|
2004
|
|
|
Eta burua?, esango dit norbaitek. Zer gertatzen zen
|
zure
buruarekin. Bada, bolada hari zegokionez, euliarena bezain kaskarra zela, ezertaz konturatzeko abildaderik ez zuena.
|
|
|
Bada, ez duzu haboro sofrituren. Piarres gure haizoak
|
zure
eskua galdatu deitazu, eta nik eman deiozut. Gizon ona duzu, hirur hogei behi badituzu etxen eta lur sail anitz".
|
|
|
—Horixe.
|
Zu
jin berri zinen Altzurukurat, eta nire galeriapean ageri. Segur nuzu, Mo, Jinkoak ezarri zintuela hor.
|
|
|
Segur nuzu, Mo, Jinkoak ezarri zintuela hor.
|
Zuregatik
izan ez balitz, orain ez nindukezun komentuan egonen. Egun batetan, pagatu deitzut egin mertxedea.
|
|
|
—Horixe! Nola egongo zara bada,
|
zu
ere erdi makala zara eta! —atera zitzaidan bera begi beltzak larri larri jarriz.
|
|
|
—Ene lagun on ona —entzun nuen orduan—, alde kobazulo horretatik. Zoritxarrez,
|
zure
lagun hori nahastu egin da burutik eta, bere naturalezaren aurka jokatuz, atzerapauso bat eman du. Baina zu ez zaitez itsutu.
|
|
|
Ordurako urtuta zeuden negu hartako azken elurrak— Barka ezazu esatea, baina aukeran sentituegia zara, belar ziri batek ere zauria egingo lizuke. Erotu zen zeharo
|
zure
lehengo lagun hura, eta harrezkero hementxe zaude, txoko honetan kuxkurtuta. Nire ustez, irten egin zenuke.
|
|
|
—Mundu honetan gauza asko daude, lagun —moztu zidan berak oso serio—
|
Zu
lau mendi horien artean bizi izan zara beti, eta jakin ez dakizu, baina munduan gauza asko daude. Eta leku asko ere bai.
|
|
|
Eta orain zoaz, lagun, hasi zaitez zentzuz portatzen. Ez jostatu
|
zure
osasunarekin. Joan zerbait jatera.
|
|
|
Izugarri gustatu baitzitzaidan istorioa, eta erabat sinistu bainion Setatsuari. Istorioa faltsua zela eta ez niola sinistu behar, hori orain badakit, baina ordu hartan, nola susmatu Setatsu
|
zuri
eta dottoreak ziria sartu nahi zidala. Ez zitzaidan burutik pasa ere.
|
|
|
|
Zu
zira zu, ekhiaren paria, Liliaren floria eta mirail ezinago garbia!
|
|
|
Zu zira
|
zu
, ekhiaren paria, Liliaren floria eta mirail ezinago garbia!
|
|
|
Ikhusirik
|
zure
begitartia
|
|
|
|
Zu
zira zu, ekhiaren paria, Liliaren floria...
|
|
|
Zu zira
|
zu
, ekhiaren paria, Liliaren floria...
|
|
|
Eta balkoiko itzal hura ere han izaten zen. Baina, nahiz gizon puskak behin ere baino bizkorrago eta sentituago kantatu
|
zu
zira zu ekhiaren paria, liliaren floria, itzalak ez zion amorerik ematen. Balkoi hark Troia ematen zuen, murailaz gordea eta zabalezina.
|
|
|
Eta balkoiko itzal hura ere han izaten zen. Baina, nahiz gizon puskak behin ere baino bizkorrago eta sentituago kantatu zu zira
|
zu
ekhiaren paria, liliaren floria, itzalak ez zion amorerik ematen. Balkoi hark Troia ematen zuen, murailaz gordea eta zabalezina.
|
|
|
Xarmegarria,
|
zure
berririk, Nehondik ez dut aditzen;
|
|
|
|
Zure
ganako amodioak Ardura nau orhoitarazten.
