2011
|
|
Materia organikoaren deskonposizio biologikoan hainbat konposatu kimiko sortzen da.
|
Horien artean
, H2S da nagusia; merkaptanoak ere sortzen dira (tiolak,. S funtzioa dutenak), eta kirats nabaria darien beste konposatu organiko sulfuratu batzuk ere bai. Gainera, gas horietariko batzuk toxikoak dira gizakiarentzat (ikus 1 irudia).
|
|
Horien artean, H2S da nagusia; merkaptanoak ere sortzen dira (tiolak,. S funtzioa dutenak), eta kirats nabaria darien beste konposatu organiko sulfuratu batzuk ere bai. Gainera, gas
|
horietariko
batzuk toxikoak dira gizakiarentzat (ikus 1 irudia).
|
|
NO2 ren fotodisoziazioz peroxiazilo nitratoak (PANak, R CO OO NO2) eratzen dira. Erreakzio
|
horietan
, O3 a askatzen da troposferara, eta smog fotokimikoa sortzen da:
|
|
moduan dute elementu hori. Mineral
|
horiek
eraldatzean askatzen da, eta atmosferara igarotzen da.
|
|
Estratosfera geruzan, eta izpi ultramoreen bitartez, CFCetatik askaturiko Cl atomo bakoitzak 100.000 O3 molekula desegin ditzake erraz asko. Azken urteotan, hidroklorofluorokarburoek ordezkatu dituzte gas egonkor eta merke
|
horiek
. Gaur egun, batez ere hidrofluorokarburoak erabiltzen dira ordezko gisa (HCFak).
|
|
Laborategian, analizatzeko zain dauden laginak hozkailuan eta ilunpean gordeko dira. Hala ere, substantzia mota bakoitzak bere zainketa arauak ditu, eta
|
horiei
jarraitu behar zaie une oro (denborak, tenperaturak, disoluzio finkatzaile edo kontserbatzaileak gehitzea, etab.).
|
|
Lagina bi norabide perpendikularretan hartu behar da, bi norabide
|
horiek
kebidearen ardatzarekiko perpendikularrak izanik. Bestalde, lagina hartu nahi den altueran, kebidearen sekzioa koroa zentrokidetan zatitzen da.
|
|
Dena den, horrelako partikulak erraz eta nahiko azkar jalkitzen dira, grabitatearen eraginez. Haizearen abiadura txikia denean, edo euria egiten duenean, partikula
|
horietako
asko jatorritik hurbil jalkitzen dira. Hori gertatzen zaie, adibidez, galdarategietako oxido metalikoei, meategietako eta harrobietako hondar eta hautsei, buztingintza industrialetako hauts zeramikoei, eta abarri.
|
|
Atmosferaren kutsaduran, arruntenak SO2 a eta SO3 a dira. Ikatzaren edo olio mineralen errekuntzan sortzen dira bereziki (erregai
|
horien
% 6 inguru S-a da). Errekuntza prozesuetan, hau da oinarrizko erreakzioa:
|
|
Atmosferara iritsitakoan, erreakzio fotokimikoen bitartez, SO3 bihur daiteke, eta SO3 hori bigarren mailako kutsatzailea da. Erreakzio
|
horietan
, izpi ultramoreek (UV) zuzenean parte hartzen dute, erreakzioak garatzeko beharrezkoa den energia ekarriz. Energia horri esker, honelako erreakzioak gertatzen dira airean:
|
|
BTEX konposatuaren osagaiak ebaluatzeko, polietilenglikol zutabea erabil daiteke, EC Wax motakoa (30 m x 0,53 mm x 1,20 µm), helio gasa garraiatzaile edo carrier gisa baliatuz (2,5 mL/ min ko emaria). Egokia izaten da, halaber, 40 ºC, tik 100 ºC, rako tenperatura aldapa erabiltzea, 4 ºC/ min ko abiaduraz eta 275 ºC, an doituz (datu
|
horiek
gutxi gorabeherakoak dira; kasu bakoitzean erabilitako tresnaren arabera jokatu behar da, kromatografoaren eta zutabearen ekoizleen argibideei jarraituz).
|
|
Horrela, substantzia bakoitzaren erretentzio denborak finkatzen dira erabilitako berariazko zutabe horretan. Datu
|
horiekin
, berariazko taula bat osatzen da (ikus 7 taula).
