|
2001
|
|
|
Bide judizialarenondorioak oso larriak izan dira. Zabaltzen, AEK, Eus kaldu non Egunkaria eta beste hainbat
|
euskal
eragileren kultur jarduera zuzena eraso gezurti, faltsu eta justiziarik gabekoen bidez lohitzea, horrela, euskalgintzaren parte handi bat ere iritzi publikoaren aurrean terrorismoa ren susmopean jarriz. Baina, nork epaituko du Garzon epailea, barrabaskeria horiek egiteagatik?
|
|
2002
|
|
|
Ondorioz, Europako sare produktiboan euskal ekonomiaren espezializazioa ongi finkatuta agertzen da, kapital etateknologia eduki ertaineko produkziogintza izanik horren gakoa, etorkizunerakoelkartruke bidean hobekuntzen izpiak sumatuz. Hurrengo kapituluan agertzen denez, horretarako erabakiorra da Hego Euskal Herriko ekonomiaren gaineko hainbatpolitikaren eskumena
|
euskal
eragile eta erakundeen eskuetan egotea, eta, batik bat, ekonomia politiken diseinua taxutzen den gunean bertan, hots, Bruselan, euskal erakundeek zuzeneko parte hartzea bermatua izatea.
|
|
2004
|
|
|
Hori dela eta, Ezker Abertzaleak abian jarri nahi du
|
euskal
eragile oro Akordio Nazionala erdietsi bidean hiru zutaberen inguruan: Euskal Herria/ Autodeterminazio Eskubidea/ Herri Galdeketa.
|
|
2007
|
|
|
Beste batzuek aspaldi egina genuen bideari helduz, Batasunak urrats garrantzitsua eman zuen Anoetan, eta ETAk bide eman zion aukera horri. ENAMek ordea berak bakarrik jokatu nahi izan du partida PSOEren Gobernuarekin, gainerako
|
euskal
eragileekiko elkarlan bidetik saiatu ordez. PSOEk ez du erantzukizunez jokatu, ETAk ez dio eutsi, bataila PPk irabazi du, oraingoz.
|
|
2008
|
|
|
Lurralde antolaketa hobetzeko eta gizarte garapena bermatzeko proposamen eraginkorrak ezinbestekoak direla ukatzerik ez da. Izan ere,
|
euskal
eragileek adostu behar dituzte neurri horiek eta bertoko baliabideak indarrean azkartu behar dira. Kontratuaren moldea aspaldi agorturik dago eta herritarren nahiak errespetatuko dituzten hitzarmen berriak sortzeko unea heldu da.
|
|
2009
|
|
|
Tokiko astekari, hamaboskari edota hilabetekariez harago, eguneroko prentsaren beharra eta eskaera ere zabalduz zihoazen euskal herritarren nahiz
|
euskal
eragileen artean. Euskara normalizatzen jarraitzeko, urrats bat gehiago egin beharra zegoen (Elkoroberezibar, 1992:
|
|
|
Espainiako Gobernuarekin konponbide eta negoziazio prozesu bat hasteko ahaleginetan ari zela adierazi zuen BERRIAn argitaratutako elkarrizketa batean. Horrekin batera,
|
euskal
eragileen arteko akordioa lortu behar zela nabarmendu zuen eta euskal herritarren hitza eta erabakia inolako presio eta mehatxurik gabe gauzatzeko bermeak eskatu zizkien Espainiako eta Frantziako Gobernuei. Hauteskundeei begira, ezker abertzalearen parte hartzea ezinbestekotzat jo zuen:
|
|
|
Egoera, larri? hori ikusita, elkarrekin erantzuteko deia egin diete
|
euskal
eragileei bai EAk, bai Aralarrek
|
|
|
Prozesu demokratikoa aurrera eramateko bidea
|
euskal
eragile politikoekin aldebiko edo alde anitzeko akordioak lortzea da, ezker abertzalearen ustez. Akordioak nazioarteko komunitatearekin ere lortu direla dio, eta gatazka gainditu ahal izateko baita Frantziako eta Espainiako estatuekin ere.
|
|
|
Hala ere, egoera txarretatik aukera eta ikasbide berriak ateratzen ohi direnez, onartu beharra dago nire ustez ez dela makala izan Egunkaria koek lortu duzuen
|
euskal
eragile abertzale guztien argazkia. Indar metaketarako behar ditugun guztiak hortxe daude.
|
|
2010
|
|
|
Beraz, gaur gaurkoz, estatuaren jarrera itxia da, neurri handi batean, konfrontazio demokratikoan baino enfrentamendu estrategia batean erosoago sentitzen delako. Dudarik gabe, euskal gizartearen eta
|
euskal
eragile ororen zeregin nagusia baldintzak sortzea izango da, eta egoera politikoa sortzea eta egoera horretara eramatea gaur gaurkoz blokeoan eta immobilismoan dauden eragile eta alderdi politiko horiek.
|
|
|
esan zuela Rodriguez Zapaterok, beste pasarte batean. Aldaketa
|
euskal
eragile politikoen arteko akordioari buruzko pasartean egin zuen. Hitzartutako esaldia honela zen:
|
|
|
Espainiako Gobernuak
|
euskal
eragileek adosten zutena errespetatzeko konpromisoa adierazten zuen.
|
|
|
|
Euskal
eragile politikoak ere ez zeuden geldirik. ETA eta Espainiako Gobernua Oslon negoziazio ezkutuetan ari ziren bitartean, bazetorrela zirudien prozesurako prestatzen ari ziren.
|
|
|
Sabin Etxean bazekiten, ETAk adierazpena atera baino egun gutxi batzuk lehenago, su etena bazetorrela. Agiriak ez zituen ustekabean harrapatu, beste
|
euskal
eragile politikoak bezala zain baitzeuden. Eta, agiria irakurri orduko, elkarren ondoan eserita ziren Josu Jon Imaz eta Iñigo Urkullu, EBBko eta BBBko presidenteak hurrenez hurren, agiri plazaratu berriaren edukia aztertzen.
