2000
|
|
Hala ere, harrigarria iruditu zait, 2000 urteko martxoaren 10ean jakin dugunez, Madrilgo Epaitegi Gorenak Udalerri Euskaldunen Mankomunitateari (UEMA) hizkuntzaren bizi iraupenerako zituen asmoak bazterrerazi
|
nahi dizkiola
, legez kanpo daudela esanez. Formaren aldetik zerbait zuzen ez badago, hori ez da aski debekua jartzeko; bere egitekoa kontseilu ematea behar luke, nola bideratu behar den esanaz.
|
|
Hori baino lehenagotik ere, eskola maisuek, euskaraz egitea debekatzeko kontsigna gisako erregelak zituzten, eta gurasoen hizkuntzan mintzatzen zirenak eraztunez zigortuak izaten ziren. Seme-alabak eskolatu
|
nahi zituzten
gurasoek ordea, ezin ba kexatu, beren haurrak ikasketarik gabe geldituko ziren beldurrez. Jokaera horren lehen lekukoetariko bat dugu, nik dakidanez behintzat, Nafarroako Galipentzu herriko maisua, 1730 urtean era horretan haurrak zigortzen zituena, Jose Mateo zeritzan galipentzuarrak urte horretako irailaren 14an Orreagako artxiboan utzi zuen lekukotasunak dioenez; Bernardo Estornés Lasak bere liburuetariko batera oso ongi eraman zituen euskarak historian zehar izan dituen gertakariak, Canto y cantares de Euskalerria.
|
|
Liburu honen edukiari buruz, Euskal Herriko Unibertsitatetik, Henrike Knörr adiskidearen eskariz, J. L. Alvarez Enparantza Txillardegiri bere erretiroa dela-eta eskaini
|
nahi dioten
elkarlaneko bildumarako deia jaso nuenean idatzi nuen. Euskal Herritik giza eskubideen alderako emaitzak?. Eta Adrian Celaya Euskalerriaren Adiskideen Elkarteko (Real Sociedad Bascongada de los Amigos del País) Bizkaiko batzorde arduradunak 1999ko azaroaren 20ko jardunaldietarako hitzaldi bat eskatu zidanean. Aportación vasca a los derechos humanos?
|
|
Baina, azken mendeotako politika ikusirik eta Konstituzioa aldatu ezik, arriskuak hor daude, makiavelokeriaz baliatzen badira. Dena dela, horretarako biderik aukerakoena, gurasoei aukera ematea dela deritzat, eskola libreetan jarraitu
|
nahi dutenei
horretan utziaz. Jarraian dio E. Lluch-ek:
|
|
Batetik, Lingua Navarrorum euskara ez zela sinestarazi nahian eta, bestetik, egunkari horretan euskara batuaren aurka gipuzkera eta inoiz bizkaierazko artikuluei leku eginaz. Ohartzen ez delako, edo ohartu
|
nahi
ez duelako, Euskaltzaindiaren gomendiozko euskara batuak nafarreran duela bere muina, euskalkiz inoren muinik izatekotan.
|
|
Jakin
|
nahi duenarentzat
, hor daude lekukoak. Beraz, zergatik ez kezkatu gaur egun gertatzen ari denaz?
|
|
Gertatuak gertatu, Nafarroako Gobernua entzungor egiten ari da eta orain ez dio baimenik eman
|
nahi
Iruñean aspalditik ari den euskarazko irratiari. Hortik ikus gaur egun nafar agintariek euskara den Lingua Navarrorum-i zer opa dioten.
|
|
–bidezkoa ikusten da organo misto bat eratzea Administrazioaren eta gizarte nafarraren artean elkarretaratu, parte hartu eta elkarrizketatzeko foro modura, hizkuntza normalizazioaren kontzeptu berariazkoa osatzen duten alderdi batzuen gainean botere publikoei aholkua eman diezaieten?. Hala eta guztiz ere, garbi ikusten da Gobernuak ez zuela Kontseiluaren eskakizun eta aholkurik aintzat hartu
|
nahi
, eta beronen eginkizun garrantzitsuak (Foru Dekretuaren 4 artikuluan xedatzen direnak), hala nola, euskararen planifikazio, erabilera, sustapen eta normalizazioa?, saihesten aritu zela.
|
|
Argi ikus daiteke, gaur egungo agintariak, garai batean erresumari saldukeria egin zioten Beaumontarren jokabide beraren jarraitzaile direla eta ez nafar erresumari hain leial jarraitu zion Agramont taldearena. Baina bere herriaren alde gizontasunez begiak itzarririk adi egon
|
nahi dutenei
, Arturo Campionen Navarra en su vida histórica (1929) eta El Genio de Navarra (1936) deritzen liburuen berrirakurketa komeni zaie. Gainera, gogoan izan Campion zenak Lingua Navarrorum eredugarri hura har eta, ikasi ez ezik, euskaraz idazteari ere eman ziola.
