|
2023
|
|
|
Aipatzekoa da hezitzaileen papera ere, haiek baitira jardueraren erdigunean daudenak eta gazteentzat eredu direnak. Topagunearentzat hezitzaile onak izatea oso garrantzitsua da, baina ez du garrantzi gutxiagorik
|
guretzat
, pertsona horiek euskaraz aktiboak izatea, euskara eragile izatea.
|
|
|
Harreman mundu bat, konplizitate mundu bat, sormenerako mundu bat, doinua jario, poesia jario, estetika, sentipen jario darion mundu bat. Larunblain
|
gure
lana izanen da gazteen artean sare horiek ehuntzeko tresnak eskaintzea, sormenerako aukerak lantzea eta abar.
|
|
|
Bestalde, euskarak bizi duen egoera diglosikoa dela bide, ondorioak ezagutzen ari gara eta horri buelta emateko hauxe
|
gure
proposamena:
|
|
|
Aipatutako Euskara Elkarteak Euskaltzaleen Topagunean biltzen dira. Sortzen diren aisialdiko jarduerek badituzte bereizgarriak, balore propioak eta horiek ere lantzen dira
|
gure
eskaintzetan:
|
|
|
Euskaltzaleon Topagunean, aisialdi euskalduna, hezitzailea eta balioetan oinarrituta eskaintzea hautatu dugu. Hori da
|
gure
apustua.
|
|
|
Internet bidezko bilerak, topaketak eta harremanak nagusitu ziren konfinamendu egunetan, eta baita ondoren ere," normaltasun berria" deitu zitzaion egoeran.
|
Gurean
Internet bidezko aisialdi eskaintza diseinatzen hasi ginen, eta Euskaraz Kilika programa garatu genuen.
|
|
|
Iruñeko Udaleko Euskara Zerbitzuarekin ekainean martxa jarri zuten" Mintza On" euskararen errefortzurako Internet bidezko egitasmoa. Eta udazkenean, Internet bidezko aisialdi eskaintza prestatzen ari ginela EBETEko arduradunak izan ziren eskuzabalki, Dindaia Fundazioaren egoera ezagututa,
|
gure esku
artean programazioa jarri zutenak. Beti egongo gara zorretan beraiekin.
|
|
|
Aisialdiko begirale dinamizatzailearen zeregina haur zein gaztetxoen artean komunikazio egoerak sortzea da, asko eta maiz hitz egitea beraiekin, elkarrizketak sortzea, euskara erabiltzea haiekin lotura emozionala eraikitzen den bitartean. Hau da,
|
gure
ustez, modurik eraginkorrena euskararen erabilera sustatzeko.
|
|
|
Labur azalduta, Kilika programak gaztetxoen arteko euskarazko elkarrizketak sustatzea du helburu.
|
Gure
kasuan Nafarroako 8 urte bitarteko haurrei zuzenduta dago.
|
|
|
Zabalpena ohiko bideetatik egin dugu:
|
gure
webgunea, Facebook eta Whatsapp plataformak erabili ditugu. Dindaiak beste programetan dituen erabiltzaileengana ere zuzendu gara; eskolaz kanpoko ekintzetan dabiltzanak, gurekin Kanpaldi eta hiri tailerretan parte hartzen dutenak...
|
|
|
gure webgunea, Facebook eta Whatsapp plataformak erabili ditugu. Dindaiak beste programetan dituen erabiltzaileengana ere zuzendu gara; eskolaz kanpoko ekintzetan dabiltzanak,
|
gurekin
Kanpaldi eta hiri tailerretan parte hartzen dutenak...
|
|
|
Beste aldetik, guraso elkarteekin koordinatuta gurasoen arteko zabalpena egiten dugu. Ikastetxeetako irakasle eta zuzendariei egitasmoaren berri eman eta haiek beraien zirkuituetatik zabaltzen dute
|
gure
eskaintza. Ikastolen kasuan Nafarroako Ikastola Elkartearen bidez eman dugu egitasmoaren berri.
