2003
|
|
4 Aurreko paragrafoak aipatzen dituen kasuetan, ezarritako zigorra edo betetzeko dagoena bi urtetik beherako presoaldia bada edo beste izaera batekoa, kondenatuari zaintzapeko askatasunaren neurri soila ezar dakioke kondena betetzeko falta den denbora horretan; horretarako, nahitaezkoa da Fiskaltzak hori eskatzea, adingabeen epaileak adingabearen letraduari, haren legezko ordezkariari, adingabeak babestu edo eraldatzeko erakunde publikoari eta epaiaren menpean dagoenari berari entzutea, eta epaile horrek adieraztea hori lege honen hezkuntza helburuarekin bat datorrela. Bestela, adingabeen epaileak betetzat jo
|
dezake
zigorra, eta azkendutzat, epaiaren menpean dagoenaren erantzukizuna.
|
|
Zigor prozedura batzuk aribidean badaude lege hau indarrean jartzean, eta, prozedura horietan, erruztatutako pertsonei egotzi bazaie oraindik hemezortzi urte ez zituztela delitu egintzak burutu izana, epaile edo auzitegi eskudunak gauzatutako jarduna igorriko dio Fiskaltzari, horrek lege honetan araututako prozedura instruitu
|
dezan
.
|
|
Epaileak entzun egingo die adingabearen letraduari, talde teknikoari eta adingabeak babestu eta eraldatzeko erakunde publikoaren ordezkariari; horiek guztiek argibideak emanteresa aintzakotzat hartuta. Hartutako kautela neurriak indarrean iraun
|
dezake
lege honen 31 artikuluan eta ondorengoetan ezarritako entzunaldia egin arte edo errekurtso egokiak gauzatzen diren bitartean.
|
|
Agerraldi horretan, Fiskaltzak eta adingabearen letraduak frogabideak proposa
|
ditzakete
, baldin eta froga horiek egintza horretan bertan edo hurrengo hogeita lau orduen barruan gauza badaitezke.
|
|
Modu bertsuan, Fiskaltzak proposa
|
dezake
entzunaldi egintzan gizabanako jakin batzuek edo erakunde publiko nahiz pribatuko ordezkariek parte hartzea, horiek prozesura ekarri ahal badituzte zenbait elementu, eta elementu horien bitartez adingabearen interesa eta eskatutako neurrien egokitasuna edo egokitasunik eza balioetsi ahal badira.
|
|
Fiskaltzak, berebat, jarduna largesteko eska
|
diezaioke
adingabearen
|
|
epaileari, Prozedura Kriminalaren Legean ezarritako arrazoietatik edozeinen ondorioz; eska
|
diezaioke
, orobat, adingabeak babesteko erakunde publikoari, hala denean, beharrezkoak diren zehaztasunak igortzea.
|
|
...edientea, konbikzio piezak, efektuak eta prozesuko gainerako osagaiak bidali eta gero, horiek jasotzen direnean, adingabeen epaitegiak bere eginbideei erantsiko dizkie horiek guztiak, eta entzunaldi izapidea irekiko du; horretarako, Fiskaltzaren alegazio idazkia eta espedientearen lekukotza igorriko dizkio adingabearen letraduari, horrek, bost egun balioduneko epean zehar, alegazio idazkia formula
|
dezan
eta bere ustez egokiak diren frogabideak proposa ditzan. Letraduaren alegazio idazki horrek eta Fiskaltzarenak autu berberak jasoko dituzte.
|
|
...erako osagaiak bidali eta gero, horiek jasotzen direnean, adingabeen epaitegiak bere eginbideei erantsiko dizkie horiek guztiak, eta entzunaldi izapidea irekiko du; horretarako, Fiskaltzaren alegazio idazkia eta espedientearen lekukotza igorriko dizkio adingabearen letraduari, horrek, bost egun balioduneko epean zehar, alegazio idazkia formula dezan eta bere ustez egokiak diren frogabideak proposa
|
ditzan
. Letraduaren alegazio idazki horrek eta Fiskaltzarenak autu berberak jasoko dituzte.
|
|
33 artikulua. Adingabeen epaileak har
|
ditzakeen
bestelako erabakiak
|
|
1 Adingabeen epaileek ezar
|
ditzaketen
neurriak, eskubideei eragindako murrizketaren arabera zerrendatuta, jarraikoak dira:
|
|
Neurri hau bera bakarrik aplika daiteke, edo, bestela, artikulu honetan ezarritako neurrietatik beste edozeinen osagarri gisa. Interesdunak mendekotasuna gainditzeko sendabidea ezesten badu, epaileak beste neurri bat aplika
|
diezaioke
, haren inguruabarrekin bat datorrena.
|
|
Neurri horretan, kontrolatu behar da zertan diharduen neurriaren menpe dagoen gizabanakoak, baita ea gizabanako hori ikastegira, lanbide heziketako zentrora edo lantegira doan, kasuan kasuan. Ginen ondorioz, hala denean, gizarte hezzabanako horri laguntza ematen saiatu behar da, halaber, arau haustea eragin zuten faktoreak gaindi
|
ditzan
. Neurri hokuntzako gida-lerroak bete dira, horrelakoak ezarri baditu kontrola egiten duen erakunde publikoak edo profesionalak.
|
|
Epailearen ustez komenigarri diren beste betebehar guztiak betetzea. Epaileak, ofizioz edo Fiskaltzak hala eskatuta, halako betebeharrak ezar
|
ditzake
epaiaren menpe dagoena gizartean sar dadin berriro; baina neurri horiek ezin diote inoiz ere kalterik egin hark gizabanako gisa duen duintasunari.
|
|
Epaiaren menpeko gizabanakoari neurri batzuk ezartzen bazaizkio prozedura berean, eta neurri horiek ezin badira aldi berean bete, epaileak entzun egingo du talde teknikoaren ordezkariak eta adingabeak babestu edo eraldatzeko erakunde publikoaren ordezkariak esan beharrekoa, eta, Fiskaltzak eta adingabearen letraduak hala proposatuta, neurri horiek guztiak nahiz horietatik batzuk ordez
|
ditzake
, edo guztiak elkarren segidan betetzea ezar dezake; azken kasu horretan, neurriak betetzeko epe osoa ezin da izan neurririk astunenaren ondorioz ezartzen den denboraren bikoitza baino luzeagoa.