|
|
|
ETAren ustez,
|
euskal
eragile guztiei dagokie prozesu hori garatzea eta Euskal Herriaren etorkizunari buruzko akordioak adostea, Euskal Herriaren aniztasuna eta osotasuna kontuan hartuz.
|
|
|
Gatazka politikoak irtenbide politikoa behar du. Euskal Herriak eragile guztien adostasuna izango duen hitzarmen politiko bateratzailea behar du, gatazkaren gainditzea
|
euskal
eragileen arteko bazterketarik gabeko elkarrizketa eta negoziaketa politikoaren bitartez erdietsi dadin.
|
|
|
|
Euskal
eragile politiko eta sozialek protagonismoa izan zuten aldi bakarra Lizarrakoa izan zen. PSOE gonbidatua izan zen parte hartzera, baina uko egin zion.
|
|
|
[37] William A. Douglass, Nevada Reno Unibertsitateko irakasle emeritua, Basque Studies Center euskal ikasketen zentroaren sortzailea. Miel Anjel Elustondok idatzitako Larrun aldizkariko monografikoan (2009ko azaroa) Douglass irakasleak azaldu zuen Elkarrizketa Humanitariorako Henry Dunant zentroarekin elkarlanean aritu zela, hainbat
|
euskal
eragile eta zentroko kideak harremanetan jar zitezen. Euskal eragileen artean, Ibarretxe Lehendakaria bera zegoen.
|
|
|
Miel Anjel Elustondok idatzitako Larrun aldizkariko monografikoan (2009ko azaroa) Douglass irakasleak azaldu zuen Elkarrizketa Humanitariorako Henry Dunant zentroarekin elkarlanean aritu zela, hainbat euskal eragile eta zentroko kideak harremanetan jar zitezen.
|
Euskal
eragileen artean, Ibarretxe Lehendakaria bera zegoen.
|
|
|
Arazoa da hizkuntza sarea dela munduaren irakurtzeko, eta izenak izendatzen duena bilakatzen dela izenak erran nahi duena. Hizkuntza
|
euskal
eragileentzat ondarea da geroztik, zaindu behar den gauza, beraz, eta ez sortzeko ahala duena, inkultuen artean dagoen gisan.
|
|
2011
|
|
|
Espainiako Auzitegi Gorenak Bilduren zerrendak baliogabetzeko hartutako erabakia salatzeko, milaka pertsona irten ziren kalera atzo Euskal Herrian. Alderdi zein eragileek egin zuten Eskubide guztien alde, ilegalizaziorik ez lelopean, mobilizatzeko deia.Pello Urizar Eusko Alkartasunako idazkari nagusiaren hitzetan,
|
euskal
eragile politikoen eta sindikalen, zein gizartearen gehiengoak, argi ikusten du Bilduren zerrendak baliogabetzearen erabakia ez dela judiziala, «abian den prozesu politiko berria blokeatzea da euren asmoa». Izan ere, apustu subiranistak urduritasuna sortzen du Espainian, Urizarren iritziz, eta Bilbuko ordezkariei kongresurako sarrera ukatu izana horren adibide dela dio.Oscar Matute Alternatibako bozeramailearen arabera, euskal gizartea «erantzun sendoa» ematen ari da Gorenaren erabakiaren aurrean, «Bildu hauteskundeetan egon dadin eskaera garbia eginez».
|
|
|
Ondoren, Arabaren euskal izaerari eusteko eta indartzeko abiatu berriak diren egitasmoak azalduko dira. Sagrario Alemanek azaldu duenez,, proiektu hauen berri Araban lanean ari diren zenbait
|
euskal
eragilek eta taldek emanen digute. Mintzalaguna, koadrilan bertsotan, hedabideen oraina eta geroa, euskara planak aisialdian, merkataritzan eta ostalaritzan euskara sustatzeko planak izanen dituzte hizpide?.
|
|
2012
|
|
|
Hori eraikitzeko borroka egin behar dugu, erabakiak hemen hartzeko, bertako eragileen artean eta langileriaren benetako parte hartzearekin. Borroka egin behar dugu bai Madrilekin, bai euskal esparrua baztertzen duten
|
euskal
eragileekin ere, horien artean patronalarekin bereziki. Borroka hori lantokietan, kalean eta negoziazio mahaietan egin behar da.
|
|
|
2 Gatazka konpontzeko, ezinbestekoa zen nazioarteko eragileen parte hartzea. 3 Funtsezkoa zen abertzale eta ezkertiar diren
|
euskal
eragileekin aliantzak lortzea. Baina Otegik El tiempo de las luces (Argien aroa) liburu argitaratu berrian kontatzen du bazekitela laster atxilotuko zituztela.
|
|
|
Xedehorretandemokraziarenkontzeptuzabaletagaurkotubatek (EstrasburgokoGiza Eskubideen Auzitegiaren doktrinak onartu duena3 eta elite ekonomiko etapolitikoen mesedetan XX. mendean nagusitu diren demokrazia liberalen teoriakgainditzeko gai izan behar duena) eta bizikidetzarako
|
euskal
eragileen artekooinarrizko akordio zabalak (eskubide guztien errespetatu eta bermatzearen aldekoaeta egitasmo guztiak bide baketsu eta politikoetatik gauzagarriak izatea onartzenduena) zeregin garrantzitsua dute.
|
|
|
a) Euskal erakundeen arteko eta
|
euskal
eragileekiko lankidetza normalizatua
|
|
|
|
Euskal
eragileen arteko lankidetza ere aberatsa izan da urte hauetan guztietaneta horri esker dugu gaur egun Euskal Herri mailako egitura lortu duten hainbateragile politiko eta sozial, hala nola Batasuna, EAJ PNV eta Eusko Alkartasuna, Partaide Ikastola, LAB sindikatua... Horrez gain, areagotu dira Ipar eta Hego EuskalHerriko eragileen arteko lankidetzak, esaterako, kooperatiben mugimendua, EuskalHerriko Laborantza Ganbara, Gaindegia, Udalbiltzak sustatutako Euskal Herrikoudalen arteko anaitasunak...
