko izan ziren.
|
Esate
baterako, matxinadakpobrezian ez jausteko elkartasunean oinarritutako saio modura azter daitezke. Ekimen horiek 1766an iritsi ziren gorenera.
|
|
|
Erabilitako adibideak eta zenbakiak ez dira maiz egokiakizango, Euskal Herria buruan baldin badugu.
|
Esate
baterako, Geremek ek hirierraldoietan kokatzen ditu baztertu eta txiro ugari. Hala eta guztiz ere, arestianaipatu dugun moduan, txirotasuna ikertzeko tenorean, haren eskema eta galderakgure ondoan eduki ditugu beti.
|
|
|
Zergatik ez jarri, ordea, jaiotze agiri horretan data zaharragorik?
|
Esate
baterako: Kristauen Gurutzadetan, Egiptoko Inperioan edo Gizateriaren migrazio garai zaharragoetan.
|
|
|
go bernuek lagundu izan baitiete behin baino gehiagotan enpresa kulturalei edukien, hizkuntzen eta ideologien zabalkuntzan.
|
Esate
baterako, Estatu Batuetako NBC telebista kateak bertako Defentsa Departamentuarekin zituen harreman kontraktualak, katearen hedapena nazioartera zabaltzeko. Kontratu horien arabera, NBC kateak enpresaren jardueretarako infraegitura bermatzen zuen atzerrian; euren aldetik, militarrek aukera paregabea zeukaten edukietan beren interes estrategikoak ezartzeko.
|
|
|
Adibidez, veneziera, zeina Ipar Italiako eremu txikiko hizkuntzen artekoa baita, eta oso izakera lokalista baitu.
|
Esate
baterako, oïl eta oc hizkuntzen auzokoa den frankoprobentzala (Lyon, Savoia eta Daufinatuan hitz egiten dena). Normalean, hizkuntza horiek ez dute inoiz ezagutu estandarizazio prozesu arrakastatsurik, ezta onarpen ofizialik ere, mundu modernoan.
|
|
|
Estatu Batuetako hedabideek, 18 hilabetetan zehar, sarritan aipatu zuten hilketa, Poloniako agintariak irainduz, bertako sistema politikoa kritikatuz eta oposizioaren aldeko jarrera argia erakutsiz.
|
Esate
baterako, New York Times egunkariak urtebetean 78 artikulu idatzi zituen hilketa politiko horretaz, haietako 10 lehen orrialdean, eta beste 3 editorialak izan ziren. TIME aldizkariak 16 artikulu argitaratu zituen.
|
|
|
Ildo horretatik begiraturik, igorlearen ekoizpen eta hartzailearen interpretazio eredua ez dira beti bat izaten.
|
Esate
baterako, kontsidera ditzagun Rwandako gertakariak 1994 urtean. Irudiak ikusita, hartzaileren batek pentsa zezakeen, eta halaxe pentsatuko zuten batek baino gehiagok:
|
|
|
Komunikazioa ez da zerbait deskribatzea, zerbait kontatzea bakarrik; ezpada, ekintza bat burutzea, ekintza bat betetzea.
|
Esate
baterako, hitz egitea, gizarte ekintza bat da, botere ekintza bat, non gizakiek eurek ezartzen eta berriztatzen baitituzte batzuek besteekin dituzten harremanak eta harreman horien hierarkizazioak.
|
|
|
Neurri horren bitartez, gobernuek eta administrazioek argitalpenen zabalkundea oztopatu dute behin baino gehiagotan.
|
Esate
baterako, 66ko prentsa lege espainiarrak egunkari eta aldizkarien kopiak Informazio Ministerioan edo horren lurralde ordezkaritzetan uztea eskatzen zuen publikoari zabaldu baino ordu erdi lehenago.
|
|
|
|
Esate
baterako, frankismo garaiko Espainian, Informazio Ministerioak kapitalaren laurdena bere eskuetan uztea eskatu zien hedabide espainiarrei.
|
|
|
Gorputz edo atal mugimenduak, zeintzuek berehalako itzulpena baitute hizkuntza mintzatuan.
|
Esate
baterako, atzamarra aho aurrean jartzea, isiltzeko eskatuz; edo esku irekia belarriaren atzean jartzea, ondo entzuten ez dela adierazteko...
