2004
|
|
Handik gutxira, hasperen egin eta ni erne jarri ninduen komentarioa borobildu zuen—: Bai, oso
|
gauza
arraroak pasatzen dira etxe honetan. Benetan arraroak.
|
|
Ostera isildu eta pentsakor geratu zen. Nire aldetik, egingo nizkion galderak, zergatik zioen hura, zein ziren Balantzategiko
|
gauza
arraroak, baina ez nintzen ezpainak mugitzera animatu. zegoen hainbeste galdera egitea, ez zen serioa.
|
|
Balantzategiko gerra, bukatua ote zegoen? La Vachek aipatzen zituen
|
gauza
arraroek ba al zeukaten zerikusirik baso hartan gertatutako fusilamenduekin. Bai, nahitaez eduki behar.
|
|
Arrazoi zuen Setatsuak, inondik ere. Niri ere gogoratzen zitzaizkidan paradisu kontu haiek, eta, bai,
|
gauza
arraroak ziren. La Vacheri begiratu eta urrezko galdera bat egitekotan jarri nintzen.
|
|
Eta musika entzuteko txokorik onenean bilduta zeuden behiek agur egin zidatenean, zer moduz Mo, ongi etorri Mo, aurrera Mo, nor sentitu nintzen. Ez, behi izatea ez zen
|
gauza
gutxia.
|
|
Agian ezti gehiegi izan zen hura guztia, ez dakit. Edo bai, badakit, dudarik gabe ezti gehiegi izan zen, eta ondorioz nagitu egin nintzen, eta ondorioz alfertu, eta ondorioz Balantzategiko teilatu babesetik alde egiteko
|
gauza
ez nintzela jarri. Ukuilutik atariko belazeetara eta atariko belazeetatik ukuilura, horixe zen nire ibilbide guztia.
|
|
Genovevaren zintzarriak ez zuen huskeriagatik soinurik aterako, ez zen lurraren dardar arin batekin larrituko. Ordea, zerbaitek kolpe gogorren bat ematen bazion, orduan bere zintzarriak soinu latz eta iluna aterako zuen, zintzarria bera pitzatzeko
|
gauza
zena. Eta, hain zuzen ere, andre haren bihotzak pitzatua zirudien senarra eta beste bi lagunen fusilamendu hartaz geroz.
|
|
Tratamenduak itzala ere eman zidan, zerbait handia izan banintz bezala tratatzen ninduten ukuiluko behi makalek.
|
Gauzak
hola, areagotu egin zen nik Balantzategiko etxe ondoan aurkitzen nuen gozotasuna. Gero eta nagiago, gero eta gozoago, La Vache nire laguna ia erabat joan zitzaidan burutik.
|
|
—Behi makala baino
|
gauza
makalagorik! —esaten zuen begirada hark.
|
|
Hasiera batean, mindu egiten nintzen bere portaera harengatik, zeren, orduan neukan euli buruarekin, mespretxua egiten zidala iruditzen baitzitzaidan, lagun txar txarra zela. Baina, jakina,
|
gauzak
zeharo kontrako aldera ziren. Neu nintzen lagun txarra, neu nintzen mespretxua egiten zuena.
|
|
Apurka apurka, ahaztuz nindoan guztiaz. Antiaju Berde eta errotako teilatuan ikusitako bi hortzaundi haiek aspaldi bateko pertsonaiak iruditzen zitzaizkidan, edo noizbaiteko amets gaizto batean azaldu bezala desagertutakoak; gerra kontuak, bukatua zegoen ala ez, Bizkarroker bezalako zaharren kontuak; inguruetako mendi batean erorita zegoen abioia edo kanposantu ttikiko gurutzeak, esanahi gabeko
|
gauzak
. Gaurko egunetik begiratuta, zera ikusten dut garbi, bizitzaren martxak modu hartan segitzera, galdu egingo nuela, erabat eta betikoz, La Vacheren adiskidetasuna, hasierako egunean bion artean sortutako konfiantza eta elkar ulertze hura.
|
|
Egun hartan, Pauline Bernardettek komentuan sekula egiterik ez dagoen
|
gauza
bat egin zuen, ateak zabaldu eta gure lorategian sartzen utzi kanpoko jendeari. Sei neska mutil ziren, motxila eta botadunak, komentuaren arkupetan azaldu eta beren mendi denda zabaltzeko baimena eskatu zutenak.
