|
2000
|
|
|
Hitzek beraiek (euskaraz ari garela bederen: euskaldun versuseuskal herritar) erakusten digute
|
gauza
ezberdinak direla. Edozelan ere, bestebatzuentzat uzten dugu bi nortasun moten arteko harremanen azterketa, eta baita biakelkar elikatuz gara daitezkeen gizarte egitasmoen proposamena ere.
|
|
|
izanere, gertaerak leku jakin batean gertatzen dira gehienetan (eta horretarako erabili dugunneurketa unitatea herrialdea izan da, Iparraldea bere osotasunean herrialdetzat hartudugularik). Oso
|
gauza
gutxi gertatzen dira, esaterako, Euskal Herri osoan aldi berean (eguraldia, euskararen aldeko kanpaina bat, e.a.). Toki jakinetan gertatu baina eraginaEuskal Herri osoan duten jazoerak, ordea, askoz gehiago dira. Honek esplikatzen du, hartara, Iparraldean zein Hegoaldeko herrialdeetan gertatuen eta eragina duten gertaeren arteko aldea.
|
|
|
Egunkari abertzaleen multzoan nabarmen geratu da, erreferentzia eremuak osatzeko garaian DEIAk beste biekin duen aldea. Izanere, zenbait
|
gauzatan
hurbilago agertzen baita egunkari hau berripaper erregionalistetatik EUSKALDUNON EGUNKARIAtik edo GARAtik baino (adibidez EuskalAutonomia Erkidegoak hartzen duen pisuari dagokionez).
|
|
|
|
Gauza
bera gertatzen da kirol gaietan: egunkari erregionalistentzat eta DEIArentzat herrialdetasuna bultzatzeko aukera da bereziki, beste bi egunkari abertzaleetanoreka handiagoa dagoelarik, eta baita Euskal Herriaren osotasuna azpimarratzeko joeraere.
|
|
|
Azken baieztapenaren ildotik, azpimarragarria da, halaber, Nafarroaren kasua: herrialde honetan gertatzen den
|
gauza
gutxi aipatzen dute ETBko albistegi orokorrek.Ipar Euskal Herriko herrialdeek baino agerpen handiagoa badu ere, Nafarroak Hegoaldeko gainerako herrialdeekin alderatuta oso presentzia urria duela nabaria da. Ondorioz, ETBko albistegiek beren berriez erakusten duten Euskal Herria, eguraldi mapek besteladioten arren, neurri handi batean Euskal Autonomia Erkidegora mugatuta dagoela esandezakegu.
|
|
|
Hartara, hedabideek, komunikazio enpresek, beste esfortzu desberdin bat egingo zuketenmilioi erdi bat kontsumitzaileren merkatua ez galtzeko. Baina,
|
gauzak
ez dira horrela.
|
|
|
|
Gauzak
horretara, etxe barruko kontsumoko albisteak dira Garak ematendituenak. Euskaraz agertzen diren albisteak lotura zuzena dute Euskal Herriarekin:
|
|
|
|
Gauza
aipagarri bat dago kasu honetan: eskuineko nazionalistek baino gehiagoerabiltzen dute Mundokoek euskara beren orrialdeetan.
|
|
|
Estatu indartsuek inposatu egiten diote errealitatearenirakurketa herri indargeari, gure herriari kasu honetan. Begietarako errepresentatua denherria ez da
|
gauza
abstraktua; testuinguru politikoa, testuinguru ekonomikoa eta testuinguru historikoa daude beti horren azpian, oinarrian. Gaur egun, euskal estatuarenaren ordez, espainiar eta frantziar estatuen plasmazio mediatiko grafikoa hobesten da.
|
|
|
Nor ez da jarri ondokogalderen aurrean noraezean gabiltzan edo ziurtasunez erantzuten ote ditugun ezinerabakirik: esaterako,
|
gauza
bera ote dira autodeterminazioa eta burujabetza. Gauregungo munduan bideragarri ote da burujabetza ekonomikoa?
|
|
|
Gogoratu hasieran egin dugun galdera: autodeterminazioa eta burujabetza
|
gauza
bera ote dira. Perspektiba existentzialetik ikusita, agi denez, badira baietz erantzuteko arrazoi sendoak.
|
|
|
Lan akademikoaren funtzioetako bat
|
gauzak
sinplifikatzea omen da, bainabien bitartean, akademiak dikotomikoki banatzen dituen errealitate asko dualtasunez beteta azaltzen zaizkigu praktikan, hau da, banaketa horiek gainditzen dituenkonplexutasunaz jantzita. Nazionalismoari berezkoa zaion konplexutasun eta dualtasun horrek garrantzi handia edukiko du gure azterketan.
|
|
|
–Guk ez bait dugu eskatzen
|
gauza
haundirik. Libre izan bakarrik.
|
|
|
Onartu egin dugu estatua eta nazio oro konstruktoakdirela, baina gaur egun Espainia eta Euskal Herria maila bereko konstruktoak direnik ezin dugu esan. Gure egoerak alde eta kontra dauzkan faktore guztiekin, alternatiba bat eraikitzeko
|
gauza
izan behar dugu. Kontra, batez ere zentzu askotan ukiezina den errealitate batekin jendea nazio proiektu horretara gureganatzeko zailtasuna dugu.