|
|
...atzuk ezartzen bazaizkio prozedura berean, eta neurri horiek ezin badira aldi berean bete, epaileak entzun egingo du talde teknikoaren ordezkariak eta adingabeak babestu edo eraldatzeko erakunde publikoaren ordezkariak esan beharrekoa, eta, Fiskaltzak eta adingabearen letraduak hala proposatuta, neurri horiek guztiak nahiz horietatik batzuk ordez ditzake, edo guztiak elkarren segidan betetzea ezar
|
dezake
; azken kasu horretan, neurriak betetzeko epe osoa ezin da izan neurririk astunenaren ondorioz ezartzen den denboraren bikoitza baino luzeagoa.
|
|
1 Epaileak, ofizioz edo Fiskaltzak nahiz adingabearen letraduak hala eskatuta, edozein unetan eraginik gabe utz
|
dezake
ezarritako neurria, horren iraupena labur dezake edo beste batekin ordez dezake; horretarako, aldez aurretik entzun egin behar die Fiskaltzari eta adingabearen letraduari, eta txostena eskatu behar dio talde teknikoari, eta, hala denean, adingabeak babestu edo eraldatzeko erakunde publikoari, eta, gainera, aldarazpena adingabearentzat onuragarria izan behar da, eta adingabe horri behar beste azal...
|
|
1 Epaileak, ofizioz edo Fiskaltzak nahiz adingabearen letraduak hala eskatuta, edozein unetan eraginik gabe utz dezake ezarritako neurria, horren iraupena labur
|
dezake
edo beste batekin ordez dezake; horretarako, aldez aurretik entzun egin behar die Fiskaltzari eta adingabearen letraduari, eta txostena eskatu behar dio talde teknikoari, eta, hala denean, adingabeak babestu edo eraldatzeko erakunde publikoari, eta, gainera, aldarazpena adingabearentzat onuragarria izan behar da, eta adingabe horri behar beste azaldu behar zaio haren jokabideak merezi duen gaitze...
|
|
1 Epaileak, ofizioz edo Fiskaltzak nahiz adingabearen letraduak hala eskatuta, edozein unetan eraginik gabe utz dezake ezarritako neurria, horren iraupena labur dezake edo beste batekin ordez
|
dezake
; horretarako, aldez aurretik entzun egin behar die Fiskaltzari eta adingabearen letraduari, eta txostena eskatu behar dio talde teknikoari, eta, hala denean, adingabeak babestu edo eraldatzeko erakunde publikoari, eta, gainera, aldarazpena adingabearentzat onuragarria izan behar da, eta adingabe horri behar beste azaldu behar zaio haren jokabideak merezi duen gaitzespena.
|
|
Norbaitek aurreko paragrafoan aipatutako egitate baten berri badu, eta egitate hori, ustez behintzat, hemezortzi urtekoa baino gazteagoa den adingabe batek burutu badu, hori Fiskaltzari adierazi behar dio, eta Fiskaltzak salaketaren izapidetza onartu edo ezetsiko du, egitateak, zantzuen arabera bederen, delitu diren ala ez kontuan hartuta; Fiskaltzak zainduko ditu berari bidali zaizkion piezak, agiriak eta efektuak, eta, hala denean, bere ustez egoki diren eginbideak burutuko ditu, egitatea bera eta adingabeak hori burutzean izan duen erantzukizuna egiaztatzeko. Fiskaltzak jarduna artxibatzeko erabakia har
|
dezake
, egitateak ez badira delitu edo euren egilea ezezaguna bada. Salaketaren gainean emandako ebazpena jakinarazi egin behar zaie salaketa nortzuek egin eta horiei.
|
|
Fiskaltzak espedientea hasteari uko egin
|
diezaioke
, baldin eta salatutako egitateak delitu ez hain astunak badira eta pertsonen aurka indarkeriarik edo larderiarik erabili gabe burutu badira, edota faltak besterik ez badira, Zigor Kodean nahiz zigor lege berezietan egindako tipifikazioaren arabera. Kasu horretan, Fiskaltzak ordu arteko jarduna igorriko dio adingabeak babesteko erakunde publikoari, lege honen 3 artikuluan ezarritakoa aplika dadin.
|
|
1 Era berean, Fiskaltzak atzera egin
|
dezake
espedientean, egitateen larritasuna eta egitateon nahiz adingabearen inguruabarrak kontuan hartuta, eta, bereziki, egitateak burutzean indarkeria edo larderia larririk erabili ez izana gogoan izanik; horrez gain, aintzakotzat hartuko du adingabea biktimarekin adiskidetzea, edo adingabeak kaltea konpontzeko konpromisoa bereganatzea, halakoa eragin bazaio biktimari edo delituaren ondorioz kalteturi...
|
|
Adingabeak bera defendatuko duen abokatua izenda
|
dezake
, eta ofiziozko abokatua izateko eskubidea du; abokatuarekin isilpeko elkarrizketak izan ditzake, baita aitorpena egin aurretik ere.
|
|
Adingabeak bera defendatuko duen abokatua izenda dezake, eta ofiziozko abokatua izateko eskubidea du; abokatuarekin isilpeko elkarrizketak izan
|
ditzake
, baita aitorpena egin aurretik ere.
|
|
Atariko ikerketan zehar, bai eta epaiketako prozesuan zehar ere, burutu beharreko eginbideetan parte har
|
dezake
, eta, hurrenez hurren, eginbideak egin daitezen proposa eta eska dezake.
|
|
Atariko ikerketan zehar, bai eta epaiketako prozesuan zehar ere, burutu beharreko eginbideetan parte har dezake, eta, hurrenez hurren, eginbideak egin daitezen proposa eta eska
|
dezake
.
|
|
Fiskaltzak ezin izango du bere kabuz eginbiderik burutu, eginbide horiektuzte; aitzitik, epaitegiari eskatu dio ikerketek emaitza ona izan
|
dezaten
beharrezkoak direnak egitea. Adin oinarrizko eskubideak murrizten badigabeen epaileak eskari horren gaineko erabakia hartuko du auto ziodunean.