|
|
Oilategiak ere badaude, eta baita ukuiluak ere, ukuilu berezi eta ederrak; bereziena eta ederrena nirea dela, noski.
|
Gauzak
hola, eta lorategia hain handia zenez, ez zegoen arazorik, gazteak lorategian geldi zitezkeen, beren denda eta guzti. Arazoa zen komentuko legeek galarazi egiten dutela edozein kanpotarren sarrera, zeren gure komentua itxia baita, klausurakoa.
|
|
—Serora batek komentuko erregelak obeditu behar dituzu, baina karitatea mundu huntako
|
gauza
ororen aintzinian duzu, Pauline Bernardette —esan zion bere buruari. Handik gutxira, komentuaren atzeko aldeko atetila ireki zien neska mutilei.
|
|
Makurtu nuen burua, aurreratu nituen adarrak, eta besoa hautsi nion bi lekutatik. Jakina, tartean pasa ziren
|
gauza
gehiago ere, entzun ziren lorategi hartan nireak ez ziren makina bat marru, baina denak esatea ez du merezi.
|
|
—Behi makala baino
|
gauza
makalagorik ez dago mundu honetan.
|
|
Azken batean, pentsua besterik ez zen, aldian behin Chevrolet kamioi batek zakutan ekartzen zuena. Baina, jakina, ordu hartan guk behiok ia ez genuen jaki kanpotarrik ezagutzen, eta pentsua
|
gauza
berria iruditzen zitzaigun. Lau gurpilen gainean ibiltzen zen Chevrolet hura bezain berria, bide batez esanda, zeren motorrak ere arraroak baitziren gure haranean.
|
|
|
Gauza
berria ez ezik, bixia ere bazen pentsua, ohizko belarra baino askozaz biziagoa, eta gustura jaten genuen. Azkenean, bete beteta jarri eta etzan egiten ginen digestioa egitera; hantxe bertan, noski, zeren Genoveva eta Bizkarrokerrek hurrengo goizera arte itxoiten baitzuten ukuiluko ateak zabaltzeko.
|
|
Eta gainera, ez da jateko modu osasungarria. Ahal dela
|
gauza
naturala jan behar da, zeren osterantzean hondatu egin baitaiteke gure estomagoetako bat. Eta benetan esaten dizut, bere estomagoetako bat hondatzen duen behiak bere bizitzaren zati bat ere hondatzen du.
|
|
Eta benetan esaten dizut, bere estomagoetako bat hondatzen duen behiak bere bizitzaren zati bat ere hondatzen du. Naturala, lagun, ahal dela
|
gauza
naturala jan behar da. Ez dakit Balantzategiko ugazaba andrea zertan pentsatzen ari den.
|
|
Cela s’estpasse, pasa da guztia, atera naiz infernutik, begi eta bihotz berriekin ikusten dut orain mundua. Lehenago, neurria hartzeko gaitasuna falta zitzaidan,
|
gauzen
balioa neurtzeko balantza; baina balantza hori desertuan aurkitu dut.
|
|
—Bada balkoitik nire gainera erori zinela, Soeur Pauline Bernardette. Eskerrak txepetxa baino
|
gauza
arinagoa zaren.
|
|
Abioi eroriaren bila haranean gora eta behera nenbilela, sekula ez bezala sentitu nintzen, eta eskerrak ematen nituen ukuilua eta behi makalak begi aurretik kenduak nituelako. Udazkenaren erdi aldera harkaitz batzuetara iritsi eta abioia ikusi nuenean, berriz, oso ideia ona iruditu zitzaidan haren hego hautsi baten ondoan etzatea, gerrari buruz pentsatzen, han eroritako pilotoarengan pentsatzen, edozein
|
gauzatan
pentsatzen. Ez neukan presarik ezertarako.
|
|
Eta, zergatik ez, beharbada egia da ukuiluko behiek mendi mendiari buruz esaten dutena.
|
Gauza
gutxi dago goialdeetan, eta bertan bizitzea zotz batekin sua egitea bezalakoxe lana da. Ukuiluko behiek, eta areago granja edo herri handietan bizi direnek, mila gauza desberdin dauzkate egiteko eta ikusteko:
|
|
Gauza gutxi dago goialdeetan, eta bertan bizitzea zotz batekin sua egitea bezalakoxe lana da. Ukuiluko behiek, eta areago granja edo herri handietan bizi direnek, mila
|
gauza
desberdin dauzkate egiteko eta ikusteko: batean, kamioi berrian eramango dituzte; bestean, musika ezezaguna jarriko diete; hurrengoan, pentsu bitxiren bat emango die ugazabak.
