|
2000
|
|
|
Batasuna abian jartzen den momentutik hor eskaintza bat dago, bai indibidualki zein kolektiboki. Ezker anitza bildu nahi dugu, elkarrekiko errespetuan biziko dena eta helburu argi batekin,
|
euskal
nazioa ezkerretik eraikitzearena
|
|
|
LEHENIK ETA BEHIN, UAk jorratutako bideari jarraituz,
|
euskal
nazio eraikuntzaren egitasmoaren desatxikimendua garbiki planteatzen du eta horretarako euskal nortasunaren indar soziala ukatzen dute (Arabako gehiengo zabal batek bere burua euskal hiritartzat jotzen badu ere, eta irakaskuntzan, euskaldun ereduak aukeratuenak izan arren), abertzaletasunaren indarra gutxietsiz (arabar hautesleen %40k indar abertzaleen hautua egiten du) eta Arabako eskualdeen err...
|
|
|
Liburuaren sarreran azaldu den legez, Euskal Herriko hedabideek
|
euskal
nazio nortasunean nola eragiten duten aztertzea da gure helburu orokorra, bai eta norabidebaterantz edo besterantz jotzeko ager daitezkeen eragileen inguruko gogoeta egitea ere.Galdera hauei erantzuten hasteko, hedabideek islatzen eta, aldi berean, birsortzen dituzten erreferentzia eremuak ditugu jopuntuan. Prentsa idatziaren eta bertoko telebistaren (ETBren) edukien analisien bitartez horixe azaleratu nahi genuke (alde batera utzidugu irratia, irrati emisoreen aniztasunak izugarri handituko bailuke azterketa enpirikoa).
|
|
|
Hedabideetan argitaratutako eguraldi mapei kasu eginda,
|
euskal
nazioaren nortasunaren zehaztasun publiko eta sozializatu komunik ez dago: eguraldi mapei begiraturik, Euskal Herri forma anitza eta anbiguoa aurkitzen dugu.
|
|
|
Hedabideetako jardunean, beren eguraldi mapetan ikus daitekeenez, zenbat burupolitiko, hainbat aburu grafiko daude. Hala eta guztiz ere,
|
euskal
nazioa eraikitzeko, bakar batzuek baino ez dute laguntzen; besteek, ozenki esan daiteke beldurrik gabe, gaur egungo estatuen aldeko militantzia estuan jarduten dute euskal nazioaren izatelinguistikoa eta kulturala ahaztuz eta ukatuz.
|
|
|
Hedabideetako jardunean, beren eguraldi mapetan ikus daitekeenez, zenbat burupolitiko, hainbat aburu grafiko daude. Hala eta guztiz ere, euskal nazioa eraikitzeko, bakar batzuek baino ez dute laguntzen; besteek, ozenki esan daiteke beldurrik gabe, gaur egungo estatuen aldeko militantzia estuan jarduten dute
|
euskal
nazioaren izatelinguistikoa eta kulturala ahaztuz eta ukatuz.
|
|
|
Ezin, bada,
|
euskal
nazioarentzat hain garrantzitsua den gaia ukitu Iparraldeko ahotsen bat entzun gabe. Baina Abertzaleen Batasuna autodeterminazioaren ingurukobarne eztabaidaren erdi erdian aurkitu genuen!
|
|
|
Erkidego Autonomoan, berriz, bai Legebiltzarra eta bai Gobernua Erkidegoko populazioaren zati batek onartu zituen beregaraian. Ba, gure ustez, autodeterminazio eskubidearen lorpenean eta aplikazioan, Eusko Legebiltzarrak eta Euskal Gobernuak zeresan handia izan lukete.Eusko Legebiltzarrean dagoen abertzaleen gehiengoak ados jarri luke, gauregun onartuta dagoen erakunde horrek aberrigintzan
|
eta
euskal nazioan sakontzenlagunduko duten legeak egin ditzan. Eta Nafarroako Legebiltzarrari dagokionez, beste gehiengo abertzale bat posible balitz, bere garaian egin zen kooperazio organoa egin litzateke.