|
|
Azkenik, datu
|
horiekin
, laginduriko aireko bentzeno kontzentrazioa kalkula dezakegu:
|
|
Beste hainnbeste egin behar da toluenoaren, etilbentzenoaren eta xilenoaren kasuetan, airean lau substantzia
|
horien
zer kontzentrazio dagoen jaki ezagutzeko. Emaitza bakoitza bereizirik ematen da.
|
|
Kalibrazio zuzenean, zehaztasun handiena 0tik 6 µg/ mL-ra bitartekoan lortzen da. Burbuila garbigailuko laginaren kontzentrazioa hori baino handiagoa bada, egokiagoa da beste alikuota sorta bat prestatzea; alikuota berri
|
horiek
prestatzeko, diluzioak egiten dira, harik eta haien kontzentrazioak tarte horretan kokatu arte. Orduan, saiakuntzaren azken puntua (laginen absorbantziaren neurketa) berriro egiten da.
|
|
hirietako smog oxidatzaileak edo erreduktoreak, emisio kutsatzaileek eragindako aire kalitatearen galera, aerosol azidoek eraikuntza materialetan eragindako narriadura, jalkitze azidoek landaretzaren, lurzoruen eta ur masen kalitatean eragindako narriadura, eta, bereziki, arnasten dugun airearen kalitatearen galera garrantzitsua. Azken arazo
|
horiek
atmosferako emisio antropogenoen ondorioak dira, eta, oso aspalditik, kaltea sortzen ari dira gizakion bizitza kalitatean, askotan herritarrok horren inguruan askorik jakin gabe, eta kezkatu gabe. Beraz, arazo horien guztien segimendu zehatza egitea beharrezkoa da.
|
|
Eguneroko jarduera profesionalean, kutsatzaile atmosferikoen laginketa eta analisia egitea ingurumen teknikarien ardura izaten da. Prozeduren azalpenak teknikari
|
horientzat
daude diseinatuta; horregatik, prozedurazko lana oso zehaztuta dago (askotan, material honen biltzailearen esperientzian oinarritutako aholkuak ematen dira). Goi Mailako Lanbide Heziketako hainbat ziklotarako lan tresna egokia da baliabide idatzi hau:
|
|
Bigarren mailako kutsatzaileak. Beste kutsatzaileen arteko erreakzio kimikoen bidez sortzen dira; erreakzio
|
horien
erreaktiboak lehen mailako kutsatzaileak, bigarren mailako kutsatzaileak edo atmosferaren osagai naturalak izan daitezke: Ozono troposferikoa (O3) Sufre trioxidoa (SO3) Azido nitrikoa (HNO3) eta sulfurikoa (H2SO4) Peroxiazilo nitratoak edo PANak (R CO OO NO2)...
|
|
Ondoren, lehorgailuan sartu, tenperatura egokitu dadin. Azkenik, paper
|
horiek
tresna barnean gordetzen dira, pisatu arte.
|
|
Ur neurriak 100 ml-ko pipetaz hartzen dira. Neurri alikuota
|
horiek
aurretik pisaturiko kapsuletan isurtzen dira.
|
|
Materia mota hau denbora tarte luzean egon daiteke esekiduran, eta jatorrizko isurketa puntuetatik oso urrun garraia daiteke. Euriteen eta elurteen eraginez, partikula
|
horiek
erraz iristen dira lurrera, ur tantek eta kristaltxoek arrastatzen baitituzte. Lurraren aurka ez ezik, beste oztopo batzuen aurka ere egin dezakete talka, eta, orduan, talka gainazaletan adsorbatzen dira (zuhaitzen hostoetan, eraikinen fatxadetan, mendi malkarretan, eta abarretan).
|
|
Erraz arnasten dira partikula
|
horiek
, eta eragin handia dute pertsonen osasunean. Talde horretako partikula handienek goi arnasbideetan itsasteko joera dute; txikienak, berriz, barneko organoetara ere irits daitezke, bai eta, molekulak izango balira bezala, zelulen barnera sartu ere (diametroa 0,1 µm-koa baino txikiagoa dutenak).
|
|
Kokatze eguna eta ordu zehatza ere idatzi behar dira koadernoan, bai eta gasometroaren bilketa hasierako irakurketa ere.
|
Horiez gain
, komeni da laginketak irauten duen bitarteko egoera meteorologikoaren ezaugarriak ere jasotzea. Ponpa 2 m3/ egun ko emaria xurgatzeko moduan jarri (1,5 L/ min).