|
|
—Bada, neguak zinez luze jo zizun —esan zidan moja ttikiak—, eta komentuko errefektuarrean dugun laratza pizteko egurra fini zikuzun.
|
Gauzak
hola, komentu ingurutara elkhi eta bide bazterreko adar eta ezpal biltzen aritu ninduzun, eia egur mozkin haiekin negua iragan artino arranjatzen ginen. Hala, su egin behar zen azken egunetarik batetan, ezpal beltz eta ttipiño bat ikusi nizun lurrean, lehenago ere errerik zirudiena, eta hartuko dizut ez dizut hartuko egon ninduzun denbora batez.
|
|
Onartu behar dizugu, Mo.
|
Gauza
itsusi eta nimiñoenak ere miragarriak gordetzen ahal dituzu.
|
|
Baina, kontuz, geldi nadin, noan egia guztia esatera. Ez dezadan nire barruko Setatsuak bezain zuri hitz egin; azkenaldi honetan maizegi egiten dudan
|
gauza
, bide batez aitortuta. La Vache eta biok zoriontsu izan ginela eman dut aditzera, eta baieztapena zuzendu egin beharra daukat; zuzendu, ez aldatu.
|
|
Ez dut behi izan nahi. Mundu honetan ez dago behi makala baino
|
gauza
makalagorik!
|
|
—Mundu honetan ez dago behi makala baino
|
gauza
makalagorik —arrazoitu nion nik.
|
|
—Mundu honetan
|
gauza
asko daude, lagun —moztu zidan berak oso serio— Zu lau mendi horien artean bizi izan zara beti, eta jakin ez dakizu, baina munduan gauza asko daude. Eta leku asko ere bai.
|
|
—Mundu honetan gauza asko daude, lagun —moztu zidan berak oso serio— Zu lau mendi horien artean bizi izan zara beti, eta jakin ez dakizu, baina munduan
|
gauza
asko daude. Eta leku asko ere bai.
|
|
Baina horiek aspaldiko kontuak dira, mundua izugarri alfa zen garaietakoak. Baina gero aldatu egin ziren
|
gauzak
. Munduak bere omegarako bidaiari ekin zion, eta behiok argitara atera ginen.
|
|
Halatan, bizi guzian egonen gituzu elkarrekilan". Baina harek erraiten dizu ez dela ber
|
gauza
. Ez diakizut zerendako erraiten duen hori.
|
|
Baina, mundu honetako
|
gauza
gehienak bezalaxe, ilusioa zen nire hasierako asmo hura. Zeren, nahiz asko saiatu, lumak ez baitaki goldearen moduan aurreratzen, ez baitu memoriaren lurra xuxen eta zehazki harrotzen, baizik eta desordenan, baldarki, esan behar direnak hondoratuz eta esan behar ez direnak argitara ekarriz.
|
|
Barrutik hitz egiten didan Setatsu hori, zein ahots da zehazki? Zeren, nahiz Bernardettek Bidani behi zahar hark esaten zidan
|
gauza
bera esan, hots, mintzo hori nire Aingeru Guardakoarena dela, niri ezinezkoa egiten baitzait holakorik sinistea. Batzuetan pentsatzen dut ni neroni naizela, eta bi ahots ditudala, barrukoa eta kanpokoa.
|
|
Balantzategin
|
gauza
latzak gertatzen dira 103
|
|
Zergatik hainbeste nahigabe behi izateagatik? Behi izatea
|
gauza
handia duzu!
|
|
—Eta zaldia? Zaldi izatea ez al da
|
gauza
ederra? —esan nion orduan.
|
|
—Zaldiak badu dohainik, lagun, ez dut esaten ezetzik.
|
Gauza
handia da, batzuetan gu baino handiagoa ere bai. Eta korri ere, ondo korritzen du.