|
|
2013
|
|
|
Beraz, Garabide Elkartearen helburu nagusia euskararen biziberritzearen inguruan esparru ezberdinetan (sozialean, kulturalean, administrazioan, hezkuntzan,...) lanean diharduten eragile ezberdinak elkartzea da eta hauen eta hegoaldean beraien hizkuntzak biziberritzeko ahaleginean diharduten eragileen artean zubiak eraikitzea, giza eskubideen eta genero ikuspegi batetik tokian tokiko subjektu indigenen indartzea bultzatuz. Prozesua eta erlazioa bi noranzkokoa da noski,
|
euskal
eragileak egoera eta borroka indigenen inguruan sentsibilizatuz eta hemengo errealitatea ulertzeko eta hausnartzeko gaitasunak landuz eta zabalduz.
|
|
|
Prozesua eta erlazioa bi noranzkokoa da noski,
|
euskal
eragileak egoera eta borroka indigenen inguruan sentsibilizatuz eta hemengo errealitatea ulertzeko eta hausnartzeko gaitasunak landuz eta zabalduz. akademiko eta zientifikoan eta, bestetik, elkarteak bideratzen dituen proiektuetan modu aktiboan parte hartuz bere Hizkuntza Departamentutik eta Lanki Ikertegitik. Humanitate eta Heziketa Zientzien Fakultatearekin HUHEZIlan hitzarmena du Garabide Elkarteak.
|
|
|
Lan horren ikuspegi estrategiko eta metodologiko nagusiena euskalgintzaren esperientzia modu eraginkor batean hizkuntza gutxituetako eragileen eskura jartzea da: hegoaldeko garapen prozesuari dagokien sektore edo arlo zehatzeko
|
euskal
eragilerik egokienen lankidetza lortzea. Hezkuntza sareak, korpusa garatzeko erakundeak, estrategia mailako eragileak, hedabideak, kulturgintzako erakundeak, euskal unibertsitate esperientziak, eta era horretako gaineko eragileak dira ildo honetarako lankide, hau da, euskararen garapenari eusten dion erakunde, enpresa eta elkarte sarea.
|
|
|
Hezkuntza komunitatearen eskariak baztertu, oposizioari entzungor egin, eta tinta lodiz sinatuko du legea hilabete eskas barru. Datorren ikasturtean hasiko du eskoletako bidea Wert legeak. Arkatz finez hasi dute horren aurkako ibilbidea
|
euskal
eragileek. Behar izan dute denbora arkatza zorrozten, gutxienekoetan ados jartzen, eta oraindik ere bidea badute egiteko.
|
|
|
Alegia, estatuek eta armak utzi dituen eragileak ondorioez baino ez dute arduratu behar, eta gatazkaren zioak gainerakoen esku utzi. Zer daukate
|
euskal
eragileek ikasteko Latinoamerikan landu dituzuen bake bideengatik. Kolonbiakoa azkena da, baina Erdialdeko Amerikan eta Hego Konoan, edo gurean, Txiapas aldean, duela ez asko egin behar izan dugu euskal herritarrok egiten ari zareten bide hori bera.
|
|
|
Preso diren herritarren eskubideak errespetatzeko zer egiteko prest dauden galdetu die Iñigo Urkulluri eta Yolanda Barcinari, EAEko eta Nafarroako lehendakariei. Hala,
|
euskal
eragile eta instituzioei galdegin die jarrera «argi eta irmoa» hartzeko, Barrenaren iritzian, «Euskal Herriaren aurka egiten ari den eskubide urraketarik gordinena» delako espetxe politika. Hala, egunotan Sevillako euskal presoen alde antolatu diren ekintzetan parte hartzera deitu du Sortukoak.
|
|
|
Elkartea, halaber, kezkatuta agertu da euskalgintzarako diru sailek eta, orokorrean, hizkuntz normalizazioa helburu duten egitasmoek aurten izango duten diru laguntzen jaitsieraren aurrean: " Hekimenek, euskalgintzako parte den heinean, kezkaz ikusten ditu jaitsiera horrek ekar ditzakeen ondorioak, eta bat egiten du
|
euskal
eragileen artean jaitsiera horrek eragin duen ezinegonarekin".
|
|
2014
|
|
|
Ikusten dugunez, orduko
|
euskal
eragile nagusi gehienekin izan zituen harremanak Aita Soloetak, beti ere euskararentzat eta euskal kulturarentzat onura eta laguntza lortzeko. Era berean, Soloeta oso integratuta ikusten dugu Argentinako euskal komunitateak antolatutako ekintzetan:
|
|
|
Bi aste hauetan manifestazioaren aldeko babes keinuak ari dira iristen zenbait lekutatik. Joan zen ostiralean, esaterako, Ikastolaren Etxean hainbat
|
euskal
eragilek euren atxikimendua azaldu zuten. Azken egunetan jakin da, gainera, neurri gogorragoak hartu dituztela ikastolaren aurka.
|
|
2015
|
|
|
Lizarra Garazi garaian, 700 preso kolpez ateraz gero Euskal Herriko indar harremana errotik aldatzen zela esaten nien euskaldunei, presoak armekin trukatu arren bururaino jokatu beharreko karta zela. Egun, aldiz, ez dut ulertzen nola
|
euskal
eragileek ez duten preso politikoen ardatz eta altxor politikoa gehiago baloratzen. Ez dut uste euskal presoak soilik erakunde baten presoak direnik, mundua aldatu nahi dugunon presoak ere badira.