|
|
|
|
Zutaz
aiphatzeak, aditzeak berak Bihotza deraut nigarrez urtzen.
|
|
|
Ez zen oso kantu alaia, are eta gutxiago egiten zuen eguraldi txarrarekin entzunez gero, eta beharbada horregatik balkoiko itzala desagertu egin zen guztiz. Egun batez, ari zen Haundia Xarmegarria
|
zure
berririk kantatzen, eta hosto bat erori zitzaion balkoiaren ondoko intxaurrari. Kolpetik isildu zen.
|
|
|
—Eta
|
zu
, nongo behia zira?, ez guretarik! Eta Piarreseneko ere ez!
|
|
|
—Hori trufa duzu, Mo —atera zen bera niri azenario ttiki bat emanez—
|
Zu
ez zira neholaz ere zaharturik. Orhoit zite nola ibili zinen lehen aldiz, Altzurukura joan ginelarik.
|
|
|
Errazu egia, Mo.
|
Zuk
beste zerbait derabilzu buru beltz horretan.
|
|
|
—Hori trufa duzu, Mo —egin zuen berak barre burua azenario lerrotik altxa gabe— Badiakizut izkribatzaile entseatua zirela baina hanbateraino! Ez, ez,
|
zuk
beste pena eta xangrinak dituzu bihotzean, Mo.
|
|
|
—Bada,
|
zurekin
komentura etorri artekoa.
|
|
|
—Zein gutxi dakizun bizitzaz, lagun! Zer pentsatzen duzu
|
zuk
palazioez. Ba al dakizu munduko palazio ederrenei lekurik premiazkoenak falta zitzaizkiela?
|
|
|
Belazeak, basoa, mendia, ukuilua: den dena libre
|
zuretzat
eta zure premietarako.
|
|
|
Belazeak, basoa, mendia, ukuilua: den dena libre zuretzat eta
|
zure
premietarako.
|
|
|
Behiak gozo gozo egiten du lo. Dagoeneko
|
zuk
ere badakizu, oraintxe bertan esnatu zara eta.
|
|
|
Arrazoina duzu, Mo! Biba
|
zu
! Hau alegrantzia!
|
|
|
Belarra jan, ukuiluan egon, beti ordutan ibili, puaf!, nazka ematen du pentsatzeak ere.
|
Zu
ordea, ikusi gaua datorrela eta halere nirekin gelditu zara. Ondo, oso ondo.
|
|
|
—Lagun on ona —entzun nuen orduan— Egidazu promesa bat. Ukuilura erretiratuko zarela
|
zure
lagun horri agur esanda. Esaiozu agur edukazio guztiarekin eta zoaz lo goxoa egitera.
|
|
|
—Beraz, zer esaten didazu? Gaur errotako horri hautsitako hezurra
|
zure
aurrenekoa dela? —bururatu zitzaion azkenean.
|
|
|
" Alde hortik basora! Basoa, baso itxia, hara hor
|
zure
benetako etxea!". Zenbaitetan, halaxe pentsatzen dut, zerbait oker joan eta basurde baten ahotsa eman zidatela, ez behiarena.
|
|
|
—Eta
|
zurea
–Zer moduzkoa da zure barruko ahotsa?
|
|
|
—Eta zurea? Zer moduzkoa da
|
zure
barruko ahotsa? —galdetu zidan basoaren eta ilargiaren arteko puntu hartatik atera zenean.
|
|
|
Kanpotarra da, inondik ere, eta izugarri gustatzen zaizkio eztenak. Eztenarekiko bastoia dauka, ikusi duzu
|
zuk
ere. Jende gaiztoa, benetan.
|
|
|
Eskerrak arrazoi ona eman duzun! —esan zidan gero— Proba bat jarri dizut bururik duzun ala ez ikusteko, eta
|
zuk
eduki, alajaina! Poztekoa da, ez zara behi makala.
|
|
|
Zoritxarrez, zure lagun hori nahastu egin da burutik eta, bere naturalezaren aurka jokatuz, atzerapauso bat eman du. Baina
|
zu
ez zaitez itsutu. Badakit laguna galtzea oso mingarria dela, baina paseatuz sendatzen ez den bihotzeko minik ez dago.