|
|
Ez dakit zenbat
|
gauza
ikus daitezkeen batera, hamar ikus daitezkeen edo hamabost edo berrogeita bost, baina nik behintzat basotik errota zaharreraino jaitsi eta ikaragarri gauza pila ikusi nituen. Ilargia ikusi nuen arratseko zeru garbian, eta mendi handi bat urruti, ordurako erdi itzaletan zegoena; eta mendi horren aurrean, beste bat, ttikiagoa; eta mendi ttikiago horren aurrean, beste bat, are eta ttikiagoa; eta mendi are eta ttikiago horren aurrean, muino lerro luze bat.
|
|
Ez dakit zenbat gauza ikus daitezkeen batera, hamar ikus daitezkeen edo hamabost edo berrogeita bost, baina nik behintzat basotik errota zaharreraino jaitsi eta ikaragarri
|
gauza
pila ikusi nituen. Ilargia ikusi nuen arratseko zeru garbian, eta mendi handi bat urruti, ordurako erdi itzaletan zegoena; eta mendi horren aurrean, beste bat, ttikiagoa; eta mendi ttikiago horren aurrean, beste bat, are eta ttikiagoa; eta mendi are eta ttikiago horren aurrean, muino lerro luze bat.
|
|
Ez dakit zenbat
|
gauza
ikus daitezkeen batera, ez dakit zenbat ikusi nituen nik basotik jaitsi eta errota aurrean gelditu nintzenean; dakidana da gauza haiek guztiak ahaztu egin zitzaizkidala kolpetik, eta nire begiratua antiajuen kristal berdeari erantsita bezala gelditu zela. Ez nuen besterik ikusten, soilik antiajuen kristal berdea, eta errotaren teilatuko bi anaia hortzaundi haiek ez zuten, nahiz oihuka ari, nire arretarik lortzen.
|
|
Ez dakit zenbat gauza ikus daitezkeen batera, ez dakit zenbat ikusi nituen nik basotik jaitsi eta errota aurrean gelditu nintzenean; dakidana da
|
gauza
haiek guztiak ahaztu egin zitzaizkidala kolpetik, eta nire begiratua antiajuen kristal berdeari erantsita bezala gelditu zela. Ez nuen besterik ikusten, soilik antiajuen kristal berdea, eta errotaren teilatuko bi anaia hortzaundi haiek ez zuten, nahiz oihuka ari, nire arretarik lortzen.
|
|
—Pentsatzen jarrita —hasi nintzen orduan—, ia
|
gauza
bera da Babelen gertatua eta Piarresekin gertatua. Zeren, jakina, zer gertatzen zen Jainkoak hizkuntzak nahastu eta bakoitzari berea eman zionean?
|
|
—Lagun on ona, mundu honetan ez dago ordutan ibiltzea baino
|
gauza
hoberik —esaten zidan— Utz ezazu gaua gaueko mozolo, saguzahar eta abarrentzat, eta joan zaitez deskantsatzera. Loa galtzen duenak hurrengo eguna ere galdu egiten du.
|
|
Eskerrak. Mundu honetan ez dago behi makala baino
|
gauza
makalagorik.
|
|
Berriro ere, ez adituarena egin nion Setatsuari. Erabakita nengoen La Vacherekin hitz egitera, eta hainbeste
|
gauza
jakin nahi nituen non galdera guztiak pilatu egiten baitzitzaizkidan. Zer zen Balantzategiko banketeen kontu hura?
|
|
Nire barruko ahotsak ez du behi batena ematen. Beti
|
gauza
berdinak esaten dizkit, borroka kontuak beti: " Jo horri, sartu adarra hari", eta antzekoak.
|
|
Ni isilik gelditu nintzen. Alde batera, ezinezkoa ematen zuen, baina bestera La Vacheri baso usaina antzematen zitzaion, behi batek oso gutxitan izaten duen
|
gauza
. Beharbada, horregatik iruditzen zitzaien eroxko Antiaju Berderen bi morroi hortzaundiei.
|
|
Benetan, asko pozten naiz. Izanez ere, mundu honetan ez dago behi makala baino
|
gauza
makalagorik.
|
|
Horregatik nengoen aldaparen goiko aldean errota zaintzen eta han esaten ari zirenak entzuten. Baina Eztenasek oso
|
gauza
gutxi kontatzen die hortzaundiei. Gainera, bere hizkera hori oso kostata ulertzen dut.
|
|
—Jakina, ezin izan bestela zaren gaztearekin. Baina nik dagoeneko baditut urte batzuk, eta hamaika
|
gauza
ikusita nago munduan. Gerra, esaterako.