|
|
|
Foro Sozialak bigarren jardunaldiak egin zituen 2014ko ekainaren hirugarren astean. Uztail erdialdean, Jonathan Powellek Martin McGuinness Ipar Irlandako lehen ministro orde eta Sinn Feineko buruzagia ekarri zuen berarekin Euskal Herrira,
|
euskal
eragileekin konponbide prozesuaz bilera erronda egiteko. PP ez beste alderdi nagusi guztiekin izan zituzten harremanak, baina Eusko Jaurlaritzak ezezkoa eman zion haiekin biltzeko gonbitari, bisitak ezker abertzalearen estrategiari erantzuten ziolakoan eta ezer berririk ez zekarrelakoan.
|
|
|
Gobernuaren eta ETAren arteko negoziazioaren eta
|
euskal
eragile politikoen arteko elkarrizketaren esperantza izango zuen akaso Otegik, baina beste negoziazio molde batek zuen lehentasuna orduan bere buruan: ezker abertzalearen barnekoak.
|
|
|
Ez zen, ordea, ez prentsaurrekorik, ez albisterik izan. Kafea eta bizkotxoa atera ondoren, azaldu ziguten prentsaurrekoa bertan behera utzi zutela,, koiunturagatik?, baina hitzorduari eustea erabaki zutela, kazetariokin iritzi trukea egiteko, beste hainbat
|
euskal
eragilerekin egiten ari omen ziren moduan. Beraz, talde klandestino batekin bilera batean nengoen, eta hurrengo egunetan nuen ezer argitaratu, dena off the record izango zenez gero.
|
|
|
Espainiako Gobernuaren oniritzia ere bazutela ulertu zuten, ofizialki halakorik ez zutela esango ondo zekiten arren.
|
Euskal
eragileekin izandako bilera ugarietan ere harrera ona izan zutenez, Nazioarteko Egiaztatze Batzordea ofizialki eratu eta, 2011ko irailaren 28an, aurkezpen ofiziala egin zuten, Bilbon.238
|
|
|
Azkenean akordioa berretsi ez zutenez, konferentziarik ere ez zuten egin. Oraingoan, asmoa zen ETAren erabakia etorri aurretik egitea konferentzia, nazioarteko gonbidatuekin eta
|
euskal
eragileekin.
|
|
|
Aieten bertan ez zen berez ezer negoziatu. Konferentziako sei pertsonalitate nagusiek adierazpen hitzartua irakurri zuten, konferentzian presente ziren
|
euskal
eragile politiko nagusien adostasunarekin ziur aski, gatazkaren konponbiderako bide orri baterako proposamena egiteko.
|
|
|
ETAren bertsioa bat dator prozesuan esku hartu duten edo gertutik jarraitu duten hainbat iturrik, betiere isilpean, emandako informazioarekin. Iturri horietako batzuek ezker abertzalearekin dute zerikusia, eta beste batzuek, nazioarteko bitartekariekin; bestelako
|
euskal
eragile batzuek ere badute, zeharka, ETAren eta Espainiako Gobernuaren arteko harremanaren berri. Iturri hauen arabera, 2011ko udatik aurrera ETAren eta Espainiako Gobernuaren arteko mezu trukea bizkortu egin zen, Powellen eta Henri Dunant zentroko kideen bitartez, betiere.
|
|
|
Urkulluz gain,
|
euskal
eragile gehiagok ere zer esana izan zuela dio Rufi Etxeberriak. –Euskal Herrian eragile politikoez gain badaude presiorako indar handia duten beste hainbat entitate.
|
|
|
Sorturen oharra ere kritikatu zuen ETAk, zuzenean aipatu gabe izan bazen ere: . Honen harira,
|
euskal
eragile politiko eta sozialen artean zer hausnartu badagoela deritzogu. Toxikazio etengabean diharduen Espainiako gobernuak zabaltzen dituen berrien aurrean zuhurtziarekin jokatu behar da, ardurarekin eta tortura latzenak pairatu dituztenekiko errespetuarekin?. 200 ETAren azalpenak, dena den, ez du zertan esan nahi Lopez lehendakariaren aurkako atentatu planik edo asmorik egon ez zenik, baizik eta, inoiz egon baldin bazen, otsailean bertan behera gelditu zela.
|
|
|
Currinek
|
euskal
eragile politiko gehienekin egin zituen bilerak. Zapateroren gobernuaren ordezkariekin ez zen zuzenean batzartu, baina bai PSE EEko eta Patxi Lopezen gobernuko ordezkariekin.
|
|
|
Mundu guztian barreiatutako hogei pertsonalitatek euskal prozesuaren gorabeherei erantzutea ezinezkoa zela ikusirik, sinatzaile guztien ordezkari izango zirenen talde murriztua antolatu zuten. Hedabideei eman beharreko mezuak errazago koordinatuko zituzten horrela, eta
|
euskal
eragileekin harremanak zuzenean izatea posible izango zuten. Behar horiei erantzunez sortu zen Nazioarteko Harreman Taldea, 2010eko azaroaren 12an.
|
|
|
–Gure estrategiaren unerik arriskutsuena izan zen?, dio Matutek.222 Ordurako, pauso asko emanda zeuden: Gernikako Akordioa elkarrekin plazaratu berria zuten
|
euskal
eragile ugarik, eta ETAk, eraso ekintzen, etenaldia iragarria zuen.
|
|
|
Gero, Peacemaking in the Basque Country bezalako bromak daude; edo nola den posible zientzia politikoetako doktore batek
|
euskal
eragile ugarirekin elkarrizketak egin ondoren
|
|
|
Hala ere, kontrako dinamikak (ordezkapena atzera eragitekoak) desagerrarazi zuen. Hartara, Hegoaldean 1960ko hamarkadan abiatutako herri mugimendu euskaltzaleak euskarak komunikazio arlo guztiak bereganatzea zuen helburu, eta haren jardunak kolokan jarri zuen geratzen ziren euskaldunen eskema diglosikoa, harik eta, azkenean, euskaldunek jarraitu beharreko diglosiaren inguruan gizartean omen zegoen Euskararen barietate kontsentsua33 haustea lortu zuen estandarra
|
euskal
eragile guztiek onartuta, eta euskara ofizial eta administrazio hizkuntza bihurtuta, diglosia gainditu zen arte. Euskara batua mugimendu horren fruitua izan zen, hizkuntza estandarizazioaren eta diglosiaren artean dagoen antitesi harremanaren lekuko.