|
|
|
Balizko historiahorretan den dena legoke jadanik:
|
euskal
nazioa, euskal estatua, zuzenbide propioa.historia, jarraitu beharreko eredu bihurtu da. Uste horren arabera, ez da berria pentsatubehar, zaharrari jarraitu eta hartan inspiratu baizik; bertatik legitimitate historikoa etasoziala ateratzea, ez zaigu besterik gelditzen.
|
|
|
beste guztien gainetik askapen nazionala helburutzat hartzea. Batetik ETAk1967an bi helburu hartzen zituela, hots, klase askapena eta
|
euskal
nazioaren askapena, eta horretarako marxismoan oinarritzen zela ikusirik, eta, bestetik, marxismoa Europangainbehera zetorrela oharturik, nahiz eta garai hartako Euskal Herrian modakopentsaera zen, ETA uztea erabaki zuen. Txillar ezkerrekoa izan da, baina ez marxista; eta asmatu egin zuen, nahiz eta 1967an ia bakarrik gelditu eta bazter tua izan zen.
|
|
|
Kanpo protagonismoaren azken xedea hauxe izan zen: nazionalismoak berak nazioarteko onarpena eskuratzea, mugimendu politiko bezala, etorkizunean
|
euskal
nazioaren nazioarteko onarpena lortzeko asmoz.
|
|
2001
|
|
|
Akats handia da duela hogei urtetik hona
|
euskal
nazio arazoa arazo demokratiko gisa planteatu izana. Nazio arazoa klase arazo bat da eta klase arazo bezala planteatu litzateke.
|
|
|
Euskal literatur esparrua Obabakoaken sariztatze eta nazioarteratzeak nolabait fundaturik utzi duela iradoki dugu, eta esan daiteke maila politikoan ereerdipurdiko fundazioa izan duela
|
euskal
nazioak, autonomia estatutua erdiestearekin batera. Beraz, nola esplikatu euskarazko literatur ekoizpenaren errealismonazionalista berretsia?
|
|
|
irakurtzekoak dira zentzuhonetan). Beraren ikuspegia ere,
|
euskal
nazioaren arazoaz adibidez, irekia daezbairik gabe: pluraltasunaren alde mintzatzen entzungo diogu (ik.
|
|
|
1975ean zatituak, elkarte berri batean taldekatu ziren, Alfabetatze Euskalduntze Koordinakundean (AEK), eta 1977tik aurrera
|
euskal
nazio proiektu batenbeharra planteatu zuten alfabetatze eta euskalduntzearen eremu espezifikoan.
|
|
|
Nik dakidala, hori baieztatzeko erabili ohi duten froga bakarra zera da, testuliburu batzuetan Arana Goiriagertzen dela. Eta pertsonaia ren ondoan, haren iritziak eta teoriak arrazaz,
|
euskal
nazioaz... Agerpen hutsa da, inolako baloraziorik gabe.
|
|
|
Hiz kuntza ren alde politikoa bi mugen artean kokatua dago. Batzuentzat euskara
|
euskal
nazioaren izaerarenfroga da, edo beste era batez esanda, bere arima. Beste batzuentzat etsaia da, Euskal Herria deitzen dioten hori gorpuzten duelako.
|
|
|
–Anaiak gara –zioen– Konfiantza ematen baldin badiguzue, salbatuko zaituztegu eta futxo, harri berdinarekin kolpeka aldi berean euskara ere salbatuko dizuegu.
|
Euskal
nazio bat duinki eraikitzea lortuko dugunean klase borrokaz axolatuko gara; bizkitartean goazen eskuz esku langileak, laborariak, nagusiak eta gure herriak kudeatzen dituzten euskaldun zintzoak. Marsianoen marxismoa eta Lenin lenifikantea beude hemendik urrun!
|
|
|
Eta zer diozu klase borrokaz? Euskalduntasuna ederki gerizatzen duen Gasnarik eta artzainik gabe eraiki nahi ahal duzu etzidamuko lurraldeak oro mistika berdinaren ardatzean bilduko dituen
|
euskal
nazioa. Zertarako ez dugu jagoitik gasnaren azaletan mintzatuz preseski euskal nazio horren forma juridikoaz hitz egiten?
