|
2002
|
|
|
Kalkulatzeko jokabideak
|
urte
osoan zehar erakatsi
|
|
|
Daigün hilabetea hilabete baratzen dira eta gero ko
|
urtean
sartüko gira. C
|
|
|
2 zifrako zenbaki bat eta zifra [fileta [g: lkasleek dataren agertzeko moldea ez dute arrotz(
|
urtearen
zenbakia, hilabetearen bateko zenbaki baten batuketak. Baturak> 20 izena, egunaren izena eta zenbakia).
|
|
|
|
Urtea
bukatzera doala, Problemen ebazteko atelierak (PEA) eginaraz daitezke, idatziz aurkeztu problemen ebaztera ekartzen baitute.
|
|
|
CP mailan sartzean, jakitate bera ez dute haur guziek eta
|
urtean zehar
, ez dira denak urrats berean aitzinatuko. Hala da, nahi ala ez.
|
|
|
Horregatik fitxategi honetan ikasgelako ikasle guz1e1 emaiten ahal zaizkien ariketak bildu ditugu baina jarduera bereko ebazpen hein diferentak eskainiz, erran nahi baita hein errazenetik zailenera, eta hori
|
urtean zehar
. Zenbakien sailean, adibidez, hein errazena kontaketa da eta zailena kal� kulua.
|
|
|
Kenketa kopurua emen� datzen den buruketaren ebazteko balia daiteekela ikasleei ulertaraztea funtsezkoa zaigu aritmetika eragiketa honen era� kaspenean. Orduan, CP mailako
|
urte
guzian kenketa beti kentze edo ttipitze bati lotzen baldin bada, anitz ikasle biga� rren" zentzura" nekez helduko da.
|
|
2005
|
|
|
Nahiz eta leku hori ttipia izan, gorteko funtzionario zenbait euskaldunak ziren. Duela zenbait
|
urte
, bi idazkariren arteko gutun hau aurkitu zen: " eta jaunatiçula abarion ez naiz bildur ezten alla..." Martin San Martinek Matxin Zalbari horrela idatzi zion.
|
|
|
Gaztelako eta Aragoiko Fernando Katolikoak zuen Nafarroako erresuma desegin 1512
|
urtean
, jauntto zenbaitekin tratuak eginik. Ondorioz, Katalina I.a Nafarroako erreginak eta Labriteko Joan erregeak ihes egin zuten Pauera.
|
|
|
Biztanlerian izaten ziren aldaketak izurriteen ondorioz ziren gehienbat. 1348
|
urtean
, euskal biztanleriaren laurdena hil zuen arratoiengatik hedatu zen............
|
|
|
Dunois eta Gaston de Foix kondeen armadek Mauleko (1449) eta Senpereko (1450) gazteluak hartu zituzten eta Baiona setiatu. Honek ere amor eman behar izan zuen ondoko
|
urtean
. rakuntzari kontra egiteko eremu kristaua izan zen, Gaztelako konderria eta Leongo erresuma bezala. Nafarroak lurralde franko izan zuen bere
|
|
|
Abd ar Rahaman III. kalifa ospetsua Nafarroako lurreetan sartu zen 924
|
urtean
. Azkoien, Tafalla, Zangoza eta beste nafar herri batzuk suntsitu zituen.
|
|
|
" Egiaren ondoko
|
urte
hartan (924ko apirilean), kalifak lurralde sinesgabeen kontrako kanpaina abiatu zuen, Iruñekoa deitua, Jainkoaren etsaien herria baitzen baskoi sinesgabeen herria. Kalifak sortalderako bidea hartu zuen[...].
|
|
|
Gaztelako eta Aragoiko Fernando Katolikoak zuen Nafarroako erresuma desegin 1512
|
urtean
, jauntto zenbaitekin tratuak eginik. Ondorioz, Katalina I.a Nafarroako erreginak eta Labriteko Joan erregeak ihes egin zuten Pauera.
|
|
2008
|
|
|
• Gol! zioen oihuka Pedrok, eta lasterka zihoan besoetan tinkatzera taldeko lagunak, hauek airean altxatzen zutela, ezen, nahiz bederatzi
|
urte
ukan, ttikia eta arina zen Pedro.
|
|
|
• Ni entseatzen nauk sekula ez negar egitera. Badik
|
urte
bat nonbait han ez dudala negar egin.