|
|
Hala ere, aldez aurretik saiakuntza bat eginez gero, parametro horien guztien balio egokiak zehaztu ditzakegu. Edonola ere, tokiko beharren arabera aldatzen dira parametro
|
horiek
; izan ere, laginketako kondizio teknikoek ahalik eta hoberenak izan behar dute, lagin adierazgarri bat eta detekzio mugen artean dagoena lortzen dela bermatzeko.
|
|
errekuntza prozesuetan sorturiko kedarrak, tamaina txikiko ikatza (nekez jalkitzen dena), hirietako ibilgailuen motorretako errekuntza okerretan aireratutako partikulak, mikroerrautsak, etab. Partikula horiek guztiek argia xurgatzen dute, eta fenomeno hauek eragiten dituzte, besteak beste: suteen ondorioz atmosfera belztea, etxeetako fatxadetan eta teilatuetan kedarra metatzea, etab. Partikula
|
horiek
ke norma lizatu (KN) deritzon azpitaldea osatzen dute, eta ke normalizatua ke beltzaren indizearekin neurtzen da.
|
|
Idatzi koadernoan ekipoa zer egunetan eta ordutan kokatu dugun, bai eta gasometroaren bilketa hasierako irakurketa ere.
|
Horiez gain
, komeni da laginketak irauten duen bitarteko ezaugarri meteorologikoak jasotzea ere. Jarri ponpa 2 m3/ egun ko emaria xurgatzeko moduan (1,5 L/ min).
|
|
Hala ere, aldez aurretik saiakuntza bat eginez gero, parametro horien guztien balio egokiak zehaztu ditzakegu. Edonola ere, tokiko beharren arabera aldatzen dira parametro
|
horiek
; izan ere, laginketako kondizio teknikoek ahalik eta hoberenak izan behar dute, lagin adierazgarri bat eta detekzio mugen artean dagoena lortzen dela bermatzeko.
|
|
Gero, matraze bakoitzean 10,0 mL D7 disoluzio isuri behar dira, eta, azken unean, 0,25 mL D12 disoluzio ere bai. Matrazean, gehitu ur destilatua, disoluzio
|
horiek
100 mL-an arrasean jarri arte. Koloreak oso azkar garatzen direnez, osagai guztiak isuri ostean, 10 min baino lehenago neurtu behar dira absorbantziak, nahitaez.
|
|
zuriko eta patroietako kontzentrazioak, eta kolorimetroaren edo espektrofotometroaren bitartez neurtutako absorbantzia errealak. Datu
|
horietatik
abiatuz, absorbantzia vs kontzentrazioa kalibrazio zuzena marraztu behar da. Absorbantzia handiena zuriak eman behar du (alegia, zuriak du kolore intentsitate handiena); hori dela eta, kalibrazio zuzenaren malda negatiboa da.
|
|
Datu
|
horiekin
, lagindutako aire bolumen osoko SO2 aren kontzentrazioa kalkulatzen da (µg/ m3):
|
|
fenomeno hau gertatzen da gas, aerosol eta partikula azidoak atmosferara iristen direnean. Askotariko substantzia
|
horiek
hainbat iturri eta prozesutan askatzen dira; esate baterako, errekuntzetan, horrelako materia kantitate handiak sortzen dira. Materia azidoak, behin atmosferara isurita, jatorrizko puntuetatik hurbil jalkitzeko joera du.
|
|
Gas azido esanguratsuenak SO2 a eta NOx ak dira. Gas
|
horiez gain
, oso garrantzitsuak dira partikulak ere; esate baterako, izaera azido nabarmeneko errauts hegalariak. Azken horiek, gainera, adsortziorako euskarri moduan jokatzen dute, eta haien azalean itsatsitako gasak eta aerosolak erraz jalkitzen dira.
|
|
Gas horiez gain, oso garrantzitsuak dira partikulak ere; esate baterako, izaera azido nabarmeneko errauts hegalariak. Azken
|
horiek
, gainera, adsortziorako euskarri moduan jokatzen dute, eta haien azalean itsatsitako gasak eta aerosolak erraz jalkitzen dira. Bestalde, jalkitze lehorreko partikulek katalizatzaile fisiko gisa ere jarduten dute lehen mailako kutsatzaileak bigarren mailako bihurtzeko prozesuetan, batzuk oso azidoak baitira.