|
|
|
Puntu honetan mitoen, identitatearen, elementu subjektiboen eta, azken batean, kulturaren gaineko eztabaida sartu da. Honez gain, razionaltasun/ irrazionaltasunaren dialektikaren markoan kokatu izan dute batzuk eztabaida eremua, hori guztiaulertzeko modu bitxiak ere azaltzen direlarik9 Nazionalismoari irrazionaltasunaegozten dioten diskurtsoek kontzeptu hori argiki definitzeko gaitasuna agertu behardute, filosofian jokabide eta izaera desberdinak dituzten razionaltasun modu desberdinak
|
daudela
gauza onartua baita. Zabalo-k Breuilly ri jarraitzen dio puntuhonetan10:
|
|
|
Argien mendean
|
gauzak
argiegi zeuden, nonbait. Garai hartakoek arrazoian etaberdintasunean oinarritu nahi izan zuten demokraziak, gehiengoaren legea ardatzhartu, eta, ondorio historiko gisa, gutxiengoen zanpaketa erdietsi zuen.
|
|
|
Konstituzio tranpatia zer den K. Loewenstein irakasleak adierazi zuen aspaldi (Political Power and the Governmental Process. University of Chicago Press.1965 147 or.), eta izendapena Espaniakoari dagokio bete betean, zeren estatuhorren menpean dagoen biztanleriarentzako bermea ez emateaz gain, estatu berarenaginte goseari behar adinako mugak ezartzeko ere ez da
|
gauza
izaten; betetzen ezden betebehar hori litzateke, ordea, konstituzioaren izaera funtsezkoena.
|
|
|
gainetikdaudela aldarrikatzen dute.
|
Gauzak
horrela, teknologiaren kontrolak ez dirudi beharrezkoa kasu honetan. Hala ere, uste hau ez da zuzena.
|
|
|
teknologikoen kontrako kritikei ere aurre egin dietemodu berberean. Beraz,
|
gauzek
nahitaez2 horrela izan behar dutela onartzen dugizarteak, eta, gainera, ezin hobeto gertatzen ari direla sinesten du.
|
|
|
ardura. Deserrira ihesi joan zirenek erabili bazuten ere11, pasaporteak ez zuen luzeiraun, ordea, eta gerra zela medio, orduko beste hainbat
|
gauza
bezala, frankistekberehala baliogabetu zuten, baita debekatu ere. Geroztik, bestelako saiakera batzukere izan dira.
|
|
|
Agintea pertsonala zen Amerikako altxorren kasuan gertatu zen moduan, estatuaren jabetza eta errege erreginen ondarea
|
gauza
bera ziren.
|
|
|
status quoaren ilejitimitatea etainestabilitatea (Ikus Valencia 1991). Orduan izango da posible, gutxiengo egoerandagoen taldeak gehiengoan dagoen taldearekiko identitate ziurra sortzea, eta, gehiengoan dagoen taldeari abantaila ateratzeko, edozein
|
gauza
egitea (Moscovici& Paicheler, 1978). Gainera, gutxiengo egoeran dagoen taldearen eta estatuarenarteko erlazio horretan, taldearteko erkaketak futsezko zeregina betetzen du (Tajfel, 1978).
|
|
|
Baina harra barruan izan zuen.
|
Gauza
ezaguna da, adibidez,. Storthing, ak berak, 1905 urtearen inguruan, diru-laguntza gaitzak eman zizkielatiro elkarteei. Eta helburua argiro azaldu zuen Euskal Herriko prentsak:
|
|
|
Zein eratara
|
gauza
daiteke euskal gizarte osoaren parte hartzea?
|
|
|
Joseba Permach (EH): Aurrez aurre ditugun estatuekin, nahiko
|
gauza
zailada hori. Dena den, gure ustez, horrelako prozesu batek ez dauka atzerapausorik.Garai batean euskal herritar askok esan zuten Euskal Herrian zeuden eskola nazionalak ez zituztela begi onez ikusten, eta beren ikastola propioak antolatu zituzten.Urteak pasatu dira, eta marko arrotz batetik datozen erakundeek subentzionatu egiten dituzte ikastolak gaur egun. Bide praktikoen bitartez ematen diren pausoak, berehorretan gelditzen dira.
|
|
|
Joera hori handituz joanen da. Eta herritartasunaren alde politikoan ere
|
gauzak
aldatzen ari dira, mundializazioak eta Europareneraikuntza prozesuak nazioaren kontzepzioa desitxuratzen dutelako pixka bat.
|
|
|
Gaur egun, benetako aukera historikoa dugu erronka horri heltzeko. Hainbat urte pasatu ditu Euskal Herriak etengabeautodeterminazio eskubidea aldarrikatzen, eta zentzu horretan bereziki azpimarratubehar da ezker abertzaleak jorratutako lana, urte askotan bakarrik aritu delako autodeterminazio eskubidea era duin eta koherentean aldarrikatzen, orain gurekin batera
|
gauza
bera aldarrikatzen ari diren horiek Euskal Herriaren hitza mugatzen zuenmarko batean etengabe murgildurik egon ziren bitartean, Euskal Herriaren kalterako denbora galtzen. Edozein kasutan, gaur indar abertzaleak denak hein berean esaten ari gara Euskal Herriak baduela erabakitzeko ahalmenik.
|
|
|
Hori litzateke, beraz, alderdi politikoen bidetik egin beharrekoa. Gainera, gure ustez, norberak
|
gauza
lezakeen planteamendua herriari eskaini litzaioke, lehenago aipatu ditudan herriko sektore horiei?, aztertzekoeta jorratzen joateko. Bi lan horiek paraleloan joango lirateke, eta definizio lanaosatuko lukete.