|
|
|
...etxekoa, ezkondu zen eta auzoen artean pastiza parteak banatu zituen; jeepa itzuli zen eta Manuel Pedraza irakaslea eraman zuten; erretorak ez zuen igandeko meza eman nahi izan; eskolako murruan" erresistentzia" hitza agertu zen; Daniel berriz futbolean hasi zen eta gol bat sartu zuen buruarekin eta beste bat bizkarrarekin; izozkien prezioa goiti joan zen eta Matilde Scheppek, bederatzi
|
urteak
konplitu zituelarik, eskatu zion Pedrori ahoan musu bat eman ziezaion.
|
|
2012
|
|
|
20 or. (1 dok.) Ignace de Loyola, 65
|
urte
zituelarik, John Faber gazteak margotua, Titienen arabera()
|
|
|
45 or. (6 dok.) Joannes de Suhigaraychipi dit Coursic, corsaire du Roy, 1691, Pablo Tillac ek() 1920
|
urteetan
marraztua
|
|
|
22 or. (2 dok.), 23 or. (7 dok.), 33 or. (3 dok.) Elizabea, Iruriko jauregia, 1920
|
urteetako
karta postala
|
|
|
◦ 1789
|
urtea
|
|
|
" Espainiarren jokabidea, egunak eta egunak gosearekin egon tigre eta lehoi krudelenena bezalakoa izan zen. Espainol tiraniagatik, berrogei
|
urtez
12 milioi jende baino gehiago hil da: gizon, emazte, haur." Giristino" deitutakoek nazio atsekabetuen desagerrarazteko bi molde zituzten:
|
|
|
(...) Baina bitxiena balea da.
|
Urte
guziez bat bederen harrapatzen dute hemen edo Donibane Lohizunen. Balearen atzemateko, harekin gudukatu behar baita, arrantza guziz lanjerosa da, eta baleak bere buruaren defenditzeko duen karrarengatik, zaurituak maiz izaten dira.
|
|
|
• 63
|
urte
dituen erregearen jantziak, ile apaindura eta jarrera deskriba itzazu.
|
|
|
1643an Luis XIII.a hil zenean, Luis XIV.ak bost
|
urte
zituen.
|
|
|
Lanek berrogei
|
urtez
goiti iraun zuten eta 40 000 langile baino gehiago ari izan zen lanean. 2 dok.
|
|
|
• heriotzaren
|
urtea
eta ahal delarik hilabetea.
|
|
|
Frantziako erresumako bizilagun gehienak gazteak ziren. 1 dok. Baina haietarik anitz lehen
|
urtean
berean hiltzen zen, higiene eta arta eskasak 2 dok. haurren bizia lanjerrean ematen baitzuen.
|
|
|
◦ Nafarroako Estatuek 1787ko eta 1788ko
|
urte
hezeak aipatzen dituzte, bai eta haien ondorio latzak ere: arno guti edo kalitate txarrekoa, gari guti, arto bihiak selauruetan usteltzen, uholdeak alorretan...
|
|
|
Uztaritzeko Aroztegia (Harosteguia) etxearen XVIII. mendeko antolaketa, oraino ageri zen 1920
|
urteetan
|
|
|
Bakailaoketariak sarda horiek euskaldunek aurkitu zituzten baleen ihizin zebiltzala, Kristobal Kolonek bere bidaia egin baino ehun
|
urte
lehenago (garai hori haatik ez da frogatua).
|
|
|
Coursic kortsarioa (Pablo Tillacek marraztua, 1920
|
urteetan
) deitzen zutena Baionan sortu zen eta" La Légère" itsasontziaren kapitaina zen.
|
|
|
•
|
urtea
|
|
2013
|
|
|
Badu
|
urte
bat ezkonduak garela eta tristeziaz bete duzu etxea. Ez naizea izan senar errespetagarri?
|
|
|
Badu
|
urte
bat ezkonduak garela eta tristeziaz bete duzu etxea. Ez naizea izan senar errespetagarri?
|
|
|
Abbadiako eremuan berean, bi artzainek zaindu 140 manex buru gorri bizi dira. Han, urruneko larre aldaketarik ez, ardiak
|
urte
guzian toki berean egoten dira.
|
|
|
Itsas belar horiek lehorrera ekarri eta, laborariek biltzen zituzten. Baina 1990
|
urtetik
goiti, arrain kopuruak gutitzen hasi zirelarik, arrantzale batzuk sareen bidez biltzen hasi ziren algak kostara heldu baino lehen.
|
|
2016
|
|
|
Bilkura arta handiz prestatu behar da, eta igeriketa zikloa hasi baino hamabost egun lehenago bederen egin behar da.