|
|
Historian zehar euskarak edonon izan ditu eragozpenak, baina Arabakoak oso larriak izan ziren, bereziki eskoletatik hasita. Orain, horren berri ez dakitenei edo jakin
|
nahi
ez dutenei aditzera emateari on deritzat, guztion onerako.
|
|
–Hemen guraso eta maisuak falta handi bat erremediatu behar dute, eta gure Euskal Herriari oraindaino baino mesede gehiago egin. Jenteen artean beste Lenguajerik Euskera baino ditxa gabeagokorik ez da ikusi, eta gure jatorrizko, edo jaiotzako Hizkera ez balitz bezala eta Euskaraz hitz egitea pekaturik haundiena balitz bezala, giza artetik kendu, eta lurpean ondatu
|
nahi dute
, eta Eskoletan sortija edo siñalearekin, azote eta kastiguarekin eragotzi nahi dute. Zer erakeria itsuagorik hau baino?
|
|
–Hemen guraso eta maisuak falta handi bat erremediatu behar dute, eta gure Euskal Herriari oraindaino baino mesede gehiago egin. Jenteen artean beste Lenguajerik Euskera baino ditxa gabeagokorik ez da ikusi, eta gure jatorrizko, edo jaiotzako Hizkera ez balitz bezala eta Euskaraz hitz egitea pekaturik haundiena balitz bezala, giza artetik kendu, eta lurpean ondatu nahi dute, eta Eskoletan sortija edo siñalearekin, azote eta kastiguarekin eragotzi
|
nahi dute
. Zer erakeria itsuagorik hau baino?
|
|
Irakurleari aditzera eman beharrekoa dut, A. Kardaberazen testu hau, hitzik aldatu gabe, irakurketa errazteko, gaur egungo grafiaz jarri dudala. Bere grafiaren era jatorrean irakurri
|
nahi duenak
1761 ean inprimatu zen liburu hartara jo beharko du, edo nik neuk Euskararen ostarteak liburuko 53 -55 orrialdeetan azaldu nuen jatorrizko erara.
|
|
Horientzat gaztelera omen Arabako hizkuntza. Nonbait, ez dute ezer jakin
|
nahi
bertako jatorriaz, ez eta oraindik Zigoitian, Aiaran edo Aramaion euskaldun irauten dutenez ere; eta gutxiago Bizkaitik eta Gipuzkoatik bertara joanak diren euskaldun ugariez. Ez eta probintziako toponimiaz eta arabarren euskarazko deiturez ere.
|
|
Baina, mundua handia izaki eta, hizkuntza asko dira bertan. Hori bai, denak errespetagarriak, bakebiderik
|
nahi
baldin badugu. Zeren hizkuntza bakoitzak bere inguru jakina du eta inguru bakoitzak bere balio bereziak, elkar ulertu beharrez anaitasunerantz garamatzatenak.
|
|
Horretaz gehiago jakin
|
nahi duenak
, gogorik baldin badu behintzat, beste agiri batzuen iturriak ere aurki litzake. Adibidez, Eusko Ikaskuntza erakundeak bere sorreratik laster argitara eman zuen liburuxka interesgarri bat:
|
|
Bakeari buruz hitz asko egiten da, baina lortu ote genezake hizkuntza txikiagoak ukatuz? Egiazki, bakerik
|
nahi
baldin badugu, guztiok elkar errespetatu beharra dugu, naturalezak eman diguna bizirik iraunarazteko eskubidea emanaz eta laguntzak eskainiz. Eta horretarako legezkoena da epaitegietan bakoitzak bere burua ondoen defendatu ahal izateko egokien zaion hizkuntzaz baliatzea.
|
|
Eta hala bete nuen, Gasteizen elkarrekin bazkalduz. Nire iritziak jakin
|
nahi zituen
nonbait, eta nire karguaren arabera nola jokatzen nuen adierazi nion. Administrazioaren aurrean hiritarren alde legea zuzen betearaziz, hor agertzen nituela nire iritzi zuzenak eta ez bestetan.
|
|
Gaineratu nion, itxuraz frantsesei Kanadako Quebec herrialderako on zaiena, zergatik ez beraien Estatu barnerako? Baina alferrik, ez zuen ulertu
|
nahi
. Gaineratzen nion esanaz, herriak bere izate naturalean errespetatzen ez badira, oso normala zela horien aldetik burujabetzaren eskaria.
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoan bi hizkuntzak ofizial izanik, euskalduna euskaraz epaitzeko eragozpenak badira, zer ez da gertatuko Europako Kontseiluak prestaturiko Eurogutuna onartzerik
|
nahi
ez zuen Frantziapean dagoen Euskal Herrian. Orain Frantziak Eurogutunari sinadura eman nahi omen dio, baina bere Konstituzioaren 2 artikulua aldatu gabe.