|
|
|
Hori gainditzeko zer egin, Erkidegoko erakundeetatik azter daiteke. EAk, EHk eta EAJ PNVk Erkidego Autonomikoan lan komunaegiten badute, lan horrek emaitzak ematen baditu, eta jarrera demokratiko batenbidez
|
gauzak
egiten baldin badituzte, zergatik ezin dugu pentsatu nafarrek erehorretaz ohartuko direla eta, pixkanaka pixkanaka, hori Nafarroako Legebiltzarreanislatuko dela. Prozesu luzea izango da, baina UPNk gaur egun Nafarroan duen pisupolitikoa izateko, guk ere zerbait gaizki egingo genuen, ezta?
|
|
|
Egile askoren iritziz (Kriz, 1990; Avila, 1994), gaur egungo psikoterapiagehienen historian, Freuden psikoanalisiarekin duten harremana (gerturatzeko edourruntzekoa) ukaezina da, eta gutxi gehiago onartua denez, psikoterapia motagehienek adierazten dute psikoanalisiarekiko adostasunak eta ezberdintasunak.Halaxe da lan monografiko honetan ere. Eta
|
gauza
bera gertatzen da Freud enikasle izandako Reich en Bioenergetikan, edo Pearls en Gestalt psikoterapian, edopsikoanalisiaren eraginez sortzen diren talde psikoterapia psikoanalitikoan etapsikodrama psikoanalitikoan, edo Bowlbi ren teorietan oinarriturik atxekimenduaren teoriak psikoterapiari egiten dion eskaintzan.
|
|
|
Heraklito negarrez, Demokrito barrez. Ez da
|
gauza
beragertatzen Janoren aurpegiekin. Janok zuengana zuzentzen duen aurpegia denboraren eta espazioaren araberakoa da, une batean edo bestean, zuek zaudeten lekuarenaraberakoa da.
|
|
|
Betidanik
|
gauza
jakina da. Jakina da hitz egiteak mesede egiten duela.Adibidez, kongresuak egitera bultzatzen gaituen arrazoietako bat bada behintzathori.
|
|
|
Jakina da hitz egiteak mesede egiten duela.Adibidez, kongresuak egitera bultzatzen gaituen arrazoietako bat bada behintzathori. Betidanik
|
gauza
jakina da, hitz egiteak sendatu egiten duela batzuetan. Gauzajakina da gaizki egotea edo eri egotea, bestela hitz egin ezin denean hitz egitekomodu bat dela agian.
|
|
|
Guraso gutxikonartzen dute beren haurren arerio sentimenduen adierazpena, eta pazienteguztiengan aurkitzen da jarrera negatiboa. Sentimendu horiek, terapian zehar, aztertuak eta adieraziak izaten dira, bai fisikoki bai hitzen bidez. Baina
|
gauza
beragertatzen da torax, sorbalda eta besoetan eragina duten tentsioekin, neurritasun etauzkurdura horrek hauxe esan nahi duelarik: –Ezin ditut besoak zureganantz luzatu, beharrezkoa dudan samurtasuna eskatzeko.
|
|
|
Galarazi egiten dute kanporako mugimendua, kanporatzea bera, jendearengana eta mundura zabaltzea. Eta alderantziz, mugitzeko eta
|
gauzak
egiteko gaitasunean egon daitekeen edozein asaldura gatazka emozionalaren seinaleada. Terapia bioenergetikoan, mugimenduen kalitatea bi ikuspuntutatik aztertzen da: naturaltasuna eta kontrola.
|
|
|
|
Gauza
bertsua gertatzen zaio zangoak sentitzen ez dituen pertsonari. Pertsonahorrek ez du segurtasun sentimendurik, zangoek eutsi egingo diotelako, konbikziointimoa(, sentipena?) falta zaiolako.
|
|
|
–... ametsaren zati bakoitza gure zati bat da; ez da soilik protagonistak izatea; ametsean agertzen den edozein
|
gauza
, berezitasun, sentimendu, sentipen erebagara?.
|
|
|
Hasieran, bezeroak ametsetan agertzen diren pertsonaia eta
|
gauzak
deskribatzen ditu, alegia, ametsetan bere burua nola kokatzen duen eta agertzen direnpertsonaia edota gauzak ere nola ikusten dituen. Adibidez,, orain hormarengainean nago?,, menditik behera noa, emakume bat dago nire ondoan...?
|
|
|
Hasieran, bezeroak ametsetan agertzen diren pertsonaia eta gauzak deskribatzen ditu, alegia, ametsetan bere burua nola kokatzen duen eta agertzen direnpertsonaia edota
|
gauzak
ere nola ikusten dituen. Adibidez,, orain hormarengainean nago?,, menditik behera noa, emakume bat dago nire ondoan...?
|
|
|
Bezeroak, terapeutaren laguntzaz, zati bien arteko ezberdintasuna nabaritubehar du, biak batera integratzeko. Gestalt Terapiaren aburuz, gizabanakoaren bizitza emozionalaren urrikeriak, bere buruaren alienazioan du iturburua; hau gertatzen denean, gizabanakoak bere zati batzuk baztertzen edo errefusatzen ditu.Ametsetan agertzen diren
|
gauza
, pertsona edo rolen errepresentazioak, bezeroarenegoera osoaren identifikazioa lortzeko aukera ematen digu. Honela, autoalienazioari aurre egin diezaiokegu.