|
|
|
Hori bai, pertzeptzioa gidatua da, zeren ohiturak gidatzen baikaitu; eta, ezin ukatu, hori oso erreflexu kulturala da.
|
Esate
baterako, euskaraz elurra zuria eta hotza da; izan ere, elurrak Euskal Herrian ez du-eta hainbesteko presentziak, ezta garrantziak ere gehiago zehaztua izateko. Beste kulturetan, ostera, logika handikoa da elurra gehiago behatzea eta gehiago zehaztea:
|
|
|
–1 informazio iturria:
|
Esate
baterako, ordenagailu sare batean, aginduak ematen dituen aparatu nagusia.
|
|
|
Telebista etxean ikusten da batez ere, eta eguneroko bizimoduaren jarduna eta erritmoak markatzeko balio dezake.
|
Esate
baterako, albisteek eguneko errutinak azpimarratzen dituzte: normalean, eguna zatitzen dute, lana eta aisia markatzen dituzte.
|
|
|
|
Esate
baterako, horra hor moda, goi jostunen arte jolas bihurturik. Elite sortzailearen azalpena behar dugu modelo anorexikoek erakusten dituzten jantzien dotoretasuna ulertzeko.
|
|
|
objektu batzuek adierazi bakarrera garamatzatenean.
|
Esate
baterako, teatro lan batean, egoera lasaia adierazteko, etxean ikusten dugu protagonista, lanpara baten azpian irakurtzen, larruzko besaulkian eserita, txakurra oinetan duela sutondoan...; britainiartasun biktorianoa adierazteko, mantsio koloniala, jantzi zuri freskoak, bibotedun gizona, saloian itsasontzien erreprodukzioak, zaldien koadroak, te kikara...
|
|
|
Objektuak ezkutatzea da gerra garaian erabilten den teknika.
|
Esate
baterako: arma kokapenak desagerraraztea, armak eta soldaduak kamuflaiaren azpian gordetzen dira?.
|
|
|
|
Esate
baterako, Goebels herrena zen (osteomelitisa zela eta); baina arazoa ezkutatzeko eta bidenabar edertzeko, inork ezer galdetu aurretik, bere ezintasun hori Ruhr lurraldean frantsesekin izandako borrokaldietan hartutako zaurien ordain zela hedatu zen; asmakuntza ederra: gaixoa heroi bilakatu da.
|
|
2003
|
|
|
Gure ustez, egoera hori aldatu beharra dago, erantzukizun mugagabea ezarriz, horrela, gauzakasko hobetuko lirateke.
|
Esate
baterako, Erikaren kasuan, kostu guztiak mila milioieurokoak izan ziren eta kostu horiek barne ez da kontuan hartzen boluntarioenlana.
|
|
|
Une honetan, iritzi publikoa botere garrantzitsu bihurtu da eta alderdi sozialdemokraten aurretik doa.
|
Esate
baterako, agian PSOE krisi terminal batean dago. Ezbakarrik epe luzera PPri begira, ez da nahikoa daukagun egoera gestionatzea baiziketa beste eskenatoki politiko bat sortzea, eta horretarako nik ez dut ikusten PSOEgai denik horrelako desafioak gainditzeko.
|
|
|
Eta azken batean, elikadura munduko problema nagusiena da.
|
Esate
baterako, Iraken gerraren ostean arduradun moduan elikadura aditu bat jarri dute, multinazionalen ordezkari bat. Energia eta lehengaiak ere giltza dira.
|
|
|
Errektoreak, ordea, ez zuen argitzen nortzuk ziren horiek, euskarazko irakasleak edota klaseak euskaraz emango zituztenak69 Bestalde, euskararen erabilera zuzenean oinarrizko irakaskuntzara eta euskal kulturaren eremura murrizten zuten zenbait azterketak.
|
Esate
baterako, 1978an, SIADECOk txosten bat idatzi zuen Gipuzkoako Aldundiaren eskariz, unibertsitateko heziketak gizarte beharrei nola erantzuten zien zehazteko. Lanak 2000 urtera arteko bilakaera aztertu zuen eta elebitasunaren eragina ere jorratu zuen.