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoan bi hizkuntzak ofizial izanik, euskalduna euskaraz epaitzeko eragozpenak badira, zer ez da gertatuko Europako Kontseiluak prestaturiko Eurogutuna onartzerik nahi ez zuen Frantziapean dagoen Euskal Herrian? Orain Frantziak Eurogutunari sinadura eman
|
nahi
omen dio, baina bere Konstituzioaren 2 artikulua aldatu gabe. Beraz, era horretara, epaitegien aurrean Frantziako gainerako hizkuntzek legez ez lukete inolako eskubiderik.
|
|
Politika aldetik, debekatu egiten da hizkuntza tipiagoa ukatzea, bai eta garapena arriskuan jarriz baztertzea ere. Horrez gainera, hizkuntza gutxitua erabiltzen ez dutenentzat, mintzatzen direnen herrialdean bizi badira,
|
nahi duten
guztiek ikas dezaten aukerak jarriko dira. Gurasoek hautatzen dutenaren arabera, maila guztietako ikasketak beraien hizkuntza jatorrean egiteko aukera emango zaie.
|
|
Gurasoek hautatzen dutenaren arabera, maila guztietako ikasketak beraien hizkuntza jatorrean egiteko aukera emango zaie. Aldi berean, hizkuntzarekin batean bertako kultura jatorraren irakaskuntza ere bermatu
|
nahi da
, horretarako beharrezko diren irakasleak prestatuz.
|
|
Parte honetan horregatik agertu
|
nahi dut
kapitulu hau adierazgarri, zenbait historiagilek jakin dezaten esku artean duten lana alde guztietatik ikusiz ikertu beharrekoa dutela.
|
|
Egiazko historiagileentzat esan beharrik ez nuke Nafarroari buruzkoan Arturo Campión-en Navarra en su vida histórica (1929) eta José Yanguas y Miranda-ren Historia de la conquista del reino de Navarra por el Duque de Alba, general del ejército del rey Fernando el Católico (1843) ezagutu beharrekoak direla gai hauetaz zerbait jakin
|
nahi duenarentzat
. Horietan lekukotasun zehatzez irakur dezakegu zein sartu zen indarrez, su eta gar, hainbat herritan heriotzak eginaz.
|
|
Ezpairik gabe esan nezake mendi horietan hainbeste ibili garen euskaldunontzat ez dela horretaz zalantzarik. Baina, zerbait sakonago jakin
|
nahi dutenek
, arren, jo dezatela Joan Coromines-en Estudis de Toponímia Catalana (1965-1970) bilketa oparo eta ikerlan bikainera.
|
|
Pirinioaren bi alderdietan era berean mintzatu izan dira; Okzitaniako Languedoc hizkuntzaren dialektoak ere gure mende honetara arte berdintsu erabili dira Ipar-hegoaldean. Baina argi utzi
|
nahi dut
, Languedoc baino lehenago, Neolitos garaian euskara erabiltzen zela, bertako leku-izenek adierazten diguten bezala. Gai horretaz hitzaldi bat eman nuen Andorran:
|
|
Ideia horiek, gaur egungo gizartearen egoeraz gogoeta egiteko bidea bederen emango ahal digute. Hala
|
nahi genuke
eta hala bedi.
|
|
Estali behar; ez behar: estali
|
nahi
, ezkuta ezin zitekeana ta Gipuzkoari zekarrena bidegaberik latzena ta miñena?. Horrez gainera, 276 orr. berriz:
|
|
25 artikulua.-1 Pertsona orok du bizimodu egokia izateko eskubidea, bai berari eta bai bere familiari osasuna eta ongi izatea bermatuko diena, eta batez ere janaria, jantziak, bizitokia, mediku-sorospena eta gizarte-zerbitzuak; eta baita lanik eza, gaixotasuna, elbarritasuna, alarguntasuna, zahartzaroa edo bizibidea
|
nahi
gabe galtzeko beste kasuren bat gertatzen denerako asegurua izateko eskubidea ere.
|
|
Udal liburutegiko hemeroteka ere nahiko erraz topatu zuen, han eta hemen galdetuz. 1993ko uztaileko egunkariak
|
nahi zituen
, Lahincheko atentatuari buruz zer esan zuten jakiteko, edo atxiloturen bat egon zen deskubritzeko, edo... Gogo biziak zituen Ralphen argazki bat aurkitzeko, ahal bazen atxilotu eta gerokoa.
|
|
Azken hilabetean argi ikusi zuen urdanga bat zela, hitz gogorregia ez erabiltzeagatik, eta orain ez zuen beste modu batean pentsatuko. Gainera, Txemak onar zezakeen (kostata, minduta edo
|
nahi den bezala
, baina onar zezakeen) Eiderrek ez maitatzea, baina amorru berri bat piztu zitzaion konturatzean lagun bezala ere ezin izan ziola bere arazoen berri eman. Dena azaltzeko adorea hartu (moduren batean edo bestean amaitu beharko zen euren harremana, lehenago edo beranduago), egindakoa onartu eta mesedez laguntza eskatu.