|
|
|
Benetan, makalki jokatzen ari zara. Baina ez makala zarelako, baizik eta
|
zure
lagun horrekin makaldu egin zinelako.
|
|
|
—Zuk nahi duzuna, lagun maite. Nirekiko guztiak
|
zure esku
daude, zure morroia nauzu. Eta, bide batez esanda, oso gustukoa dut neure morrontza.
|
|
|
—Zuk nahi duzuna, lagun maite. Nirekiko guztiak zure esku daude,
|
zure
morroia nauzu. Eta, bide batez esanda, oso gustukoa dut neure morrontza.
|
|
|
—Barkatu, lagun, baina arestian adierazi bezala,
|
zure
esanetara nago. Morroia bataiatzea nagusiari dagokio.
|
|
|
Aingeru Guardako zaitudan ala izpiritu maltzur zaitudan ez dakit; nire barruan egoteko dituzun arrazoiak ere ez dakizkit; baina nolakoa zaren, hori badakit. Beti
|
zurea
egin beharrekoa, holakoxea zara zu!
|
|
|
Aingeru Guardako zaitudan ala izpiritu maltzur zaitudan ez dakit; nire barruan egoteko dituzun arrazoiak ere ez dakizkit; baina nolakoa zaren, hori badakit. Beti zurea egin beharrekoa, holakoxea zara
|
zu
!
|
|
|
Zuritasunak
|
zuri
segitzen zuen lehenengo izarra zeruan azaldutakoan. Eta baita bigarrena azaldu zenean ere.
|
|
|
—Esango dizut hitz bat, baina ez
|
zuk
entzun nahi duzuna.
|
|
|
Elurra zela eta etxeratzeko eskatu dizudanean, obeditu beharrik ez zeneukan. Izanez ere,
|
zu
libre zara, gogo duzuna egin dezakezu. Baina baldarki, trakeski eta itsuski erantzuteko eskubidea, hori, lagun, ez daukazu.
|
|
|
Nor dago hemen, desertu hotz honetan, bakardade honetan?
|
Zu
bakarrik, lagun. Edo beste hitz batzuetan esateko, behia dago.
|
|
|
Edo ardiak, edo zerriak, edo oiloak. Bai, lagun, den denek alde egin dute, eta
|
zu
bakarrik zaude hemen, behia dago hemen. Behiak badaki zer den bakardadea, zer den desolamendua, eta jakintza horrekin aurre egin diezaioke bizitzari.
|
|
|
—Hori da marrua egin duzuna, lagun —atera zen orduan nire barrukoa— Eta hor non
|
zure
marru horrek, agian, arazoa konponduko dizun. Izanez ere, marruak jakinaren gainean jarri izango du mendi honetan dabilen otso taldea.
|
|
|
Izanez ere, marruak jakinaren gainean jarri izango du mendi honetan dabilen otso taldea. Uste dut azkenaldi honetan, daukagun eguraldiarekin eta, oso gosetuta dabiltzala, eta oso gustuz jango luketela
|
zu
bezalako behi gazte eta xamurra. Ez litzateke harritzekoa izango laster hemen azaltzea, seguru honezkero korrika ari direla.
|
|
|
Ez litzateke harritzekoa izango laster hemen azaltzea, seguru honezkero korrika ari direla. Jakina, badakit
|
zu
balientea zarela, eta otso batek, edo bik, edo hiruk zurekin zereginik ez luketela. Ostiko parea bakoitzari, eta kitto.
|
|
|
Ez litzateke harritzekoa izango laster hemen azaltzea, seguru honezkero korrika ari direla. Jakina, badakit zu balientea zarela, eta otso batek, edo bik, edo hiruk
|
zurekin
zereginik ez luketela. Ostiko parea bakoitzari, eta kitto.
