|
2023
|
|
|
Aurrera begira
|
euskal
hiztun komunitatearen giltza nagusietako bat nahia birsortzea da, motibazioa erreproduzitzea; zehatzago esanda, motibazioaren, ezagutzaren eta erabileraren kate osoa asmatzea. Hurrengo belaunaldiak mezu eta aukera olde itzel baten erdian biziko dira, mota guztietako kalitate eta formatuetan.
|
|
|
Hemen, euskararen egoera soziolinguistikoaren ondorioz zailtasunak daude erregistro informalen transmisioa bermatzeko, baldin eta ez badizkiegu leku eta uneak eskaintzen, modu atseginean, inkontzientean eta dibertigarrian landu ahal izateko. Egoera hau
|
euskal
hiztunen tipologiaren ezaugarrien ondorioa da: gehienetan ez da euskara etxetik jaso, kalean ez da ohikoa euskaraz bizitzeko aukerak erraz topatzea eta eskolak ez du erregistro hauek lantzeko baliabiderik.
|
|
|
Hezkuntza ez formala
|
euskal
eragileak sortzeko bide 68
|
|
|
Ondorioz, gizarte mailan euskararen sustapenerako helduentzako ikasketa, sustapen eta normalizaziorako baliabideak eskaintzeaz gain, garrantzia eman behar zaie haur eta gazteei eskaintzen dizkiegun jarduera eta baliabideei, ikastetxeaz eta etxeaz gain, horiek ere haurren eta gazteen garapenean eragin nabarmena izan dezaketen hezkuntza guneak baitira. Gaur sortzen ditugun
|
euskal
hiztunak eta euskara eragileak, biharko euskaldun hizlariak eta militanteak izanen dira, eta prebentzioan inbertsioa eginik baliabideak eta arazoak aurreztuko ditugu datozen urteetan.
|
|
|
Behaketak eman didan esperientziatik sortutako sentsazioek, burutazioek, emozioek eta arrazoiek harilkatuko dute artikulu hau, horiexek izango ditu abiapuntu eta ardatz, eta maila pertsonal hori gainditzen ez saiatzea da oraingoan egin dudan hautua. Berdin estilo aldetik ere, alde batera utziko ditut halakoei darien akademikotasunaren tonu edo erregistro zantzuak, maila pertsonalean aritu nahi baitut, Ane gisa, ni neu gisa baino ez, gaiarekin kezkatuta, oso kezkatuta dagoen
|
euskal
irakasle apal baten moduan.
|
|
|
2 Pribilegiatua sentitzen naiz. Zeren eta hogei bat urte baitira nerabeen irakasle naizela,"
|
Euskal
Hizkuntza eta Literatura" ikasgaikoa, eta ez bakarrik Iruñerrian, baizik eta baita Lapurdin ere, han ari izan bainaiz lau bat urtez, hango frantses irakaskuntza publikoko eredu modukoan. Gainera, unibertsitatean ere ematen ditudanez eskolak, nerabeen irakasle ez ezik gaztetxoena ere banaiz, bai Nafarroako Unibertsitate Publikoan (NUPen), bai Baionako UPPAn.
|
|
|
Egoera honek, nerabeekin bakarrik ez eta gaztetxoekin ere egon ahal izatearenak alegia, oso datu interesgarria bertatik bertara eskuratu ahal izateko aukera ematen dit: nola eboluzionatzen duten nerabeek
|
euskal
hizkuntzarekiko atxikimenduan, hizkuntzaren erabileran eta hizkuntza gaitasunean, oso garrantzitsua dena ondorioak ateratzeko orduan, horien araberako proposamen egokiak egiteko.
|
|
|
Unibertsitateko nire lanari dagokionez, euskaraz lan egingo duten maisu maistren irakaslea naiz NUPen, Haur eta Lehen Hezkuntzako graduetan, baita erdarazkoena ere, kasu horretan
|
euskal
hizkuntzaren inguruko ikasgai bat emanez, erdaldunek euskararen inguruan minimoki jakin beharrekoa erakusteko helburua duena. UPPAn, berriz, Euskal Ikasketen lizentzian aritzen naiz, Lapurdin, Nafarroa Beherean eta Zuberoan euskara irakasle izango direnei erakusten.