|
|
Hurrengo eguna Derryko udal liburutegian eman zuen berriro. Azken hilabeteetako egunkari guztiak arakatu
|
nahi zituen
, Ralphen argazkiekin konforme geratu ez eta orain Eiderri buruzko aipamenen bat nahi zuen, mendekua osoa izan zedin, poz txikia algara ikaragarri bihur zedin, liburutegiko arduradunak kalera bidal zezan hain barre ozena egiteagatik. Hori nahi zuen.
|
|
Hurrengo eguna Derryko udal liburutegian eman zuen berriro. Azken hilabeteetako egunkari guztiak arakatu nahi zituen, Ralphen argazkiekin konforme geratu ez eta orain Eiderri buruzko aipamenen bat
|
nahi zuen
, mendekua osoa izan zedin, poz txikia algara ikaragarri bihur zedin, liburutegiko arduradunak kalera bidal zezan hain barre ozena egiteagatik. Hori nahi zuen.
|
|
Azken hilabeteetako egunkari guztiak arakatu nahi zituen, Ralphen argazkiekin konforme geratu ez eta orain Eiderri buruzko aipamenen bat nahi zuen, mendekua osoa izan zedin, poz txikia algara ikaragarri bihur zedin, liburutegiko arduradunak kalera bidal zezan hain barre ozena egiteagatik. Hori
|
nahi zuen
. Horixe izango zuen poz-iturri, alegia egunkariek eta poliziak eta legeak eta bere esku ez zegoen guztiak Eider iraintzea, kritikatzea, kalumniatzea, manipulatzea, maiseatzea.
|
|
Txema harrerako leihatila txiki hartara abiatu zen, eta neskak galdetu zion ea berak ere argazki bat
|
nahi zuen
horman josteko. Ez, ez, erantzun zion Txemak, neska atseginari begiratu gabe.
|
|
Etsi-etsian irakurri zituen apirilaren 21etik aurrerako egunkariak ere, ea lau lerroko artikuluren batek Eiderren heriotza aipatzen zuen-edo. " Ian Donnelley-ren maitaleak bere burua hil du" edo antzeko zerbait ikusi
|
nahi zuen
, bere susmoak egiazta zitezen eta Eiderren azken engainua heriotza izan zela ziurtasunez jakiteko. Alegia, ez zela istripu soil bat izan, ezpada suizidio gordin bat, Eiderren amak eta Jabik eta beharbada koadrila osoak eta herri guztiak lehenagotik zekien bezala.
|
|
Baina egunkariek ez zioten poz hori oparitu
|
nahi
eta orduak joan zitzaizkion paper zaharren artean. Atzamarrak belztuak zituen jada, egunkarietako titularrak irakurtzeaz nazkatzen hasia zen, eta gehiago oraindik ingeleseko testuak erdipurdika ulertzeaz.
|
|
Atzamarrak belztuak zituen jada, egunkarietako titularrak irakurtzeaz nazkatzen hasia zen, eta gehiago oraindik ingeleseko testuak erdipurdika ulertzeaz. Baina azken garaipena lortu
|
nahi zuen
, behar zuen. Eta akaso Txemaren ohorearentzat iraingarria izango zen esku arteko azken egunkaria bazter batean laga eta disketarekin gogoratzea.
|
|
Eta Txemak erabakia hartua zuen: egiari aurre egin
|
nahi zion
. Azken batean, Txema bezain hilda daudenek ez dute ezer galtzekorik.
|
|
Ez genuen afaldu, ez genuen kalerik zapaldu, ez genuen telebista piztu. Gure azken egunak aprobetxatu
|
nahi ditugu
.
|
|
Connemaratik irten eta hona etortzea jauzi handi samarra izan da. Han dena zen itzela, polita eta
|
nahi den
guztia. Derryk, berriz, borrokarako prest dagoen herriaren giroa dauka.
|
|
Kristalezko ametsa hausteko egun bi. Ez nuke
|
nahi
kristalaren pusketekin inor zauritzerik.
|
|
Gaua Belfasten pasatuko dugu, bihar aireportura goiz joan behar dugulako. Ez dut lorik egin
|
nahi
.
|
|
Ez nuke
|
nahi
hor beheko lur hori Euskal Herria izatea.
|
|
Gero bazkaltzera eraman
|
nahi ninduela
aitortu zidan, harrerak bere pisuan jarraipena izan zezan, gaua luzatzeko asmoz. Baina ezetz esan nion, eskerrik asko baina ez, oso nekatuta nengoela eta nahiago nuela etxera joan eta atseden hartzea.
|
|
Mesedez, Eider aurkitu nahi dut. Badakit hilda dagoela, kauenzotz, baina bere azken irudia aurkitu
|
nahi dut
Irlandan, falta zaidan irudi bakarra. Hitz goxo bat nahi dut bere egunerokotik, azken agur maitagarri lez uler dezakedan zerbait.