|
|
|
Badakigu ez duela oinarri" zientifikorik", baina euskararen erabileraren norberaren pertzepzioari buruzko galderetan aipagarria da, nahiz eta iritzi subjektiboa jaso, denek edo gehienek adierazi dutelako KILIKA saioak bukatuta euskaraz gehiago aritu direla. Honek motibazioan eragiten du
|
gure
ustez, badakitelako, izena ematerakoan, KILIKA programaren helburua euskararen erabileran eragitea dela.
|
|
|
|
Guk
erabiltzen dugun plataforma Google Meet da. Alde onak eta txarrak dituen arren, erabilerraztasuna eta haur eta gazteek aplikazioaz duten ezagutza lehenetsi ditugu.
|
|
|
|
Gure
saioen iraupena 40 minutukoa izan ohi da. Pantailaren aurrean egoteko denbora nahikoa dela uste dugu.
|
|
|
|
Gure
ustez, begiraleen prestakuntzak eta jarrera proaktiboak zerikusi handia izan dute jasotako balorazio positiboekin; begiraleak eta jolasak oso ongi baloratu dituzte haurrek.
|
|
|
Kilika egitasmoa sortu zenetik 1.063 izen emate jaso ditugu; horietako gutxi batzuk ez dute izen ematea gauzatu.
|
Gure
kalkuluen arabera, horietatik 129 haurrek bi aldiz errepikatu dute; 53 haurrek hiru aldiz errepikatu dute, 22 haurrek 4 aldiz errepikatu dute, eta 11 haurrek bost aldiz baino gehiago. Guztiak gehituta, 582 dira.
|
|
|
Programazioa berritzeko begirale arituen lantaldea sortzea da
|
gure
asmoa. Orain arte Kilikako langile batek zortzi saiotarako programazioa prestatzen bazuen ere, sormen lan hori lantaldean burutzea ideia interesgarria iruditzen zaigu, hurrengo urteetan jarraitzeko modukoa.
|
|
|
Bigarren arrazoia,
|
gure
ustez, sinpletasunean datza: begiraleak bi edo hiru jolas erraz proposatzen ditu, dibertigarriak eta sinpleak.
|
|
|
Laugarren arrazoia,
|
gure
ustez, begiraleen profila eta prestakuntza dira. Haurrekin sortzen duten harreman hori ezinbestekoa da haurrek euskarazko aisialdiaz gozatzeko.
|
|
|
1 Euskara irakaslea naiz, Bigarren Hezkuntzan, azken hogei bat urte luzeetan. Hori naizen neurrian badut, noski, hizpide dugun gaiaren inguruan, zer kontatua edo zer partekatua, baina ez nuke inondik ere adituaren ikuspegitik aritu nahi, ez dudalako neure burua gai honetan hala ikusten, hasteko, horretarako baditugu gainera
|
gurean
, espezialistak –soziolinguistak eta–, eta segitzeko, ez zaidalako iruditzen hortik etor daitekeenik nik egin dezakedan ekarpen xumea; gehiago ikusten dut neure burua arituaren tokian, eta horregatik, hortik egingo ditut analisiak, proposamenak, galderak. Behaketak eman didan esperientziatik sortutako sentsazioek, burutazioek, emozioek eta arrazoiek harilkatuko dute artikulu hau, horiexek izango ditu abiapuntu eta ardatz, eta maila pertsonal hori gainditzen ez saiatzea da oraingoan egin dudan hautua.
|
|
|
Eta hori nahikoa ez dela, Herri honetako periferia osatzen duten lurralde gaztigatuenetan nabil, Nafarroan eta Lapurdin, (oraindik) euskara modu natural (ago) batean bizi ahal duten horiengandik ez hain hurbil, eta horrek
|
gure gaineko
agintea duten bi administrazioen (Frantzia eta Espainia) peko bi errealitate diferenteak ezagutzeko parada ematen dit, euskara gutxitzeko edota gutxiesteko bi estilo diferente horietan zer den euskal ikasle izatea, edo bederen, zer euskara ikasle.
|
|
|
Egia aitortu behar badut, oso etsigarria da, hainbeste non uste baitut arazoari ezin zaiola gehiago ez ikusiarena egin, eta hala egin dezagun dei egiten diot hezkuntza komunitateari, baita herriari berari ere. Aurre egin behar diogu egoerari, oso sintomatikoa delako, asimilazioarena, honek azkenaldian hartu duen erritmo beldurgarriarena, bereziki,
|
gure
ezintasunarena, euskararen benetako normalizazioak aurrera begira dakarkigun erronkarena. Zintzoki eta ausardiaz begiratzen badiogu, aztarna asko ematen ahal dizkigu egungo egoera zein den ikusteko.