|
|
|
–ametsetan munstro batgure atzetik badator eta gu munstro hori bihurtzen bagara, amets gaiztoa desegingoda. Munstro horretan zenuen energia berreskura dezakezu, beste
|
gauza
batzuetanerabiltzeko. Momentu horretan munstro horren indarra ez da kanpoan egongo, zurebarnean baizik, erabili ahal duzun tokian?. 23
|
|
|
Gizabanakoaren bizipenen deskribapenak, gizabanakoari buruz
|
gauza
gehiagoadierazten du bizipenei buruz baino.
|
|
|
Ideia hau du oinarri ikuspuntu gestaltikoaren kontrakoen teoriak, Perls ek berakazaldu zigun moduan: , edozein
|
gauza
kontrakoetan banatzen da. Alde bateanegonik, norbera harrapatuta dago, alde horretan egoteko joera duelako.
|
|
|
Erdialdeanedo zero puntuan egonik alde biak ikusteko gai da, eta oreka lortzeko moduandago. Gerora konturatu nintzen Lao Tze k
|
gauza
bera erakusten zuela?. 4
|
|
|
Beharradutenean, inoiz ez daude seguru, ama edo atxikimendu irudia hor egongo ote denbera lasaitzeko.
|
Gauzak
konplikatzeko, ama hauek beren burua sentikor eta arduratsu modura presentatzeko joera dute, haurraren (eta geroago helduaren) balio urritasunaren sentimendua areagotuz.
|
|
|
Seguruak diren subjektuak, beren buruekikoeta besteekiko ziurtasuna eta konfiantza sentitzen dute. Oro har, estresa hobetoeramaten dute, estres egoeren ondoren aisago birsendotzen dira eta ingurunearimalgotasun handiagoz egokitzeko
|
gauza
dira. Beren gurasoengan egokia zenerregulazio eta kontrol afektiboaren oinarria izan dutenentzat, harremanak baliohandiko den zerbait eta plazer iturri modura kontsideratzen dira.
|
|
|
|
Gauzak
honela, XX. mendearen azken laurdenean H. S. Kaplan-ek argitaraturiko liburuetako bat parafraseatuz, Terapia sexual berria deitu izan denakonfiguratuz joan dela esan daiteke. Izendapen hau gehiegizkoa izan daiteke, agian, baina kontuan hartu behar da, marko teorikoek beren lana egitekoproposamen honen funtsezkoena oinarritzat hartu eta berezkoak dituzten printzipioteorikotara egokitu dutela:
|
|
|
Bestalde, hain zuzen ere, eszenak garatzeak eta eszena horietan gertatutakoinprobisazioek subjektuari berari buruzko
|
gauzak
ezagutzea ahalbidetzen diote, bestela zaila gertatuko litzaiokeelarik. Gainera, gure iritziz, ezaugarri honek talde psikoterapia ere ahalbidetzen du, eta berez ez da psikodramaren berariazkoezaugarria.
|
|
|
Subjektuak hitzezko asoziazio askean bezalaxe gaia aukeratzerazerbaitek darama, ez du edozein gai edonola aukeratzen, baizik eta, nahiz hasierankontziente ez izan, aukera hori esanguratsu zaion zerbaiten lehen pausoa izaten da; eta askotan, dramatizazio edo komentario garaian konturatuko da aukerarenesanahi eta zergatiaz. Bigarrenik, gaia eszenaratzerakoan ere
|
gauza
bera gertatzenda.
|
|
|
BAT SoziolinguistikaAldizkariaren aurreneko alean Txillardegik honela idatzi zuen: Gure nazio hizkuntzaberriro mintzabide eta oinarri bihurtuko bada, beraz, bi
|
gauza
lortu behar ditugu; etalortzekotan laguntzeko sortu da eskuetan duzun aldizkari hau.
|
|
|
Erdi etsita nengoela, azkenean, zerbait pertsonalagoidazteko ideia hurbildu zitzaidan, eta itolarrian dagoen naufragoaren antzera, azkenahalegin batean salbatuko ninduen oholari eutsi nion, bertara lapen erara itsatsiz.Horixe nuen irtenbidea:
|
gauza
guztiz subjektiboa egingo nuen, Txillardegiri berariburuzko neure bizipenak eta sentipenak kontatuz, eta, bide batez, haren bazterketasistematikoaren inguruko gogoeta egiteko aprobetxatuz.
|
|
|
Denbora pasatu ahala, ordea, poliki polikikonbentzituz joan naiz, horrela behar zuela izan, horrela izatea hobe zela gainera, berarenganako portaera horrek berorrek adierazten baitu beraren jarreraren zuzentasuna.Izan ere, ez da harritzekoa modu horretan hartua izatea, horrelako pertsonekin ezinaplika baitaitezke gehiengo/ gutxiengoen metodoak, ez baitira parametro horietanepaitzeko modukoak. Izan ere,
|
gauza
berriak agertzean, hots, problema zaharrakgainditzeko irtenbide berriak planteatzean, alferrekoak izaten dira lehenagoko kontsentsuak. Haiek kolokan jarri eta oinarri justuago eta berrietan finkaturiko akordioaklortu behar baitira.
|
|
|
Existentzialista kutsu handia nabaritunion: zinez
|
gauza
berria euskal munduan.
|
|
|
Aitzakia, Biarritzen nireizenean zeukaten bulego batean pistola bat aurkitua zuela poliziak:
|
gauza
gutxi askizen garai hartan. Alta bada, Franco-ren denboran zen, eta ez oraino «espainiardemokrazia gazte» horren aro zoragarrian!