|
|
|
Ez zen arazo berezirik egon baimena eskuratzeko; baina hauteskundeak egin zirela, eta garai berriak zirela azpimarratzen dutenei, orduko agintariek eskatutako zehaztasunak eta ezarritako kontrola gogoratu behar zaie.
|
Esate
baterako, baimena eskatzean, Euskaltzaindiaren babesa aur kezteaz gain, beste hau agintzen zen:
|
|
|
Ezker Abertzaleko kide askok Udako Euskal Unibertsitatea buruan izan arren eta Euskal Unibertsitatearen proiektua finkatzeko oinarriak zehaztea UEUri zegokiola pentsatu arren, eta UEUk bere jarduerarekin aldarrikapen horren erreferentzia izan behar zuela pentsatzen bazuten ere, ez zen islatu, zuzenean, UEUren agirietan esandakoa.
|
Esate
baterako, 1976ko urte amaieran KASek plazaratutako euskararen inguruko agirian, nahiz eta helburua «Euskal Herriaren Berreuskalduntzea (izan), honetarako Euskal Herri osoan Hizkuntza Nazional bakarra euskara ezarriz», ele bitasunaren aldeko deia egin zen, «Euskarari lehentasunezko sarbide progresiboa emanen dion politika baten» oinarri moduan30 Horretarako «Erdarekin batera euskararen ofizia... Irakaskuntzari zegokionez, ondoko puntuak zehaztu zituzten:
|
|
2004
|
|
|
|
Esate
baterako: beste lankideekiko konfiantza, bezeroaren eskakizunari lehentasuna ematea, helburu eta zuzendaritza elkar banatua, eta abar.
|
|
|
Benetakotamaina jakiteko fabrikazioan erabilitako txandak ere jakin genituzke.
|
Esate
baterako, 20pertsonaz osatutako olatxu batean hiru txanda badaude, olatxu horren tamaina hirurogei pertsonakoaizango da.
|
|
|
Eta hala eta guztiz ere, berrikuntza antolatzaile batzuk printzipiotaylorista edo fordistetan oinarritzen dira oraindik orain.
|
Esate
baterako, B.Coriat ek Tailerra eta errobota liburuan, berrikuntza teknologikoak, antolaketa printzipio kanonikoetan sostengatzen dituzten eredu produktibo biidentifikatzen ditu: ilara fordiano automatizatua edo fabrikazioarako ilaraintegratua, eta muntaketarako ilara asinkronikoa edo ilara tayloriano informatizatua.
|
|
|
Eta hori bezalako jarrerek hez.kuntzarekin dutezerikusia, hezkuntzatik sortzen baitira hein handian (ikus Lakes).
|
Esate
baterako, zcr dakuraia. Kasu partikularrek ez dutc deus esaten, eta definizio baten bcharrean dago Sokrates, bidea cginez horrela Ongiarcn idciari.
|
|
|
Ordezka ditzagun definizioz.
|
Esate
baterako, zuria ezin denez beltza izan,, zuria? –ez beltza?
|
|
|
F-ko formulak eta A, hizkuntza naturalean emandako argudio baten formalizaziotzathartzen baditugu, hau da, F-ko formulak argudioaren premisen formalizazioa eta A ondorioarena?, argudioa logikoki baliozkoa dela esango dugu ondorioa faltsua egiten duenpremisen egiazko interpretaziorik ez badago.
|
Esate
baterako, honako argudio hau baliozkoaizango da:
|
|
|
Esan beharrik ez dago galdera horien erantzunek bestegaldera batzuk sortzen dituztela.
|
Esate
baterako, zein da Filosofia Politikoak ikertu beharduen objektu nagusia. Objektu hori, ez al da nolabait teoria (edo zientzia) politikoarenikerketa objektu bera?
|
|
|
Baina, beste alde batetik, politika ulertzekoideiarik garrantzitsuenak mahairatu zituztenak (eta mabairatzen dituztenak) ez ziren soilikfiiosofoak izan.
