|
2000
|
|
|
Batik bat azken urte honetan aukera hurbilak izan ditut. Baina garbi ikusten ez dituzun proiektu handietan ez dakit aterako ziren hala ez,
|
zuk
ez duzu zure aldetik dena ematen aurrera atera dadin. Orduan, proiektu on batekin atera gura duzu, zertxobait nabarmendu daitekeena.
|
|
|
Jolas bat bezala da.
|
Zuk
ez duzu ezer sentitzen; baina beste batean, zurekin jolasean jardun behar dudan beste batean, neu izango naiz ezertxo ere sentituko ez duena.
|
|
2001
|
|
|
Kanpo zorraren arazoa ondorengoa da: Zuk etxebizitza bat erosteko 10 milioiko mailegua eskatzen duzu, %5eko interesarekin, baina handik hiru hilabetera interesa %8ra igo dizula esaten dizu banketxeak eta
|
zuk
ez duzu kexatzeko aukerarik.
|
|
|
Armendarizen amak, baina, bat batean ihes egin dio bere besarkadari eta begietara zuzen begiratuz bere aurrean zutik jarri da. Ulertu, esan dio ahots minduz,
|
zuk
ez duzu ezer ulertzen, baboa, Jonek ni asko maite ninduen, asko, eta horregatik hil zuen bere burua, ni bere haur baten zain nagoelako.
|
|
|
Ez genuen deus ulertzen, eta, aldiz, B udaberriko lilia bezain fresko zegoela ikusten genuen. Tira, B, esaten zioten gutariko batzuek –zeren, aurreko gaueko parrandaren ondorioz, B kide berri bat bezala ikusten hasiak ginenez, batzuek" B" deitzea erabaki baitzuten, izena laburtzeko eta nolabaiteko familiartekotasuna erdiesteko, eta munduan zehar ezizenak jartzen famatu gaituen omenari omenaldia egiteko (B zenez B deitu, ulertzen?) –, eta halaxe esaten zioten, B,
|
zuk
ez duzu bestondorik, beraz edabea hartu duzu, ezta? (Edabea esaten genuen, zergatik ez dakidala denok edabea zela uste genuelako).
|
|
2002
|
|
|
Txiripa hutsa.
|
Zuk
ez zenuen ezer ikusi, ez zinen ezertaz konturatu.
|
|
|
Garai hartan euskara gain behera zihoan, eta zure adin ginenean izan genuen horri buelta ematen hasteko aukera eta gogoa. Uste dut asko aurreratu den,
|
zuk
ez baituzu inola ere guk sentitu genuen behar hura sentitzen egun, hain da egoera desberdina eta hain zarete zuek ere desberdinak. Hau argi ikusten ez duena, lehenago esan dudan gisa, ez da mundu honetan bizi.
|
|
|
Horrek txundituta uzten du nornahi: han zaude zu mahaian zure komunikazio hizkuntza euskara aukeratu duzulako, harro harro ikusirik aurrean duzun edertasun hori, gazte guztiak euskaraz aritzeko gai direnak, han daude zure aurrean gazte euskaldun horiek, hauena bai zoriona pentsatzen duzu,
|
zuk
ez baitzenuen holako aukerarik izan, denak dira euskararen aldekoak itxuraz, baina... elkarren artean erdara aukeratzen dute. Gure ikasketak euskaraz egiteko aukera izan ez dugunok erdaraz ikasi dugu kontatzen edo oinarrizko eragiketak egiten.
|
|
|
Haien gurasoak ere hor inguruan jaio ziren? Zeren hala ez bada,
|
zuk
ez duzu hizkuntza komunitate naturalik. Eta komunitate hau ez baduzu nekez egin daiteke Zuazok dioena.
|
|
2003
|
|
|
Horrez gain, hemen ez da gauza anitz aldatu zu joan zinenetik. Segur da ez dela aspaldian bezain ongi
|
zu
ez baitzaitugu ondoan. Connyrekin, usu, zurekin pasatu ditugun egun goxoetaz mintzatzen gara eta erraiten dizut on egiten duela orvitzapen onetan pentsatzeak.
|
|
|
Gizon ondratuak alferrikako hitz gutxi eta ekintza on asko izan ohi dituelako. Baina
|
zuk
ez duzu inor gorroto, gorrota zenitzakeen pertsona horiek horrenbesteko garrantziarik merezi ez dutela pentsatzen duzulako. Nietzchek zioen gutxiesten den · hori ez dela gorrotatzen, gorrotatzen duguna gure parekoa edo hobea izaten delako beti.
|
|
|
Ni ere oso triste nago. Nire bizitza ez da berdin
|
zu
ez bazaitut ondoan. Behar zaitut, Kattin.
|
|
|
Suntsipena izan, alkohola izan, orain ulertzen dut nire bizitza birziklatzeko beharrizana dudala, eta zure alboan ez nuela horretarako ezta aukerarik ñimiñoena ere. Ongitxo dakit
|
zuk
ez duzula zure bizitza aldatzeko premiarik sentitzen eta, batez ere erretreta hartu duzunetik, ez duzula herrixkara itzultzea eta bertan geratzea beste desiorik, ohi bezala, nire iritziaz behin ere galdegin gabe. Bada gera zaitez, gera zaitez eta ez itzuli, zeren nik, uste nuenaren kontrara, oraindik ere bai baitut bizigogorik.