|
|
|
Institutuan, bereziki, hain orokorra da erdaraz egitea, non arreta handia ematen digun ikasleren bat edo beste,
|
gure
presentzia edo esku hartzearen beharrik gabe, euskaraz ari dela entzuteak. Harrigarria izaten da, gertatzen denean, baina oso oso gutxi gertatzen da, zoritxarrez.
|
|
|
Ez ditut garai zaharrak idealizatzen, ongi dakidalako ez dela inoiz erraza izan ikasleak euskarara ekartzea, eta ongi gogoratzen dudalako beti izan dutela ikasleek erdarara jotzeko ohitura. Ezberdintasuna, orain, maiztasuna da, beti entzuten dituzula erdaraz, beti, eta hori gutxi balitz bezala,
|
guri
ere erdaraz egiten digutela da orain nabarmendu beharreko alderik handiena. Ez denek, noski, baina askok eta askok, bai.
|
|
|
genuke herri normala izatea, eta beste nazio batzuek egiten duten moduan
|
gure
hizkuntza erakutsi ahal izatea modu normalizatu eta" apolitiko" batean, euskarak errealitate soziopolitiko espezifikoa ez balu bezala, egoera dramatikoa duela aintzat hartu behar ez balitz bezala, hori guztia hala dela esplizituki esatea beharrezkoa ez balitz bezala, euskararen errealitate soziolinguistikoa euskal populuaren historia tamalgarriari loturik azaldu behar ez balitz bezala. Baina ezin da.
|
|
|
Oso oso nabarmena da. Garbi dago belaunaldi gazteen ahozko euskara desberdina dela, eta hizkera horrekiko
|
gure
jarrerak ere aldatu egin ditugula, gehiegizko arbuioa baino, onarpen kritikoa eta hobekuntzarako dinamikak bultzatuz. Baina, noraino?
|
|
|
Euskara irakasle etsitu baten gogoeta kaiera... 90 euskararen aldeko
|
gure
afera honetan lagunduko ligukeela uste dudalako. Ez legoke bizitzaren eta eskolaren arteko halako jauzirik edo amildegirik, eta zentzu horretan, euskara ez lukete identifikatuko hainbeste" gorroto" duten zerbait horrekin.
|
|
|
Muga jartzen diegu sakelako telefonoaren erabilerari, jarrera matxistei, eta zergatik ez erdararen erabilerari? Ikasleek aukera dezakete beste eredu batean izena ematea –ez dago haien esku, gurasoenean baizik, badakit–, baina ulertu behar dute
|
gurean
egoteak dakarren inplikazioa, gure identitatearen funtsa euskara dela argi adierazi behar diegu, hitzez eta ekintzaz, hala dela, eta ez dugula onartuko horren kontra doan jarrerarik. Ez dugula onartuko hori abstraktuan uzten dut, tokian tokiko erabakiak, proposamenak eta abar hartu direlako, bistan dena, baina hemen argi utzi nahiko nuke euskararen erabilerak (edo erabileraren auziak) helburu estrategikoa izan behar duela ikastetxe guztietan.
|
|
|
Muga jartzen diegu sakelako telefonoaren erabilerari, jarrera matxistei, eta zergatik ez erdararen erabilerari? Ikasleek aukera dezakete beste eredu batean izena ematea –ez dago haien esku, gurasoenean baizik, badakit–, baina ulertu behar dute gurean egoteak dakarren inplikazioa,
|
gure
identitatearen funtsa euskara dela argi adierazi behar diegu, hitzez eta ekintzaz, hala dela, eta ez dugula onartuko horren kontra doan jarrerarik. Ez dugula onartuko hori abstraktuan uzten dut, tokian tokiko erabakiak, proposamenak eta abar hartu direlako, bistan dena, baina hemen argi utzi nahiko nuke euskararen erabilerak (edo erabileraren auziak) helburu estrategikoa izan behar duela ikastetxe guztietan.