|
|
jalkitze lehorraren aitzindariek, atmosferara isuri ostean, azidoak ere era ditzakete. Azido
|
horiek
lurrera jalkitzen dira, euriarekin, elurrarekin edo kazkabarrarekin batera, askotan jatorritik oso urruti. Azido garrantzitsuak dira, besteak beste, H2SO4, HNO3, H2SO3, HNO2, HCl eta CH3 COOH (azido azetikoa).
|
|
Denbora luzean, Europako iparrraldeko eta barnealdeko baso eremu handiak asko kaltetu ditu euri azidoak. Osagai azido kutsatzaile
|
horiek
industria eta errekuntza prozesuetan masiboki askatu izan dira industria iraultzaz geroztik. Eraikuntza materialetan oso kalte handiak eragiten ditu arazo larri honek.
|
|
Oro har, euri azidoaren arazoak nazioen eta lurraldeen arteko mugak gainditzen ditu. Behin aitzindari azidoak atmosferara iritsita,
|
horien
parte bat lurrera itzultzen da, jalkitze lehor moduan. Baina beste parte bat haizeak garraiatzen du, eta erreakzio kimikoak eta eraldaketak jasaten ditu, aipaturiko azido bilakatu arte.
|
|
Hau da metodo azidimetrikoaren oinarria: airean aurkitzen den SO2 a atzematen da laginketa ekipoa erabiliz; gero, atzemandako gasa H2O2 aren bitartez oxidatzen da; ur oxigenatuak SO2 a H2SO4 bihurtzen du, eta NOx ak ere oxidatzen ditu; azken gas
|
horietatik
, HNO3 a sortzen da. Horrexegatik, metodo azidimetrikoak zinez ebaluatzen du lagindutako airearen azido karga.
|
|
Erregai fosilak erretzen dituzten zentral erraldoietan, energiaren ekoizpen prozesuetan, gas hauen kantitate izugarri handiak sortzen dira. Gas
|
horiek
, emisioen tratamendu sistemen eraginkortasunaren arabera, atmosferara isurtzen dira. Aireko nitrogenoak oxigenoarekin erreakzionatzen duenean sortzen dira oxido horiek.
|
|
Gas horiek, emisioen tratamendu sistemen eraginkortasunaren arabera, atmosferara isurtzen dira. Aireko nitrogenoak oxigenoarekin erreakzionatzen duenean sortzen dira oxido
|
horiek
. Sortutako kantitatea, berriz, erreakzioen tenperaturarekin erlazionatua dago, zuzen zuzenean; tenperatura zenbat eta altuago izan, orduan eta handiagoa da sorturiko NOx kantitatea.
|
|
Sortutako kantitatea, berriz, erreakzioen tenperaturarekin erlazionatua dago, zuzen zuzenean; tenperatura zenbat eta altuago izan, orduan eta handiagoa da sorturiko NOx kantitatea. Instalazio modernoetako gasen tratamendu lerroetan berariazko oinarrizko operazioak egiten dituzte gas
|
horien
emisioak murrizteko. Ibilgailuen eztanda motorrak ere badira substantzia horien iturri.
|
|
Instalazio modernoetako gasen tratamendu lerroetan berariazko oinarrizko operazioak egiten dituzte gas horien emisioak murrizteko. Ibilgailuen eztanda motorrak ere badira substantzia
|
horien
iturri. Ihes hodietan katalizatzaileak kokatzen dira, eta haien eraginez nitrogeno oxidoak N2 bihurtzen dira (N2 a atmosferaren osagai natural nagusia da).
|
|
Neurri alikuota bakoitzak bere absorbantzia du, eta, kalibrazio zuzenaren bitartez, haien kontzentrazioa lortzen da. Kontzentrazio
|
horiekin
, neurri alikuota guztien batez besteko kontzentrazioa kalkulatzen da. Hori da, hain zuen, burbuila garbigailuko disoluzioaren batez besteko kontzentrazioa, Cbg (µg/ mL).
|
|
Datu
|
horiekin
, eta lagindutako airearen bolumena kontuan izanda, NH3 aren kontzentrazioa kalkulatzen da, lagindutako airearen bolumen jakinean eta kondizio estandarretan (µg/ Nm3):
|
|
Denbora luzean, beruna gehitu izan zaio gasolinari; batez ere, berun tetraalkilo moduan (berun tetraetiloa eta berun tetrametiloa). Substantzia
|
horiek
likido kolorgeak dira, eta gasolinaren beste osagai hidrokarburodunek baino lurrunkortasun txikiagoa dute. Berez, gasolina lurruntzen denean, tangaren ondoan metatzen eta elkartzen dira, ikusgai bihurtzeraino.