|
|
Fiskaltzak, adingabeak edo horren familiak hala eskatuta, eta auto ziodunaren bidez, adingabeen epaileak espedientearen isil gordea dekreta
|
dezake
osorik edo zati batez, instrukzioak dirauen artean edo instrukzioaren denboraldi zehatz batean zehar. Edonola ere, adingabearen letraduak oso osorik jakin behar du espedientearen edukia, alegazioen izapidea burutzerakoan.
|
|
Dela instrukzio fasean, dela entzunaldi fasean, frogak egiten direnean, horietan parte hartu ahal izango dute; ondore horietarako, organo jarduleak bekaldura froga egitea ezets
|
dezake
, baldin eta, hori eskatu arren, oinarrizkoa ez bada egitateak ikertzeko edo adingabeak horietan zein parte hartze izan duen jakiteko.
|
|
Behin adingabeen epaileak akusatzaile partikularra bertan agertzea onartu eta gero, horri bidaliko zaio lege honen arabera gauzatutako jardun osoa, eta, akusatzaile horrek bere interesak defenda
|
ditzan
, izapide guztietan parte hartzea ahalbidetuko da.
|
|
Fiskaltzak horien onarpenari buruzko erabakia hartuko du ebazpen ziodunean; ebazpen hori letraduari jakinarazi eta adingabeen epaileari horren berri emango dio. Burutu gabeko eginbideei dagokienez, letraduak berriz eska
|
ditzake
halakoak, edozein unetan, adingabeen epaitegian.
|
|
Talde teknikoak, halaber, gizarte hezkuntzako esku hartzea proposa
|
dezake
adingabearen gainean; kasu horretan, adingabearen autu jakin batzuk azpimarratu ditu, arazo horiek erabakigarriak izan badaitezke horren ondorioetarako.
|
|
Era berean, talde teknikoak bere txostenean proposamena egin
|
dezake
, betiere adingabearen intereserako, espedientearen izapidetzak aurrera egin ez dezan; horren arrazoiak izan daitezke adingabeari gaitzespena behar beste azaldu izana jadanik burutu diren izapideen bitartez edota, adingabearen intereserako, beste edozein esku hartze desegoki gertatzea, egitateak burutu direnetik igaro den denboraren ondorioz. Halako kasuetan, lege honen 19.1 artikuluan ezarritako betekizunak izanez gero, Fiskaltzak espedientea bidal diezaioke epaileari, largeste proposamenarekin batera; gainera, egoki bada, jardunari buruzko lekukotza bidaliko dio adingabeak babesteko erakunde publiko eskudunari, horrek adingabearen babeserako jardun dezan.
|
|
Era berean, talde teknikoak bere txostenean proposamena egin dezake, betiere adingabearen intereserako, espedientearen izapidetzak aurrera egin ez
|
dezan
; horren arrazoiak izan daitezke adingabeari gaitzespena behar beste azaldu izana jadanik burutu diren izapideen bitartez edota, adingabearen intereserako, beste edozein esku hartze desegoki gertatzea, egitateak burutu direnetik igaro den denboraren ondorioz. Halako kasuetan, lege honen 19.1 artikuluan ezarritako betekizunak izanez gero, Fiskaltzak espedientea bidal diezaioke epaileari, largeste proposamenarekin batera; gainera, egoki bada, jardunari buruzko lekukotza bidaliko dio adingabeak babesteko erakunde publiko eskudunari, horrek adingabearen babeserako jardun dezan.
|
|
Era berean, talde teknikoak bere txostenean proposamena egin dezake, betiere adingabearen intereserako, espedientearen izapidetzak aurrera egin ez dezan; horren arrazoiak izan daitezke adingabeari gaitzespena behar beste azaldu izana jadanik burutu diren izapideen bitartez edota, adingabearen intereserako, beste edozein esku hartze desegoki gertatzea, egitateak burutu direnetik igaro den denboraren ondorioz. Halako kasuetan, lege honen 19.1 artikuluan ezarritako betekizunak izanez gero, Fiskaltzak espedientea bidal
|
diezaioke
epaileari, largeste proposamenarekin batera; gainera, egoki bada, jardunari buruzko lekukotza bidaliko dio adingabeak babesteko erakunde publiko eskudunari, horrek adingabearen babeserako jardun dezan.
|
|
Era berean, talde teknikoak bere txostenean proposamena egin dezake, betiere adingabearen intereserako, espedientearen izapidetzak aurrera egin ez dezan; horren arrazoiak izan daitezke adingabeari gaitzespena behar beste azaldu izana jadanik burutu diren izapideen bitartez edota, adingabearen intereserako, beste edozein esku hartze desegoki gertatzea, egitateak burutu direnetik igaro den denboraren ondorioz. Halako kasuetan, lege honen 19.1 artikuluan ezarritako betekizunak izanez gero, Fiskaltzak espedientea bidal diezaioke epaileari, largeste proposamenarekin batera; gainera, egoki bada, jardunari buruzko lekukotza bidaliko dio adingabeak babesteko erakunde publiko eskudunari, horrek adingabearen babeserako jardun
|
dezan
.
|
|
Erakunde publiko nahiz pribatuek adingabeen hezkuntza eremuan badihardute, eta espedienteko adingabearen egoera badakite zein den, haiek ere presta edo osa
|
dezakete
artikulu honek aipatzen duen txostena.
|
|
1 Adingabeak delitu bat gauzatu duelako edo justiziaren ekintza saihestu edo oztopatu duelako zantzu arrazoizkoak badira, Fiskaltzak kautela neurriak hartzeko eska
|
diezaioke
adingabeen epaileari, edozein unetan, neurri horiei esker espedienteko adingabea babestu eta defendatu ahal bada. Halako neurriak izan daitezke adingabea zentroan barneratzea erregimen egokian, zaintzapeko askatasuna izatea edota beste norbaitego dituzte, bereziki, kautela neurriaren izaerari buruz.
|
|
Abokatutzaren Kontseilu Nagusiak xedapen egokiak ezarriko ditu, elkargoetan, beharrezkoa izanez gero, ikastaro homologatuak eman daitezen, eta, horiei esker, letraduek, interesa duten neurrian, adingabeen arloan espezializazioa beregana
|
dezaten
, jurisdikzio horretako organoetan esku hartu ahal izateko.