|
Esate
baterako, Tuzidides, Estrabon, Herodoto, Tazito, Hobsbawn, P. Viilar, historialariak ziren; Bentham, C. Scbmitt, H, Kelsen, N. Bobbio, Fcrrajoli zuzenbideanaritu ziren; A. Smith, D. Ricardo, Hayek, J. A. Schumpeter, C. Menger, von Mises, Amartya Sen, ekonomian; Spengler, M. Weber, E. Durkheim, T. Parsons eta D. Belle, soziologian. Hau da, nahiz eta aipatutakoak stricto sensu filosofo ez izan, politikari buruzkopentsamenduaneragitenduengauzainteresgarririkesanetaidatzizuten.
|
|
|
Muturreko bi bizioren artean orekan dagocnhorri bcrtutc deritza Aristotelesek.
|
Esate
baterako, kemenari dagokionez, hori izan ezeankoldarkeriaren bizioa jabetuko da gizonaz. Kontrako norabidean, kemen gehiegi iz.ateakz.uhurtasunik ez.a, arduragabekeria eragin ditzake, eta horrenbestez beste bizio bateaneroriko gara.
|
|
2005
|
|
|
Berez, lanaera kolektiboan egiten du, irakasleen arteko talde lana izaten baita.
|
Esate
baterako:
|
|
|
oinarri teorikoak) hainbat irakasgai aurkitzen ditugu.Irakasgai horien funtsezko zeregina hasierako formazioa ematera mugatzen da, betiere, bakoitzaren azter eremua (heziketa gauzatzeko erabiltzen diren erakundeedo bien bitartekoak) gizarte mailako titulazio bakoitzari dagokion lan esparruarenerrealitatera egokitzen delarik.
|
Esate
baterako, egun Hego Euskal Herrianezagutzen ditugun Irakasle eta Gizarte Hezkuntza diplomaturan nola Pedagogiazein Psikopedagogia lizentziaturetan, eskola, gehienetan hezkuntza erakunde ezunibertsitariotzat hartuta, antolatzeko eta funtzionarazteko zein bere zuzendaritza, kudeaketa eta ebaluaketaren izateaz arduratzen diren era askotako irakasgaiakantzeman ditzakegu, hots:
|
|
|
Baina, oso laster aurkitu ziren organismo mistoak, hau da, aldi berean landareen eta animalien ezaugarriak zituzten organismoak, eta, hortaz, sailkatzeko arazoak hasi ziren.
|
Esate
baterako, Euglena chlamydomonas mikroorganismo unizelularrak animalien eta landareen ezaugarriak dauzka: alde batetik, fotosintesia egiteko gai da, baina, bestetik, baita mugitzeko eta janari kiziak irensteko ere.
|
|
|
Zentzu honetan, bai argiak eta bai tenperaturak izugarrizko garrantzia daukate.
|
Esate
baterako, udaberrian kumatzen diren animalietan, tenperatura emendio graduala eta batik bat argi orduen eguneko emendioa dira kumatze portaera desarratzen dutenak. Udazkenean tenperatura jaitsiera eta egunen laburpena dira kumatzea hasteko estimuluak.
|
|
|
Batzuetan, kumatze garaia eta kopulazioa hasteko, kinada biologiko edo psikosomatiko batzuk behar dira.
|
Esate
baterako, arratoi emeen araldia determinatzen duen faktorea arren usaina da. Arrain eta hegazti askok gorteiuerritual instintuzko eta korapilotsuak egiten dituzte; kasu hauetan, ikusmen efektua da kopulazioa hasteko estimulua.
|
|
|
Horrelakoetan, biteloz joria den arrautzatik jaiotako izakia heldutik bereiz daiteke txoko ekologiko desberdina betetzearren, desberdintzapen fisiologiko, morfologiko, ekologiko, eta abar agerturik.
|
Esate
baterako, intsektuen kasuan, gaztea elikadura eta hazkunderako espezializa daiteke, eta, bien bitartean, heldua ugalketa eta sakabanakuntzaz arduratuko da. Hasierako desberdintasun funtzionala desberdintasun morfologiko bihurtuko da, eta, beraz, beharrezkoa izango da metamorfosia gertatzea gaztea heldu bihurtzeko.
|
|
|
Bizidunek espeziea mantentzeko behar dutena baino potentzial ugaltzaile altuagoa daukate.