|
|
Badakit hilda dagoela, kauenzotz, baina bere azken irudia aurkitu nahi dut Irlandan, falta zaidan irudi bakarra. Hitz goxo bat
|
nahi dut
bere egunerokotik, azken agur maitagarri lez uler dezakedan zerbait.
|
|
Betiko ateoa izaten jarraituko dut, lasai alde horretatik. Ez dut zure inmentsitatean kolaboratu
|
nahi
. Soilik Eiderren azken testamentu bat, memoriaren puzzlea osatzeko falta zaidan azken pieza, maitasun deklarazio bat, azkena.
|
|
Bakarrik zihoan, ez berak hala erabakita, baina jendetzaren artean ez zen hain nabarmena bere erretirada bakartia. Gaua gogorra izan zen,
|
nahi
baino motzagoa, baina begiradaz eta intentzioz josia.
|
|
Lagunekin elkartu zen, hain zuzen ere gaua ordu askoko promesa egiten ari zen une berean. Denboraz hastea komeni zen, modu horretan alkoholak efektua egin zezan musuak zer ziren ezagutu
|
nahi zuen
mutilaren buruan.
|
|
Inauteriak. Larunbatero irteten ziren kalera, bazkaldu eta segituan, hamarretarako etxean egon
|
nahi bada
goiz irten behar delako. Guraso diktadoreak izatearen komeriak.
|
|
Baina niri ez zait inoiz buruan kabitu ihesalditxoek kolorea hartzeko izan behar dutenik, eta gusturago nabil euriaren mehatxua gordetzen duten hodeien azpietatik. Itxura bakartiagoa ematen diote bati; iheslariagoa,
|
nahi bada
.
|
|
Autoan joateak duen abantaila paisaiaren kolore aldaketez ohartzeko ematen duen aukera aparta da, eta mapa geopolitiko baten gainean irristatzen ari zarela ematen du, autoak erraztasun berberarekin uzten baititu atzean hiriko grisak zein nire ametsetako esmeraldetara iritsi
|
nahi
eta ezin duten berde apalagoko zelaiak, edo garitza zabaletako hori gorriztak. Eta hemen miliatan neurtzen den abiadurak asfaltozko hariz josten ditu Irlandako mapa geopolitikoa osatzen duten kolore desberdinak.
|
|
Gero tabernaria ere batu zitzaigun elkarrizketan, eta azkenean barkatzeko esan behar izan nien, oraindik ez nekiela aterpetxean tokirik izango nuen, eta bertara joan behar nuela, ez banuen kalean lo egin
|
nahi
. Gonbidatu ninduenak barrezka erantzun zidan ezetz, tokirik ez banu bere etxera joango nintzela lotara, eta telefonoan txanponak sartzearen keinua egin zuen bere emazteari deitzeko, afari berezia presta zezan agintzeko.
|
|
Eguneroko hau (Bitakora, alegia) Irlandako gida turistiko bihurtu
|
nahi
ez dudan arren, aipagarriak iruditzen zaizkit nire gidak azaldu dizkidan zenbait gauzatxo; behintzat hemendik urte batzuetara, eguneroko hau berriro irakurtzen dudanean, memorian fresko gorde ditzadan: lehendabizikoa, Kilkenny izena nondik datorren.
|
|
eleberri poliziakoak behar dira, esaten zen, edo erotikoak, edo zientzi fikziozkoak... Zulo asko zituen gure kulturak, batez ere aldameneko kultura handiagoen aldean, eta denak estali
|
nahi ziren
, egin ahalean.
|
|
Gaur egun euskal idazle batek abenturazko eleberri bat idazten badu, seguru asko ez du egingo norbaitek horren falta azaldu eta gure literatura normalizatu
|
nahi duelako
: gogoak emanda egingo du, barruak horixe eskatzen ziolako, abenturazko kontakizun bat egin nahi edo behar zuelako, eta kitto.
|
|
Gaur egun euskal idazle batek abenturazko eleberri bat idazten badu, seguru asko ez du egingo norbaitek horren falta azaldu eta gure literatura normalizatu nahi duelako: gogoak emanda egingo du, barruak horixe eskatzen ziolako, abenturazko kontakizun bat egin
|
nahi
edo behar zuelako, eta kitto. Eta hori da, hain zuzen ere, literatura ona egiteko bide normalena.
|
|
Frogak behar dituenak, aski du kontakizuna irakurtzen hastea. Plazer hori minutu batzuez atzeratu
|
nahi duenari
, berriz, ondoren zer topatuko duen adieraziko diot hitz gutxitan, aho-gozagarri.