|
|
|
Han ikusi nuen lehenengoz Txillardegi eta, egia esan behar badut, bileretanhitz egiten zenaren erdiaren erdia ere ez nuen ulertzen. Alde batetik, nire euskara mailahausnarketa sakonetan murgiltzeko modukoa ez zelako; beste aldetik, erreferentziapolitiko eta kultural asko falta zitzaizkidalako, eta ez nekien nortaz edo zertaz ariziren; eta, azkenik, zenbait
|
gauza
hitz erdiaz edo klabez esaten zirelako, gauzakzehatz mehatz azaldu gabe. Horiek ziren klandes tinitatearen morrontzak, eta nireeuskarak oraindik ez zuen hura guztia ulertu ahal izateko finezia nahikorik.
|
|
|
Izaitez, gizasemeak oro bezala, gu denoklegez. Ez dut, bada,
|
gauza
handirik erran; gehienez, topiko bat. Zeren eta, gu denonartean, zein ez dea, bitxia?,, berezia??
|
|
|
ETAren sortzaile guztiok erdaldun ginen, Jose Luis bera ere barne (Iñaki Larramendi izan ezik, behar bada).
|
Gauza
jakina denez, denok euskaldun bilakatu ginen, zein edo zein hobeto edo txartoago?, eta, hortik abiatuz, azkar eta etenik gabe ekingenion erakundearen euskal kultur politikari. Erran gabe doa, gure Euskaldungo etaEuskararen. Sailburua?
|
|
|
Gaia oso zabala etasakona da; transmisioaren arazoa bete betean harrapatzen du, difusioaren arloa ere ukituz. Ur handietara sartu gabe, eskala txikiko
|
gauza
konkretuetan egongo gara, kondairaapur batzuek eta, bereziki, ezohiko berriemaile batek eskaintzen diguten jardueraikertzeko.
|
|
|
doi bat desberdina dela, bertsioakbadirela; berriemaile berak istorio bera modu desberdinean kontatzea ere gerta liteke.Ohar honek pellokeria ematen du, jakina eta onartua baita gertakari bakar bat kontatzeko orduan bakoitzak bere moduan egiten duela. Baina garrantzi handiko
|
gauza
damitoen aldagarritasuna, aldaketa txikietarik handietara pasatzen baita mailaka eta, istorio beraren bertsioz bertsio ibiliz eta zubirik zubi aitzina jarraikiz, posible da edozeinmitotatik abiaturik edozein mitotara heltzea, haustura sobera bortitzik egin gabe. Ez daerraz muga ematea eta zuzen erabakitzea, noiz arte gauden mito beraren aldaki bateaneta noiz hasten garen beste mito desberdin batean sartzen:
|
|
|
Hots, hemengo eta oraingo berriemaileen hitzetan nabari da mito batzuetakogertakariak ez direla hain aspaldian jazo, eta ez dira, hargatik, antzina gertatuarenerrepikapen edo imitazioak; aitzitik, behin bakarrik gertatu direla uste dute kontatzaileaskok, haiek esandako aldian hain zuzen. Badira behin eta berriz, han eta hemen agitudirenak (adibidez, laminak ogi eske etortzen ziren labekada egiten zenean; maiz, beraz), baina
|
gauza
gogoangarri eta erreferentzial asko behingotzat eta ez oso aspaldikotzat hartuak dira; esan nahi baita, protagonistak ongi identifikatuak direla, berriemaileak berak zuzenki ezagutu ez baditu, haren gurasoek edo aitita amamek bai.
|
|
|
Lehen multzokoak aspaldian gertatuak dira, ez hala eredenboren hasieran, arbaso hurbilen garaian baizik. Badirudi hori dela mitoa berritzekoprozedura errazena eta maizekoena,
|
gauzak
iraganean kokatzeak ekiditen baititupertsona garaikide bati sorginkeria leporatzeak dakartzan arazoak. Bigarren multzokokondairak, aldiz, erabat murgilduak dira kontalariaren ingurugiro sozialean; harendenborakoak dira; protagonistak, zaharragoak izan arren, ezagutu ditu eta hurkotzatdauzka.
|
|
|
Zorionez, hurkoarenestura eta larridurekin batera ulermena eta errukia ere kausitzen ditugu. Pobreziareneraginez,
|
gauza
nahiko arrunta zen albokoari lapurtzea, eta sorginei, beste kalte larriagoez gain, ohointzan ibiltzea leporatzen zaie, eta horretarako baliatzea beren ahalmagikoak.
|
|
|
Zeberioko laminaren asmoa ez da ona, hilari bota zion kapa, sarea arrainaribezala, harrapatzeko asmoz. Eta arima zertarako behar zuen zuzen ez badakigu ere, segur da ez zuela hartaz
|
gauza
onik egingo.
|
|
|
Eulaliren erantzunaren arabera, aldiz, aski da aspalditxokoa izatea «antzinako»gisa kontatua izateko. Baina
|
gauza
ez da argia, azkenean, senarrarekin ados dagoelaadieraziko baitu Eulalik, urte bat geroago bigarren aldiz kontatu zuenean «Aranekohilbegira». * Teofilo benetan katu bilakatzen zela azpimarratu zuen, amak askotan ikusizuela:
|
|
|
ez duela hizkuntzaren arazoa konpontzen. Irlandako kasua kontuanizanik, hainbat aldiz gogorarazi digu
|
gauza
bera. Independentziak ez du hizkuntzarenbizitza segurtatzen, Irlandako kasuak erakusten duenez.