|
|
|
Unibertsitateko nire lanari dagokionez, euskaraz lan egingo duten maisu maistren irakaslea naiz NUPen, Haur eta Lehen Hezkuntzako graduetan, baita erdarazkoena ere, kasu horretan euskal hizkuntzaren inguruko ikasgai bat emanez, erdaldunek euskararen inguruan minimoki jakin beharrekoa erakusteko helburua duena. UPPAn, berriz,
|
Euskal
Ikasketen lizentzian aritzen naiz, Lapurdin, Nafarroa Beherean eta Zuberoan euskara irakasle izango direnei erakusten. Beraz, Euskara irakasle etsitu baten gogoeta kaiera...
|
|
|
Beraz, Euskara irakasle etsitu baten gogoeta kaiera... 86 etorkizuneko
|
euskal
irakasleria osatuko dutenen lagin txiki bat ezagutzeko parada dut. Haiek egingo duten transmisio lanaren garrantziaz jabetuta, eta esku artean edukiko duten arduraren handiaren jakitun, ezinbestean begiratu beharreko eremua dela iruditzen zait," begiratu" aditzaren bi adieratan:
|
|
|
...erri honetako periferia osatzen duten lurralde gaztigatuenetan nabil, Nafarroan eta Lapurdin, (oraindik) euskara modu natural (ago) batean bizi ahal duten horiengandik ez hain hurbil, eta horrek gure gaineko agintea duten bi administrazioen (Frantzia eta Espainia) peko bi errealitate diferenteak ezagutzeko parada ematen dit, euskara gutxitzeko edota gutxiesteko bi estilo diferente horietan zer den
|
euskal
ikasle izatea, edo bederen, zer euskara ikasle.
|
|
|
genuke herri normala izatea, eta beste nazio batzuek egiten duten moduan gure hizkuntza erakutsi ahal izatea modu normalizatu eta" apolitiko" batean, euskarak errealitate soziopolitiko espezifikoa ez balu bezala, egoera dramatikoa duela aintzat hartu behar ez balitz bezala, hori guztia hala dela esplizituki esatea beharrezkoa ez balitz bezala, euskararen errealitate soziolinguistikoa
|
euskal
populuaren historia tamalgarriari loturik azaldu behar ez balitz bezala. Baina ezin da.
|
|
|
Euskararen irakaskuntza eta
|
euskal
irakaskuntza politikoki testuinguruan jarri behar dela iruditzen zait, bestela ikasleen hautu pertsonal hutsen esku uzten baitugu erabakia, eta garbi dagoelako horrek zer dakarren. Izan ere, zergatik egin luke gaur egungo ikasle iruindar batek euskaraz, hobeki dakienean erdaraz eta inguratzen duen guztia erdaraz baldin badu?
|
|
|
Han, oso bestelakoa da errealitate akademikoa. Ikastolan baizik ez da euskaraz erabat ikasten ahal, eta unibertsitatean,
|
Euskal
Ikasketak dira euskaraz ikas daitekeen lizentzia bakarra. Horregatik, oso diferentea da bertan izena ematen duten ikasleen soziologia, euskara maila, eta motibazioa; gauzak horrela, askok eta askok ez dute bokazio filologikorik, euskara gehiago ikastearen helburua, edo etorkizunean lana euskaraz egin ahal izateko asmoa baizik.
|
|
|
Hala ere, errealitateak errealitate, lanean euskaraz arituko diren maistrak eta maisuak hortik aterako direla jakitea kezkagarria zait, hor ere ikusten dudan jarrera antzekoagatik. Zenbat entzuten den frantsesa, ene, non eta
|
Euskal
Filologia baten parekotzat jo daitekeen lizentzia batean.
|
|
|
9
|
Euskal
ikastetxe bateko irakasle guztiak izan behar gara euskara irakasle. Denak gara erantzule, arduradun, eredu.