|
|
Txemak galdu egin du bere betiko neska-laguna, Eider, auto-istripu batean. Hura ahaztu
|
nahi
eta ezinik dabilela, Eiderrek aurreko urtean Irlandara egindako bidaiaren egunkari bat topatuko du Txemak, klabe sekretuz babesturiko disketean. Eiderren arimarekin bat egiteko eta ondoren betiko ahazteko asmoz, bidaia hori bera berregitea pentsatu du Txemak, eta Irlanda mitiko horren bila abiatzen da, disketa poltsikoan, zer topatuko duen jakin gabe.
|
|
Ez zuen aukera galdu
|
nahi
, hala ere, aurpegietako espresio miresgarri haiek deskubritzeko. Zer ote zuten horren desberdina, Eiderren iritziz Dublin izeneko mosaiko erraldoi bat eraikitzeko gauza ziren milaka aurpegi haiek.
|
|
Lasaitasuna, ezta? Ba nik ere lasai bizi
|
nahi dut
. Behingoagatik egizu zerbait nire alde, Eider ondotik kendu zenidan bezain erraz, egizu zerbait.
|
|
Ze eskubide duzu nik maite dudana lapurtzeko? Mesedez, Eider aurkitu
|
nahi dut
. Badakit hilda dagoela, kauenzotz, baina bere azken irudia aurkitu nahi dut Irlandan, falta zaidan irudi bakarra.
|
|
–Esan
|
nahi dut
bere telefono deiak ez jasotzea, asteburuko planak, Alde Zaharreko poteak, eta antzekoak. Ez dakit, bere presentzia:
|
|
Hori gutxienekoa da. Baina zure bizitza betetzea zen
|
nahi zenuena
, eta beno, bete zenuen. Orain gauza txikiak falta zaizkizu.
|
|
Eta ez dakit zelan, agian kontatzeko gauza gutxiegi izatearen beldurrez, Irlandara etortzean bururatu ere egin ez zitzaizkidan arrazoiak bota nizkion bidaia hau justifikatzeko. Badakizu, Bitakora laguna, egunerokotasunetik deskonektatzea zela abenturatxo honekin
|
nahi nuena
. Hala adierazi nizun hasieran.
|
|
dudak. Txemari ez ote zaion zauria orbainduko, edo niri ez ote zaidan itxiko, edo Txemak ez duen ahaztu
|
nahi
, edota neu naizen ahazteko gogorik ez duena.
|
|
Min emango zioten gauza gehiago deskubritzeko? Berak ez zuen Eider gorrotatu
|
nahi
. Hori, azkena.
|
|
Hori, azkena. Eta gainera, zertarako eskuratu
|
nahi zuen
berari ez zegokion oroimen puska hura. Ez al zen errazagoa erosi berri zuen pisutxoan geratu eta gauza onenekin gogoratzea?
|
|
Borroka bat zen, bai, Duncanen lagunetako baten eta nireetako baten artekoa. Ez dakit zer gertatu zen, ezta jakin
|
nahi
ere, baina gehienon mozkorraldia une horretan eten zen. Batzuk haserre, besteak lotsatuta, eta gutxi batzuk (Duncan eta ni, zehazki esateko) gertatutakoagatik elkarri barkamena eskatzen, denak bueltatu ginen aterpetxera.
|
|
Erantzun dit barkatzeko, mahaian jarrita berarekin zeuden lagunek esan ziotela guregana joateko. Duncanek, batez ere mozkortuta dagoenean, berba larregi egiten duela, eta ez zutela
|
nahi
bere hizjarioarekin ni molestatzerik. Horregatik etorri zela guregana.
|
|
Eta beno, kontua da galdetu didala ea zer egingo nuen arrastian, askotan azpimarratuz berarekin joateko paseatzera, eta orain
|
nahi
ez banuen ere, ba behintzat geroxeago, eta horrela. Eta ikusita ze txapa ari zitzaidan ematen, kakatara bidali dut birritan pentsatu gabe.
|
|
Begiak itxi nituen nahiago izan nuelako sinestea, amestea, itxaropenari gogor oratzea... errealitate puta honi aurrez begiratzea baino. Eta orain, Irlandan eta disket hotz bati esker, G12 kalera eraman duzun egia osoa ari zait agertzen, eta nahi izan arren ezin dut burutik kendu zu zeu zarela kontatzen didana Rocío harekin enrollatu zinela, Jabirekin izandako aferak uste zenuena baino garrantzi handiagoa izan zuela azkenean, eta oraindik ere" Connemara" aipatzen duzu, eta toki horretara zeure bila joan
|
nahi duzula
. Oraindik ez duzu zure burua aurkitu ala?
|
|
Jaungoikoa! Bai, Connemaran egon
|
nahi nuke
oraintxe bertan! Badakizu tokiak aukeratzen, gazte!".
|
|
Baina ez dezagun haria gal. Lehenbiziko garai horri buruz hitz egin
|
nahi nizueke
orain. Beno, ez dakit zertarako ari naizen hain publiko zabalari zuzentzen, jakinda liburu bakoitzaren aurrean pertsona bakarra baino ez dagoela.