|
|
|
Ez naiz, jakina, beraren, eredu matematikoaren? azalpenetan hasiko, besteren artean
|
gauza
eznaizelako?; gainera, aipaturiko beraren liburuaz gain, bera, alde batetik, eta XabierIsasi eta Arantxa Iriarte, bestetik, baliatuak dira teoria horretaz EKBk buruturiko euskararen kaleko erabileraren neurketak aztertzeko3 Ez dut Txillardegiren pentsaerasoziolinguistikoa sistematikoki aztertuko ere; nire egitekoa xumeagoa eta mugatuagoaizango da. BAT Soziolinguistika Aldizkaria n berak idatzitako sarrerei edota hitzaurreeijarraituz, horietan bere aldetik jaulki dituen ideia nagusietako batzuk jaso eta bildukoditut.
|
|
|
Euskararen azterketa soziolinguistikoa euskararen aldeko herri mugimenduarilotzen dio zuzenean Txillardegik, bere testu argi horietako batean: Gure nazio hizkuntzaberriro Euskal Herriaren mintzabide eta oinarri bihurtuko bada, beraz, bi
|
gauza
lortubehar ditugu; eta lorpen horretan laguntzekotan sortu da eskuetan duzun aldizkarihau: Bata, hizkuntzaren alorreko fenomenoak ahalik eta ongienik ezagutzea(...) Bestea, berriz, hizkuntz pizkundean herria bera interesatu gabe, soluziorik ez dagoelasinetsi eta sinesterazi behar dugu.
|
|
|
Euskaldun hitza bera ere.Esanahi bikoitzekoak zaizkigu askotan, eta jendea animatzeko zilegi bedi erabilpen osotaxutua ez izatea, baina utz dezagun argi kultura eta kulturgintzaren onerako, erabilpenzuzena zein den: euskalduna= euskara duena; Euskadirik oraindik ez dagoela; PaisVasco, Pays Basque, Basque Country eta abar,
|
gauza
bera direla hizkuntzaezberdinetan adierazita. Kultura komuna behar dugu, ez alderdikoia.
|
|
|
Pertsona baten kultura eta nortasuna elkarrekin eta hain nahasiak agertzenzaizkigu, ezen ezin bereizi baititugu praktikoki geure ekintzetan. Biak batera doaz, etanahiz eta teorikoki bi kontzeptu ezberdini erantzun, gaurko artikulu honen helburuetarako
|
gauza
bera direla esan dezakegu. Besteak beste, horretan datza kulturarengarrantzia.
|
|
|
–Diktadura amaitzean, euskal zinema lantzekobeharra aztertzen hasi ginenetik, denbora puska bat igaro da. Hasiera batean, euskaltasunaren funtsa zehazten saiatu ginen, baina
|
gauzen
berezko bilakaerakbilaketa teorikotik haraindi eraman gaitu, eta gaur egungo egoeran, zinea egitendugu euskaldunok edo, nahiago izanez gero, euskaldunok egindako zinea dago.Eta zine hori berrogeita hamarretik gora film luzetan islatzen da?.
|
|
|
Gernikako Juntetxean edo, armairu zaharren batean daude seguruenik, egia da inoiz ez ginela horixepentsatzera jarri?, larruzko pergaminoren batean gordeta.
|
Gauza
objektiboak etaseguruak dira derrigor... Bide bat ala bestearen artean, arrazoiak haztatu eta, azkenean zio absoluturik ez baita egongo?
|
|
|
Bi kultura ezberdinen adierazle dira mantentzen direnjarrerak. Bi bandoen tradizioa, emakumearen eskubideak eta giza harremanak tartedirela, lehentasuna bati edo besteari emanez gero, ateratzen diren diskurtsoenondorioak makilaka erabakitzen ari dira orain arte, inolako erakunderik
|
gauza
izan ezdela oraindik guztien adostasuna biltzeko.
|
|
|
Kultur arloan hizkuntzaren garrantzia zein den ezin goraipatu gehiegi.
|
Gauza
batda aitortzea erdaldun abertzale batzuek mesede egin diotela euskarari, Sabino Aranakedo Campionek, kasu, eta bestea pentsatzea euskararik gabeko kultura euskal kulturaizan daitekeela. Politika arloan nolabait eta zentzu zabalean, vascos?
|
|
|
Mitxelena-ri mundu berri baten inpresioa egin ziona ere. Gero, ez da ahaztu beharhor daudela jada ezkontza tradizionalaren kritika, erlijio tradizionalaren kritika, ohitura hutsa bilakatuta dagoena gizartean?, erlijioaren eta fedearen pertzepziosoziologiko bat, absolutuaren forma guztien ezintasuna, etab.,
|
gauza
pila, izugarrikritikoa bere garairako. Indibidualismoa, antidogmatismoa.
|
|
|
Bitxiena da, paradoxala delako?, erlijioa errebindikatuz eginda dagoela. Horrela, hemenzegoena, erlijioa ez beste edozer
|
gauza
zela, ulerrarazten zuen. Behar duguna, zetorren esatera?, egiazko erlijioa da; beraz, hemen daukaguna, sobera dago, gotzainetatik hasi eta frankismo katoliko guztia.
|
|
|
Ez berak bakarrik, noski; bainabere orduko lanak irakurtzea besterik ez dago, apurtzaile aparta izan zela ikusteko. Gurebelaunaldikoentzat, aurreko askorentzat, eta gerokoentzat ere, hala espero dut?, Euskal Herria helburu izan nahi dutenentzat behintzat, erreferentzia ukaezina izan daTxillardegi Euskal Herri berriari eta euskarari buruz
|
gauza
asko deskubritu eta pentsatuahal izateko. Batez ere, aktibismotik urrun, politika praktika pentsatua dela uste dugunoi, hori baita pentsamendu politikoaren berezitasuna?, Txillardegik motibo ugarizhornitu gaitu gauzei bueltak emateko.