|
|
|
Entzundako zerbaitek, irakurritako zerbaitek noiz eragin zidan azkeneko aldiz emozioa, zein testu ederra aitortzerainoko gozamena? Ez naiz hizkuntzari diogun maitasunaz ari, edo
|
euskal
zaletasunaz, edo hitzek transmititzen duten pozarekin zerikusi zuzenik ez duten hizkuntzarekiko sentimendu aberkoiez. Hizkuntza eta hitzak ez dira berez eder zein gris, nik bihurtzen ditut hizkuntza eta hitz, nik egiten ditut eder zein aspergarri.
|
|
|
Neskaren jardun jariotsuak eta galderaren bat egin dutenen patxadak ahoa bete hortz utzi du nirekin den laguna. ‘Hori,
|
Euskal
Herrian, ezinezkoa! ’, atera zaio.
|
|
|
Lagunak esandakoa darabilt buruan. ‘Hori,
|
Euskal
Herrian, ezinezkoa! ’.
|
|
|
Ondorioa: gaurko umeek gero eta euskarazko eredu digital gutxiago dute,
|
Euskal
Telebista ez da bere betebeharra konplitzen ari, eta bere posibilitateen gailurra emango balu ere, nekez erantzungo lioke dagoen premiari. Estrukturala da ahulezia.
|
|
|
Euskaldunen kopurua hazten ari da neurri handi batean helduen euskalduntzeari eta, bereziki, haurren irakaskuntzari esker, eta, horregatik, adin tarte gazteenak dira euskaldunenak ehunekotan. Euskara ikasi dute, bada, haur askok ikastetxeetan, baina
|
euskal
hiztunak dira. Hiztun komunitatea aberastu al dute?
|
|
|
Sarrera gaztetxoen arteko ahozko jarduna baino ikuspegi orokorragoa ematen da hemen, antzeko arazoa baita
|
Euskal
Herri guzian. Aditu eta arituen iritziak eta gogoetak jaso dira, oso ikuspegi eta abiapuntu diferenteetatik eginak.
|
|
|
6 Nafarroako eta Ipar
|
Euskal
Herriko laburpen txostenetan ez dut korrelazio daturik aurkitu.
|
|
|
" Babesguneak:
|
euskal
hiztun gazteak aktibatzeko aukera" (Hernández eta beste, 2021: 47).
|
|
|
" Babesguneak:
|
euskal
hiztun gazteak aktibatzeko aukera". Bat Soziolinguistika Aldizkaria, 120:
|
|
|
Hizkuntza gutxituen jarraipena, ordezkapena eta indarberritzea neurtzeko demolinguistikazko tresna metodologikoak garatzen.
|
Euskal
Herrirako aplikazio praktikoa. Doktore tesia.
|
|
|
Aldaketa handiak bizi ditu
|
euskal
gizarteak. Euskararekiko atxikimenduak eta kontzientziak behera egin du, euskararekiko erlaxazioa nabari da gizartean, eta, zoritxarrez, ohikoak bihurtzen ari dira euskararen kontra hartzen diren erabakiak, dela Bidasoa ibaiaren alde batean, dela bestean.
|
|
|
Oraintsu arte, munduan zehar sortutako kultur ekoizpenak eskuratzeko bideak urriagoak ziren, eta, egun, jendarteak esku eskura du mundu osoan entzuterik gehin daukaten kultur adierazpenetarako sarbidea.
|
Euskal
kulturak ur handi horietan ere eutsi egin behar dio, kultura eta hizkuntza nagusien artean bere lekua egin behar du, eta horrek euskal kulturarekiko atxikimendua eta kontzientzia bizi bizi izatea eskatzen du.
|
|
|
Oraintsu arte, munduan zehar sortutako kultur ekoizpenak eskuratzeko bideak urriagoak ziren, eta, egun, jendarteak esku eskura du mundu osoan entzuterik gehin daukaten kultur adierazpenetarako sarbidea. Euskal kulturak ur handi horietan ere eutsi egin behar dio, kultura eta hizkuntza nagusien artean bere lekua egin behar du, eta horrek
|
euskal
kulturarekiko atxikimendua eta kontzientzia bizi bizi izatea eskatzen du.