|
|
|
Literaturaren bidetik hasi zen puskatzen diglosiaren hesia, euskal literatura inguruko korronte estetikoen eremuan sarrarazi zuten idazleei esker. Euskararen barietate estandarra
|
euskal
eragile guztiek onartuta, eta euskara ofizial eta administrazio hizkuntza bihurtuta, gainditu egin zen diglosia. Ofizialtasunari eta hari dagozkion ondorioei esker, besteak beste, egin du aurrera euskarak azken hamarkadetan, beharrezko samar bilakatu delako.
|
|
|
herri edo jendarte edo jende baten sub stantziaren pro iekzioa zena (azpian omen dena azaleratzea edo agerira jaulkitzea itzul genezake) sub jektuaren pro jektu bihurtu da (eta hemen, atzean omen den eragileak bere burua agerira jaulkitzea). Sinple esan, euskal bizi munduari omen zerionaren ordez,
|
euskal
eragile intentziodunak sortu beharrekoa bilakatu zen euskal Zera.
|
|
|
318. Sasoi hartan Langileen Estatutuaren erreforma eztabaidatzen ari zen Madrilgo gorteetan, eta ELA eskura zituen hari instituzional guztiak mugitzen ari zen erreformak
|
euskal
eragileei negoziazio kolektiborako eskubidea bermatu ziezaien.
|
|
|
Foru lurraldeen eskubide historikoak babestu eta errespetatzen dituela dioen Konstituzioaren lehen xedapen gehigarritik abiatzen zen lege proposamena eta, Konstituzioaren aurretiko eskubideetan oinarritua, Estatuarekin itun berri bat negoziatzeko bidea ireki nahi zuen.
|
Euskal
eragileen erreakzioetan denetik egon zen: " En contraste con la positiva actitud de Egiguren, Egibar, Garaikoetxea o Madrazo. y la sabiduria de antiguospoliticos como Herrero de Miñon o Michel Unzueta, otros —Iturgaitz, Barrio, Jauregui, Rosa Diez y, tambien, Arzalluz— han tenido una actitud decepcionante" (Ramon Zallo, El Mundo, Pais Vasco," Un otoño valiente,).
|
|
|
ETAk bere eragiletasun politikoa nabarmentzen du: borroka armatuaz gain, ekimen politiko orokorrak bideratzen jarraituko du eta
|
euskal
eragileekiko komunikazio eta harremana izaten jarraituko du. Su etena oso erabilera zaindua behar duen aukera politiko eta militarra da, borroka armatuaren eraginkortasuna biderkatzeko tresna; Ezker Abertzale sendoa eskatzen du eta su eten eskaeren aurrean erakundeak erantzun zehatza eman behar du, ardura eskatzen dutenei itzuliz.
|
|
|
Egia da bi sindikatuen ikuspegiak ez zirela erabat berdinak, ezta batzen zituen lan harremanen esparruari zegokionean ere: ELArentzat lehentasuna zuten Estatutuaren eduki sozialaren konplimenduak eta
|
euskal
eragileentzako negoziazio kolektiborako eskubidearen bermeak; 318 LABen diskurtsoan, aldiz, subiranotasunerako estrategiaren osagarria zen, batik bat, gaion aldarrikapena, orduantxe baino ez baitzen ari sindikatua, ozta ozta, arlo instituzionalean lehen urratsak ematen, 319 eta, negoziazio kolektiboan ere, ez baitzuen ELAren eskarmentu eta ardurarik.320
|
|
|
Geroak ez zion, ordea, erantzun ELAren itxaropen xalo samarrari, eta eguneroko esperientzian egiaztatu ahal izan zuen Espainia konstituzionalak Estatutuaren gabeziak areagotu eta mugak hertsatu baino ez zituela egingo. Egiaztatu zuen, halaber, lan eta gizarte gaiei zegokienean botere espainolek ez zutela onartzen ezta Estatutua bere hartan betetzea ere, eta
|
euskal
eragile gehienek —batzuk interesez, beste batzuk axolagabekeria edo txepelkeriaz— men egiten ziotela Estatutuaren eduki sozialen izatezko derogazioari.
|
|
|
Orduan lortu ez zuena 1994an lortuko zuen: estatu mailako itunek ordura arteko nagusitasun osoa galduko zuten eta
|
euskal
eragileei negoziazio eskubide zabala errekonozituko zitzaien.
|
|
|
Bestalde, 84 artikulu berriaren eragina lan hitzarmen arruntetatik haratago zihoan: lanbide arteko hitzarmenak eta gai zehatzei buruzko itunak askatasun osoz egiteko aukera ere errekonozitzen zien
|
euskal
eragileei. Aukera hori baliatuta, berehala iragarri zuen ELAk langileen prestakuntzari buruzko hiru probintzietarako akordioa burutzeko asmoa:
|
|
|
Behin euskal akordioa sinatu eta gero, argudio sendoak izango zituzten
|
euskal
eragileek Espainiako gobernuari EAEri zegokion finantziazioa galdatzeko, zentzugabekeria bailitzateke euskal langileak hezteko dirua hauen eremuan jurisdikziorik ez zuen fundazioari ematen jarraitzea, Langileen Estatutuaren 84 artikulu berriak ezarritako zilegitasunetik eratorritako entitateari eman beharrean.
|
|
|
Beraz, irailaren 28ko akordioak jasotzen zuen babesak erakutsiko zion ELAri zenbaterainokoa zen
|
euskal
eragileentzat marko juridikoaren sinesgarritasuna eta bermea, eta, ondorioz, zenbateraino zen eragingarria akordio hartara iristeko garatutako estrategia.