|
|
|
Erdara mugatzea euskara hobeki ikasteko aukera edukitzea da, eta euskara hobeki jakinda, erabilera ere errazagoa izango zaie. Zerbait mugatzen zaigunean min egiten digu, egia da, frustrazioa eta abar sortzen zaigu, baina aukera bat suposatzen du, eta hori da
|
gure esku
dagoena, gure ardura dena: euskararen aukera sortzea.
|
|
|
Erdara mugatzea euskara hobeki ikasteko aukera edukitzea da, eta euskara hobeki jakinda, erabilera ere errazagoa izango zaie. Zerbait mugatzen zaigunean min egiten digu, egia da, frustrazioa eta abar sortzen zaigu, baina aukera bat suposatzen du, eta hori da gure esku dagoena,
|
gure
ardura dena: euskararen aukera sortzea.
|
|
|
Eta honekin lotuta, hainbat eskola librek daukaten hizkuntza politikarekiko kritika: hizkuntza ez da inoiz aukera naturala, aukera askea,
|
gurea
bezalako herrietan, bederen. Askatasuna ez da besterik gabe umeen hautua errespetatzea, hautu hori beti dagoelako inguruko zirkunstantziek baldintzatuta.
|
|
|
Oro har, irakaskuntzak eskain diezaiola denbora eta tarte gehiago ahozkotasunari, ez bakarrik hizkuntza irakasleek, denek baizik.
|
Gure
kasuan, garbi dago, beharbada ahozkoa baino ez genuke erakutsi behar, hori dute-eta gabezia, hor baitute hutsunea. Gainera, gazte hizkerak erakutsi genituzke; gazteentzako edukiak, moduak eta abar eraman klasera.
|
|
|
Eskuak hizkera propioa du. Eskuaz baliatzen gara
|
gure
diskurtsoa indartzeko. Eskua emanez egiten diogu ongietorria lagunari eta eskua jasoz agurtzen dugu.
|
|
|
entzun, ikusi, ukitu, mugitu, laztandu egiten ditu jostailu edo panpina maiteenak, bizidunei bezala hitz egiten die, totelka, hitz doiekin, keinuekin. Helduontzat umea artean ez da hizkuntzaren guztiz jabe, eta
|
guk
esango dugu nahi duguna, baina umea primeran moldatzen da eta komunikatzen bere jostailu eta panpinekin...
|
|
|
Orain, ordea, bukatu samartu dira kritikak, baina ez euskarazko eskaintza ugaritu edo hobetu delako, baizik belaunaldi berriek gero eta telebista gutxiago ikusten dutelako. Telebistaren presentzia
|
gure
bizitza domestikoan ez da, alor askotan, orain arte bezalakoa.
|
|
|
Euskarazko musikarekin esanda: garenak baikara, ez garena izaten saiatu ordez, ez gaitezen
|
gurea
ez den bainuontzi huts batean ito.
|
|
|
Gero eta maizago darabiltzagu horien gisako galderak
|
gure artean
, gogoeta franko egin da gai horretaz. Horren ildotik, 2022an, Euskarazko ahozko jarduna Nafarroako gaztetxoen artean:
|
|
|
Aurreko guztia jasotzeko modu aproposa eskaintzen du, azkenik, Ikastetxeko Hizkuntza Proiektuak. Horretaz baliatzea da gaur egungo erronketako bat
|
gure
eskoletan.
|
|
|
Izan ere, hiztunak, komunikazio ekintzen bidez, inguruan dauzkan eta inporta zaizkion pertsonekin harremanak eraikitzea du helburu nagusia. Komunikazioaren alderdi horretan sakonduz gero, esan daiteke pertsonak komunikazioaren bidez bihurtzen garela gizartearen eta
|
gure
talde erreferentzialaren parte. Komunikazioak egiten gaitu nor.
|
|
|
Behar dugun tresna zorrotza hizkuntza da, jakina, ahozko hizkuntza baliabideak, zehazki, gizarte harremanak eraikitzeko hartu eman gehien gehienak ahozkotasunean oinarritzen direlako1 Beraz, adierazkortasuna, umorea, ironia, esaerak, metaforak, hitz jolasak eta abar komunikazioren arrakastarako, hau da,
|
gure
sare pertsonaletan nor izateko lanabesak dira. Joxerra Garziak honela dio diskurtsoaren formulazio egokia lantzeko azalpen mamitsuan:
|
|
|
Gizarte psikologiak, ordea, aspaldi azaldu du eragina kontrako norabidean doala:
|
gure
jokabideak bizi garen testuinguruaren arabera egokitzen ditugu eta jarrerak jokabide horien arabera.