|
|
Hala ere, arnasten dugun airean oso berun kantitate handia dago, eta berun horrek urte askoan iraungo du atmosferan. Berunaren toxikotasuna hainbat testuingurutan frogatu da, eta bereziki toxikoa da atmosferako beste konposatu organiko batzuekin kimikoki konbinatzen denean (kutsatzaile
|
horietako
asko antropogenikoak dira). Erreakzio horien ondorioz sortzen diren substantzia berriak jatorrizkoak baino toxikoagoak dira askotan, sinergiaren eraginez.
|
|
Berunaren toxikotasuna hainbat testuingurutan frogatu da, eta bereziki toxikoa da atmosferako beste konposatu organiko batzuekin kimikoki konbinatzen denean (kutsatzaile horietako asko antropogenikoak dira). Erreakzio
|
horien
ondorioz sortzen diren substantzia berriak jatorrizkoak baino toxikoagoak dira askotan, sinergiaren eraginez.
|
|
Behin aireratuta, beruna esekiduran gelditzen da, partikula gisa. Partikula
|
horien
diametroa 3 µm baino txikiagoa izaten da askotan, eta atmosferako beste partikula eta aerosol batzuei itsasten zaizkie. Bestalde, beruna maiz agertzen da elikagaietan eta uretan ere.
|
|
Koadernoan idazten dira gasometroaren hasierako irakurketa, laginketa zehatz zer ordutan hasi den eta datu meteorologikoak. Kondizio
|
horietan
lorturiko emaitza kalibrazio zuzenetik kanpo gelditzen bada, ponparen emaria doitu behar da, edo, bestela, laginketa denbora aldatu. Berun partikulak paperean itsatsita gelditzen dira.
|
|
Kalibrazio zuzena prestatzeko, bai kolorimetroa eta bai espektrofotometro ikusgaia erabil daitezke. Tresna
|
horietan
, 520 nm ko uhin luzera aukeratu behar da. Hasteko, kubeta bat diklorometanoz betetzen da arrasean jarri arte, eta haren absorbantzia neurtzen da, gailuaren irakurketa 0ra doitzeko.
|
|
Laginarekin batera, berun disoluzio patroiak neurtzen dira fotometroarekin. Patroi
|
horietan
, beruna azido nitrikotan disolbatua dago, proportzio egokietan. Patroien neurketekin, kalibrazio zuzena marrazten da (absorbantzia vs kontzentrazioa), eta zuzen hori erabiltzen da laginaren berun kontzentrazioa ebaluatzeko, interpolazioaren bidez. Determinazio hau egiteko absortzio atomikoko espektrometria topikoa erabiltzen bada, bilketa iragazkian 1 µg-tik gorako berun kantitateei antzematen zaie.
|
|
Disoluzioaren tonu argiak adierazten du digestioa bukatu dela. Orduan, Erlenmeyer matrazeetatik erloju beirak kendu behar dira, eta D1 disoluzioko azido nitrikoa erabiliz garbitu (2 edo 3 mL nahikoa izaten da horretarako); garbiketa ur azido
|
horiek
Erlenmeyer matrazeetan beretan jasotzen dira. Horrela, lortutako bi disoluzioak (zuriarena eta laginarena) lehortzeraino lurruntzen dira plaka bero emailean, 100 ºC, an.
|
|
Horrela, laneko disoluzio hauek lortzen dira: 0,0, 5,0, 10,0, 15,0 eta 20,0 µg/ mL. Disoluzio
|
horiek
aurrerago beste analisietan erabili nahi baldin badira, matrazeetatik polietilenozko flaskoetara pasatu behar dira (ongi identifikatuta, eta etiketan prestaketaren data jarrita).
|
|
Hirietako airean BTEX konposatuaren kontzentrazioa kezkagarria izateak ibilgaluen zirkulazioan du jatorria. Gainera, oso nabarmenki agertzen dira konposatu
|
horiek
petrolio findegien inguruan eta gasolinak jasotzeko tangen inguruan.
|
|
Substantzia
|
horiek
erraz lagintzen dira laginketa ekipo pertsonalak erabiliz. Aparatuaren barnean, aireko partikulak atzemateko iragazki txiki bat kokatzen da, eta, haren ondoren, ikatz aktibatuzko kartutxo bat (behin erabiltzeko kartutxoak izaten dira).