|
|
|
Akordioa sinatu orduko
|
euskal
eragileek hura kudeatuko zuen fundazioaren egitura prestatzeari ekin zioten. Honekin batera, proiektuaren finantziazio iturri nagusia izan behar zuena —estatuko aurrekontua— eskuratzeko gestioak egiten hasi ziren.
|
|
|
|
Euskal
eragileak ez ziren izan, baina, mugitu ziren bakarrak. UGT, CCOO eta CEOE eta Cepyme patronalek Forcem en monopolioari eustea erabakita zeukaten, eta langileen kuotetatik eratorritako diru guztia bere fundazioaren esku jarri zezala exijitu zioten gobernuari; hau da, aurrerantzean ere euskal akordiorik ez balego bezala joka zezala.
|
|
|
Adabakiak alde batera utzi eta arazoarentzat ganorazko konponbidea eskatzen zuten
|
euskal
eragileek. Auziak bideratuko zela ematen zuen Ardanza lehendakariak eta Arenas Lan ministroak Prestakuntza Jarraituari eta euskal akordioari buruzko protokolo bat sinatu zutenean268 eta, handik gutxira, EAJren zuzenketa bat medio, euskal akordioa diruz hornitzeko aurreikuspena jaso zenean 1997rako Estatuko aurrekontuetan.
|
|
|
EH Bilduk kontaketari eskaini dio adierazpenaren hirugarren eta azken pundua. "
|
Euskal
eragile politikoei" eskatu die" ibilbide bat abiatzea kontaketa anitza egiteko, euskal gizartean bezain anitza". " Kontaketa guziez osatutako kontaketa, gorde edo saihestutako sufrimendurik gabea, indarkeriarik eta giza eskubideen urraketarik gabeko etorkizuna eraikitzeko oinarria izan behar duena".
|
|
2016
|
|
|
egindakoa eginda dago, eta horren gainean lan egin behar da. Guk, independentistok, politika egiten ikasi beharra daukagu.Brian Currinen iritziz,
|
euskal
eragileek akordioa lortu lukete Madril estutzeko, baina uste du «alderdi independentisten» artean konfiantza falta dela pauso gehiago emateko.Erabat ados nago Currinek dioenarekin. Kontua da muturreko nazionalismoak nola lan egin dezakeen nazionalismo moderatuarekin; nolabait esatearren, elitekoarekin; eta alderantziz.
|
|
|
Euskal antzerkigintzari buruzko lehen kritikak agertu zituen. Ordura arte, euskal antzerkia zer izan behar zen asko aipatu zuten
|
euskal
eragileek. Hor kritikan sartzen ginen, egiten zena begiratzen hasten ziren.
|
|
|
Euskadiko energia estrategia berriak 2020rako 60 MW-eko anbizio handiko helburua ezartzen du.
|
Euskal
eragile publiko eta pribatu guztiek itsas energiaren alde egiten duten apustu bateratua ez da kasualitatea; izan ere, Euskal Autonomia Erkidegoak ontzigintzako eta energiako tradizioa du, eta enpresa aitzindarietako batzuk mundu mailan ere bai. Orain arte egindako ahaleginari esker, Euskal Autonomia Erkidegoa energia mota horretan erreferentziazko eskualde gisa kokatu da, hiru proiektu enblematikoren eskutik:
|
|
2017
|
|
|
Iparraldeko ikuspegia ekarri dio Bat Aldizkariari Xan Airek ondorengo artikuluan. Oinarrian, azpimarratu nahi izan du Ipar Hegoaren arteko zubigintzan aurkitzen diren trabak azpimarratu, irudipena badagoelako hego aldeko
|
euskal
eragileen arteko konkurrentziek ez diotela laguntzen iparraldeko mugimenduen fokalizatzeari. Erreferente argien beharra aldarria eginez, euskalgintzak bere osotasunean hartu lukeen zentraltasuna gogora ekarri nahi izan du bere artikuluan.
|
|
|
(2)
|
Euskal
eragileek gai izan behar dute beren eskakizunak artikulatzeko, eta, beraz, antolatu eta mobilizatzeko. [Herritarren antolakuntza gaitasuna]
|
|
|
NEBi ere esan genion kontuz ibiltzeko eszenifikazioarekin, pausoa indartsua ez bazen ez abusatzeko halako agerraldiekin?. Beste
|
euskal
eragile batzuei bezala, NEBek Jaurlaritzari abenduaren 20an iragarri zion oharra hurrengo egunean zabalduko zutela. –Beste hanka sartze bat izan zen oharra?, Fernandezen arabera.
|
|
|
Bilbon urtarrileko ekinbidea aurkeztu zuen egunean, NEBek
|
euskal
eragileei ohartarazi zien, bilera zabala hasi bezain pronto: –Elefante bat dago gelan?.
|
|
|
Hainbat eragilek 2011ko uda erdialdera bazekiten etorriko zela Aieteko konferentzia, etorriko zela ETAren jakinarazpen historikoa, eta, Manikkalingamek dioenez,, prozesuko aktore esanguratsu asko azkar ohartu ziren ez zegoela su etena modu sinesgarri eta inpartzial batean egiaztatuko zuen nazioarteko entitaterik?. DAG Dialogue Advisory Group erakundeko presidentea da Manikkalingam, eta haren ordezkari gisa etorri zen 2011ko uztailean Euskal Herrira, lehen aldiz,
|
euskal
eragileekin bilera sail bat egiteko. Han aipatu zuen NEB sortzeko asmoa zutela.
|
|
|
banan banan eta multzoan egiten zituen. Bere sorrera egunean bilkura zabal bat egin zuten Bilbon, Carlton hotelean, eta gero, 2013an zigilatzearen egiaztatze lanari ekin aurretik, alde biko bilerak egiteaz gain, beste hiru batzar zabal egin zituen Bilbon
|
euskal
eragileekin, haiek ere Carltonen: 2012ko urtarrilaren 26an eta maiatzaren 4an, eta 2013ko otsailaren 20an.