|
|
Hasieran ispiluari begira geratzen zitzaion, harrituta. Ez zuen beste ezer
|
nahi
, ispiluarekin lortu nuen perikitoak behar zuen guztia. Inongo etologo, ornitologo, zoologo edo biologok egin ez zuen aurkikuntza.
|
|
Gure abesti zahar batek dioen bezala, arrain asko dago itsasoan. Eta ni, hutsegite handi haren ostean, gogoz saiatu nintzen arrainen bat harrapatzen, baina bai zera!, inork ez du nirekin
|
nahi
. Eta?
|
|
Bere ustez mexikarren bat izango da, Kalifornian beste asko legez beharbada modu ilegalean bizi dena. Eta ez du ezagutu
|
nahi
ere, benetako gorrotoa baitio. Munduan maite duen bakarra bere ama da, CNN kateko aurkezleetako bat.
|
|
Nire txanda heldu denerako apur bat lotsatuta nengoen, nik ez baitaukat neska honek beste abentura kontatzeko. Noski, ez nuke hain bizimodu hotzean jaio eta hazi
|
nahi
, eta familiarik ez izatea eta holan, baina Rocíok" eta zuri buruz, zer?" galdetu didanean berak beste eskarmentu izan nahi nukeela konturatu naiz, hori bai. Horregatik eztul txiki bat egin eta kontatuko niona pentsatzen hasi naizenean, berriz itaundu dit" zer?, ez al duzu ezer kontatzeko?", eta nik baietz, hain zuzen ere horrexegatik etorri naizela Irlandara, nazka-nazka eginda nagoelako kontatzeko ditudan gauza gutxiekin.
|
|
Literatik jaitsi eta, azpiko oheko neskari begiratu ere egin barik, komunean sartu zen Txema. Ez zuen erabat tente, ezta antzik ere, baina argi zegoen zakil talotxoak gorunzko joera hartu
|
nahi zuela
. Rocío García de Mainuetaren irudia hartu zuen gogoan, bere titi mardulak, berarekin oheratzeko izan zuen aukera hura.
|
|
Bai, interesgarria da, edo
|
nahi bada
exotikoa, kanpokoek gutaz pentsatzen dutena ezagutzea, eta alde horretatik ikusita Txemak pozik jarri zituen martxan bere zenbait neurona (larregi ere ez, topikoez hitz egiteko aski baitira dozenatxo bat edo). Aberasgarria da norberaren herria perspektibaz ikustea.
|
|
Eta Txemak isiltasunik mutueneko elkarrizketa
|
nahi zuen
. Bere eskutan balego, ordaindu ere egingo zien gidariei ahoko kremailera itxi zezaten, eskatutako herrira eraman zezaten tutik ere esan gabe.
|
|
Baina ez, ez zegoen batere gaizki, kontuan izanda ez zela hiriko auzorik liluragarriena ere. Eta askoz ere pisu politagoa izango zen Eider berarekin bizitzera joan izan balitz, baina neskalagunak ez zuen urrats hori ez bat ez bi eman
|
nahi
, eta Txemak ere ez zuen txarto hartu erabaki probisional hura. Zeren probisionala zela ulertzen zuen, argi baitzegoen denboratxo bat igaro ondoren Eiderrek maletak egingo zituela euren maitasun habiara joateko.
|
|
Eider behin baino gehiagotan ahalegindu zen amari azaltzen elkarrekin bizitzearena erabaki garatu baten ondorioa zela, eta ez zutela beharrezko ikusten ezkontzaren pausoa. Maite ez zen berehala konforme geratzen, eta beraz Txemari ondo iruditu zitzaion Eiderrek bere denbora hartzea, hilabete osoa
|
nahi bazuen
, edo bi bestela. Piztiak baretzea inoiz ez da erraza izaten.
|
|
Holakoetan ez zitzaion pentsamendu positiboegirik etortzen. Jakin bazekien Eider bat-bateko bidaia hura prestatzen ari zela, baina gonbidatu ere ez zuen egin, ezta hitz laurden bat ere, berarekin joan
|
nahi zuen
galdetzeko. Ezertxo ere ez.
|
|
Baina printza txikiak sartzen zitzaizkion burmuinaren zirrikituetatik, hala nola esperientzia txar haren lekuko izandako udalekuaren izena, eta ondorengo egunetako haserre eta beldurrak... Baina ez zuen
|
nahi
, ez zuen gertaera hura gogoratu nahi, iraganaren zakuan sartuta mantendu nahi zuen, eta hura dena aspaldi bukatu zela esaten zuen Txemak ahots ozenez, bere buruak entzun zezan edo. Ez zitzaion oroipen hura askotan etortzen, eta nahiago zuen horrela.