|
Esate
baterako, intsektu batzuen emeek milaka arrautza erruten dituzte, edo basasaguak 60 kume eduki ditzake urtero. Jakina, hazkunde esponentziala soilik gerta daiteke inguruneko baliagaiak agortezinak baldin badira, eta beraz lehiarik ez dagoenean.
|
|
|
Matrize horietan adierazita dauden komunitateak hainbat modutan iker daitezke.
|
Esate
baterako, espezieen arteko harremanak, laginen arteko antzekotasuna, edo komunitatearen indizeak: presentziak, ugaritasunak eta dibertsitatea.
|
|
|
batetik, animalien izenak desberdinak dira hizkuntzen arabera, eta bestetik, izen arruntak ez dira zehatzak izaten.
|
Esate
baterako,, txakur, hitzak espezie bakarra besarkatzen du, baina, elefante?
|
|
|
Haziz zihoan arazo horri aurre egiteko, zenbait proposamen plazaratu ziren.
|
Esate
baterako, Gesner ek zenbakiak sartu zituen antzeko espezieak bereizteko: Sturio primus, Sturio secundus, eta abar.
|
|
|
Lang ek (1722) esaldi laburragoak erabiltzen zituen.
|
Esate
baterako, Patella generoan (lapa), hurrengo espezie hauek bereizi zituen:
|
|
|
Arrunta da oso espezie mailan, eta izatez hainbat espeziek dauzkate sinonimoak.
|
Esate
baterako, Helicella itala (Linnaeus, 1758) eta Helicella ericetorum (Müller, 1774) izen binomialok sinonimoak dira, barraskilo espezie bakar bat izendatzeko erabili izan direnak. Bai homonimiaren eta bai sinonimiaren kasuan ere, balio duen izena zaharrena da normalean; beraz, azken adibidean, Helicella itala (Linnaeus, 1758) da gaur egun balio duen izena.
|
|
|
Ezaugarri bi (direla organo, aparatu, sistema, gorputz zati, eta abar) homologoak izaten dira jatorri ontogenetiko berbera eta egitura plan berbera dauzkatenean, nahiz eta morfologikoki desberdinak izan funtzio desberdinak betetzeagatik.
|
Esate
baterako, ornodun tetrapodoen gorputz adarrak homologoak dira: saguzarren hegoa, primateen besoa, zaldi behorren aurreko hanka, usoaren hegoa, balearen aurreko hegatsa...
|
|
|
Izan ere, egoera bati egokituz, hau da, moldaera dela-eta, jatorri ontogenetiko desberdina duten organo bik konbergitu egin dezakete antz nabarmena lortu arte.
|
Esate
baterako, intsektu eta hegaztien hegoak, edo arrain eta izurde edo baleen gorputz forma, edo ornodunen eta molusku zefalopodoen begiak... Dena den, gehien gehienetan anatomia edota histologia konparatua nahikoa izaten da jatorrizko desberdintasun ezkutua agerrarazteko.
|
|
|
Taxon monofiletikoak taldeko kide guztien arbaso komun oraintsukoena besarkatzen du, eta bai ondorengo guztiak ere.
|
Esate
baterako, gaur egun, autore guztien ustez, molusku talde guztietarako arbaso bakarra dago; beraz, moluskuen taldea monofiletikoa da. Ostera, antza denez, bareak zenbait bide filogenetiko desberdinetatik eboluzionatu dira, eta horregatik ez daude sailkatuta talde soil batean.
|
|
|
Talde baten eboluzioan aldaketak metatzen direnean gertatzen da.
|
Esate
baterako, anfibio eta narrastien kasuan, besteak beste arrautza kleidoikoa asmatu zenean ura uzteko posibilitatea agertu zen, eta narrastiak sortu ziren horrela. 3 Kladogenesia:
|
|
|
Bestalde, parasitismoa aldi desberdinetan gerta daiteke espezie baten bizitzan zehar.
|
Esate
baterako, bibalbio batzuk larba fasean izaten dira bizkarroi, eta helduek bizimodu askea dute; ostera, zenbait gastropodo eta krustazeo zirripedioren larbak libreak izanik, helduak bihurtzen dira bizkarroi. Halaber, platihelminte zestodo guztien larbak zein helduak parasitikoak dira.
|