|
|
Zirkuitulabur eta/ edo gainkargen kontrako babesa hauste ahalmen handiko XS kanporatze fusibleen bidez egiten da. Fusible
|
horiek
COT OUT motako ebakigailuen gainean muntatuta egoten dira. Jatorri atmosferikoko deskargetatik edo gaintentsioetatik babesteko, autobalbulak erabiltzen dira.
|
|
izenekoekin ordezten ari dira; izan ere, eraikin aurrefabrikatuetan instalatzen direnak baino askoz ere txikiagoak dira, eta, bereziki, erraztasun handiagoak ematen dituzte lurretik maniobrak egiteko, martxan jartzean, neurketak egitean, mantentze lanetan, etab. euskarri batera igo beharrik gabe. Bestalde, transformazio zentro
|
horiek
kanpoan edo erdi lurperatuta munta daitezke. Kasu horretan, transformadorearen potentzia 250 kVA-rainokoa izan daiteke, betiere EHEren arau partikularrak kontuan izanda.
|
|
Transformazio zentro
|
horiek
abantaila handi bat dute: eraikuntza, muntaketa eta barneko ekipamendu guztia zuzenean fabrikan egin daiteke.
|
|
Zentro
|
horiek
oso errazak dira instalatzen. Hala, in situ egiten diren jardueretan, nahikoa izan daiteke hondeaketan transformazio zentroa kokatzea eta hargune kableak konektatzea.
|
|
Hala, in situ egiten diren jardueretan, nahikoa izan daiteke hondeaketan transformazio zentroa kokatzea eta hargune kableak konektatzea. Transformazio zentroaren hegaletan egoten diren hutsune erdizulatuen bidez sartzen dira kable
|
horiek
.
|
|
Lokalera sartzeko, eskailera txiki batzuk erabiltzen dira, eta lurraren mailan egoten da sarrera. Zentro mota
|
horiek
, aurrez deskribatutako lurrazaleko transformazio zentro aurrefabrikatuek bezala, bloke bakarreko egitura izaten dute, eta bereziki diseinatuta egoten dira lurpean instalatzeko. Hala, egitura horren barruan, hainbat motatako muntaketa eskemak erabil daitezke.
|
|
Lurpean instalatzen direnez, eta zentro
|
horien
azalera oso erraz egokitzen denez, oso inpaktu txikia eragiten dute jartzen diren lekuan.
|
|
Zentro mota
|
horiek
ezin dira instalatu lehenengo sotoaren azpian. Atearen paramentua bide publiko batera ematen duen fatxada lerroan egotea lehenesten da.
|
|
Atearen paramentua bide publiko batera ematen duen fatxada lerroan egotea lehenesten da. Arau orokor gisa, zentro
|
horiek
EHE batenak badira, zuzenean bide publikotik sartu ahal da.
|
|
Materialak sartzeko bideek, berriz, egokiak izan behar dute transformadoreak eta zentroko gainerako elementu astunak kamioiez lokaleraino garraiatzeko. Zentro mota
|
horiek
jartzeko lekua aukeratzean, kontuan izan behar da aukera eman behar duela aurreikusitako lurpeko kanalizazio guztiak bide publikoen edo zerbitzu galerien bidez ezartzeko.
|
|
EHEren jabetzako zentroak dira. Zentro
|
horietatik
irteten dira bezeroak elikatzeko erabiltzen diren behe tentsioko sareak.
|
|
Zentro
|
horien
kostu ekonomikoa da horren arrazoia. Demagun instalatutako transformadore kopuruaren eta haien potentziaren arabera zehazten dela kostua.
|
|
Bezeroaren jabetzakoa. Eremua hornitzen duen EHEren sareko tentsioak baldintzatzen du zentro
|
horien
elikadura tentsioa.
|
|
BTko neurketa ekipoak dituztenak. Normalean, zentro
|
horiek
potentzia txikikoak izaten dira eta aire zabalean egoten dira.
|
|
GTko neurketa ekipoak dituztenak. Kasu
|
horietan
, transformazio zentroak neurketa gela bat izan behar du intentsitate eta tentsio transformadoreak edukitzeko. Zehazki, ordena horretan jarri behar dira, korrontearen noranzkoan.