|
|
Handik aurrerakoa ia ez daukat gogoan. Ez nintzen nire lau hanketan egoteko
|
gauza
. Eskerrak azkenean, guri are burla gehiago egiteko, zakur jende hark iturrira bota gintuela; eta ez bakarrik uraren freskotasunarekin suspertu egin ginelako, baita ihesbidea ikusi genuelako ere.
|
|
Bai, ondo portatu zen aldi hartan Setatsua. Eta hori esan dudala, beste
|
gauza
bat aitortzea ere gustatuko litzaidake. Eta aitortu egingo dut.
|
|
Lotsatu egiten naiz! Somete, mundu honetan ez dago behi makala baino
|
gauza
makalagorik. Goazen azkar bide txar baten bila!
|
|
Ez neukan kemenik. Munduan ez zegoen behia baino
|
gauza
makalagorik, eta ni behi nintzen, goitik behera behi. Ez zen basurde izan nahi nuela, ez nintzen-eta La Vacheren iritzikoa, baina zaldi?
|
|
Arnasa bera ere estutu zitzaidan. Zenbat
|
gauza
neuzkan ikasteko!
|
|
Hurrena ilargiaren txanda izan zen, eta hark bai, hark ekarri zuen aldaketarik, paisaiari itzal batzuk erantsi baitzizkion.
|
Gauza
gutxi, halere. Gehien gehiena, elurraren zuritasunak betetzen zuen.
|
|
—Esan, bada. Nagoen aspertuarekin, edozein
|
gauza
entzungo nuke —esan nion egun hartan.
|
|
Zein desolamendu handia! Hemen ikusten da zein
|
gauza
gutxia garen!
|
|
—Behi izanda, zer nahi duzu! —atera zitzaidan, behi izatea ez baitzait sekula beste munduko
|
gauza
iruditu. Nire ustez, behiok poz penarik gabe egiten dugu ibilera, erdiko bide arrunt horretatik, eta inorekin antza izatekotan, ardiekin izango dugu.
|
|
Behiak badaki zer den bakardadea, zer den desolamendua, eta jakintza horrekin aurre egin diezaioke bizitzari. Bai, behi izatea
|
gauza
handia da! Benetan!
|
|
Guztiarekin,
|
gauza
bat da ikara eta bestea oso desberdina asperkeria. Eta bai, ikarari egiten nion aurre, baina ez hala asperkeriari:
|
|
—Bada, harritzen naiz, zeren
|
gauza
bera esan baitzenuen herriko festa batzuetan izan zinenean, eta baita etxetik alde egin zenuenean ere. Eta beste aldi askotan.
|
|
Jakin egin behar. Izanez ere, behiok suerte txarrekoak gara
|
gauza
guztietan, eta denbora partitu zuten egunean ere suerte txar berberori sartu zitzaigun tartean. Edo hori entzun izan dut behintzat nik.
|
|
—Eta zer da berorrentzat mordoxka delako hori? —esan izango nion nik— Zeren mordoxka edozein
|
gauza
izan baitaiteke. Hiru urte, mordoxka; berrogei urte, mordoxka; berrehun urte, mordoxka.
|
|
Nondik begiratzen zaion.
|
Gauzak
hola, zergatik ez du berorrek mordoxka hori zehazten?
|
|
Ondorioz, nik ezin jakin Balantzategirako bidaiak merezi didan, zeren tristea bada jaiotetxetik urruti bukatzea, are eta tristeagoa bailitzateke despedida bide bazter ezezagun batean eman beharra.
|
Gauza
bera esaten dit Soeur Pauline Bernardettek, aspaldi honetan nire zaindaria den mojak:
|
|
Bera ni baino nagusiagoa zen, horretan ez zegoen dudarik, baina oso ipuinzalea ere bai nire aldean. Aingeru Guardakoa zer den erakutsi duenik ez da oraindaino bitartean sortu eta,
|
gauzak
hola, nik nahiago dut ezezkoan egon. Zima horretakoa naiz ni:
|
|
Hortzaundiek ez ninduten ezagutu, agian oso handitua nengoelako lehengoaren aldean, eta ez zidaten batere jaramonik egin. Iritsi nintzen une hartan, bata errotaren atarian zegoen, silla txuri batean eserita eta egunkaria irakurtzen; bestea berriz, teilatuko leiho berri hartan eta —hauxe bai zela
|
gauza
berria— katalexu luze batetik begiratzen. Antiaju Berde ez zen inon ageri.