|
|
|
gauza batzuk ez dituzu egin zure kolektiboak gaitzesten zituelako, gauza ba  tzuk ez dituzu erran zure kolektiboak gaizki jujatuko zuelakoan, eta zerrenda luza nezake. Zure jendetasuna sineste kolektiboen aldarean sakrifikatu zenuela erran dizut gorago, baina segur naiz
|
zuk
ez zenuela sakrifikatze horren kontzientziarik, zure jendetasunari hain zuzen ez zeniolako baliorik ematen, ez baitzen horrelakorik zure baitan. Ba al dakizu zure erako kideekin antolatzen eta lortzen direla iraultzarik ederrenak, beraien buruetaz eta beren jende nahikundeetaz ahalke baitira.
|
|
2004
|
|
|
Koadrila sozializatzeko modu bat da, Euskal Herrian edo bertako herrietan behintzat oso normala dena. Nik beti esan izan dut herri txiki batean
|
zuk
ez dituzula zure lagunak aukeratzen, egokitzen zaizkizunak dauzkazula. Eman dezagun, lau urte goitik, lau urte beheitik, zure adin inguruko hogei pertsona daudela herrian; bada, horiekin moldatu behar duzu.
|
|
|
|
Zuk
ez duzu inolako errurik.
|
|
|
Baina
|
zuk
ez zenuen, ba, jolastu nahi?
|
|
|
|
Zuk
ez duzu txartelik behar txikiegia zara.
|
|
|
–Gure biziak arrisku gorrian daude, Oskar.
|
Zuk
ez duzu SSen izaeraren berri. SSetan leialtasuna sakratua da.
|
|
2005
|
|
|
Gainera idazle izateko pixka bat megalomanoa izan behar da. Biziki lanbide bakartia da, eta anitz sinetsi behar da,
|
zuk
ez baduzu sinesten ez baitu nehork sinetsiko zuretzat. Beraz batzuetan, idazleak, aski hurbil gara megalomaniatik.
|
|
|
Juan Antonio,
|
zuk
ez duzu ikuspuntu bera honetan, edo bai?
|
|
|
–Argi dago
|
zuk
ez dituzula orduak ematen berak ematen ei dituen gauzetan. Akira Fubuki modelo porno oso famatua da, Japonian behintzat.
|
|
|
Badakarte Catharina, hementxe dator, zatoz, esteka zaitzatela neure begipean, horrela, ederki Catharina, zu lasai, lan honetan nauzu ni entregu, ordu guti batzuen afera izanen da, ongi, ea sabel hori, bai, espero zitekeena da, aizu,
|
zuk
ez duzu oraiko hau hemen sartzen zaren lehen aldia, nik zu ezagutzen zaitut, bai, zure izen hori, Catharina, lau ordu ditugu lan honi akabaila emateko, tira ba, prest zaudete denok noski, ados, jakin ezazue nik egitekoak geldiro burutzea dudala laket, bortz ordu hobe, banoa beraz, kasu eman hor, kasu beheko horiek, beha ezazue, ikusi nola ateratzen dudan umea Catharinaren sabeletik, zeinen airosk... Ez, zuk ez didazu erranen baina nik badakit zu ez zarela ez txipretarra ez suediarra ez panamarra, Catharina Nauwelaerts zara zu, holandarra, hemen orai berean guri ur freskoa ematera azaldu behar lukeen langilea hil zenuena, mespretxuz hil.
|
|
2006
|
|
|
|
zuk
ez duzu gaur malkorik
|
|
|
Ordura arte ez nekien ezkonduta zeundenik ere. Neure buruari galdetuz gero baietz esango nion, ezkondua zinela, ez horren frogarik nuelako baizik eta hori delako normalena zure adinekoen artean, eta
|
zuk
ez zenuelako kontrakoa adieraziko zuen zantzurik ageri; baina bururatu ere ez zitzaidan egin kontu hori zure gutunak jasotzen hasi arte. Orduan bai, orduan galdetu egin nion neure buruari:
|
|
|
|
Zuk
ez duzu agian gogoratuko baina niri ironikoa iruditu zitzaidan," ele" letran love aurkitu zenuenean. Euskarara ekarri zenuen eta maiteminduta geratu zinen bi hizkuntzen arteko jauzi kuantikoa egiten.
|
|
|
Ez, ez.
|
Zugandik
ez dut atsedenik nahi, zugandik bakea baizik ez dut nahi. Betiko bakea.
|
|
|
zuk zure usteak dauzkazu eta nik nireak, eta gainera ez dago erabakitzerik nor dagoen zuzen.
|
Zuk
ez duzu inongo oinarririk nire usteak kritikatzeko, ezta nik zureak kritikatzeko ere. ‘Aniztasuna errespetatu behar da’.
|
|
2007
|
|
|
Behin baino gehiagotan ikusi omen nau zuri begira, bi begiak eta ahoa zabalik, baina ez omen zion garrantzirik ematen.
|
Zuk
ez duzu deusen errurik, Josu, baina uste dut bizi den bitartean indar guztiekin gorrotatuko zaituela.