|
|
|
Baina, erne, taldea da, hamasei bat otso edo izango dira. Ez dakit,
|
zuk
ikusiko duzu, baina nik alde egingo nuke. Eta korrika, lagun; korrika, lasterka edo, hitz batean esateko, arineketan.
|
|
|
—Ene lagun, pentsa ezazu apur bat —sartu zen orduan Setatsua— Non dago
|
zure
etxea. Non egon daiteke?
|
|
|
—Lagun on ona —sartu zen orduan Setatsua, eta, aitortu beharra daukat, ondo sartu gainera, benetako lagun baten moduan— Badakit etxeko ukuiluan
|
zure pareko
korrikalaririk ez dagoela, baina otsoak zu baino gehiago dira inondik ere. Ez zaitez laukoan hasi, joan zaitez poliki eta geldiro, belar izpi goxoen bila arituko bazina bezala.
|
|
|
—Lagun on ona —sartu zen orduan Setatsua, eta, aitortu beharra daukat, ondo sartu gainera, benetako lagun baten moduan— Badakit etxeko ukuiluan zure pareko korrikalaririk ez dagoela, baina otsoak
|
zu
baino gehiago dira inondik ere. Ez zaitez laukoan hasi, joan zaitez poliki eta geldiro, belar izpi goxoen bila arituko bazina bezala.
|
|
|
—Zahartu zara, lagun, eta nagituta zaude, baina guztiarekin ez dut
|
zure
gogoratu ezinarena sinisten. Nor gogoratzen da ondo gaztetako denborez?
|
|
|
—Bada, esan egiten dizut. Antiaju Berde
|
zure
etxean azaldu zenean ere hala esan zenuen, pasadizo latz hura memorietara joango zela.
|
|
|
Eta ba al dakizu zer esaten dizudan? Bada, mendea aurrera doala,
|
zu
ere aurrera zoazela, den dena aurrera doala, eta ezin zarela mundu honetatik behi arruntak bezala joan. Gera dadila zure testigantza!
|
|
|
Bada, mendea aurrera doala, zu ere aurrera zoazela, den dena aurrera doala, eta ezin zarela mundu honetatik behi arruntak bezala joan. Gera dadila
|
zure
testigantza! Ikas dezala munduak behiaren handitasuna!
|
|
|
Oi Balantzategi, Balantzategi! Zenbat gogoratzen naizen
|
zurekin
! Zuregatik esandakoak entzunda askok esango dute, batek ezpada besteak, zein exageratuak diren animaliak eta batez ere behiak!
|
|
|
Zenbat gogoratzen naizen zurekin!
|
Zuregatik
esandakoak entzunda askok esango dute, batek ezpada besteak, zein exageratuak diren animaliak eta batez ere behiak! Baina zuk badakizu, ene etxe!
|
|
|
Zuregatik esandakoak entzunda askok esango dute, batek ezpada besteak, zein exageratuak diren animaliak eta batez ere behiak! Baina
|
zuk
badakizu, ene etxe! ene baso!
|
|
|
hitzak sentimenduaren errainu apal direla, eta oihukatzen dudan" Biba Balantzategi" bakoitzagatik ehun biba gehiago dauzkadala bihotzean. Eta ez
|
zure
garai haietan den dena jolasa eta gozamena izan zelako, zeren, zuk badakizu, gerra osteko egun haietan poza adina izan genuen pena, eta askotan, pena hori latza izan zen. Bai, hamaika kolpe hartzeko jaioak gara.
|
|
|
hitzak sentimenduaren errainu apal direla, eta oihukatzen dudan" Biba Balantzategi" bakoitzagatik ehun biba gehiago dauzkadala bihotzean. Eta ez zure garai haietan den dena jolasa eta gozamena izan zelako, zeren,
|
zuk
badakizu, gerra osteko egun haietan poza adina izan genuen pena, eta askotan, pena hori latza izan zen. Bai, hamaika kolpe hartzeko jaioak gara.