|
|
Bada ea zer jakiten dugun gaur. Nik uste
|
gauzak
larri jarriko direla aurki. Oso oker ez banabil, Balantzategi honetan tiro batzuk ere entzungo dira oraindik.
|
|
Zerbait entzunez gero, auskalo zer nahasmendu sortuko luketen. Izanez ere, mundu honetan ez dago behi makala baino
|
gauza
makalagorik!
|
|
Zergatik zen garrantzi handiko, hori zen une hartan burura etortzen ez zitzaidana.
|
Gauzak
hola, laguntza eskatu nion Setatsuari. Zer esan nahi zuen arrozarenak?
|
|
Sekretuen Gurpil Handia jiraka hasten da. Balantzategin
|
gauza
latzak gertatzen dira.
|
|
Beti esango dut: mundu honetan ez dago behi makala baino
|
gauza
makalagorik!
|
|
Zer inporta dio basurdeari alfa izatea? Basurdeak
|
gauza
bakarra daki, mundua zabala dela, eta mundu zabal horretako edozein tokitara alde egin dezakeela; nahi badu iparraldera, nahi badu hego, eki edo mendebaldera. Eta aukera hori daukala jakiteak izugarrizko poza ematen dio basurdeari, gu bezalako jende morroiak behin ere ezagutuko ez duen bezalakoa.
|
|
Pere Larzabalek esan bezala joan ziren
|
gauzak
. Ni erregistratu ninduten pixka bat, baina moja ttikia batere ez, ezta begiratu ere, eta Altzurukura heldu aurretik paperak jarri zituen komeni zen eskuetan.
|
|
Modu batera edo bestera, denak daude sartuta —hasi zen La Vache hausnarrean, hitzak poliki poliki luzatuz— Balantzategin behiok behi gara, eta belarra belar. Baina gainerako
|
gauza
guztiak ez dira ematen dutena. Hasteko, ez da nekazari etxea.
|
|
Zeozertarako baliatu zaizkit errota zaintzen pasatako orduak. Eta eskerrak horri,
|
gauza
asko jakin ditut Eztenasen errieta saioak entzunez. Mendikoek trenbidea moztu zutela, esaterako.
|
|
Balantzategiko korapiloa ezin da hain bihurria izan. Zure laguna, erdi behi erdi basurde delarik, ez da agian ondorio zuzen batera iristeko
|
gauza
. Baina zu behi osoa zara, alfa utzi eta omegara zuzen doana, eta berehala argituko duzu misterioa.
|
|
Eta ez nuke nahi. Izan ere, mundu honetan ez dago behi makala baino
|
gauza
makalagorik!
|
|
Gainera, konturatzen nintzen ni ondo, bere arazoa ez zen delako makaldadea, baizik eta bere basurde bihotz hura. La Vachek gero eta gutxiago pentsatzen zuen Balantzategiko
|
gauzetan
. Bakarrik gelditzen zen bakoitzean, bere pentsamendua mendi elurtuetara edo baso itxietara joaten zen.
|
|
Seguru La Vachek alde egitea lortuko zuela. Ordea egun hartan ez nintzen gogoeta hori egiteko
|
gauza
izan, ez nuen behar adina logikaz pentsatu, eta guardiek ezin izandakoa egin nuen, laguna ukuiluan sartu. Jakina, ez zen nire eskaera bakarrik izan, Antiaju Berdek beragana egin zuen mugimendua ere izan zen.
|
|
—Somete, mundu honetan ez dago behi makala baino
|
gauza
makalagorik —haserretzen zen La Vache— Behin izango gogoak emanda bezala ibiltzeko aukera, eta zera, kexa eta purrustia besterik ez. Nagusirik gabe gaudela, eta zer!
|
|
Belarra, nahiko latza ordurako, erabat gorritu zen; eta iturriak —nahiko mehetuak ordurako— erabat lehortu ziren.
|
Gauzak
hola, La Vacheri eta niri bi arazo sortu zitzaizkigun, bata grabea eta bestea oso grabea. Ezin genuela ia ezer taxuzkorik jan, hori zen arazo grabea.
|
|
Orain, hori bai, pagatu egin duzuela.
|
Gauza
ona nahi duenak pagatu beharra izaten dik.