|
|
|
|
Gure
ikasle askok barneko hizkuntza gatazka bizi dute. Sentimendu anbibalenteak edota kontrajarriak etengabe aipatzen dituzte, maitasun gorroto anbibalentzia agerikoa da.
|
|
|
Euskañola/ frantseuskara erabili eta, harro, berezko hizkeratzat hartzeak lotura izan dezake autopertsuasio behar horrekin (zenbait musika talderen jokabide linguistikoa, adibidez). Kasu honetan ere
|
gure
komunitatea ez litzateke salbuespena izanen, Luisa Martín Rojok" orgullo de prácticas híbridas (praktika nahasien harrotasuna)" kontzeptua aipatzen du, adibidez (Martín Rojo, 2020: 185).
|
|
|
Izan ere, taldean ere oreka behar da: bestearen jarrera aldatu edo
|
gurea
aldatu (Apodaka, 2004: 108).
|
|
|
• Kale egiten duten hizkuntza gaitasunak hobetzeko baliabideak eskaini behar dira.
|
Gure
testuinguruan nabarmena da ahozko gaitasun komunikatiboak, formalak eta informalak, hobetu behar direla hizkuntza jabetzeko prozesuan.
|
|
|
(hau da,
|
gu
ez bezalako hiztunekin enpatia sortzea). Hortaz, betiko desagerrarazi behar ditugu euskara ez erabiltzeagatik botatako mespretxuzko iruzkinak, askotan gazteen identitatearen kontra jotzen dutenak.
|
|
|
17
|
Gure
kulturan jokabidea pertsonari egozteko joera dugu eta inguruaren eragina alde batera uzten dugu. Hau da, ohikoa da" eragozpenaren funtsezko errakuntza", jokabideen kausa (borondatea eta agentzia) pertsonaren baitan jartzeko joera erratua (Apodaka, 2004:
|
|
|
Azpimarratzekoa da, oro har, euskarazko komunikazio gaitasunean gertatzen ari zaiguna, 2010etik 2019ra bitartean 17 puntuko jaitsiera izan baitu euskarazko komunikazio gaitasunak DBHn1 isei iveik entzumena, irakurmena, idazmena, mintzamena eta ahozko elkarrekintza hartzen ditu aintzat azterketa egiteko. Hizkuntza trebetasun horiek ezinbestekoak dira
|
gure
curriculumetan jasota ditugun konpetentziak eta irteera profilak lortzeko, eta, zer esanik ez, gure ikasleek gizartean eraginkortasunez parte hartzea nahi badugu.
|
|
|
Azpimarratzekoa da, oro har, euskarazko komunikazio gaitasunean gertatzen ari zaiguna, 2010etik 2019ra bitartean 17 puntuko jaitsiera izan baitu euskarazko komunikazio gaitasunak DBHn1 isei iveik entzumena, irakurmena, idazmena, mintzamena eta ahozko elkarrekintza hartzen ditu aintzat azterketa egiteko. Hizkuntza trebetasun horiek ezinbestekoak dira gure curriculumetan jasota ditugun konpetentziak eta irteera profilak lortzeko, eta, zer esanik ez,
|
gure
ikasleek gizartean eraginkortasunez parte hartzea nahi badugu.
|
|
|
Ez da joera isolatua
|
gurean
gertatzen ari zaiguna. Europako Kontseilua jabetuta dago aspalditxoan eskolatze hizkuntza eta ikasleen lehenengo hizkuntza sarritan ez datozela bat, eta egoera hori eskolatze hizkuntza bigarren edo hirugarren hizkuntza duen ikaslearentzat zailtasun iturri izan liteke.
|
|
|
|
Gure
hezkuntza sistemak badu azalera ekarri beharreko beste alderdi bat: gurean, hizkuntza gutxitua da irakaskuntzarako hizkuntza nagusia.