|
|
|
—Lagun on ona —entzun nuen orduan, eta huraxe izan zen Aingeru Guardakoari edo Setatsuari edo dena delakoari entzun nion estreinako aldia— Euskal Herrian jaio zara, Balantzategi etxeko basoan. Aurrean duzun harana, errota zaharrarekin hasi eta inguruetako baso, etxe eta erreka guztiak hartzen dituena,
|
zure
territorioa izango da.
|
|
|
—Lagun on ona, basoan ezkutatu aurretik begira egiozu
|
zure
etxeari. Horra Balantzategi!
|
|
|
Deabrua duzu barnian. Beraz, belainkaturik emanen gituzu, berriz ere, eia
|
zure
debru hori ialkitzen denez.
|
|
|
—Ezin da desegin gure Aingeru Guardakoa delako —esan zidan behin, artean oso gazte nintzela, Bidani izeneko behi nagusi batek— Poza eman lizuke bera
|
zure
barruan dagoela jakiteak. Lagunik lagunena izango zaizu bizitza honetan, eta bakardade guztiak sendatuko dizkizu.
|
|
|
Arrisku latz batean zaudela? Bada, lasai, utzi bizitza Aingeru Guardakoaren eskuetan, berak zuzenduko ditu
|
zure
pausoak.
|
|
|
—Lagun on ona —entzun nuen orduan, eta aspaldiko partez entzun ere— Orain arte ez dizut ezer esan nahi izan, zeren uste baitut
|
zure
bizitza osoa markatu, kutsatu eta bideratuko duen bolada honetan zeuk egin behar duzula aurrera, zeure ahalez, inoren laguntzarik gabe. Baina hainbeste proba pasa eta gero, eta kontuan harturik, gainera, negua korrika ttikian datorrela, beste denbora pasa bat proposatu nahi dizut.
|
|
|
—Emango dizut —erantzun nion—, baina zer gertatu zaizu? Nolatan jan duzu
|
zure
partea hain azkar?
|
|
|
—Zer pena egun horretan
|
zurekin
ez egotea! —suspiriatu zuen gero— Zenbat gustatuko litzaidakeen otsoekin neurtzea!
|
|
|
—Ene lagun on ona —entzun nion orduan nire barruko Setatsuari—
|
Zure
laguna behi atsegina eta bizkorra da dudarik gabe, baina heldu gabea ere bai aukeran. Hortaz, basurdeak dira libre ibiltzen direnak?
|
|
|
Eta ordu arte ezagutzen ez nion erreflexio gaitasunarekin, honela jarraitu zuen—:
|
Zure
barruko ahotsa oso ahots pentsalaria da, baina ez dauka bizitza esperientziarik. Zer inporta dio basurdeari alfa izatea?
|
|
|
—Tori paperak, Polinañi. Eta gaur arratsaldean, badakizu, hartu
|
zure
behi beltza eta abiatu Altzuruku aldera mendiko bidetik. Makisekoek emanen derauzute agiria.
|
|
|
—Lagun on ona —entzun nuen orduan, La Vache eta biok Balantzategira jaisten ari ginela— Ez gehiegi nahastu
|
zure
behi buru handia. Balantzategiko korapiloa ezin da hain bihurria izan.
|
|
|
Balantzategiko korapiloa ezin da hain bihurria izan.
|
Zure
laguna, erdi behi erdi basurde delarik, ez da agian ondorio zuzen batera iristeko gauza. Baina zu behi osoa zara, alfa utzi eta omegara zuzen doana, eta berehala argituko duzu misterioa.
|
|
|
Zure laguna, erdi behi erdi basurde delarik, ez da agian ondorio zuzen batera iristeko gauza. Baina
|
zu
behi osoa zara, alfa utzi eta omegara zuzen doana, eta berehala argituko duzu misterioa. Zaude pixka batean, utzi Sekretuen Gurpil Handiari hiru buelta ematen, eta ekin ondorenean ahalik eta logika handienarekin pentsatzeari.
|
|
|
—Batailoiak negu osoan ondo jan du, eta
|
zuri esker
. Hala esaten dute denek, azkenaldi honetan frentean ibili ginenean baino intendentzia hobea izan dugula.