|
|
Zehazki, ordena horretan jarri behar dira, korrontearen noranzkoan. Horrez gainera, gela
|
horietatik
bereizita, armairu bat instalatu behar da. Armairu horretan, neurketa ekipoaren osagaiak jartzen dira (funtzio anitzeko kontadore elektronikoa, egiaztapen plakak, etab.). Transformazio erlazioak 15.000/ 110 V koak dira tentsio transformadoreetan, eta XXX/ 5 A-koak intentsitatekoetan.
|
|
Elementu
|
horiek
geletan muntatzen dira, eta, horietako bakoitzean zirkuitu bakoitzari dagozkionak biltzen dira (linearen sarrera eta/ edo irteera, transformadorea edo zentro guztia babesteko behar direnak). Funtzioak ere taldekatzen dira (adibidez, energia neurketa).
|
|
Elementu horiek geletan muntatzen dira, eta,
|
horietako
bakoitzean zirkuitu bakoitzari dagozkionak biltzen dira (linearen sarrera eta/ edo irteera, transformadorea edo zentro guztia babesteko behar direnak). Funtzioak ere taldekatzen dira (adibidez, energia neurketa).
|
|
Hori dela eta, ez dira sentikorrak ingurune agresiboekiko (ezta uholderik dagoenean ere). Horri esker, zentro
|
horien
bizitza erabilgarria luzatu egiten da, eta ez da beharrezkoa zentro horien zati aktiboak mantentzea.
|
|
Hori dela eta, ez dira sentikorrak ingurune agresiboekiko (ezta uholderik dagoenean ere). Horri esker, zentro horien bizitza erabilgarria luzatu egiten da, eta ez da beharrezkoa zentro
|
horien
zati aktiboak mantentzea.
|
|
Igogailu gela. Kasu batzuetan, beharrezkoa izaten da horrelako gelak instalatzea, kableak gela guztietako barra kolektorera irits daitezen, eta, hala, babes mekaniko handiagoa eman ahal dakien gela
|
horiei
. Batzuek lur konexioko ebakigailua izaten dute (beste batzuek, ez), eta tentsioa dagoela adierazten duten seinaleztapen argiak jartzea gomendatzen da.
|
|
Transformazio zentro horretatik punta zentro bat elikatzen bada, beste gela bat jarri behar da linea ebakitzeko. Halaber, gela
|
horiek
gela guztien multzoaren barra kolektorearekin komunikatzeko aukera ematen dute. Karga mozketarako etengailu ebakigailua eta lur konexioko ebakigailua izan behar dute, eta bi elementu horiek elkarrekin katigatuta egon behar dute.
|
|
Halaber, gela horiek gela guztien multzoaren barra kolektorearekin komunikatzeko aukera ematen dute. Karga mozketarako etengailu ebakigailua eta lur konexioko ebakigailua izan behar dute, eta bi elementu
|
horiek
elkarrekin katigatuta egon behar dute. Halaber, tentsioa dagoela adierazteko seinaleztapen argiak eduki behar dituzte.
|
|
Halaber, tentsioa dagoela adierazteko seinaleztapen argiak eduki behar dituzte. Elementu
|
horiek
non instalatzen diren, motorizazioa ezar dakieke.
|
|
Transformazio zentroa hainbat transformadorek osatzen badute, 800 kVA-ko edo gutxiagoko potentzia duten transformadoreak gela mota
|
horien bidez
babesten dira.
|
|
Transformazio zentroa hainbat transformadorek osatzen badute, transformazio zentroaren babes orokorra ezaugarri
|
horiek
dituen gela baten bidez egin behar da, baita 1.000 kVA-ko edo gehiagoko potentzia duten transformadoreen kasuan ere.
|
|
Neurketa gelaren barruan, hiru tentsio transformadore jarri behar dira, transformadore zentroaren elikaduraren arabera (normalki, primarioa 15.000 edo 20.000 V ean elikatzen da, eta sekundarioaren irteera tentsioa 110 V koa izaten da), eta hiru intentsitate transformadore(
|
horien
erlazioa transformazio zentroko potentzia instalatuaren araberakoa izaten da, eta sekundarioaren irteera, 5 A-koa).
|
|
Barneko instalazioetako banaketa sareetan erabiltzen da, ET/ BT transformadoretik datorren behe tentsioko zirkuitu nagusia hartu eta banakako zirkuituen kopuru jakin batean banatzeko. Zirkuitu
|
horietatik
abiatzen dira, behar bezala babestuta. BT lineak; horiek, aldi berean, babes kaxa nagusiak (BKN) edo oinarri tripolar bertikalak (OTB) elikatuko dituzte, eta, horietatik, kontsumo puntuetara joango dira (1.19 irudia).