|
|
|
Euskalduntasuna ederki gerizatzen duen Gasnarik eta artzainik gabe eraiki nahi ahal duzu etzidamuko lurraldeak oro mistika berdinaren ardatzean bilduko dituen euskal nazioa? Zertarako ez dugu jagoitik gasnaren azaletan mintzatuz preseski
|
euskal
nazio horren forma juridikoaz hitz egiten. Zu ikusi eta nago ez duenez oligarkia militar burgesak kudeatu estatu egitura ukanen?
|
|
2002
|
|
|
Galdera ez da hori, beste hau baizik: nola definitu daiteke
|
euskal
nazioa eta honen arabera nola osatu daiteke euskal nazioa?
|
|
|
Galdera ez da hori, beste hau baizik: nola definitu daiteke euskal nazioa eta honen arabera nola osatu daiteke
|
euskal
nazioa?
|
|
|
Bere hirugarren puntuan zera dio agiri honek: " ETAk oztopo egiten diola
|
euskal
nazio eraikuntzari. Bere atentatuek ez dute giza eskubiderik eta hiritarren borondaterik errespetatzen.
|
|
|
Badago joera bat, mugimendu batzuk ere, Nafarroako Erresuma erreferentzia politiko bezala hartzeko,
|
euskal
nazioaren eraikuntza beste oinarri batzuen gainean proposatzeko.
|
|
|
|
Euskal
nazio berri bat eraikitzeko eginahalak huts egin duela eta izan daiteke Nafarroaren erresuma historikoa hartu eta hartan oinarrituz lortzeko saio bat. Baina arazoa da gaur eta hemen herritarrek zer nahi duten.
|
|
|
Euskal Herriaren historiarenbaitan, diskurtso nazional ugari bereizten ditugu, eta, beraz, historialariarentzat ezindaiteke bat bakarra izan benetakoa. Adibidez, geurean, euskaldunok diskurtsonazional desberdinen sortzaile izan gara,
|
euskal
nazioarenak, espainolarenak edofrantziar nazioarenak. Zein ote da jatorrena?
|
|
|
Galdera hori, nire ustez, lekuz kanpodago zientzia historikoen baitan, gizarte modernoan jatortasunaren diskurtsoarenikuspegia baztertzailea delako. Egia da,
|
euskal
nazioaren ikuspegia, espainiar nazioaren zati edo bazter modura gerta daitekeela; edo, alderantziz, espainiar nazioaren kide edo aurkari, esklusio ikuspegiz. Beraz, badaude diskurtso nazionalakeuskaltzaleak direnak, eta beste batzuen partaide subsidiario soil bihurtu direnak, espainiar, frantziar edo europar ikuspegien baitan.
|
|
|
Bestalde, argi dago berriztapen epistemologikoak eta diskurtsiboak gertatudirela Euskal Herriko historia lantzeko eran; eta azken 20 urteotan asko, ondo etasakon landu da euskal historia. Baina, oro har, azken urteotan, euskal historiaegitean euskal subjektua nabarmenago asmatu dela esango nuke; nahiz eta EuskalHerrian lantzen den diskurtso historiografikorik aintzat hartu gabe egin den hori.XVII. mendean Oihenartek indartu zuen Vasconiaren ikuspegia; XIX. mendehasieran J. A. Zamakolak ere
|
euskal
nazio edo komunitateen historia landu zuen, gizartea abiapuntutzat harturik; eta XX. mendean Arturo Campion (idazlea), Karmelo Etxegarai(, euskal kronista?), Bonifacio Etxegarai (abokatua), Th. Lefebvre (geografoa) eta J. Caro Baroja (historialari soziala) autoreen lanak dira obra orokoreta berritzaile nagusiak historiografiaren arloan.
|
|
|
Unibertsitateak izan behar lukeen nazio izaeraren ikuspuntutik, nire iritziz, garrantzitsua izango litzateke Euskal Herrian diren unibertsitate guneak sistema baten partaide izatea. Batetik,
|
euskal
nazioaren erakundetzeari begira, osagai garrantzitsua izango litzateke partaidetza hori. Bestetik, tresna egokia izango litzateke euskal herritar eta euskal gizartearen kultur nortasuna indartzeko.
|
|
2003
|
|
|
Euskaldun karlistekin dago Xaho, haren ustez
|
euskal
nazioaren honetan ari direlako. Eta horretan basaburutarraren «patriotismo suharra» txalotzen du Antoine d' Abbadie jakintsunak.