|
Urte
hastapenean ere aipa daiteke, urteko proiektuen aurkezpenaren karietara.
|
|
|
Irakasleek jarduerak eta egoerak
|
urte
guziez berritu behar dituzte, eta gero eta konplexuagoak izan behar dira. Jarduera horiek, haurrek anitz praktikatzeko gisan antolatu behar dira, hobetzeko parada izan dezaten; eta menderatu dituzten gaitasun berriak azpimarratu behar zaizkie.
|
|
|
2
|
urtetan
3 urtetan 4 urtetan 5 urtetan 6 urtetan
|
|
|
2 urtetan 3
|
urtetan
4 urtetan 5 urtetan 6 urtetan
|
|
|
2 urtetan 3 urtetan 4
|
urtetan
5 urtetan 6 urtetan
|
|
|
2 urtetan 3 urtetan 4 urtetan 5
|
urtetan
6 urtetan
|
|
|
2 urtetan 3 urtetan 4 urtetan 5 urtetan 6
|
urtetan
|
|
|
Jarduerak programatzea eta mailakatzea zikloko
|
urte
bakoitzean, aipatu lau gaitasunak jorratzen dira. Gaitasun bakoitza jarduera bat edo gehiagoren bidez lantzen da.
|
|
|
Egoki da ikasketa moduluak 10 saiokoak izatea.
|
Urtean
gorputz eta kirol heziketari eskainiak zaizkion 108 orenak asteko bi egunetan zatitu behar dira gutienez. Ahalaz egun guziez egitea gomendatzen da.
|
|
|
" Gorputz eta kirol heziketako lau gaitasunak zikloko
|
urte
bakoitzean lantzea egoki da, jarduera baten bidez, den gutienetik.
|
|
|
◦ lehen mailan hasten da igerika ikasten, eta ahal delarik, 1 zikloko azken
|
urtean
. ikaskuntzaren bidez, haurrak segurtasun eta osagarri sailetako erronkei begira hezi behar dira, halaber jendarte, kirol eta aisialdi praktikei begira.
|
|
|
3 ziklo bukaerako ezagutzak eta ebaluatzeko gaitasunak. igeriketa ahalaz
|
urte
zikloko guziez.
|
|
|
Jarduerak zikloko hiru
|
urteetan
antolatuak dira eta tokiko baliabideak erabiliz.
|
|
|
Jarduerak programatzea eta mailakatzea zikloko
|
urte
bakoitzean, aipatu lau gaitasunak jorratzen dira. Gaitasun bakoitza jarduera bat edo gehiagoren bidez lantzen da.
|
|
|
Egoki da ikasketa moduluak 10 saiokoak izatea.
|
Urtean
gorputz eta kirol heziketari eskainiak zaizkion 108 orenak asteko bi egunetan zatitu behar dira gutienez. Ahalaz egun guziez egitea gomendatzen da.
|
|
|
Proposamen horietatik abiatuz, zikloko kontseiluak jardueren programa eraikitzen du, zenbait
|
urterako
, tokiko baldintzak eta baliabideak kontuan hartuz (jarduera non egiten den, zer kirol instalazio den, irakasleak zer gaitasun duen, kanpoko adituak ekarrarazteko paradarik badenetz eta zer gaitasun duten...).
|
|
|
Gitarraren arbasoa lautea da. Milaka
|
urtetik
ezagutua zen, itxura desberdinak hartuz: erresonantzia kaxa luzea, udare formakoa, eta hariak tinkatzen dituen kabila etxe okertua duen giderra.
|
|
|
Gitarra 7
|
urtetik
goiti lant daiteke. Musika tresna merkea da (76 € tik goiti) eta zenbait hilabetez landu eta, kantu mota guziak aise lagun daitezke, akorde plakatuak erabiliz.
|
|
|
Harparen ikaskuntza instrumentu ttipi batekin has daiteke, harpa zeltikoarekin adibidez, 7
|
urtetik
goiti eta kontserbatorio guzietan klaseak ematen dira. Zitara merkeagoa da, baina klaseak bakanak dira.
|
|
|
Anton Dvorak txekiar musikagileak hiru
|
urte
iragan zituen New Yorken. Sinfonia han idatzi zuen.
|
|
|
33 Orain, perkusioak entzunen ditugu. Batzuk duela milaka
|
urte
agertu ziren; gaur egun, musika gehienen erritmoa markatzen dute eta jendeen irudimen mugagabeak etengabe asmatzen ditu musika tresna edo erritmo berriak. Klabeak zur gogorrezko bi makilatxo dira, bata bertzearekin jotzen direnak.