|
2010
|
|
Hemen tolerantziaren eremuan lehen nobedade filosofikoa nabarmendu zen. Tolerantzia erlijioaren batasunaren edo estatuaren orekaren onerako onartu zenean zerbait aurreratu zen, baina arrazoi berberek askotan
|
gauza
bat eta kontrakoa defendatzeko balio zezaketen; erlijioaren batasuna eta estatuaren oreka berdin berdin erabili ahal ziren jazarpenerako.
|
|
"
|
gauza
guztien gainetik, beharrezko deritzot gobernu zibilaren eta erlijioaren arteko aferak zehazki bereizteari, haren eta honen arteko muga zuzenak ezarriz".
|
|
Independentzia garaian inork ez zuen zalantzan jarri errepublikaren oinarrian erlijioak egon behar zuenik, erlijio kristauak, hain zuzen ere.
|
Gauza
zen zimentu ideologiko erlijioso honetatik konstituzio sekular bat atera zela, batek daki zergatik. Are harrigarriagoa:
|
|
Jakina da oraingo pluralismoa ez dela soilik erlijiosoa. Oraingoa gehiago da kulturala, edota identitatearekin zerikusia duen
|
gauza
askorena. Erlijioak oraindik ardatzeko indarra du hainbat identitate gorpuzteko, teoria orohartzaile berezia delako.
|
|
Hiritarrak batzeko dohaina zuen erlijioak eta, hori zela-eta, mugimendu zentrifugo eta desintegratzaileei aurre egiten zien. Tocquevillerentzat hau kontuan hartzeko moduko
|
gauza
zen eta agintariek zentzu praktikoaz baliatu behar zuten erlijioa, AEBak kutsatzen zituen materialismoaren aurka aritzeko:
|
|
Askatasuna aurretik hobetsitakoa egitea bada, ez genioke utzi esklabo izaten. Baina, askatasuna edozein
|
gauza
trabarik gabe aukeratzea bada, zer?
|
|
|
Gauzak
honela, independentziaren aurretik hainbat familia erlijioso zeuden kolonietan: mennonitak, kuakeroak, luterano alemaniarrak, erreformatu alemaniarrak, presbiteriano eskoziar irlandarrak, baptista galestarrak, metodistak, katoliko irlandarrak, huteristak, deistak, anglikarrak, pietistak...
|
|
Askatasuna eta berdintasuna ez dira lortzen
|
gauzak
dauden bezala utziz, eta kulturen bizitza ere berdin. Kulturak gizakiari zentzua eman ohi diolako ez da ezer erdiesten dagoena egoten utziz.
|
|
Honen aurrean, garai baten diferentzia erlijiosoak bateraezinak zirela ziotenen antzera, hainbat jarrera, kultura eta erlijio ezin onartu direla esaten duenik bada. G. Sartori da horietako bat, eta, esaterako, erro islamiarra duen edozein
|
gauzak
mendebaldeko lorpenak arriskuan jartzen dituela uste du. Horrengatik europarrek etorkin islamiarren aurkako jarrera garatu dute:
|
|
Gizabanakoen erreinuan kokatuta, antiperfekzionismo muturrekoen alde egiten du, hots, inork ez du bestearen bizimoduaren edo pentsamenduaren gainean ezer esatekorik. Hori beste edozer
|
gauzaren gainetik
dago, baita askatasunaren ideala zabaldu nahiaren gainetik ere.
|
|
Arazoak arazo, oraingoz eskubideak baino
|
gauza
hoberik ez dagoenez, horiek izan litezke teoria filosofiko guztien arteko ebakidura puntua.
|
|
ikuspegi zabalena eta toleranteena aurren aurrenetik izatea eta, ondoren, nork bere baloreak umotu eta defendatzeko aukera izan dezala. Hartara, denak izango lirateke beren bizitza egitasmoa aurrera ateratzeko
|
gauza
. Egitasmoon arteko bateraezintasunak eguneroko sen onaz edo instituzio demokratiko eta parte hartzaile zabal batzuetan konpon litezke.
|
|
Tolerantziaren jatorria, sentimentuetatik harantzago, jarrera zuhur eta ez oso intelektuala izan liteke. Tolerantzia, benetakoa eta iraunkorrena, nork bere arrazoietan tematuta, bestearenak kontuan hartuta, diferentearekin bizitzeko patua edozein
|
gauzaren aurretik
hobestean datza.
|