|
|
2008
|
|
|
hasi bazinen
|
zuk
ez zenuen
|
|
|
–Kafea, bel beltza eta azukrerik gabea, hezi gabea, markes jauna, baina
|
zuk
ez duzu hori sekula ikasiko, esan zion kontsulak, irritsu, kafeak zekarzkiòn oroitzapenen ildotik hizketan jarraitzen zuela?: Zuk ezagutu zenuen ene emaztea, markes jauna, behin baino gehiagotan mintzatu izan natzaizu hartaz; sekula ez, baina, gaur mintzatuko natzaizun eran.
|
|
|
Hori izango da puntuazioa. Esaterako, gurasoek hiru esaldi hauek idatzi badituzte, nire etxean amama bizi da,
|
zuk
ez duzu txakurrik baserrian eta oihalik ez hemen, zenbaketa egiteko 5+ 5+ 3 hitz bilduko ditugu, guztira 13 Hiru esaldi direnez, saileko puntuazioa 4,3 izango da (13: 3= 4,3).
|
|
|
Azkenean esan egin du.
|
Zuk
ez duzu pazientzia galdu, proba gainditu duzu haren aurrean. Ume maitagarriak berriro hasten diren arte...
|
|
|
–Kafea, bel beltza eta azukrerik gabea, hezi gabea, markes jauna, baina
|
zuk
ez duzu hori sekula ikasiko –esan zion kontsulak, irritsu, kafeak zekarzkiòn oroitzapenen ildotik hizketan jarraitzen zuela–: Zuk ezagutu zenuen ene emaztea, markes jauna, behin baino gehiagotan mintzatu izan natzaizu hartaz; sekula ez, baina, gaur mintzatuko natzaizun eran.
|
|
|
|
Zuk
ez duzu nire bizitzan sartzeko eskubiderik, diotso Rosak. Zuk, ez.
|
|
|
Rosak buruari eragiten dio,
|
zureak
ez du erremediorik esanez bezala. Gero, tabernara itzultzen da ibilera arin batez.
|
|
|
Rosak atea zabaltzen du. Zer,
|
zuk
ez duzu gogorik?, galdetzen dio senarrari.
|
|
|
Ezagutua ere bakartasunaren goibeldura! Etzaitela harri, aita, jakitean neureak ditudan ontasunetarik zentimo bat ere ez dela beste nehoren ekoizpenera eroriko. Uste ginian gure Maianak anaia bat bazuela! Ene arrebak ez du hitza atxiki eta bestalde
|
zuk
ez duzu deus ikustekorik afera horretan.
|
|
|
Aurkakoa iraitzea, ez da jalgibidea, bainan horrekin ezdabaidatzea bai. Berdin ustegabeki, bere asmoan baidauka
|
zuk
ez duzun argia.
|
|
|
— Hobeki da, erran zion Gorrailek, baina Kantargi... a... Kantargi... Oroitzen naiz, harek bazuela
|
zuk
ez duzun metodo bat. Bazterrak xoratu nahi zituelarik kantatuz, begiak hesten zituen.
|
|
2009
|
|
|
–Bai.
|
Zuretzat
ez dut deus prestatu, kanpoan afalduko zenuela uste bainuen.
|
|
|
Ez dago modurik, Diego,
|
zuk
ez duzu diafragmarik.
|
|
|
Horrek erantzun bakarra du:
|
zuk
ez duzu Jainkoa adiskide min konfiantza osokotzat hartzen, eta hartu zenuke noizbait?
|
|
|
–Kriminala halakoa!?; edo zerbait leunagoa, ausaz, Ernestinaren izaerarekin adosago: . Krimen bat egiten duena kriminala da, eta esadazu, arren eta arren, Regina,
|
zu
ez zaitugula horietakoa???; orduan, baina, orduantxe, hain zuzen ere?, Regina aurreratu zitzaion:
|
|
|
–Ama orain dela urtebete hil zitzaidan, eta aita orain dela hiru hilabete, baina
|
zuk
ez duzu errurik, esan zion Miryamek, hitz haiek esatearekin batera eskua hedatzen zuela, Domingo berriro esertzera gonbidaturik.
|
|
|
–Fedeak geure burua ukatzera eraman gaitzake, ados, baina nork bere burua ukatzea ez da nork bere burua torturatzea, Domingo, Jainkoari egiten uztea baizik. Horretarako, ordea, pazientzia behar da, eta
|
zuk
ez duzu pazientziarik.
|
|
|
–
|
Zuk
ez duzu umerik?
|
|
|
–Aita, amak ingelesa egiten du, baina
|
zuk
ez duzu katalana egiten, esan zuen.
|
|
|
Zertarako gainera?
|
Zuk
ez duzu uste ederra dela. Anek ez du amore ematen, ez da sentibera agertzen.
|
|
|
Sekulako pisua dauka.
|
Zuk
ez duzu hau egunero erabiliko, ezta? ... Ongi, giharra egosten duzu...
|
|
|
NEKANE.
|
Zuk
ez duzu errurik.
|
|
|
ALIZIA. Ei, ei... barkatu agobiatu bazaitut.
|
Zuk
ez duzu ezeren errurik, bale?
|
|
|
MARGA. (xuxurlaka, bere burua kontrolatu ezinda) Jainkoaren izenean?
|
Zureak
ez du izenik.