|
|
|
Arreta handiz entzun ezazu pieza eder hau. Jean François Delcampek idatzi zuen duela zenbait
|
urte
.
|
|
|
Baina badakizu harpa joile batek oinak erabiltzen dituela eskuak bezainbat? Pedalierrari esker, tonalitatea alda daiteke, 1900
|
urtean
Gabriel Faurék idatzi zuen musika apain honetan bezala.
|
|
|
Pianofortea 1700 irian sortu zen eta bere sentikortasuna oso preziatua zen. 1800
|
urtean
klabezina poliki poliki ordezkatu zuen. Haren koadroa indartu eta harien tentsioa emendatu zuten, kontzertu salei egokitu soinu bolumen handiagoa emanez.
|
|
|
Pianoa 6
|
urtetik
goiti has daiteke ikasten, nahiz adin horretan akorde guzien egitea ez den posible, teklen arteko distantziagatik. Piano bat aloka daiteke (38 € hilabeteko).
|
|
|
Musika zaharraren berpizkundeari esker, moko flautak berriz sartu dira musika talde ttipietan. Azken berrogei
|
urteetan
, etxeko musika tresna nagusi bilakatu dira eta eskoletan gero eta gehiago erabiltzen dira. Irlandako herri musikan zurezko zeharkako flautak baita 6 ziloko moko flauta bat ere, irlandar txilibitua, erabiltzen dira.
|
|
|
Musikariak eskolara etorraraztea eskatzen du –ondikotz gutitan gertatzen dena–, edo publiko zabalarendako eginak diren liburuen irakurtzea eta entzutea, jakinez gehienetan osatugabeak edo eskola adineko haurrentzat ezegokiak direla. Beraz, liburu berri baten proposatzea izan da Les Éditions Buissonnières argitaletxearen asmoa, 6
|
urte
arteko haurrentzat ulergarria, eskoletan gero eta gehiago erabiltzen diren lan teknikei egokitua, eta oroz gainetik irakasle batzuek haurrentzat egin soinu dokumentu batek lagundua. Izpiritu horretan ari izan dira lankidetzan, Finistèreko Elorn Ibai hegietako Herriarteko Musika Eskolarekin.
|
|
|
6
|
urtetik
goiti egin daiteke. Teklatuen ikaskuntzaz gain, zailtasuna (erlatiboa) eskuineko eta ezkerreko eskuen arteko koordinaketa (pianoan bezala) eta soinua manatzen duten beso mugimenduen uztartzea da.
|
|
|
Bata bestearen kontra jotzen dira. Duela 2 000
|
urte
txindatak baziren. Charleston edo hit hata pedal batek eragin 2 txindata elkartzen dituzten makina da.
|
|
|
Azken berrogei
|
urteetan
, elektronikaren garapen izigarriak aldaketa handiak sortu ditu gaurko munduko musikan. Orain arte ezezagunak ziren soinu, musika tresna, musika mota berriak eta hauen entzuteko baldintza berriak sortu dira.
|
|
|
Oboea ebanozkoa da. Ebanoa, Afrikatik datorren zur beltz gogorra, 10
|
urtez
uzten da idortzen listoitan ebakia izan aitzin. Gero torneatu, erdian zilatu eta giltzez hornitzen da.
|
|
|
Oboea 8
|
urtetik
goiti ikas daiteke (erhien arteko tartearengatik). Oboearen jotzeko ez da hats berezirik izan behar.
|
|
|
Tresna egileak edo luthierrak hainbat
|
urtez
lehortu diren zur listoiak erabiltzen ditu. Listoiak torneatu ondotik, erdian eta gero inguruan (erhien eta giltzen ziloak) zilatuak dira.
|
|
|
Klarinetea ez da beste musika tresnak baino zailagoa. 8
|
urtetik
goiti ikas daiteke (erhien arteko tartea aski handia bada). Ez da arnas indar berezirik izan behar.
|
|
|
Saxofoiaren ikaskuntza haize instrumentu batena da. 9
|
urtetik
goiti egin daiteke (soprano edo altu). Musika tresna lepo ingurutik pasatu lokarri bati esker atxikia da.
|
|
|
Soinu ozen eta indartsua baitu, badu 2 000
|
urte
baino gehiago tronpetak leku berezia duela besta, borroka, gertakizun eta ospakizun nagusietan. Pistoien asmakuntzari esker, XIX. mendetik aitzina musika guzien jotzeko gai izan da, eta orkestra handi guzietan sartzeko parada izan du, bereziki jazz orkestretan.