|
|
|
2013ko urtarril bukaeratik egiaztatzaileen batzordeak
|
euskal
eragileei ohartarazi zien blokeoa zegoela, eta hiru aukera ikusten zituela: NEB desegitea; batzordea stand by egoeran uztea; eta NEB hastea armategiaren zigilatzea egiaztatzen.
|
|
|
batetik, ordura arte menia egiaztatzeko, seriotasuna eta profesionaltasuna? erakutsi zuelako; bestetik, euskal gizartearen eta
|
euskal
eragile nagusien aitortza zuelako. Gaiarekin, hilabeteetako prestaketak eta gogoetak?
|
|
|
Zutik Euskal Herria adierazpena plazaratu zuen ezker abertzaleak: prozesu demokratikoa; soilik bitarteko politiko eta demokratikoak; akordioak
|
euskal
eragile politikoekin eta nazioarteko komunitatearekin; estrategia eta lanabes berriak; ziklo berria indar metaketaren mesedetan?
|
|
|
1998: Lizarra Garazi akordioa
|
euskal
eragile sozial, politiko eta sindikal askoren artean, irailean. Hitza eta erabakia.
|
|
|
Asmoa esplikatzen hasi ziren
|
euskal
eragileei eta instituzioei; NEBekin kontaktuak hasi zituzten otsailean, eta ETA ere informatu zuten. –Ekarpenak jasotzen genituen, eta armagabetze osoa nola egin definituz joan ginen?, adierazi du Etxeberrik.
|
|
|
Argi dago kartzeletako giltza ez daukagula Euskal Herrian, baina, helburua lortzeko, hiru faktore behar dira aurretik:
|
euskal
eragileek elkarrekin akordioa egitea, presoen parte hartzea eta kartzela politika malgutzearen aldeko iritzi ildoa sortzea Espainiako Estatuan. Eta hirugarren helburua iraganaren azterketa egitea da:
|
|
|
Euskal Herrian bake iraunkor bat izateko gatazkak utzitako ondorioak konpontzea helburu izanik ere, bidea egiteko orduan molde, lehentasun eta ikuspegi bat baino gehiago erakutsi dituzte
|
euskal
eragileek. Alberto Spektorowski HNT Harremanetarako Nazioarteko Taldeko kideak zera nabarmendu zuen ETAren armagabetzea baino egun batzuk lehenago(, Berria), Bakegileen ekimenak Espainiako eta Frantziako gobernuen blokeo jarrera irauli zuela eta azken batean, euskal gizarte politikoak?
|
|
|
–Erabakigarria izan zen euskal instituzioen eta gizarte zibileko antolakundeen rola, aldebakarreko zigilatze prozesua desarmatze prozesurantz joan zedin. NEBek beti garbi eduki zuen
|
euskal
eragileek lidergoa hartuta bakarrik gertatuko zela hori. Euskal eragile askok konpromisoa eta ausardia erakutsi zituzten, NEBek egiztatutako prozesu bat izan zedin; hor dira Eusko Jaurlaritzak 2014an armagabetzeaz aurkeztutako plana, Foro Sozialetik bultzatutako gogoetak eta prozesuaren bukaeran Bakegileek izandako ekimena?.
|
|
|
NEBek beti garbi eduki zuen euskal eragileek lidergoa hartuta bakarrik gertatuko zela hori.
|
Euskal
eragile askok konpromisoa eta ausardia erakutsi zituzten, NEBek egiztatutako prozesu bat izan zedin; hor dira Eusko Jaurlaritzak 2014an armagabetzeaz aurkeztutako plana, Foro Sozialetik bultzatutako gogoetak eta prozesuaren bukaeran Bakegileek izandako ekimena?.
|
|
|
izan zela zioen,, azken unean kaskarkeriarik izan bada ere?. Askotariko beste
|
euskal
eragileen, borondatea, nabarmendu zuen, orobat.
|
|
|
RIS3 estrategiaren sakontzea herrialde mailan, eztabaida filosofiko sakonago batean kokatu litzateke.
|
Euskal
eragile ekonomiko, soziala eta politikoek herrigintza eta estatugintza garaikideaz egin beharreko eztabaidan, alegia. Zaila da une honetan zehaztea zein izan daiteken horretarako gunerik egokiena, gobernantza eredu nahiko konplexua baitago gure herrian.
|
|
|
Ildo horretan, gatazkaren parte izan diren beste aldeei ere ardura berdinaz jokatzeko eskatu diete.Bestalde, Kalera Martxatik euskal presoak etxeratzeko bide orri bat adosteko beharra nabarmendu dute. " Armagabetzearekin egin den bezala, lehentasunezkoa da
|
euskal
eragileen, erakundeen eta euskal preso politikoen kolektiboaren arteko elkarlana bideratzea, eta bide orri bat zehaztea".
|
|
|
Azaldu behar da, halaber,
|
euskal
eragileek (euskalgintzan, herrigintzan, udaletxeetan, administrazioan, unibertsitatean...) eta euskarazko komunikabideek (Berria egunkariak, Argia aldizkariak, tokian tokiko komunikabideek...) ekarpen baliotsua egin dutela hasieratik bertatik immigrazio berriaren inguruan diskurtso eraikitzailea eratzeko; diskurtsoaren kudeaketa zuhurra egin dute.