|
|
|
Gai honi buruz idatzi nuen aurreko artikuluan etxebizitza hutsen erabilera arautua ez egotea gaitzetsi nuen, eta zuk diozu horren arrazoia gehiengoa duten alderdiak, EAJ, PSE EE eta PP gai horren inguruko edozein ekimen aurkeztu denean beti kontra agertu izana dela. Nonbait,
|
zuretzat
ez du garrantzirik zure alderdiak (EB) azken bi legealdi hauetan Eusko Jaurlaritzan agindu duen hirukoa (EAJ EA EB) osatu izanak, eta ezta gobernu horretan Etxebizitza eta Gizarte gaien Saila kudeatu izanak ere.
|
|
|
Nik lehiakortasunarekin zerikusia duten gaiei emango nieke lehentasuna, gazteak lehenago lanean hasteko aukerak erraztuz. Bestalde, 45 urtetik gora jendeak ibilbidea izan dezake enpresan, baina
|
zuk
ez baduzu ilusiorik, zertarako ikasi? –Laster erretiratuko naiz?, pentsatzen dute.
|
|
|
gehitu, eta bada, eseri zaitez ohartarazi. Ez, ez bestea ez zen izan seguru, eta gainera
|
zuk
ez zenuen elkarrizketa hori izan, hori beste hari gertatu zitzaiona da. Inork ez du gogoratzen argi nola gertatu ziren gauzak, inork ez daki ongi zer den norberarena.
|
|
|
" Kriminala halakoa!"; edo zerbait leunagoa, ausaz, Ernestinaren izaerarekin adosago: " Krimen bat egiten duena kriminala da, eta esadazu, arren eta arren, Regina,
|
zu
ez zaitugula horietakoa..." –; orduan, baina –orduantxe, hain zuzen ere–, Regina aurreratu zitzaion:
|
|
|
–Ama orain dela urtebete hil zitzaidan, eta aita orain dela hiru hilabete, baina
|
zuk
ez duzu errurik –esan zion Miryamek, hitz haiek esatearekin batera eskua hedatzen zuela, Domingo berriro esertzera gonbidaturik.
|
|
|
Horrek erantzun bakarra du:
|
zuk
ez duzu Jainkoa adiskide min konfiantza osokotzat hartzen, eta hartu zenuke noizbait...
|
|
|
–Fedeak geure burua ukatzera eraman gaitzake, ados, baina nork bere burua ukatzea ez da nork bere burua torturatzea, Domingo, Jainkoari egiten uztea baizik. Horretarako, ordea, pazientzia behar da, eta
|
zuk
ez duzu pazientziarik.
|
|
|
–Badakizu, putetxeetara eraman nahi zuen, emagalduen artera. Ezin dizut horretaz hitz egin, Clara,
|
zuk
ez duzu bizio horien berri, gehiegikeria zikin horien berri. Eta badakizu zer zen gutunean aipatzen duen" ezustekoa"?
|
|
|
...aita, ez al dakizu zer nolako esamesak zebiltzan hari buruz auzo guztian eta yogako ikasle ohien artean, zure aita ere desioaren mende erori zen, guztiok bezala, eta okerrago da onartu nahi ez izatea, errealitatearen zentzua galtzen baita eta psikopaten bidetik abiatu, esna zaitez, zure aita besteok bezalakoa zen, haragizkoa hura ere, irritsez betea; nire aitaz horrelakorik esaten ez dizut utziko,
|
zuk
ez zenuen ondo ezagutu, ez duzu ulertzen haren jokabidea, nirea ere ulertzen ez duzun moduan, santua zen hura, zuk ez dakizu ezer, benetan ezagutu izan bazenu ez zenuke horrela hitz egingo; ba hobe ez ezagutu izana, Ananda, bestela agian ni ere" argitzen" saiatuko zen, biluzik besarkaturik, nebak kontatu zidan gustuko zituela gaztetxoak, ezta?, baita mutilak ere; ixo, emagaldua, itxi ah...
|
|
|
Orain bezala.
|
Zuk
ez duzu Hagintxoren berririk; etxetik azkenengo biderrez alde egin zenuenean neuk ere ez nekien ezer. Ez nuke gura nire egoeraren berri jakin duzulako sar zaitezen programaren batean, hau da, nire egoerak pena ematen dizulako.
|
|
|
Eguerdi eguerdian konturatu gara lotuta zegoela hozkailuaren motorra.
|
Zuk
ez duzu halako arazorik izaten, ezta?) Etxe hartan edozein urtarotan egiten zuela hiltzeko giro egokia esan dut, doña Mercedes hiltzera joan zela Busturiara uste dudalako. Lehenago esan bezala, bere seme alabekin edo haien bizimoduarekin bat ez zetorrelako joan zen Busturiara bizitzera, eta, horrekin batera, hiltzera ere bai.
|
|
|
bustitzen eta
|
zuk
ez dituzu nire musuak
|
|
2010
|
|
|
Gainera, Rajoyk gaitzetsi egin du Gobernuak iritziz gehiegitan aldatu izana, baina Zapaterok erantzun dio gobernu guztiak ari direla erabakiak oso azkar hartzen eta iritziz aldatu behar izaten dutela, baina horretarako iritzi bat izan behar da.
|
Zuk
ez duzu iritzia aldatu, ez duzu eta, gaineratu du Espainiako gobernuburuak.