|
|
Adingabea bere legezko ordezkariekin batera egon daiteke, salbu eta epaileak kontrakoa erabakitzen duenean, behin aurretiaz aipatutako fiskaltzari, adingabearen letraduari eta talde teknikoaren ordezkariari entzun eta gero. Entzunaldian parte har
|
dezake
, orobat, adingabeak babestu edo eraldatzeko erakunde publikoaren ordezkariak, baldin eta erakunde horrek instrukzioko jardunean parte hartu eta epaileak hala erabakitzen badu.
|
|
2 Gizabanako egotziaren edo biktimaren intereserako, epaileak erabaki
|
dezake
bilerak publikoak ez izatea; inoiz ere ez da onartuko gizarte komunikabideek adingabearen irudiak lortu edo zabaltzea, ezta hura identifikatzeko balio duten datuak lortu edo zabaltzea ere.
|
|
Jarraian, epaileak adingabeari galdetuko dio ea hark aitortzen duen egitateon egile dela eta ea ados dagoen Fiskaltzak eskatutako neurriarekin. Adingabea bi autu horiekin ados badago, orduan, behin adingabearen letraduari entzun eta gero, epaileak adostasuneko ebazpena eman
|
dezake
. Letraduak ez badu bat egiten adingabeak berak emandako adostasunarekin, epaileak erabakiko du entzunaldiak aurrera egin behar duen ala ez; epaian bertan, erabaki horren zioak azaldu ditu epaileak.
|
|
1 Entzunaldia egitea bidezkoa denean, epaileak gonbita luzatuko die Fiskaltzari eta adingabearen letraduari, horiek euren aburuz komeni dena adieraz
|
dezaten
, beste froga batzuk egiteari buruz edota prozeduraren izapideak egitean hautsi den oinarrizko eskubidetako eskubidea berrezartzea, hori bidezren bati buruz; edo, hala denean, haiei adieraziko die eskatutakoaz bestelako kalifikazio edo neurri bat aplikatzeko aukera. Jarraian, epaileak erabakiko du entzunaldiari ekitea edo hautsikoa denetan.
|
|
Entzunaldian zehar, epaileak, ofizioz edo alderdiek hala eskatuta, aintzat hartzen badu adingabearen intereserako komeni dela horrek aretoa uztea, hori erabaki
|
dezake
zioak azalduz, eta jardunak aurrera egitea aginduko du, adingabeak aretora itzultzeko aukera izan arte.
|
|
1 Adingabeen epaileak, ofizioz edo Fiskaltzak nahiz adingabearen letraduak hala eskatuta, eta, edozein kasutan, horiei, talde teknikoaren ordezkariari eta adingabeak babestu edo eraldatzeko erakunde publikoaren ordezkariari entzun eta gero, erabaki ziodunean ezar
|
dezake
epaian jasotako epaitzaren betearazpena etetea, baldin eta ezarritako neurriak ez badu bi urtetik gorako iraupenik; etendura denbora zehatz batez luzatuko da eta, askoz jota, bi urtez. Etendura hori epaian bertan erabakiko da, edo, hori irmoa denean, auto ziodunean; edozein kasutan, etendura horren baldintzak zehaztu dira.
|
|
Gainera, epaileak zaintzapeko askatasunaren erregimena ezar
|
dezake
etendurak dirauen artean. Halaber, talde teknikoak edota adingabeak babestumendatuta, epaileak gizarte hezkuntza edo eraldatzeko erakunde publikoak aurreko entzunaldi izapidean hala goko jarduera bat egiteko betebeharra ezar dezake; jarduera horretan parte hartzeko konpromisoa izan dezakete adingabearen guraso, tutore edo zaintzaileek, eta, horretarako, epaileak adieraziko du zein den jardueraren izaera eta zein epetan burutu behar den.
|
|
Gainera, epaileak zaintzapeko askatasunaren erregimena ezar dezake etendurak dirauen artean. Halaber, talde teknikoak edota adingabeak babestumendatuta, epaileak gizarte hezkuntza edo eraldatzeko erakunde publikoak aurreko entzunaldi izapidean hala goko jarduera bat egiteko betebeharra ezar
|
dezake
; jarduera horretan parte hartzeko konpromisoa izan dezakete adingabearen guraso, tutore edo zaintzaileek, eta, horretarako, epaileak adieraziko du zein den jardueraren izaera eta zein epetan burutu behar den.
|
|
Gainera, epaileak zaintzapeko askatasunaren erregimena ezar dezake etendurak dirauen artean. Halaber, talde teknikoak edota adingabeak babestumendatuta, epaileak gizarte hezkuntza edo eraldatzeko erakunde publikoak aurreko entzunaldi izapidean hala goko jarduera bat egiteko betebeharra ezar dezake; jarduera horretan parte hartzeko konpromisoa izan
|
dezakete
adingabearen guraso, tutore edo zaintzaileek, eta, horretarako, epaileak adieraziko du zein den jardueraren izaera eta zein epetan burutu behar den.
|
|
Alderdiak ikustaldi horretara agertu behar dira, eta, auzitegiak egoki baderitzo, agertu behar dira, orobat, talde teknikoaren ordezkaria eta adingabeak babestu edo eraldatzeko erakunde publikoaren ordezkaria, kasu zehatz horretan parte hartu izan duten heinean. Errekurtsogileak auzitegiari eska
|
diezaioke
, auzialdian proposatu eta onartutako frogen artean, egin ez zirenak egiteko, Prozedura Kriminalaren Legeko erregelekin bat etorriz.
|
|
3 Doktrina bateratzea helburu izanik, Fiskaltzak edo adingabearen letraduak berak presta
|
dezake
errekurtsoa, auzitegi nagusiko adingabeen aretoak* epaia eman, hori jakinarazi eta hurrengo hamar egunetako epean; horretarako, idazkia zuzendu zaio areto horri.