|
|
2018
|
|
|
Edota gogorarazteko aurrekontu bat onartzeak garrantzi politiko handia baldin badu ere, horrek ez duela esan nahi alderdi batek oposizioa uzten duenik nahitaez, EH Bilduk edota Podemosek han hemenka aspaldion erakutsi duten bezala, adibidez.Halaber, onartzen dut EAJk ditxosozko 155.arena ezinbesteko baldintza gisa jarri izan ez balu ere prest nengoela aurrekontuari emandako baietza ulertu eta defendatzeko, pisuzko arrazoiak egon bazeudelako, eta ez txikiena sekulako arriskua den Ciudadanos olatu gainetik jaitsi arte denbora irabaztearena. Gainera, gero eta ulergaitzagoa egiten zaidalako zenbait
|
euskal
eragile politikoren jarrera, EAJri Kataluniako prozesuarekiko irmotasuna eskatzekoa, eragile horien hango alderdi adiskideari eskatzen ez diotena. Edo ez al da gauza jakina subiranismoaren zati handi baten baitan dagoen itzelezko haserrea Esquerrarekin. Baina, onartzen hasita, onartu dut higadura sortu duela nigan EAJk aurrekontuarekin egindakoak.
|
|
|
Aurten ere, oso zabala izan da euskal ordezkaritza Kataluniako Diadan, eta, alderdi politikoetako buruzagiak ez ezik, herri mugimendu, sindikatu eta bestelako eragileak ere egon dira Kataluniaren nazio eguna dela-eta antolaturiko ekitaldietan. Batez ere, bi mezu nagusitu dira
|
euskal
eragileen adierazpenetan: preso eta erbesteratuen aldeko elkartasuna, eta Kataluniako gizartearen eskakizunei erantzuna ematearen beharra.
|
|
|
Ehun urte beteko ditugu jarraitutasunez eta Euskal Herri osoan presente egoten, egunero lanean, itxierarik gabe. Tenore bateko eta besteko gobernuak ezagutu ditugu, euskararen aldekotasunak eta kontrakarreko jarrerak, eta aurrera egin dugu beti.Ohikoa izaten da halakoetan erakundearen merituak aipatzea: Euskararen batasuna lortzeko aitzindaritza hartu zuen eta hainbat
|
euskal
eragilerekin batera euskara batuaren gorpuztea bideratu du Euskaltzaindiak. Orobat, bestelako errealitateak, garai zail eta ilunetan (Bertsolari Txapelketa, AEK, Euskal Idazleen Elkartea, itzultzaileak, UZEI, ikastolak, euskarazko argitalpenak, literatura eta ikerketa lehiaketak, hiztegiak,?), hasiera emanez gero euskara eta euskal kulturaren garapenerako erabakigarri geratu diren osterantzeko errealitateei.
|
|
2019
|
|
|
Zergatik eduki duzue gordean. Esperientziak erakusten digu gauzak argitaratzeak erretzea dakarrela. Baina urte batzuk pasatu dira proposamena osatu genuenetik, eta, Jaurlaritzak baduenez gardentasunarekin konpromiso bat, gauzak dokumentatu egin behar dira eta orain egin dugu publiko.Ikusita PPren gobernuak jarrera itxia zeukala, zergatik ez zenuten bilatu
|
euskal
eragileen artean indar bat egitea hari begira. Ondo bereiztu behar da zein den bakoitzaren zeregina, eta gu instituzio bat gara. Indar batuketa planteatzen da eragile sozialen eta politikoen artean, legebiltzarrean ere onartu izan dira ebazpenak, baina Jaurlaritzak bere paper instituzionalari eusten dio, eta hori da Espainiako Gobernuarekin harremana lantzea eta proposamen zehatzak egitea.
|
|
|
dela diozue. Beste
|
euskal
eragileekin egoteko asmorik ba al duzue. Gu azkeneko urteetan eragileekin egon izan gara: Sarerekin, Etxerat ekin?
|
|
|
Urrutiak, ehun urtetan lortutakoak azpimarratu ditu: " Euskararen batasuna lortzeko aitzindaritza hartu zuen, hainbat
|
euskal
eragilerekin batera. Euskararentzako erakunde aholku emaile ofiziala da euskararen lurralde guztietan". Era berean, etorkizunari begira, akademiak dituen erronkak azaldu ditu:
|
|
|
AEKk eta
|
euskal
eragileek Bilbotik abiatzen diren autubusak jarri dabez bukaera jaian parte hartzeko asmoarekin. Adibidez, Deustuko Berbaizu Euskara Elkartean erosi daitezke tiketak 10 eurotan.
|
|
2020
|
|
|
Gorabehera handiko asteak bizi izan dituzte ikasturtea hasi zenetik hona 6 eta 16 urte arteko eskola kirola sustatzen diharduten
|
euskal
eragileek. Abuztu amaieran zer egingo zuten ez jakitetik hezkuntza zentroetan kirol ekintzak segurtasunez garatu ahal izateko protokoloa diseinatzera pasatu ziren irailean.
|
|
|
Hortaz, EH Bilduk bere konpromisoa helaraziko dio lehendakariari autogobernuaren alde eta, beraz, euskal erakundeek eta
|
euskal
eragile politiko, sindikal eta sozialek hartzen dituzten erabaki autonomoen eta subiranoen alde.Hauteskundeei dagokienez, jakina da atzeratzearen alde gaudela, jendearen osasunaren zaintza lehenesteko. Beraz, apirilaren 5eko hauteskundeak atzeratzeko beharra berretsiko dugu.
|
|
|
Ongi dakigu gaitza kontrolatzeak berebiziko garrantzia duela, baina Bilbo inguruko hiriguneak behar dituen arauak behar ote ditu Etxalarrek? Bizi dugun lurralde desorekari erreparatu gabe jardun dira Madrildik eta Paristik, baina
|
euskal
eragileak ez gara bizkorrago ibili. Auzi andana luzea aipa liteke.
|
|
|
Agenda berri baten atarira iritsi genuke ahalik eta epe laburrenean. COVID aroko fenomenologia zeinen bizkor hedatzen den ikusita (izan gaitza bera, izan Paris eta Madrilen inposizioak), agenda bizkor sozializatzen jakin dute
|
euskal
eragile sozial eta instituzionalek.
|