|
|
|
Zuk miresten zenuen eta miresten duzu Einstein; ulertu ere, ulertzen zenuen, unibertsoari begira, liluratuta eta sorginduta gera zitekeela;
|
zuk
ez zenuen, antza, dohain hori, munduaren ederra globo bat bezala agertzen zitzaizunean ere, beti agertzen zitzaizun, halaber, eskorpioi hegalari bat, globoa erremediorik gabe zulatzen zizuna?, baina nik bai; hala ere, ni ez naiz Santa Teresa, ez naiz Donibane Gurutzekoa eta ez naiz Maria Angeles Sorazu; ni ez naiz mistikoa; edo bai, banaiz: ez haien mailan, bistan da, baina bai neurean; ez naiz, ondorioz, mistikaz ex cathedra mintzatuko, mundu hori, mistikarena?
|
|
|
Zuk zeure aukera egin zenuen, Damaso: ulertu ere, ulertzen zaitut maila batean, euskara galdu eta erdararen munduan erosoago sentitzen baitzinen, ni bezalaxe, bestalde, baina, ni ez bezala,
|
zuk
ez zenuen euskararekiko halako sentiberatasun berezirik erakutsi?, baina ez esanarazi niri, Baroja eta Unamunorekin batera, harritzekoa ere bada, nola biek ala biek, hain kontraesanzaleak izanik, ez zuten gai honetan irristadarik egin!?, prozesu osoa naturala izan dela, bortxarik eta zapalketarik gabekoa, datuak hor baitaude, eta bilatu nahi duenak goizago edo beranduago aurki baitezake aurkitzekoa:
|
|
|
|
Zuk
ez dituzu heroiak eta aintzakotzat hartzen, edo orain hartzen dituzu eta orain ez; nik ordea, beti hartzen ditut aintzakotzat; are gehiago: sinetsia nago Francok erail zituèn gudariak, soldaduak eta zibilak gogoan izan genituzkeela egunero; izan ere, Franco hil zen, baina beldur naiz sekula baino biziago ez ote den euskal lurra zatikatzen duen konstituzio sasidemokratiko honekin?; zuk ez zenituen heroiak hain aintzakotzat hartzen, baina nik, aintzakotzat hartzeaz gain, miretsi eta goretsi egiten ditut, guztiontzako ispilu izan daitezen, eredu eta jarraibide, gaurko mundua, baita Euskal Herria ere, jakina, maite dut lirika, baina ez gutxiago epika, gure herria herri zapaldua den heinean?, heroi eredugarrien beharrean dago-eta.
|
|
|
Zuk ez dituzu heroiak eta aintzakotzat hartzen, edo orain hartzen dituzu eta orain ez; nik ordea, beti hartzen ditut aintzakotzat; are gehiago: sinetsia nago Francok erail zituèn gudariak, soldaduak eta zibilak gogoan izan genituzkeela egunero; izan ere, Franco hil zen, baina beldur naiz sekula baino biziago ez ote den euskal lurra zatikatzen duen konstituzio sasidemokratiko honekin?;
|
zuk
ez zenituen heroiak hain aintzakotzat hartzen, baina nik, aintzakotzat hartzeaz gain, miretsi eta goretsi egiten ditut, guztiontzako ispilu izan daitezen, eredu eta jarraibide, gaurko mundua, baita Euskal Herria ere, jakina, maite dut lirika, baina ez gutxiago epika, gure herria herri zapaldua den heinean?, heroi eredugarrien beharrean dago-eta.
|
|
|
Lourdes, Catherine Labouré, La Salette, Limpias eta orain Piedramillera??; eta nola izebak ez baitzion erantzun, berriro ekin zion amak: ?
|
Zuk
ez duzu mirarietan sinesten, Ernestina?; eta izebak, hondarrean, erantzun egin zion, jakina: –Nola esan diezadakezu ez dudala mirarietan sinesten, bizitza osoa mirari hutsa bada!
|
|
|
Jainkorik balego, jakina?; burdinazko eskularruz emandako muturreko batek ez zidan kalte handiagorik egingo!; oraindik ere primeran oroitzen dut zure pausoz pausoko arrazoibidea, baita eten puntuek markatutako etenaldi hura ere. Jainkoa bera ere bai??, segundo pare batekoa, harik eta aurrera egin zenuen arte, Jainkoari buruzko zalantza jaurtitzen zenidala, ukotik gehiago zuena zalantzatik baino, azken hiru hitz haiek. Jainkorik balego, jakina? halako keinu axolagabe batez lagundu baitzenituen; zuk ez zenidan ukoa hitzez adierazi, zehatz mehatz ez bederen, baina keinuak ematen zion hitzari, honi falta zitzaiòn zehaztasuna;
|
zuk
ez zenuen, beraz, Jainkoagan sinesten, eta aurkikuntza hura izugarria egin zitzaidan, toki abegikor batetik abegitasunik gabeko morturik mortuenera eraman banindute bezala, bat batean eraman ere; hotzak nengoen, ondorioz, mortua lautada zuri zabal bat zen, izotzak hartua?, hotzak eta nora ezean, hain egin zitzaizkidan gogorrak zure hitzak?; baina zuk ez zenuen artean bukatu, antza, eta are hotzag... –Ni ez naiz inoiz maiteminduko, Gabino!?; ahalik eta azkarren erreakzionatu nahi izan nuen?