|
|
|
J. M. S. Beren buruak aberriz euskotarrak direneko auto aitorpena, estatu bezala osatuko litzatekeen
|
euskal
nazioaren subiranotasuna baino lehenagokoa da. Aberri bezala bizi dena estatu bezala garatzea, bidezko aukeretako bat da, baina ez da derrigorrezkoa, batik bat «plurinazionalak» diren gizarteetan.
|
|
|
Euskal Herriko egoerari dagokionez, berrikuntzak, gure ustetan, bat bainogehiago dira. Batetik, nazioarteko elkartasun erakundeen egiteko moduak zeingizarte mugimenduek
|
euskal
nazio auziaren inguruan erabiltzen duten diskurtsoaeraberritu dituen diskurtso global bati hasiera eman diola.
|
|
|
Al de batera utziko dugu garaiko egoera politikoaren deskripzioa, nahiz eta, ezinbestean, UEUren bilakaeran eragina izan zuen. UEUko kideen aniztasunak, bere zereginetarako euskal sektore gehienekin kontatu beharrak eta lerrokatze politiko esplizituen faltak, talde moduan, garaiko borroka guneetatik urrundu zuen UEU, nahiz eta askok
|
Euskal
Nazio Askapen Mugimenduarekin identifikatu aztertzen ari garen erakundea. Beharrezkoa da, bide honetan, zera gogoraraztea:
|
|
|
ETAk ekarritako berrikuntzen artean, gure harirako, oso garrantzitsua dugun puntu bat zegoen: euskarak zein toki bete behar ote zuen
|
euskal
nazioaren definizioan. Batez ere,. mendetik aurrera, euskal kulturaren munduan ezaguna izan da euskararen aldeko pentsalarien presentzia, baina Sabino Aranak euskal aberriaren definizioa egin zuenean eta, nabarmen, bere praktika politikoan, euskara bigarren mailan geratu zen.
|
|
|
Gerraondoan Andima Ibiñagabeitia eta Jokin Zaitegi, Euzko Gogoa aldizkariaren bultzatzaileak, izan ziren iritzi horren lekuko ezagunenak. Belaunaldi berriek, ordea, euskara
|
euskal
nazioaren erdigunean kokatu zuten eta hizkuntzan finkatu zuten naziotasuna. Ideia horrek oihartzun zabala izan zuen 1964tik aurrera bezpizten edota sortzen ari ziren elkarte euskaltzaleetan.
|
|
|
" es indudable, y todo el mundo lo sabe, que allà donde se pierde el uso del Euskera, se gana en inmoralidad; y que la blasfemia, el carà ¡ cter irreligioso y las costumbres inmorales y criminales del invasor maketo se hacen campo en Bizkaya en razón directa de las conquistas que realiza el idioma castellano". Hizkun  tza, arraza eta ohituren gaiztotze horri aurre egiteko, eta erlijioa eta euskaldunen berezko izaera garbia ondo gorde ahal izateko, behar beharrezkoa izango da independentzia lortzea.  Independentzia ez da, horrela,
|
euskal
nazioko kideek duten eskubide bat, euskaldun guztiek Aberriaren sortzaileari, Jainkoari, zor dioten betebehar moral eta erlijiosoa baizik: " Â ¿ Hay otra causa tan noble y santa como la nuestra?
|
|
|
Edo lau?
|
Euskal
Nazioa barik, Nazio Batuak izango dira gureak!
|
|
2004
|
|
|
Printzipioz, abertzaleak dira
|
euskal
nazioa eraikitzeko prest daudenak…
|
|
|
Eusko nazioa ezin da eraiki euskal abertzaleen artean soilik.
|
Euskal
nazio zibikoan hiritar guztiek leku izan behar dute, eta, hain zuzen ere, horretan datza gure berezitasuna: hiritar guztiak nazioko kide izatean.
|
|
|
Gatazkaren arazoari heldu aurretik,
|
euskal
nazioaren ezagutu beharra ikusten dute sektore horiek.
|
|
|
|
Euskal
nazio zibikoa eraikitzeko lanean, konstituzionalistak nahiz ezker abertzalea normalizazio prozesu batean sartzeko hurbil ala urrun ikusten dituzu?