|
|
Auzitegi Goreneko Bigarren Aretoa ohiko moduan eratuko da, eta ahozko ikustaldira dei egingo die alderdi errekurtsogileari eta, edozein kasutan, Fiskaltzari; ikustaldi horretan, entzungo ditu egiten diren alegazioak, eta txostena eska
|
diezaioke
aurkaratutako ebazpena zein epaitegik eman eta horrexen jurisdikzio lurraldean adingabeak babestu edo eraldatzeko ardura duen erakunde publikoari, eta, hala denean, ebazpena betearazteko ardura zein erakundek izan eta horrexeri. Jarraian, kasazio epaia emango du, Prozedura Kriminalaren Legean aipatutako modu eta ondorioekin.
|
|
Era berean, eta doktrina bateratzeko helburuarekin eta izapide berberen bitartez, Fiskaltzak kasazio errekurtsoa jardatutakoa aplikatuz ebazpenak eman eta ebazpen horien aurkako errekurtsoak ebazteko.
|
dezake
auzitegi nagusietako adingabeen aretoek* emandako behin betiko autoen aurka, aretoek halako autoak eman badituzte, instrukzio epaileek lege organiko honen 4 artikuluan xe
|
|
Kasuan kasuan egokia dena erabakitzea, zehatutako adingabeek aurkeztu ahal dituzten eskaera edo kexei buruz; adingabeek halakoak aurkez
|
ditzakete
, hala nola, erregimenaren inguruan, tratamenduaren inguruan edota euren oinarrizko eskubideak uki ditzaketen inguruabarretatik beste edozeinen inguruan.
|
|
Kasuan kasuan egokia dena erabakitzea, zehatutako adingabeek aurkeztu ahal dituzten eskaera edo kexei buruz; adingabeek halakoak aurkez ditzakete, hala nola, erregimenaren inguruan, tratamenduaren inguruan edota euren oinarrizko eskubideak uki
|
ditzaketen
inguruabarretatik beste edozeinen inguruan.
|
|
Autonomia erkidegoek eta Ceuta eta Melillako hiriek beharrezkoak diren lankidetza hitzarmenak edo akordioak egin
|
ditzakete
beste erakunde batzuekin, horiek publikoak izan, estanaren titulartasuna eta horren ondorioztuko, tokiko edo beste autonomia erkidego batzuetako administraziokoak, nahiz pribatuak izan, betiere irabaziak lortzeko asmorik gabekoak; hitzarmen edo akordio horien helburua izango da haien eskumeneko neurriak betearaztea, haien zuzeneko ikuskapenarekin, eta horrek ez dakar inola ere betearazpeko erantz...
|
|
...a eta likidazioa jasotzen dituenean, berehalakoan profesional bat izendatuko du, eta profesional horren erantzukizuna izango da ezarritako neurria betearaztea; ezarritako neurria barneratzea bada, orduan hori betearazteko zentrorik egokiena izendatuko du, adingabearen egoitzatik hurbilen egon eta plazak hutsik dituzten zentroen artean, kasuan kasuan eskuduna den erakunde publikoak neurria betearaz
|
dezan
. Adingarri izatea bera familia eta gizarte ingabea aurrekoak ez beste zentro batera eramateko, horren oinarria izan behar da adingabearen intereserako komenigurutik urruntzea, eta, edozein kasutan, epaia adingabeen zein epailek eman eta horren onespena izan du.
|
|
3 Epaileak, alderdiei entzun eta talde teknikoaren txostena izan eta gero, aurreko paragrafoan ezarritako betetze hurrenkera alda
|
dezake
, adingabearen intereserako hori komenigarri denean.
|
|
Aipatutako txosten horietan, erakunde publikoak Fiskaltzari eska
|
diezaioke
, horri bidezko baderitzo, epaileek neurriak berrikus ditzaten, lege honen 14.1 artikuluak ezarritako esangura horretan.
|
|
Aipatutako txosten horietan, erakunde publikoak Fiskaltzari eska diezaioke, horri bidezko baderitzo, epaileek neurriak berrikus
|
ditzaten
, lege honen 14.1 artikuluak ezarritako esangura horretan.
|
|
Adingabeak neurri bat hautsi badu, baina neurri hori ez bada askatasunaz gabetzen duten horietarikoa, Fiskaltzakkariari entzun eta gero, bai eta talde tek adingabearen epaileari eska
|
diezaioke
, harako neurriaren ordez, izaera bereko beste bat ezartzea. Salbuespenez, eta Fiskaltzak hala proposatuta, behin adingabearen letraduari eta legezko ordeznikoari entzun ondoren ere, adingabeen epaileak, aurretiaz ezarritako neurriaren ordez, beste bat ezar dezake, alegia, barneratze neurria, zentro erdi irekian, betetzeko dagoen denbora horretan zehar.
|
|
Adingabeak neurri bat hautsi badu, baina neurri hori ez bada askatasunaz gabetzen duten horietarikoa, Fiskaltzakkariari entzun eta gero, bai eta talde tek adingabearen epaileari eska diezaioke, harako neurriaren ordez, izaera bereko beste bat ezartzea. Salbuespenez, eta Fiskaltzak hala proposatuta, behin adingabearen letraduari eta legezko ordeznikoari entzun ondoren ere, adingabeen epaileak, aurretiaz ezarritako neurriaren ordez, beste bat ezar
|
dezake
, alegia, barneratze neurria, zentro erdi irekian, betetzeko dagoen denbora horretan zehar.
|
|
Era berean, adingabeen epaileak Fiskaltzari igorriko dio neurria hausteari buruzko zehaztasunen lekukotza, egitate hori arau haustea izan daitekeelako lege organiko honen 1 artikuluaren arabera, eta, ondorenez, gaitzespen zehatzailea ekar
|
dezakeelako
.
|
|
1 Neurriak betearazten diren bitartean, horiek ezarri dituen epaileak ofizioz edo Fiskaltzak, adingabearen letraduak nahiz Administrazio eskudunak hala eskatuta, eta alderdiei entzun eta gero, bai eta talde teknikoari eta adingabeak babestu edo eraldatzeko erakunde publikoaren ordezkariari entzun eta gero ere, ondorerik gabe utz
|
ditzake
halakoak, edo, haien ordez, beste batzuk ezar ditzake, bere ustez beste horiek egokiagoak badira lege honetan araututakoen artean; betetzeko falta den denbora zenbatekoa izan eta beste horrenbestekoa edo laburragoa izan daiteke neurrion iraupena. Hori guztia, aurreko artikuluaren 2 paragrafoan xedatutakori kalterik egin gabe, eta lege honen 14 artikuluarekin bat etorriz.