|
|
|
Genoveva kartzelara eraman dute, beharbada denbora luzerako, eta nagusi berriren bat azalduko da noiz baino noiz Balantzategin. Hobe erne egotea, hobe
|
zure
lagunarena bezalako ameskerietan ez erortzea.
|
|
2010
|
|
|
—Beraz aita,
|
zu
ni baino chiminoago zira?
|
|
|
" Zoin da
|
zure
azken hitza?
|
|
|
Eta batere zuzenago ez dana, giza-mota beti obe aldatzen ari baldin ba’da, bi milla urte auetan bateretxo aldatua ditekue, obetua diteke. Beraz,
|
zu
ta ni lesukristo gure launa baiño gizonez gizonago ote gera. Ta emendik lau milla urtetara diraken gizonak areago?
|
|
|
Ohol gazteluak eta enbor piloak ikusten genituen gure aurrean, errekaren eta errepidearen arteko sailetan ezarrita. " Nik ere asko edaten dut,
|
zuk
bezala —erantzun zion Cesarrek. Baina mozkor tristekoa naiz".
|
|
|
Berak eta beste guztiok zerrenda bat osatzen genuen laukiaren marretako baten paraleloan. "
|
Zure
aitak asko daki —arrapostu zion Martinek zakartasunez— Baina hobe zuen bere garaian txertoa eman balio. Frantzian ume eta gazte guztiei ematen diete.
|
|
|
Teresak polioa zeukan, poliomielitis. "
|
Zure
aitak du errua! Oso mediku txarra da!", egin zion Martinek oihu bere pareraino joanez.
|
|
|
Laukiaren baitatik betiere, Cesarrengana abiatu zen, oso poliki, pentsatzeko denbora hartuz. "
|
Zu
komunista zara, ezta?", galdetu zion azkenean. " Ez ezazu tontakeriarik esan", erantzun zion Cesarrek.
|
|
|
Aitorpena erabakigarria izan zen. "
|
Zure
andreak ere poliomielitisa izan al zuen?", galdetu zion Martinek. " Orain pixka bat herrena da.
|
|
|
" Ez du merezi borroka egitea, David. Baina nik ere
|
zure
gogo berbera eduki dut".
|
|
|
Berak irribarre egiten zidan, bere modu berezian, begiekin. " Ondo, eta
|
zu
–", erantzuten zuen, edo" bai, gaur beranduxeago", edo" ikaratzeko moduko eguraldia dago, ile guztia banatu dit". Haizeak ilea banatzen zionean inoiz baino politagoa iruditzen zitzaidan.
|
|
|
" Goian duzu —esan zidan— Bere gelan.
|
Zure
zain dagoela uste dut". Normalean oso andre tentea zen, serioa, baita hotza ere, baina goiz hartan beste bat ematen zuen:
|
|
|
Ezin da jakin. Eta zergatik niri
|
zu
bezalako mutil handi eta aurpegi zabal bat. Hori ere ezin da jakin."" Orduan ez naiz errudun", esan nion.
|
|
|
" Obaban fusilatutako jendearen zerrenda da. Seguru
|
zure
aitak eta nireak osatu zutela esan zuen Teresak. Bere begietan malkoa zegoen berriro— Orain gorrotatu egingo nauzu, badakit." Ezpainak kontrolik gabe mugitzen zitzaizkion.
|
|
|
" Victoria kezkatuta egotea konprenituko nuke. Baina
|
zu
egotea, ez", esan zuen Susanak.
|
|
|
" Zer dakizu
|
zuk
Obaban fusilatutakoei buruz, David?", galdetu zidan Cesarrek. " Oso gutxi.
|
|
|
Cesar azaldu zen gure ondoan. " Zer jakingo du
|
zure
aitak, Obabako mediku onak?", galdetu zuen. Susana azalpena ematen hasi zen, eta bitartean nik ostatuko andrearengana jo nuen ordainketa egitera, gaiak ardura ez balit bezala.
|