|
|
|
Gure hezkuntza sistemak badu azalera ekarri beharreko beste alderdi bat:
|
gurean
, hizkuntza gutxitua da irakaskuntzarako hizkuntza nagusia. ereduan dihardu ikasleen gehiengoak, baina azken urteetako emaitzek euskarazko komunikazio gaitasunean zailtasun nabarmenak dituztela adierazi dute.
|
|
|
ereduan dihardu ikasleen gehiengoak, baina azken urteetako emaitzek euskarazko komunikazio gaitasunean zailtasun nabarmenak dituztela adierazi dute.
|
Gure
irakas hizkuntza minorizatutako edo gutxitutako hizkuntza dela kontuan hartzen badugu, egunerokoan dugun jarduteko moduaren gaineko hausnarketa egin beharrean gaude. Hizkuntzaren dimentsioak irakaskuntzan duen garrantziaz hausnarketa sakona egin behar dugu, bistaratu egin behar dira hizkuntzaren erabilerarekin nolabaiteko lotura duten alderdiak, eta, elkarlanean arituz, irakasle taldean orpoz orpo lan egiteari ekin beharrean gaude.
|
|
|
Hizkuntzaren dimentsioak hezkuntzaren ekitatean eta kalitatean duen eragina kontuan hartzea nahitaezkoa zaigu, 2 atalean bistaratu dugun egoera irauli nahi badugu, bederen. Hizkuntza irakasle gara,
|
gure
ikasgaia edota espezialitatea edozein dela ere, eta, baldin eta gure ikasleen hezkuntza ibilbidean eraginkortasunez aritu nahi badugu, ezinbestean izan dugu hizkuntza irakasle.
|
|
|
Hizkuntzaren dimentsioak hezkuntzaren ekitatean eta kalitatean duen eragina kontuan hartzea nahitaezkoa zaigu, 2 atalean bistaratu dugun egoera irauli nahi badugu, bederen. Hizkuntza irakasle gara, gure ikasgaia edota espezialitatea edozein dela ere, eta, baldin eta
|
gure
ikasleen hezkuntza ibilbidean eraginkortasunez aritu nahi badugu, ezinbestean izan dugu hizkuntza irakasle.
|
|
|
Dena dela,
|
gurean
, nahitaez, euskarari lehentasuna eman beharrean gaude, gainerako hizkuntzen aurrean. Huts egingo genuke eskolan, irakatsi beharreko hizkuntza guztiak maila berean kokatuko bagenitu.
|
|
|
Huts egingo genuke eskolan, irakatsi beharreko hizkuntza guztiak maila berean kokatuko bagenitu.
|
Gurea
bezalako hizkuntza gutxituen eremuan, eskolak funtsezko eginkizuna du euskara erabiltzeko komunikazio behar errealak sortzen. Euskaraz aritzeko eta euskara erabiltzeko ahalik eta aukera gehien eman behar dizkio ikasleari, harentzat esanguratsu, gozagarri eta erakargarri izango zaizkion egoerak diseinatuz.
|
|
|
Ekintzara Bideratutako Ikuspegiak biltzen du,
|
gure
ustez, zeregin horretan eskolak duen erronkari erantzuteko bide egokia: ekintzan eta erabileran oinarritutako ikuspegia da lehenesten duguna.
|
|
|
Hizketa molde hori lortzeko, baina, elkarrekintza bera diseinatu beharra aldarrikatu dute biek ala biek.
|
Gurean
berebiziko garrantzia duen alderdia da elkarreraginarena, une horiek baliatu behar baititugu ikasleak euskaraz ezagutzak eraikitzen eta partekatzen trebatzeko. Gelan sortzen zaizkigun berdinen arteko elkarreraginezko egoerak euskaratik sortuak izatea ezinbestekoa da; une horiek baliatu genituzke
|
|
|
txosten zientifikoak, artikuluak, erreportajeak, ipuinak... Testu horietako hizkuntza eredugarri izango zaie ikasleei hizkuntza trebetasunak aberasteko, diziplina bakoitzak gizartean ezagutza nola zabaltzen duen ezagutzeko, eta,
|
gurera
etorrita, Euskal Herrian esparru desberdinetan diharduten jakintza erreferenteen lanak ezagutuz euren kultur esperientziak aberasteko. Horretaz gain, eredu egokiak izango dituzte eskura gizarteko esparru desberdinetan erabili ohi diren
|
|
|
|
Gurean
hizkuntza gutxitua dugu irakaskuntzarako eta gure arteko harremanetarako finkatutako komunikazio hizkuntza. Euskara normalizazio bidean den hizkuntza da, eta azken aldian argitaratu diren ikerketek berretsi baizik ez dute egin eskolak berebiziko garrantzia duela euskararen normalizazio prozesuan.