|
|
1 Neurriak betearazten diren bitartean, horiek ezarri dituen epaileak ofizioz edo Fiskaltzak, adingabearen letraduak nahiz Administrazio eskudunak hala eskatuta, eta alderdiei entzun eta gero, bai eta talde teknikoari eta adingabeak babestu edo eraldatzeko erakunde publikoaren ordezkariari entzun eta gero ere, ondorerik gabe utz ditzake halakoak, edo, haien ordez, beste batzuk ezar
|
ditzake
, bere ustez beste horiek egokiagoak badira lege honetan araututakoen artean; betetzeko falta den denbora zenbatekoa izan eta beste horrenbestekoa edo laburragoa izan daiteke neurrion iraupena. Hori guztia, aurreko artikuluaren 2 paragrafoan xedatutakori kalterik egin gabe, eta lege honen 14 artikuluarekin bat etorriz.
|
|
Adingabea biktimarekin adiskidetzen denean, bi bion arteko adostasuna, lege honen 19 artikuluan aipatu bezala, edozein unetan gertatzearekin batera, adiskidetze horrek ondorerik gabe utz
|
dezake
ezarritako neurria, baldin eta epaileak adierazten badu, Fiskaltzak edo adingabearen letraduak hala proposatuta, eta talde teknikoari eta adingabeak babestu edo eraldatzeko erakunde publikoaren ordezkariari entzun eta gero, adiskidetze horrek eta neurriaren iraupen osotik jadanik bete den denborak behar beste erakusten dutela adingabearen egitateek merezi duten gaitzespena.
|
|
Adingabeak, halaber, errekurtsoa aurkez
|
diezaioke
hitzez epaileari, edo hitzez adieraz diezaioke zentroko zuzendariari errekurtsoa jartzeko asmoa duela; zuzendariak adierazpen horren berri luzatuko dio adingabeen epaileari, gorago aipatutako epean. Azken kasu horretan, adingabeen epaileak bidezkoak diren neurriak hartuko ditu, adingabearen alegazioa entzun ahal izateko.
|
|
Adingabeak, halaber, errekurtsoa aurkez diezaioke hitzez epaileari, edo hitzez adieraz
|
diezaioke
zentroko zuzendariari errekurtsoa jartzeko asmoa duela; zuzendariak adierazpen horren berri luzatuko dio adingabeen epaileari, gorago aipatutako epean. Azken kasu horretan, adingabeen epaileak bidezkoak diren neurriak hartuko ditu, adingabearen alegazioa entzun ahal izateko.
|
|
Adingabearen letraduak ere errekurtsoak jar
|
diezazkieke
, betiere idatziz, lehenengo paragrafoan aipatutako agintariei.
|
|
2 Epaileak, ofizioz edo Fiskaltzak nahiz adingabearen letraduak hala eskamoak antola daitezen, adingabe horren interesarentzat hori nahitaezkoa bada.tuta, adingabeak babestu eta eraldatzeko erakunde publiko eskudunari eska
|
diezaioke
, behin ezarritako neurria bete eta gero, Kode Zibilaren arauekin bat etorriz adingabea babesteko mekanis
|
|
Horren ondorioz, zentroko bizimodua antolatzeko erreferentzia gisa hartu behar da askatasuneko bizimodua; barneratzeak adingabearentzat edo haren familiarentzat ondorio kaltegarriak izan
|
ditzakeenez gero
, ondorio horiek ahalik eta gehien txikitu behar dira. Erraztu behar dira gizarte lotura, familiakoekin eta hurbilekoekin harremanak izatea, erakunde publiko eta pribatuak elkarlanean aritzea eta horiek ere gizarte integraziorako prozesuan parte hartzea, bereziki, geografia eta kulturaren arabera hurbilen dauden erakundeen kasuan.
|
|
Helburu hori erdiesteko, araudi bidez finkatuko da barneratutako adingabeak zer nolako baimenak lor
|
ditzakeen
, arruntak nahiz bereziak; baimenon xedea da adingabeak harreman positiboak izatea kanpoko giroarekin, eta etorkizunean izango duen askatasun bizimodua prestatzea.
|
|
k) Adingabeek eskaerak eta kexak azalduko dizkiete zentroko zuzendaritzari, erakunde publikoari, agintari judizialei, Fiskaltzari eta Herriaren Defendatzaileari edo euren autonomia erkidegoan antzekoa den erakundeari; eta lege honetan araututako errekurtso guztiak aurkez
|
diezazkiokete
adingabeen epaile eskudunari, haien eskubide eta interes legitimoak babesteko.
|
|
2 Barneratutako gizabanako guztiek, ahoz nahiz idatziz, gutun azal irekian nahiz itxian, eskaerak eta kexak helaraz
|
diezazkiokete
erakunde publikoari, haien barneratze egoerari buruz eta horretan sortutako arazoei buruz. Eskaera edo kexa horiek aurkez diezazkiokete, dunei emango die halakoen berri. halaber, zentroko zuzendariari; horrek eskaera edo kexei erantzungo die haren eskumenekoak badira, edo, bestela, erakunde publikoari edo agintari esku
|
|
2 Barneratutako gizabanako guztiek, ahoz nahiz idatziz, gutun azal irekian nahiz itxian, eskaerak eta kexak helaraz diezazkiokete erakunde publikoari, haien barneratze egoerari buruz eta horretan sortutako arazoei buruz. Eskaera edo kexa horiek aurkez
|
diezazkiokete
, dunei emango die halakoen berri. halaber, zentroko zuzendariari; horrek eskaera edo kexei erantzungo die haren eskumenekoak badira, edo, bestela, erakunde publikoari edo agintari esku
|
|
2 Era berean, adingabeek indarkeriazko ekintzarik buru ez
|
dezaten
edo haiengan lesiorik gerta ez dadin, zentrotik ihes egin ez dezaten edo zentroko instalazioetan kalterik eragin ez dezaten, edota zentroko langileek, euren eginkizunetan lege bidez aritzean, jarraibideak eman eta jarraibide horien aurkako jarkitze aktibo edo pasiboaren aurrean, araudi bidez ezarritako kontentzio neurriak baino ezin izango dira erabili.