|
|
|
Jainkorik balego, jakina?; burdinazko eskularruz emandako muturreko batek ez zidan kalte handiagorik egingo!; oraindik ere primeran oroitzen dut zure pausoz pausoko arrazoibidea, baita eten puntuek markatutako etenaldi hura ere. Jainkoa bera ere bai??, segundo pare batekoa, harik eta aurrera egin zenuen arte, Jainkoari buruzko zalantza jaurtitzen zenidala, ukotik gehiago zuena zalantzatik baino, azken hiru hitz haiek. Jainkorik balego, jakina? ...zion hitzari, honi falta zitzaiòn zehaztasuna; zuk ez zenuen, beraz, Jainkoagan sinesten, eta aurkikuntza hura izugarria egin zitzaidan, toki abegikor batetik abegitasunik gabeko morturik mortuenera eraman banindute bezala, bat batean eraman ere; hotzak nengoen, ondorioz, mortua lautada zuri zabal bat zen, izotzak hartua?, hotzak eta nora ezean, hain egin zitzaizkidan gogorrak zure hitzak?; baina
|
zuk
ez zenuen artean bukatu, antza, eta are hotzago gelditu nintzen istant batzuk geroago, belarrietan ere min egin zidatèn hitzak entzun nituenean: –Ni ez naiz inoiz maiteminduko, Gabino!?; ahalik eta azkarren erreakzionatu nahi izan nuen?
|
|
|
Zer egiten duzu zuk hor, ordea, Damaso?; aharrausika ez ezik, zurrungaka ere nabaritzen baitzaitut, nire irakastaldiaren klimaxean!; baina
|
zuk
ez duzu nire lezioen beharrik, beharbada, orain dela urte batzuk hil eta lotan bezala baitzaude geroztik, Jainkoaren magalean gozo eta ezti; baina hara nola, niri pentsamendu hori bururatu ahala, bat batean esnatu eta ezin haserreago esan didazun: –Jainkoaren magalean esan duzu, Gabino?; ez txorakeriarik esan, mesedez!?; zure ateismoak ez du, zinez, erremediorik, Damaso!
|
|
|
–Jainkoak bere irudi eta antzera egin zuen gizona, baina hori hala bada: a) Jainkoak ez du betaurrekorik, zeren
|
zuk
ez dituzun; b) baditu betaurrekoak, zeren nik baditudan; ergo, c) Jainkoak baditu eta ez ditu betaurrekoak, baina hori nola ezinezkoa den, Jainkorik ez dago??. Eta Domingok, jakina, begiak nora ezean ipini zituen; baina nik ere neure burua babestu behar nuen. Domingok Teofilo Mariari egin ziezaiokeèn salaketa balizko batetik, adibidez?, eta orduan, gehitu nuen:
|
|
|
Ezta pentsatu ere. Nik
|
zuretzat
ez dut sekreturik. Badakizu.
|
|
|
–
|
Zuk
ez duzu horren errurik, ama. Eta Erramun ere ez da oso pieza ona izango.
|
|
|
JOANA. Lasai,
|
zuk
ez duzu ezeren kulparik. (Pausa) Eskerrak gizon horri.
|
|
|
LUKAS. Ba ez eman buelta gehiago.
|
Zuk
ez duzu ezeren errurik.
|
|
|
ABEL. Eskerrik asko.
|
Zuk
ez duzu inolako kulparik?
|
|
|
Zergatik sinesten diezu?
|
Zuk
ez duzu nortasunik!
|
|
|
GERMAN. Alizia,
|
zuk
ez duzu maleziarik, baina emakume hori ez da parte onekoa. Zutaz aprobetxatu nahi du.
|
|
|
ALIZIA. Ta zertarako behar dut nik ezer
|
zu
ez bazaitut ondoan. Alaba ez da gogoratu ere egiten noiz afaldu genuen elkarrekin.
|
|
|
GERMAN.
|
Zuk
ez duzu etxera joateko asmorik?
|
|
|
LEO. Gure eztabaidekin gaizki pasarazi dizugu eta
|
zuk
ez duzu ezeren errurik.
|
|
|
ANDONI. (Haserre) Begira hor!
|
Zuk
ez duzu apartekorik ikusi, baina besteren batek bai antza!
|
|
|
Baietz ihardetsi zidan, hura ere grabaturik geratuko zela. Eta horrela adierazi nion, gutxi gora bera:. Nire abokatua aurrean ez dudala ez dut deklaraziorik egin nahi,
|
zurekin
ez baitut inolako konfiantzarik: atxilotzeko agindua eman eta 5 egunez inkomunikatua izan nauzu tratu inhumano eta bexatorioa emanez, oinarriko giza eskubideak urratuz.
|
|
|
Internetetik kanpoko esku hartze maila bera mantendu behar dela azpimarratu nahi dugu.
|
Zuk
ez bazenu mikrofonorik jarriko parkeko bankuan, non zure semeak edo alabak arratsaldeetan lagunekin hitz egiten duen, ez dituzu sarean erregistratu behar zure elkarrizketak. Baina, era berean, arrotzekiko harremanari ere aurrea hartu diozu, eta zein baliabide erabili behar duzun adierazi.