|
|
|
Gurean hizkuntza gutxitua dugu irakaskuntzarako eta
|
gure arteko
harremanetarako finkatutako komunikazio hizkuntza. Euskara normalizazio bidean den hizkuntza da, eta azken aldian argitaratu diren ikerketek berretsi baizik ez dute egin eskolak berebiziko garrantzia duela euskararen normalizazio prozesuan.
|
|
|
Artikulu honetan jorratutako ikuspegiak irakaslearen egiteko moduetan aldaketak dakartzala adierazi dugu. Hizkuntzetako irakasleek eta gainerako diziplinetako irakasleek gizartean ohikoak diren praktika komunitateetako egiteko moduak kontuan hartuta eta elkarlanean arituz jokatu behar dugu
|
gure
eguneroko jarduna planifikatzeko garaian. Jakintza arlo guztietan Euskal Herrian erreferente ditugun artisten, sortzaileen edota ikertzaileen lanak abiapuntu hartuta aritu genuke.
|
|
|
Jakintza arlo guztietan Euskal Herrian erreferente ditugun artisten, sortzaileen edota ikertzaileen lanak abiapuntu hartuta aritu genuke. Irakasleok gara praktika komunitate horietako ordezkari, eta
|
gure
zeregin nagusia da, ezagutza komunitate horietan baliatzen diren egiteko moduetan ikasleak trebatzea, dela testuak interpretatzen eta ekoizten, dela praktika horiekin lotutako beste zenbait jarduera egiten. Hortaz, ahalegin handiagoa eskatzen dio egoera horrek eskolari:
|
|
|
|
Gure
egunerokoan hizkuntza helburuak bistaratzea eta berariaz lantzea berebizikoa da, ikasleek ezagutza eskuratzeko ezinbestekoa duten hizkera akademikoa gara dezaten, eta, era horretan, ikaskuntza sakonagora ailega daitezen. Horrela jokatuta baizik ez dugu lortuko ikasleek gizartean eraginkortasunez eta behar besteko bizitasunez euskaraz aritzeko gaitasuna izatea.
|
|
|
batetik, pertsonen arteko oinarrizko komunikazio trebetasunak (elkarreraginerako gaitasunak) (PAOKT) daude, eta, bestetik, hizkuntza gaitasun akademiko kognitiboa (HGAK). Eskolak horietako zein landu lukeen
|
gure
kasuan erabaki edo gogoratu genuke, betiere jakinda bi gaitasun horiek elkargurutzatzen diren bi continuum gisa ulertu behar direla (Cummins, 1981a) 2 Elkarreraginerako gaitasunak (PAOKT) eskolan lantzeak, euskararen kasuan, ikasleen hizkuntza gaitasun akademiko kognitiboari mesede eginen liokeela pentsa daitekeenez, eta kontuan hartuta pertsonen arteko oinarrizko komunikazio trebetasunak gehienb...
|
|
|
Beste modu batera esanda,
|
gure
kasuan, murgiltze ereduan, eskolak ikasleen ahozko komunikazio gaitasuna lantzeak Cumminsen pertsonen arteko oinarrizko komunikazio trebetasunak lantzen dituela esan nahiko luke, Garziaren hiztun onak sortzen dituela hizlari bihurtzeko bidean eta, Aldasororen arabera, ikasleak erregistro ez formaletan trebatzen dituela.
|
|
|
Bide ilun samar horretan euskararen irakaskuntzan honi erreparatzea hil ala bizikoa da.
|
Gure aldetik
hor ikerketarako eskain dezakegun baliabide bakarra praktikatik etor daiteke, praktika neurtua eta gaur egun eskura ditugun oinarri teorikoetan sostengatua. Gure nahia, curriculumeko oinarriak eta testu generoak kontuan hartuta, da horretarako lagungarria izan daitekeen hurbilpen bat gutxienez eskaintzea ikasmaila bakoitzeko sekuentziak diseinatu eta gelaratzeko.