|
|
|
txosten zientifikoak, artikuluak, erreportajeak, ipuinak... Testu horietako hizkuntza eredugarri izango zaie ikasleei hizkuntza trebetasunak aberasteko, diziplina bakoitzak gizartean ezagutza nola zabaltzen duen ezagutzeko, eta, gurera etorrita,
|
Euskal
Herrian esparru desberdinetan diharduten jakintza erreferenteen lanak ezagutuz euren kultur esperientziak aberasteko. Horretaz gain, eredu egokiak izango dituzte eskura gizarteko esparru desberdinetan erabili ohi diren
|
|
|
Euskaraz eraginkortasunez eta behar besteko bizitasunez aritzeko gai izango diren ikasleak trebatzea dugu helburu,
|
euskal
kultura bere adierarik zabalena oinarri hartuta heziz, eta euskal kultura aberasteko lanean eragile direla eta izango direla gogoan hartuz.
|
|
|
Euskaraz eraginkortasunez eta behar besteko bizitasunez aritzeko gai izango diren ikasleak trebatzea dugu helburu, euskal kultura bere adierarik zabalena oinarri hartuta heziz, eta
|
euskal
kultura aberasteko lanean eragile direla eta izango direla gogoan hartuz.
|
|
|
Ildo horretatik, Xabier Aizpuruak14 ere argi adierazi du, DBHko ikasleek gabeziak dituztela euren testuingurua soziolinguistikako ezagutzen bidez interpretatzeko. Hortaz, gizartean euskarak duen presentzia eta pertzepzioa aintzat hartuta lan egitea dagokigu
|
euskal
hezkuntza sisteman lanean dihardugunoi.
|
|
|
Hizkuntzetako irakasleek eta gainerako diziplinetako irakasleek gizartean ohikoak diren praktika komunitateetako egiteko moduak kontuan hartuta eta elkarlanean arituz jokatu behar dugu gure eguneroko jarduna planifikatzeko garaian. Jakintza arlo guztietan
|
Euskal
Herrian erreferente ditugun artisten, sortzaileen edota ikertzaileen lanak abiapuntu hartuta aritu genuke. Irakasleok gara praktika komunitate horietako ordezkari, eta gure zeregin nagusia da, ezagutza komunitate horietan baliatzen diren egiteko moduetan ikasleak trebatzea, dela testuak interpretatzen eta ekoizten, dela praktika horiekin lotutako beste zenbait jarduera egiten.
|
|
|
Ikaslearentzat esanguratsuak diren egoerak abiapuntu dituzten eta ekintza sozialera eta hizkuntzaren erabilerak ekintza sozial horri egiten dion ekarpena aintzat hartzen duten proposamen didaktikoak diseinatuko ditu:
|
euskal
kulturaren dimentsioa bere osotasunean hartzen duten egoerak, erantzun konplexua dutenak, eta, hizkuntza helburuak berariaz landuz, eraginkortasun handiagoz aritzeko aukera ematen duten egoerak.
|
|
|
HEZKUNTZA EZ FORMALA
|
EUSKAL
ERAGILEAK SORTZEKO BIDE
|
|
|
Ildo horretan, Larunblaik euskara babesten laguntzeaz gain, gazteen nortasun kulturala eta soziala indartzen du eta beren ingurunearekin eta euskarazko komunitatearekin harremanetan jartzeko aukera berriak eskaintzen dizkie. Gainera, Hezkuntza ez formala
|
euskal
eragileak sortzeko bide 62 aisialdiko eta denbora libreko euskarazko programa horiek funtsezkoak dira euskara ingurune formaletan bakarrik erabiltzen delako ideia hausteko eta gazteen eguneroko bizitzan erabilera sustatzeko.
|
|
|
Hezkuntza ez formala
|
euskal
eragileak sortzeko bide
|
|
|
Hezkuntza ez formala
|
euskal
eragileak sortzeko bide 66
|
|
|
Ikastolen Hizkuntz Proiektua.
|
Euskal
Herriko Ikastolen Konfederazioa.
|