|
|
|
Duela 2000
|
urte
baino gehiago asmatu lehenbiziko tronpetak, maiz konikoak ziren eta beraz tronpen idurikoak. Erromatarrek tuba erabiltzen zuten, hau da, zirkulu modura makurtu tronpeta handi bat, musikariaren sorbaldan pausatzen den ziri batek azkarturik eta zeharkaturik.
|
|
|
Tronpeta 9
|
urtetik
goiti ikas daiteke. Hatsaren lana (erregulartasuna, iraunkortasuna, jarrera) da tronpetaren ikaskuntzaren betebehar nagusia.
|
|
|
Tronpa 8
|
urtetik
goiti ikas daiteke. Hatsaren lan handia eskatzen du, erregularra izan behar baitu eta batez ere ongi kontrolatua, jarrera eta arnasketa higiene ezin hobeei loturik.
|
|
|
Mutikoek eta neskek ikas dezakete tronboia jotzen, 9 edo 10
|
urtetik
goiti. Ikaskuntza fase desberdinetatik iragaten da, hala nola arnasketa, koordinaketa, irristailuaren teknika, tinbrea... eta ikasle gazteak ahalik eta goizen elkartzen dira binaka, hirunaka, launaka...
|
|
|
Biolina, biola, biolontxeloa edo kontrabaxua 6 edo 7
|
urtetik
goiti lant daitezke, neurri ttipiko musika tresnak erabiliz. Belarriaren lan zorrotza eskatzen dute eta abantaila bat badute:
|
|
2017
|
|
|
K. a. 52 sortzea: 0
|
urtea
inperioaren gainbehera:
|
|
|
476
|
urtea
|
|
|
Arte aztarnarik zaharrenek 70000
|
urte
baino gehiago badituzte, eta Afrikan kokatzen dira. Baina hain ezaguna den haitzetako artearen adibiderik zaharrenak eta ikusgarrienak Europan daude, Frantziaren hego mendebaldearen eta Espainiaren ipar ekialdearen artean.
|
|
|
Jende zibilizazioaren lehen urratsen aztarnak dira. lehen jendea (K.a. 2,5 milioi
|
urte
) suaren aurkikuntza (K.a. 500000 urte) lehen arte aztarnak (K.a.
|
|
|
2,5 milioi urte) suaren aurkikuntza (K.a. 500000
|
urte
) lehen arte aztarnak (K.a. 70000 urte) pareta artea (K.a.
|
|
|
500000 urte) lehen arte aztarnak (K.a. 70000
|
urte
) pareta artea (K.a. 30000 urte) laborantza (K.a.
|
|
|
70000 urte) pareta artea (K.a. 30000
|
urte
) laborantza (K.a. 8000 urte) lehen hiriak (K.a.
|
|
|
30000 urte) laborantza (K.a. 8000
|
urte
) lehen hiriak (K.a. 4000 urte) lehen herrixkak (K.a.
|
|
|
8000 urte) lehen hiriak (K.a. 4000
|
urte
) lehen herrixkak (K.a. 6000 urte) idazketa (K.a.
|
|
|
4000 urte) lehen herrixkak (K.a. 6000
|
urte
) idazketa (K.a. 3500 urte)
|
|
|
6000 urte) idazketa (K.a. 3500
|
urte
)
|
|
|
K.a. 8000
|
urte
|
|
|
K.a. 100000
|
urte
|
|
|
K.a. 50000
|
urte
|
|
|
Obra zaharrenak, Chauveteko harpeetakoak, K.a. 30000
|
urte
ingurukoak dira.
|
|
|
Madeleine garaiko pareta pinturak (K.a. 15 000 eta 9 000
|
urte
artean), Santimamiñe, Bizkaia
|
|
|
2 dok.: Zaldi polikromoa, Ekain, Gipuzkoa, K.a. 12 500
|
urte
|
|
|
3 dok.: Hartzak, Ekain, Gipuzkoa, K.a. 14 000
|
urte
|
|
|
5 dok.: K.a. 20 000
|
urte
inguruko Zaldi txinatarrak, Lascaux, Dordoina.
|
|
|
Historiaurreko jendeak lehen margolariak dira. Duela 30000 bat
|
urte
, bizi ziren harpeen paretetan tindatzen hasiz, lehen pinturak egin zituzten.
|
|
|
K.a. 14 000
|
urte
|
|
|
K.a. 20 000
|
urte
|