|
|
Bi transformadorek edo gehiagok paraleloan lan egiten badute, ezaugarri
|
horiek
berdinak izan behar dute guztietan.
|
|
Horrez gainera, kanalizazio elektrikoek, masarako eta fasearteko isolamendu elektrikoak, energia neurketek, etab. funtzio
|
horiek
osatu egiten dituzte.
|
|
Hona hemen elementu
|
horietako
batzuen eta transformazio zentroan betetzen dituzten funtzioen deskribapena.
|
|
Transformazio zentroetan sartzeko, sarearen tentsioaren araberako isolamendua duten eroaleak erabiltzen dira. Lineako etengailu ebakigailuaren gelaraino sartzen dira eroaleak, eta terminalen edo konektoreen bidez konektatzen dira
|
horietara
.
|
|
bata, zirkuituaren irekierari dagokiona; bestea, itxierari dagokiona. Kanpoko ekintzarik ezean, posizio
|
horietan
irauten du.
|
|
Aparatu
|
horien
intentsitateari eta tentsio izendatuari buruzko ezaugarriez gainera, ezinbestekoa da ezaugarri hauek jakitea:
|
|
Era askotakoak daude. 1.26 irudian duzue
|
horietako
bat.
|
|
Aparatu
|
horien
ezaugarri garrantzitsuenetako bat hau da: haien etete ahalmena sarearen ustiapen motaren eta, moduaren eta instalatzen diren puntuaren araberakoa izango dela, sarearen zirkuitulabur potentzia kontuan izanda.
|
|
Aparatu
|
horien
maniobratzea etengailu edo ebakigailu baten kokapenaren araberakoa izan daiteke, hau da, mekanikoki ainguratuta egon daitezke.
|
|
Errelea hauste ahalmen handiko fusibleekin lotzen bada,
|
horien
balio egokiak 1.2 taulan gomendatzen direnak dira, transformadorearen eta elikadura tentsioaren potentzia kontuan izanik.
|
|
Babestu beharreko instalazioaren tentsio eta intentsitate izendatuaren arabera aukeratzen dira fusibleak, eta
|
horien
intentsitate izendatua instalazioarena baino askoz ere handiagoa izaten da. Izan ere, urtu gabe jasan behar izaten dituzte transformadorea martxan jartzean sortzen diren intentsitate altuak.
|
|
Aire zabaleko instalazioetan, egozpen fusibleak instalatzen dira (XS CUT OUT). Elementu
|
horien bidez
, euskarrien gaineko transformazio zentroen transformadoreak babesten dira. Transformazio zentroa elikatzeko deribazio linearen abiapuntuan instalatzen dira, eta konexio lokarri edo, maila batzuekin, hodi babesle eta isolatzaile baten barruan egoten dira?
|
|
Fusible guztiek kakoak izaten dituzte, pertika berezien bidez kargako irekiera egiteko. Pertika
|
horiek
fusible etxearen hodiarekin paraleloki konektatuta egoten dira. Halaber, aparatuak eraikitzeko sistema adimentsu bat erabiltzen da, ixtean fusible etxea gidatzen duena.
|
|
ETko transformadoreetako olioa zer tenperaturatan dagoen kontrolatzeko, esfera termometroak erabili ohi dira. Termometro
|
horiek
transformadorearen estalkian instalatzen dira. Detektatzeko zorroa upelaren ahokaleku batean sartzen da, olioarekin kontaktuan.
|
|
Babes
|
horien bidez
, gaintentsioek ez dute isolamendua gainditzen, eta, hala, zerbitzuak martxan jarraitzen du. Hona hemen zer egiten duten:
|
|
Jarri hodi erretraktila kable garbiaren gainean; jarri konektorea fabrikatzaileak adierazitakoaren arabera, eta, ondoren, zulatu. Konektore mota
|
horiek
matrize hexagonalaz eta kokagailu hidraulikoaz zulatu behar dira.
|
|
Konexioa presio bornetan egiten bada, eroaleak
|
horietako
bakoitzean sartu behar dira, eta ondo estutu.
|
|
Sare mota
|
horietan
, eragile atmosferikoek (haizea, euria, elurra, etab.) sortzen dituzte matxura gehienak (euskarriren bat lurreratzea, eroaleak haustea...).
|