|
|
Baina printza txikiak sartzen zitzaizkion burmuinaren zirrikituetatik, hala nola esperientzia txar haren lekuko izandako udalekuaren izena, eta ondorengo egunetako haserre eta beldurrak... Baina ez zuen nahi, ez zuen gertaera hura gogoratu
|
nahi
, iraganaren zakuan sartuta mantendu nahi zuen, eta hura dena aspaldi bukatu zela esaten zuen Txemak ahots ozenez, bere buruak entzun zezan edo. Ez zitzaion oroipen hura askotan etortzen, eta nahiago zuen horrela.
|
|
Baina printza txikiak sartzen zitzaizkion burmuinaren zirrikituetatik, hala nola esperientzia txar haren lekuko izandako udalekuaren izena, eta ondorengo egunetako haserre eta beldurrak... Baina ez zuen nahi, ez zuen gertaera hura gogoratu nahi, iraganaren zakuan sartuta mantendu
|
nahi zuen
, eta hura dena aspaldi bukatu zela esaten zuen Txemak ahots ozenez, bere buruak entzun zezan edo. Ez zitzaion oroipen hura askotan etortzen, eta nahiago zuen horrela.
|
|
Bai, hurbiltzen ari naiz. Hau ez da
|
nahi dudan
Irlanda birjina, baina ez nago urrun.
|
|
Bihotzeko taupadak entzun behar izan dizkit derrigorrean. Bere begi beltzek almohadan iltzatu
|
nahi nindutela
zirudien, eta biok genekien zer gertatu behar zuen, baina begiratu baino ez zidan egiten, eta ni jada bere aurpegiko azala ere konkistatzera heldu naiz, eta ez diot begirik gainetik kendu, baina erresistentziarik ere ez dut aurkitu hatz puntekin lurralde leunak eskuratzen ari nintzenean: belarri-gingilak, kopeta beroa, bekainen artetik behera begiak, sudurra ere konkistatu dut.
|
|
Engainatu egin zenuen eta kito. Gizonek titi parea behar dugun bezala, emakumeek buru pixka bat
|
nahi dute
, eta zure inteligentzia, Legg, aspaldi ito zen zerbezatan".
|
|
Txemak ez zuen arnasarik ere hartu
|
nahi
, zarata guztiak isilduko zituzkeen Fergusek esango zuena behar bezala ulertzeko, eta Eiderren inguruan gertatutako pasadizo hura Eider ez zen beste norbaiten ahotik entzuteko. Izan ere, Txemak jokatuko luke atentatu txiki haren egileak Ipar Irlandako sei tipo haiek izan zirela.
|
|
Hau guztia askoz ere geroago jakin zen, ezta? Eta beno, gero argitu zen talde armatu horrek artsenala prestatu
|
nahi zuela
Errepublikan, eta horregatik komeni zitzaiela itsasontziarekiko kontaktua ere Errepublikan izatea. Arma trafikoa zen gehienbat, baina drogak ere bazeuden tartean, hori baita talde lealisten finantzaketa modurik errentagarrienetakoa.
|
|
Atentatu horri, Dinglekoari, ez zion batere garrantzirik eman istorioa kontatzen ari zen gizon handiak, eta Txema prest zegoen lealisten abenturatxoaren amaiera entzuteko, baina jarrera indiferenteago batez. Gogo gutxiagoz,
|
nahi bada
.
|
|
Haize bolada batek alkandora aurpegiraino harrotu zion, begiak estali zizkion eta haizearen zirimola bultzaka sentitu zuen, nolabait Txema itsaso bortitz hartara jaurti nahian. Alkandora aurpegitik kentzea lortu zuen, baina haizeak ez zuen etsi
|
nahi
eta basapiztia bailitzan estaltzen zion behin eta berriz aurpegia. Kauendios, bota zuen, eta supituan konturatu zen oinen ehuneko ehuna lurrean jartzea zela onena, haize harekin ez zegoela funanbulu jokotan ibiltzerik.
|
|
Txemak, esker onez, baiezkoa eman zien: Galwayra ez baina pittintxo bat harago joan
|
nahi zuela
, Connemarara, baina zinez eskertzen ziela gutxienez Galway hirira eramatea.
|
|
Leo’s Hostel hartan logelak handiak ziren, sabai altukoak eta, batez ere, hotzak. Baina Txemari hamabi pertsonarentzako logela huts bat tokatu zitzaion, dena berarentzat, eta pozik sentitu zen, inork gaizki begiratuko zion beldurrik gabe egin baitzezakeen
|
nahi zuen
guztia han: ordenagailuarekin ibili, jan, lo egin eta, zergatik ez, mozkortu.
|
|
Ezer baino lehen, disketeko lehenengo artxiboa ireki zuen, bidaiaren hasieratik buruan iltzatuta geratu zitzaion Eiderren esaldi bat egiaztatzeko: " Connemara bat
|
nahi dut
nire bihotzean". Noski!
|
|
A, Ralph aipatu dut. Amaierarako utzi
|
nahi nuen
, baina konturatu gabe irten zait. Ralph uste nuena baino mila aldiz jatorragoa da.
|