|
|
|
Gurebelaunaldikoentzat, aurreko askorentzat, eta gerokoentzat ere, hala espero dut?, Euskal Herria helburu izan nahi dutenentzat behintzat, erreferentzia ukaezina izan daTxillardegi Euskal Herri berriari eta euskarari buruz gauza asko deskubritu eta pentsatuahal izateko. Batez ere, aktibismotik urrun, politika praktika pentsatua dela uste dugunoi, hori baita pentsamendu politikoaren berezitasuna?, Txillardegik motibo ugarizhornitu gaitu
|
gauzei
bueltak emateko. Eta hau beti da eskertzekoa, pentsatzea ez baitainoiz ariketa ugaria izan.
|
|
|
Dena dela, pentsatzeko eta jokatzeko era hori ez da Txillardegiri edo beste inoribat batean otu zaion
|
gauza
, gizakiaren barruan sakonki errotutako lege estrukturalabaizik, eta zenbait apurtzaileri gauza bera gertatu zaiola baiezta dezakegu. Euskalnazionalismoaren hastapenetara jo ezkero. Txillardegik berak gomendatzen zuen ezzela politikoki ona abertzaleontzat gerraren etena onartzea?
|
|
|
Dena dela, pentsatzeko eta jokatzeko era hori ez da Txillardegiri edo beste inoribat batean otu zaion gauza, gizakiaren barruan sakonki errotutako lege estrukturalabaizik, eta zenbait apurtzaileri
|
gauza
bera gertatu zaiola baiezta dezakegu. Euskalnazionalismoaren hastapenetara jo ezkero. Txillardegik berak gomendatzen zuen ezzela politikoki ona abertzaleontzat gerraren etena onartzea?
|
|
|
–Zer leku emanantiabertzale diren euskaldunei?? 8 Edo euskara ez dakiten abertzaleei? Ezin erantzun.Impassean gaude, Buesari egurra ematea
|
gauza
erraza zen neurrian, zer gertatzen daBuesaren antzeko politika daraman Oliveri euskaldun petoarekin. Eta Salaburueuskaltzain espainolazoarekin, eta Ardanza, Atutxa eta abarrekin?
|
|
|
Diskurtso operatzaile edo diskurtso markatzaileei buruzko bibliografia irakurtzeak ezdigu askorik lagunduko bi izenen artean aukeratzeko orduan, izan ere, bati buruz lekubatean esaten den
|
gauza
bera esaten da besteari buruz beste leku batean. Badirudi, bada, autore bakoitzak bere terminologia eta azalpenak darabiltzala.
|
|
|
Horrela: Errealitatea= Ezagutza= Mintzairak (edo erabilera linguistikoak)= Norbanakoen arteko harreman linguistikoak edo komunikazio gertaerak; funtsean, antzeko
|
gauzak
dira.
|
|
|
Alderdi askobereizi behar direlako eta hauek modu ezberdinetan azter daitezkeelako, guztizbirtuala gertatzen da eta egokia da: 1) bai diziplina baten barnean, ia edozein
|
gauza
aztertzeko; 2) baita aipatutako diziplinazeharkotasuna ziurtatzeko ere; adibidez, gaur egun antropologia, soziologia, psikologia soziala, psikologia, soziolinguistika, psikolinguistika, psikosoziolinguistika, eta abarren artean gertatzen denbezala.
|
|
|
– Abstrakzio mailari buruz, eta Piaget-en adibidearekin jarraituz, ezagutza motaerrepresentazionalek hizkuntzaren beharra dute, ezagutzen diren errealitateakespresatzeko, gordetzeko, partekatzeko, adosteko, etab. Ezagutza ez errepresentazioanalaren barruan ere, ezagutzen diren deiturak hizkuntzaren bitartezazaleratzen dira, deitura linguistikoa bera
|
gauzaren
ezaugarri bat gehiago moduanhartuz. Agian horregatik, orokorki zein partikularki hartutako hizkuntzengramatikak, adibidez, abstrakzio maila ezberdineko estrukturez daude osatuta.
|
|
|
– Euskararekiko ikerkuntza
|
gauza
bat da eta euskaraz egiten den ikerkuntza bestebat. Euskararen bizitasun etnolinguistiko erlatiboa neurtzeko erabil daitezkeenezaugarrien artean, bat da beraren presentzia unibertsitateko ikerkuntzan; honenarabera, berriz ere esan beharra dago egoera oso ahula dela.
|
|
|
Era berean, beren mugak lasaitasunez bilatzeko gaitasuna transmititu behardiegu, bai eta beren lekua mugatzen duten seinaleak ezagutzen ere. Me Ti jakitunakdiosku, bidaiaz lasaitzeko, lekua ezagutzeko, ogiaz, gaztaz eta ardoaz gozatzeko gauzaez zen pertsonaz zalantzak zituela, eta beldur zela
|
gauza
izan ote zitekeen klaseartekoborroka ulertzeko. Jakin behar dugu haiek (nor) direla beren gisakoekin eta besteekin, haiek (nor) direla beren eremuarekin, haiek beren baitako direla.