|
|
2 Era berean, adingabeek indarkeriazko ekintzarik buru ez dezaten edo haiengan lesiorik gerta ez dadin, zentrotik ihes egin ez
|
dezaten
edo zentroko instalazioetan kalterik eragin ez dezaten, edota zentroko langileek, euren eginkizunetan lege bidez aritzean, jarraibideak eman eta jarraibide horien aurkako jarkitze aktibo edo pasiboaren aurrean, araudi bidez ezarritako kontentzio neurriak baino ezin izango dira erabili.
|
|
2 Era berean, adingabeek indarkeriazko ekintzarik buru ez dezaten edo haiengan lesiorik gerta ez dadin, zentrotik ihes egin ez dezaten edo zentroko instalazioetan kalterik eragin ez
|
dezaten
, edota zentroko langileek, euren eginkizunetan lege bidez aritzean, jarraibideak eman eta jarraibide horien aurkako jarkitze aktibo edo pasiboaren aurrean, araudi bidez ezarritako kontentzio neurriak baino ezin izango dira erabili.
|
|
7 Ebazpen zehatzaileak betetzen hasi aurretik, horien aurka errekurtsoa jar dakioke adingabeen epaileari. Horretarako, adingabe zehatuak errekurtsoa aurkez
|
diezaioke
, idatziz nahiz berbaz, establezimenduko zuzendariari; zuzendariak, hogeita lau orduko epean, idazki hori edo berbazko kexaren lekukotza, bere alegazioekin batera, bidaliko dio adingabeen epaileari. Epaile horrek, entzunaldi baten epean, eta Fiskaltzari entzun ondoren, autoa emango du, ezarritako zehapena baieztatuz, aldatuz edo ezabatuz; auto horren aurka ezin izango da inolako errekurtsorik jarri.
|
|
Behin autoa establezimenduari jakinarazi eta gero, hori berehalakoan betearazteko modukoa izango da. Errekurtsoa gauzatzen den bitartean, bi eguneko epean, neurria zein erakunde publikok betearazi eta erakunde horrek beharrezkoak diren neurriak har
|
ditzake
aldatutako ordena berriro ezartzeko, gizabanako zehatuari artikulu honen 6 paragrafoa aplikatuz.
|
|
Adingabearen letraduak ere aurreko lerrokadan aipatutako errekurtsoak jar
|
ditzake
.
|
|
Burututako egitateen erantzulea hemezortzi urtekoa baino gazteagoa bada, horrekin batera erantzukizun solidarioa izango dute, eragindako kalte eta galeren gainean, haren guraso, tutore, harreragile eta legezko nahiz egitezko zaintzaileek, hurrenkera horretan. Horiek ez badute adingabearen jokabidea erraztu dolo edo zabarkeria larriaren bidez, epaileak haien erantzukizuna motel
|
dezake
kasuan kasuan.
|
|
Adingabeen epaileak adingabeari eta horren legezko ordezkariei, hala denean, adieraziko die erantzukizun zibila izan
|
dezaketela
.
|
|
Auto horretan aipatuko dira alderdi auzi jartzaileak eta demandatuak, auzi jartzaileek zer eskatu duten kontuan hartuta eta espedientetik ateratzen dena gogoan izanik. Autoan bertan, demandatzaileei hamar eguneko epea emango zaie, euren uziak eta euren iritziz beharrezkoak diren frogabideen proposamena idazki baten bidez aurkez
|
ditzaten
, epaiketako aitorpena eta lekukoen aitorpena barne.
|
|
Erantzukizun zibilari buruzko piezan, ez da behar letradurik, ez prokuradorerik; baina, halakoa eskatuz gero, ustezko erantzulearentzat ofiziozko letradua izendatuko da. Adingabearen legezko ordezkarien kasuan, horien defentsa beregana
|
dezake
adingabearentzat prozedura nagusian izendatutako letraduak, horrek hala onartzen badu.
|
|
Lege honen 5.2, 7.1 eta 29 artikuluek neurri terapeutikoak aipatzen dituztela kontuan hartuta, adingabeen epaileek neurri horietatik edozein aplikatzen badute, eta gaixotasun kutsagarriak gertatzen badira edota adingabeen euren edo haiekin bizi direnen osasunarentzat bestelako arriskuak izan badaitezke, epaileok osasun arloko agintari edo zerbitzu eskudunei eratxiki
|
diezazkieke
haien gaineko kontrola eta jarraipena, apirilaren 14ko 3/ 1986 Lege Organikoan xedatutakoaren arabera; lege horrek neurri bereziak ezarri ditu osasun publikoaren arloan.
|
|
Aurreko bi lerrokadetan agindutakoa gorabehera, erregimen itxiko barneratze neurriak, askoz jota, hamar urteko iraupena izan
|
dezake
hamasei urtekoak baino nagusiagoak direnentzat, eta bost urtekoa, adin hori baino gazteagoak direnentzat, baldin eta delitu bat baino gehiagoren gaineko erantzukizuna badute, delitu horietatik bat astuna dela kalifikatu bada eta Zigor Kodearen 571 artikulutik 580.erakoen terrorismo delituetatatik bat bada, betiere horri dagokion zehapena hamabost urteko espetxealdi zigorra edo hortik gorakoa dene...
|
|
Horrekin batera ere, badira beste inguruabar batzuk, lan honi oraindik garrantzi handiagoa ematen diotenak. Alde batetik, terminologia bateratzeko ahaleginak egin dira, adostasuna, sendotasuna eta iraunkortasuna lortu nahian; horrek nabariro gehitzen du lan honek izan
|
dezakeen
eragina, eta aktibo baliotsu bihurtzen du. Beste alde batetik, kontuan hartu behar da jurisdikzio horretan euskaldun asko eta asko dabiltzala jardunean, eta Justizia Sailak zuzeneko eskumenak dituela, arauak hautsi dituzten adingabeei begira neurriak betearazteko.