|
|
|
Nondik begiratzen den.
|
Euskal
nazioaren eraikuntza emango bada ezin izango dugu ez alde bat ez bestea kanpoan utzi. Konponbide politikoa lortzen saiatu behar dugu denon artean.
|
|
|
Ezer baino lehen EAJrentzat gakoa
|
euskal
nazioaren ezagutza juridiko politikoa lortzea da. Gako horren bila joan behar badugu.
|
|
|
Bagenekien guk Perez Iglesias jauna egokiro euskaltzalea dela esan daitekeena. Eta"
|
euskal
nazioaren erakundetzean" benetako Euskal Unibertsitatea funtsezkotzat daukan pertsona bati buruz, abertzalea dela esan daiteke eta esan behar da.
|
|
|
Euskarari zenion atxikimendua eta zeure ontasuna tarteko, erbesteko gobernu bateko lehendakariorde izan ondoren ere, zalantza izpirik gabe onartu zenigun klandestinitateaz geroztiko lehenbizikoan euskaren saila zuzentzea. Bagenekien, eta zeuk inork baino hobeto, euskarak zer balio zuen
|
euskal
nazioak biziraupen propioa izan zezan. Zeure etsaiek dakiten bezalaxe, bestalde, Euskal Herrian bertan, autogorrotozko manifestazio erdeinagarri batean, jipoitzen dutenean!
|
|
|
Paulo Agirrebaltzategiren irizkide gara hizkuntzaren zereginetan mezuaren funtzioa barneratzen duenean.: . A pesar de todo, casi siempre me he resistido en mis escritos a pasar a su lengua. Euskaldunon Egunkaria itxitakoan artikulua erdaraz idatzi izanaren arrazoiak ematen ari zaigu hemen?, considerando con McLuhan, que el medio es el mensaje?. 32 Euskara Euskal Herriaren muina eta gunea baldin bada, euskara bera baldin bada
|
euskal
nazio arazoaren gako nagusia, zer baitetaz mintzo gara. Zer horretan datza euskararen mezu dimentsioa.
|
|
|
zertan datza hizkuntzaren bereizgarritasun indarra? . Nazionalistak euskararen alde egin behar du, jakina, baina ez besteengandik bereizteko behar dugulako, bere bitartez munduak errazago ikusiko gaituelako
|
euskal
nazio bezala?. 33 Idazle donostiarraren ustez euskara ez genuke behar besteengandik bereizteko. Euskaldun izanda, hobeto ikusiko eta ulertuko omen gintuzkete.
|
|
|
Euskal identitatearen balio eta ereduak oraindik definitu gabe omen dauzkagu, oinarrizko hezkuntza sistematik hasi eta unibertsitateraino. Balio eta eredu horien artean egongo dira noski, euskaldun gisa bizi nahi baldin badugu bederen,
|
euskal
nazioaren izari ezaugarri nagusiak. Hizkuntza dela, kultura dela, historia dela...
|
|
|
Oker ez banago, hor nonbait, gogo giro politiko jakin batzuetan, jadanik hedaturik dagoen hizkera erabilita, baskismoaren estrategiaz mintzo garela erantsi genuke hemen. Hain zuzen, euskararen auziak sorrarazten dituen betebeharrak partekatzeko gertu legokeen jarrera izango genuke hau, nahiz eta
|
euskal
nazio arazoaren gainerako alderdiak ez bere egin eta onetsi.
|
|
|
Ez dakit behar bezain ohartuak gauden euskaldunok baina, jokabide horrek, zuzen eta artez ez bada zeharka eta itzulinguruka, Espainiako Estatuaren izaera legitimatu egin duela iruditzen zait. Beraz, predikari gogaikarrien antzera, berriro ere gogorarazi dezadan
|
euskal
nazio arazoaren funtsa ez dela Espainian edo Frantzian agintaritzan dagoen erregimen politiko juridikoaren kontua.
|
|
|
Irakurlea, adinean aurreratu samarra baldin bada behintzat, berehala ohartuko da zer esan nahi dudan. Orduan, errezeloz josita ibiltzen ginen, elkarren zelatan, militanteren batek askatasun absolutuaren helburuak
|
euskal
nazio arazoaren gainetik ipintzen bazizkigun. Luzaro gabe botako genion gezia, eta begitan hartu ere bai, sestakoa ez bazen, emezekoa edo oerretekoa izango zela pentsatuz.