|
|
|
Lourdes, Catherine Labouré, La Salette, Limpias eta orain Piedramillera..."; eta nola izebak ez baitzion erantzun, berriro ekin zion amak: "
|
Zuk
ez duzu mirarietan sinesten, Ernestina"; eta izebak, hondarrean, erantzun egin zion, jakina: " Nola esan diezadakezu ez dudala mirarietan sinesten, bizitza osoa mirari hutsa bada!
|
|
|
Zuk miresten zenuen eta miresten duzu Einstein; ulertu ere, ulertzen zenuen, unibertsoari begira, liluratuta eta sorginduta gera zitekeela;
|
zuk
ez zenuen, antza, dohain hori —munduaren ederra globo bat bezala agertzen zitzaizunean ere, beti agertzen zitzaizun, halaber, eskorpioi hegalari bat, globoa erremediorik gabe zulatzen zizuna—, baina nik bai; hala ere, ni ez naiz Santa Teresa, ez naiz Donibane Gurutzekoa eta ez naiz Maria Angeles Sorazu; ni ez naiz mistikoa; edo bai, banaiz: ez haien mailan, bistan da, baina bai neurean; ez naiz, ondorioz, mistikaz ex cathedra mintzatuko, mundu hori —mistikarena— dastatu eta betean bizi banu bezala, gezurra esango bainuke; baina susmoa dut baietz, badagoela mundu hori —guztiok dugu mistizismoaren hazi hori, Bergsonen esanetan—:
|
|
|
" Jainkoak bere irudi eta antzera egin zuen gizona, baina hori hala bada: a) Jainkoak ez du betaurrekorik, zeren
|
zuk
ez dituzun; b) baditu betaurrekoak, zeren nik baditudan; ergo, c) Jainkoak baditu eta ez ditu betaurrekoak, baina hori nola ezinezkoa den, Jainkorik ez dago...". Eta Domingok, jakina, begiak nora ezean ipini zituen; baina nik ere neure burua babestu behar nuen —Domingok Teofilo Mariari egin ziezaiokeèn salaketa balizko batetik, adibidez—, eta orduan, gehitu nuen:
|
|
|
|
Zuk
ez dituzu heroiak eta aintzakotzat hartzen, edo orain hartzen dituzu eta orain ez; nik ordea, beti hartzen ditut aintzakotzat; are gehiago: sinetsia nago Francok erail zituèn gudariak, soldaduak eta zibilak gogoan izan genituzkeela egunero; izan ere, Franco hil zen, baina beldur naiz sekula baino biziago ez ote den euskal lurra zatikatzen duen konstituzio sasidemokratiko honekin...; zuk ez zenituen heroiak hain aintzakotzat hartzen, baina nik, aintzakotzat hartzeaz gain, miretsi eta goretsi egiten ditut, guztiontzako ispilu izan daitezen, eredu eta jarraibide, gaurko mundua, baita Euskal Herria ere, jakina —maite dut lirika, baina ez gutxiago epika, gure herria herri zapaldua den heinean—, heroi eredugarrien beharrean dago-eta.
|
|
|
Zuk ez dituzu heroiak eta aintzakotzat hartzen, edo orain hartzen dituzu eta orain ez; nik ordea, beti hartzen ditut aintzakotzat; are gehiago: sinetsia nago Francok erail zituèn gudariak, soldaduak eta zibilak gogoan izan genituzkeela egunero; izan ere, Franco hil zen, baina beldur naiz sekula baino biziago ez ote den euskal lurra zatikatzen duen konstituzio sasidemokratiko honekin...;
|
zuk
ez zenituen heroiak hain aintzakotzat hartzen, baina nik, aintzakotzat hartzeaz gain, miretsi eta goretsi egiten ditut, guztiontzako ispilu izan daitezen, eredu eta jarraibide, gaurko mundua, baita Euskal Herria ere, jakina —maite dut lirika, baina ez gutxiago epika, gure herria herri zapaldua den heinean—, heroi eredugarrien beharrean dago-eta.
|
|
|
Zuk zeure aukera egin zenuen, Damaso: ulertu ere, ulertzen zaitut maila batean, euskara galdu eta erdararen munduan erosoago sentitzen baitzinen —ni bezalaxe, bestalde, baina, ni ez bezala,
|
zuk
ez zenuen euskararekiko halako sentiberatasun berezirik erakutsi—, baina ez esanarazi niri, Baroja eta Unamunorekin batera —harritzekoa ere bada, nola biek ala biek, hain kontraesanzaleak izanik, ez zuten gai honetan irristadarik egin! —, prozesu osoa naturala izan dela, bortxarik eta zapalketarik gabekoa... datuak hor baitaude, eta bilatu nahi duenak goizago edo beranduago aurki b... makilak, eraztunak eta armak; zeure idazkiaren memento batean —nirekin gai honetan adiskidetzeko edo—, onartu ere onartzen duzu euskarak aurrera egin duela, baina berehala jarri dizkiozu mugak, euskara, suspertu arren, bigarren mailakoa izatera kondenatua balego bezala —mahaipeko errealitatea deskribatzeko hizkuntza ezin egokiagoa dela esatea bakarrik falta zitzaizun, etxeko katuak eta txakurrak lagun... sagu despistaturen bat ere bai, beharbada, alfonbrari itsatsitako zorriak eta tximitxak zer esanik ez! —, Euskal Herria Espainiaren Batasun Sakratuaren mende betiere.