|
|
Horregatik, esku hartze hezitzaile orok adingabeen ingurunearen gainean zabaldu behar du bere eragina, horrek ematen baitio benetako zentzua. Araua hautsi duen pertsonaren bizitza normalizatzeko asmoz zehaztuko da non biziko den ezarritako neurria betetzen duen bitartean, baita zein heziketa edo osasun zentrora joango den, bere nortasunaren eta bere familiaren inguruabarren arabera gizartean bizitzeko gaitasuna eskura
|
dezan
, betiere gizarteak haren adin bereko beste edozein gazteri eskaintzen dizkion gizarte baliabideen sare bera erabiliz.
|
|
Kasu hartan gertatu zen bezala, oraingo honetan ere, oreka egokia lortu nahi izan da terminologia eta diskurtsoaren artean, oreka hori lege testu ororen helburua baita, maiz sarri halakorik erdietsi ez arren. Irizpide berberak erabili dira, orobat, testua zutabe bikoitzean aurkezteko orduan; hartara, ahaleginak egin dira, jardule juridikoak begi bistan izan
|
ditzan
jatorrizko testua eta euskarazko bertsioa.
|
|
Lege berri horrek esparru malgua ezarri du adingabeen epaitegiekkien neurriak, adingabeok zigor legeak hausten dituzten heinean. Horretarako, aintzat hartuko da adingabearen intere zehatz
|
ditzaten
horiei aplikagarri zaizsa. Ondorio horietarako, adingabeak
|
|
Legeak, aldi berean, Fiskaltzari aitortzen dizkio prozesu barneko ekimena eta prozesuaren bukaera agintzeko eskumen zabalak. Helburua du horrek prozesuak sor
|
ditzakeen
ondorio kaltegarriak baztertzea. Orobat, talde teknikoa moldatzen du, bera ezinbesteko tresna izan dadin, neurriok eskuratu nahi duten helburua erdiesteko.
|
|
Abiaburu ditu haren idaztea eragin zuten oinarrizko printzipioak (batik bat, adingabearen goreneko interesarena), Espainiako konstituzio antolamenduaren bermeak eta nazioarteko zuzenbidearen arauak, arreta berezia jarriz Haurraren Eskubideei buruzko 1989ko azaroaren 20ko Itunean. Hortaz, gizarte espainiarrak izan
|
zitzakeen
igurikimenak, aldian aldikoak zein iraunkorrak, bete nahi izan dira.
|
|
Hortik hasi behar da erantzukizuna eskatzeko aukera, eta hori hamalau urtean finkatu da. Horretarako oinarria da haurrak adin hori baino gazteagoak izan eta egiten dituzten arau hausteak ondoriorik gabekoak izatea, eta, gizarte asaldura sor
|
dezaketen
kasuetan ere, egoki dira horiei erantzuna emateko familiarteko eta laguntza zibilen esparruak, estatuko epai antolakuntza zehatzailearen parte hartzerik gabe.
|
|
Arauak hausten dituen adingabeari erreakzio juridikoa zuzentzen zaio, eta erreakzio horrek esku sartze hezitzailea izan nahi du, indar berezikoa, adinekoen zigor zuzenbidearen osterantzeko xede funtsezkoak beren beregi baztertuz, hala nola, egintzaren eta zehapenaren artean proportzioa izatea edota arauen jasotzaileei larderia eragitea. Horrekin eragotzi nahi da adingabearentzat ondorio makurra izan
|
dezakeen
oro, kasurako, biktimak edo beste gizabanako partikular batzuek akzioa egikaritzea.
|
|
Biktimen interes eta premiak direla eta, legeak ezarri du, modu iraultzaile batez bada ere, ekintzen arduraduna zein adingabe izan eta horrekin erantzukizun solidarioa dutela haren guraso, tutore, hartzaile edo zaintzaileek. Epaileak erantzukizun hori molda
|
dezake
. Edonola ere, legeak gogoratu du aplikagarriak direla azaroaren 26ko 30/ 1992 Legea, Herri Administrazioen Araubideari eta Administrazio Prozedura Erkideari buruzkoa, eta abenduaren 11ko 35/ 1995 Legea, Indarkeriazko Delituen eta Sexu Askatasunaren aurkako Delituen Biktimak Laguntzeko eta Sorostekoa.
|
|
Lege honek eskubide zabala ezarri du biktimek parte har
|
dezaten
. Biktimei prozeduretan esku hartzeko aukera ematen zaie, besteak beste, frogak proposatu eta egiteko, ondorioak formulatzeko eta errekurtsoak jartzeko.
|
|
Adingati guztietan hartu behar du parte. Une oro, espedientearen edukia zein den jatzake, eta, zenbait egintza burutzen bakin behar du, frogabideak proposa didira adingabearen interesa balioesteko eta neurria betearazteko, egintza horietan guztietan parte hartuko du; neurria aldatzeko eska
|
dezake
, modu berean ere.
|
|
Lege hau hemezortzi urtekoak baino nagusiagoak eta hogeita bat urte baino gazteagoak direnei aplika dakieke, indarreko Zigor Kodearen 69 artikuluak ezarri duen moduan. Epaileak hori erabaki
|
dezake
, egilearen inguruabar pertsonalak, haren heldutasun maila, eta egitateen izaera eta larritasuna kontuan hartuta. Lege honen ondoreetarako, gizabanako horiei orokorrean «gazte» deritze.
|
|
Lehen esana geratu den bezala, hezkuntza eta heziketaren arloko espezialistek adingabearen interesari erreparatu behar diote; izan ere, espezialista horiek hurbilagoko esparruetan dihardute, estatua bera baino hurbilago, hain zuzen. Alderdiek hala eskatuta, eta epaitegiko talde teknikoei eta autonomia erkidegoko erakunde publiko eskudunari entzun eta gero, adingabeen epaileak ahalmen zabalak erabil
|
ditzake
, ezarritariek beste batzuekin ordezteko. Zentzuzko neurriak eteteko edo ezarritako hokoa denez, horrekin ezin dira urratu edo gutxitu prozesuko bermeak, horixe baita arautegi berriaren oinarrizko helburuetatik bat.
|
|
Zentzuzko neurriak eteteko edo ezarritako hokoa denez, horrekin ezin dira urratu edo gutxitu prozesuko bermeak, horixe baita arautegi berriaren oinarrizko helburuetatik bat. Gainera, adingabeen epaileak ahalbide
|
dezake
adingabearen gurasoek parte hartzea neurriak eta horien ondorioak aplikatzerakoan.
|