|
|
|
Gure aldetik hor ikerketarako eskain dezakegun baliabide bakarra praktikatik etor daiteke, praktika neurtua eta gaur egun eskura ditugun oinarri teorikoetan sostengatua.
|
Gure
nahia, curriculumeko oinarriak eta testu generoak kontuan hartuta, da horretarako lagungarria izan daitekeen hurbilpen bat gutxienez eskaintzea ikasmaila bakoitzeko sekuentziak diseinatu eta gelaratzeko. Ahozkoaren lanketa sistematiko eta planifikatua egiten badugu, progresio bat zehaztetik gertuago egonen gara, eta progresio horren zehaztapenen adibide eta ereduak partekatzeko moduan.
|
|
|
Hori da buruan darabilgun konstruktoa. Kontuan hartuta euskara hizkuntza gutxitua dela eta horrek hizkuntzaren zenbait erabilera funtzional baldintzatzen dituela, konstrukto horrek
|
gurean
ñabardura zehatzak eta irteera profil horren eredu batzuk definitzea eskatzen du. Horretarako ezinbestekoa da ikasleen ekoizpen errealak aztertzea, ikasleak nola moldatzen diren ikustea zenbait testu generotan, eginkizun desberdinetan, bereziki, elkarreraginak eta elkarrizketak zehazteko, eta hortik aurrera nolako maila erdietsi luketen irudikatzeko.
|
|
|
9 Azpimarrak
|
gureak
dira.
|
|
|
ikasleek izango duten helburu komunikatiboa zehaztea, testu genero bati lotua, hasierako ekoizpena, eta horiek aztertu ondoren baliabideak lantzea, azkeneko ekoizpena eta ebaluazioa. Nafarroako ikastetxeetan, modu esperimentalean, sekuentzia didaktiko ugari gelaratu ditugu,
|
gure
laguntza eta gidaritzapean irakasleek sortuak, egingarriak, beraz, nahiz eta, zenbait kasutan operatiboagoak izateko moldaketak egitea beharrezkoa izan. Bronckartek (2007) aitortzen duen moduan, esperientzia hauei esker gaur egungo sekuentzien diseinua hobea eta erabilgarriagoa da, eta, besteak beste, horregatik iritsi ahal izan gara elkarreragina lantzeko sekuentziak diseinatzera, oraindik ere hastapenetan gauden arren.
|
|
|
• SDaren iraupena desberdina izan daiteke mailaren arabera eta helburu komunikatiboaren arabera, baina orientabide eta muga batzuk paratzea komeni da; halaxe planteatu dute Genevako Eskolan12 eta halaxe ikusi dugu
|
guk
ere jasotako balorazioetan. Batetik, zailagoa da ikasleen motibazioa mantentzea SD luzeegietan; bestetik, gutxieneko iraupena behar dugu ikasleen ondoko testuetan hobekuntzak antzemateko.
|
|
|
• Sekuentziak testu generoen lanketen gainean egituratzen dira, besteak beste. Hori dela eta,
|
gure
egoeran, aurretik aipatu ditugun arrazoiak kontuan hartuta, ezinbestekoa da elkarreragina landuko duten sekuentziak diseinatzea, ziklo bakoitzean bana gutxienez, ikasleek pertsonen arteko oinarrizko komunikazio trebetasunak eskura ditzaten.
|
|
|
Beraz, Bronckartek dioena kontuan hartuta, edozein ekintza komunikatiboren oinarrian, edozein testu ekoizteko garaian, zenbait aldagairen gaineko hausnarketa eginez ekingo dio lanari egileak. Bronckarten ikuspegiaren gainean HABEk egindako irakurketa
|
gurera
ekarriz (Esnal, 2009), bost aldagairen araberako erabakietan oinarrituta ekoiztuko genuke edozein testu: igorle eta hartzaileak eta haien rol soziala biltzen dituzten enuntziatzailea (enuntziazio igorle) eta enuntziatarioa (enuntziazio hartzailea), xedea, testu generoa eta erabilera esparrua.
|