|
|
|
" Benjamin Maria haragi puska bat zen, gure odola zuena, bai, baina orban bat era bada, etxekoak ez ezik, mundu guztia ere lohitzen duena, Jainkoa bera ere bai... ...i... —, segundo pare batekoa, harik eta aurrera egin zenuen arte, Jainkoari buruzko zalantza jaurtitzen zenidala, ukotik gehiago zuena zalantzatik baino, azken hiru hitz haiek —Jainkorik balego, jakina— halako keinu axolagabe batez lagundu baitzenituen; zuk ez zenidan ukoa hitzez adierazi, zehatz mehatz ez bederen, baina keinuak ematen zion hitzari, honi falta zitzaiòn zehaztasuna;
|
zuk
ez zenuen, beraz, Jainkoagan sinesten, eta aurkikuntza hura izugarria egin zitzaidan, toki abegikor batetik abegitasunik gabeko morturik mortuenera eraman banindute bezala, bat batean eraman ere; hotzak nengoen, ondorioz —mortua lautada zuri zabal bat zen, izotzak hartua—, hotzak eta nora ezean, hain egin zitzaizkidan gogorrak zure hitzak...; baina zuk ez zenuen artean bukatu, antza, et... " Ni ez naiz inoiz maiteminduko, Gabino!"; ahalik eta azkarren erreakzionatu nahi izan nuen... burutik ere pasatu zitzaidan zuk emandako argudioari aurre egiteko moduko argudioa:
|
|
|
" Benjamin Maria haragi puska bat zen, gure odola zuena, bai, baina orban bat era bada, etxekoak ez ezik, mundu guztia ere lohitzen duena, Jainkoa bera ere bai... ..., honi falta zitzaiòn zehaztasuna; zuk ez zenuen, beraz, Jainkoagan sinesten, eta aurkikuntza hura izugarria egin zitzaidan, toki abegikor batetik abegitasunik gabeko morturik mortuenera eraman banindute bezala, bat batean eraman ere; hotzak nengoen, ondorioz —mortua lautada zuri zabal bat zen, izotzak hartua—, hotzak eta nora ezean, hain egin zitzaizkidan gogorrak zure hitzak...; baina
|
zuk
ez zenuen artean bukatu, antza, eta are hotzago gelditu nintzen istant batzuk geroago, belarrietan ere min egin zidatèn hitzak entzun nituenean: " Ni ez naiz inoiz maiteminduko, Gabino!"; ahalik eta azkarren erreakzionatu nahi izan nuen... burutik ere pasatu zitzaidan zuk emandako argudioari aurre egiteko moduko argudioa:
|
|
|
"... orain idazten ari natzaizuna horixe besterik ez baita, zurekin irudikatutako solasaldi mozorrorik gabeko bat... zuri egun batean, agian, helaraziko dizudana, ikusiko dugu..."; karta eskuratu nuenean, berriz —zu bihotzekoak jota bat batean hil eta handik bizpahiru hilabetera iritsi zitzaidan hura, ezustean, don Fausto Txopitearen bidez—, pentsatu nuen zure ideiak errespetatzea zela zu errespetatzeko modu bakarra: ez nizula erantzun behar, alegia, zeren zuri erantzutea zu bizirik zeundela aitortzeko era bat baitzen, eta
|
zuk
ez zenuen ez Jainkoagan ez beste bizitzan sinesten... harik eta, denborarekin, iritziz aldatu —ezerezari, ezer ez den heinean, berdin zaizkio hala begirunea nola begirune falta— eta erantzutea erabaki dudan arte, zuregatik ez ezik —galderak, azken batean, erantzuna du zor, eta karta batek beste bat—, niregatik ere bai, halako kontzientzi azterketak primeran etortzen baitira no... hustu ere, hustu dut barrua behin baino gehiagotan dagoeneko, egia esan; are gehiago:
|
|
|
Zer egiten duzu zuk hor, ordea, Damaso?; aharrausika ez ezik, zurrungaka ere nabaritzen baitzaitut, nire irakastaldiaren klimaxean!; baina
|
zuk
ez duzu nire lezioen beharrik, beharbada, orain dela urte batzuk hil eta lotan bezala baitzaude geroztik, Jainkoaren magalean gozo eta ezti; baina hara nola, niri pentsamendu hori bururatu ahala, bat batean esnatu eta ezin haserreago esan didazun: " Jainkoaren magalean esan duzu, Gabino?; ez txorakeriarik esan, mesedez!"; zure ateismoak ez du, zinez, erremediorik, Damaso!
|
|
|
Satisen aurpegian zera irakurri nuen:
|
zuk
ez nauzu ondo ezagutzen, dena kontrolatuta daukat, Mikel Ormazabali zerbait buruan jartzen zaionean, ez dago inor geldituko duenik.
|
|
|
Euskalerriko tximeletak, irakurri nuen. " Nik uste
|
zuk
ez zenuela sekula sinetsi entomologoa nintzela —esan zidan— Baina Iruainen egon ginenean entomologo gisa ere aritu nintzen. Hementxe dago froga.
|