|
|
|
beren buruaz beste egiten dutenak, erasotuak, legearen izenean birrindutakogazteak, emakumeekin egiten dituzten basakeriak, etengabea da laztura... Esateko baino ez naiz
|
gauza
; izan ere, larritasuna handitzen zait ohartzean neure ingurumarikoek, gutarrek, harreman sozialetan gaitzesten dutena edo gaitzetsi bide dutena, gero lagunarteko harremanetan berrekoizten dutela. Harri eta zur dago, hori guztia argiagoazaltzeko eskatu dit.
|
|
|
Galderazko esaldien kasuan, L% ertz tonudunen ordez H% tonua dugu esaldiarenamaieran; berba bakartuen galderen kasuan
|
gauza
bera daukagu, ondoko grafikoetanikusten den moduan:
|
|
|
Abuztua iristean urak errota berera doaz, baina kronikariak, ostera ere, ez zuenutzi nahi esan gabe zergatik ari ziren
|
gauzak
horrelaxe gertatzen (Cronica: I, 383):
|
|
|
Hala ere, komentura itzultzean, kronikariak errepika zaharra kantatu duostera,
|
gauzen
egoera ez dela pastoralean normaltasunera itzuli adierazteko (Cronica: 497, 499, 510):
|
|
|
Protagonistak ezagututa, badirudi Ondarroan Aranguren eta Lasak emandakoMisioa (Arakama parroko zegamar karlistaren gidaritzapean) euskaraz eman zela (1941eko azaroan); eta are segurtasun osoagoarekin
|
gauza
bera esan daiteke D.Garmendiak San Ignazioko Parrokian emandako Sortzez Garbiaren bederatziurrenaz.Egia Atotxan ere bederatziurren bera goizeko elizkizunean euskaraz egin zen, databerean (1941eko abenduan) (Cronica: I, 558).
|
|
|
Jakinbide ezberdinen arteko mailegu metodologikoa gertatzea oso
|
gauza
arruntada. Musikan, margolaritzan, poesian, eskulturan eta beste adierazpen kulturalen artekohizkuntza maileguak gauzatzea jokabide tradizionala da; musika eta hizkuntzalaritzaren artean maileguak egiteko ohiturak, adibidez, berrogei urte baino gehiago dauka.
|
|
|
Linguistikan zentraturiko semiotikan, hausnarketaren ardatza Pentsamendu, Hitzeta
|
Gauzen inguruan
osatzen da. Gizartean eta gizartearen errepresentazioetan zentraturiko gure semiotikan, ordea, Zeinua (Hitza), Interpretantea (Pentsamendua nolabait) eta Objektua (Gauza) izango dira gehien erabiliko ditugun kategoriak.
|
|
|
Linguistikan zentraturiko semiotikan, hausnarketaren ardatza Pentsamendu, Hitzeta Gauzen inguruan osatzen da. Gizartean eta gizartearen errepresentazioetan zentraturiko gure semiotikan, ordea, Zeinua (Hitza), Interpretantea (Pentsamendua nolabait) eta Objektua(
|
Gauza
) izango dira gehien erabiliko ditugun kategoriak. Tresna kontzeptual hauetaz baliatuko gara geure hausnarketetan.
|
|
|
a) Lehenengokoa(, primeridad?), oharmen batez edo datu sentsible batez, bestelako
|
gauzekin
nahastu gabe, dugun ideia sartzen da hemen: gorria, urdina, orlegia, horia...
|
|
|
–Gaur goizean hondartzan paseatzen ibili naiz? idazten badut, hau irakurtzenduenak egundoko informazioa jasoko du niri buruz, ibiltaria naizela, une hau ez denbeste batean zer egin dudan,... eta beste
|
gauza
asko. Gertaera hau posible izan da biokalfabetatuak garelako eta hizkuntza idatzia menderatzen dugulako.
|
|
|
Erabilerak egituran izan dezakeen eragina aztertzeaez da mende honetako eskola handienen paradigmetan sartu. Datorren mendeberriak orekatuko al ditu
|
gauzak
...
|
|
|
hizkuntza izaera objektiboa daukan sorkaria dugu burutik burura.Errealitate objektiboaren funtsezko osagaia baitugu gizarte bizian: zer da, izan ere, hizkuntza bera baino
|
gauza
objektiboagorik, geure bizieran objektibitate ororenbitartekotza baldin badugu. Zer litzateke objektibitatea giza bizian hizkuntzarik gabe. Edota garai bateko eztabaida alfer hartara itzuli behar ote dugu gero, berriro ere, tamalez?
|
|
|
Nortasun etnikoaren euskal izaera uka ezinezkoa da, bai, eta leherrenak egindaere, ezabaezina euskaldun alienatuaren identitate nazional espainol/frantsesean.Euskara ez da
|
gauza
izan, jakina, bere bakar soilean eta ahulean, Estatu nazioennazionalismoari aurre egiteko, hauen ezarpen indarra sukalde txoko guztietarainosartu delako azkenean. Eta amore eman du, indarraren eta legearen aurrean, nortasunnazional arrotzaren legitimitate ahalmenak ikaragarriak izan direlako.
|
|
|
Hitz batean: ingurunekulturalaren baldintzapena aintzat hartu gabe, euskara eta euskaldun izatea
|
gauza
berabailitzen, euskaltasunaren izari eskakizunak maila linguistiko gorrira mugatuz, euskalgintzaren ingurune soziokulturala eta nazionala alde batera uzteko joera makurrazari naiz. Tafallan edo beste edozein bazterretan, ordea, hizkuntza ordezkapena ez dainoiz izan, ezin izan ere, mintzabidearen mailako gizarte gertakari hutsa.
|