|
|
|
Gisa horretakoa zen, nolabait ere, orduko giro politikoa:
|
euskal
nazioaren helburuak ez ziren zenbaiten askatasun egarriarekin batere ondo ezkontzen, euskal burgesiaren klase interesak tarteko zirela medio. Hori eta horrenbestez, izari nazionalaren araberako borroka estrategiari ez zioten aski irizten askatasun osoaren bila zebiltzan militante iraultzaile haiek, eta guk, abertzale arloteok, askotan eta askotan, maiztxo dirudienez, gure nazio arazoa lehenesteko nahikerian alde batera uzten omen genuen erabateko askatasun guztikoaren bidea, klasetasunak eta naziotasunak bat egin behar zuten, orduko hartan...
|
|
|
Gatozen harira, gatozen atal honen bizkarrezur dugun gogoetaren muinera.
|
Euskal
nazio eraikuntzaren ildoan kulturaren berariazko ekarpena idoro nahi genuke, euskal identitatearen sistema osatzen duten elementuen artean, kulturaren egitekoa zertan den zehazteko. Hizkuntzarena, lurraldearena eta historiarena bezala, kulturaren lekua, goren goreneko lekua izango baita euskal identitatearen eraikuntzan, honek haiekin eta haiek honekin duten etengabeko elkarreraginari esker.701 Tartean, noski, asmoaren nahia egia material eta espiritual bihurtzeko ahalmena behar dugu, eta hori botereari edo politikari darion kemen gisa irudikatu dugu oraintsu.
|
|
|
Politikaren eragina erlatibizatu egin digu, eragin horren beharra ukatu gabe. Politikaren edo boterearen eskuak oratzen eta taxutzen du
|
euskal
nazioaren identitatea, baina orerik gabeko ogirik ez dagoen bezala, orobat ez dago euskal kulturaren mamirik gabeko euskal naziorik. Politikaren edo boterearen eskua ez da beharbada tresna hutsa, ez da bitarteko soil, baina, nolanahi ere, euskal nazioaren izana eta izatekoa euskal nortasunaren sistema osatzen duten osagarrien garapen soziala baizik ezin da izan.
|
|
|
Politikaren eragina erlatibizatu egin digu, eragin horren beharra ukatu gabe. Politikaren edo boterearen eskuak oratzen eta taxutzen du euskal nazioaren identitatea, baina orerik gabeko ogirik ez dagoen bezala, orobat ez dago euskal kulturaren mamirik gabeko
|
euskal
naziorik. Politikaren edo boterearen eskua ez da beharbada tresna hutsa, ez da bitarteko soil, baina, nolanahi ere, euskal nazioaren izana eta izatekoa euskal nortasunaren sistema osatzen duten osagarrien garapen soziala baizik ezin da izan.
|
|
|
Politikaren edo boterearen eskuak oratzen eta taxutzen du euskal nazioaren identitatea, baina orerik gabeko ogirik ez dagoen bezala, orobat ez dago euskal kulturaren mamirik gabeko euskal naziorik. Politikaren edo boterearen eskua ez da beharbada tresna hutsa, ez da bitarteko soil, baina, nolanahi ere,
|
euskal
nazioaren izana eta izatekoa euskal nortasunaren sistema osatzen duten osagarrien garapen soziala baizik ezin da izan. Hau da:
|
|
|
Hau da: botere nazionalik gabeko
|
euskal
naziorik ezin da eraiki, baina, aldi berean, proiektu horrek lehengaitzat dituen osagarriak, kultura, hizkuntza, historia, lurraldea, aintzat hartu gabe, ez dago zereginik.
|
|
|
Erdarazko abertzaletasunaren ideologian gauzak ez dira era horretan ikusten. Ezta abertzalerik gogorrena izanda ere.703
|
Euskal
nazioaren kontzeptua beste modu batean eraikia dauka ideologia mota horrek, eta ez dator bat oroz gain euskaldun izan nahi duen abertzalearekin. Berak, hain zuzen, gauza guztien gainetik, kultura politikoaren balioa ezarriko baitigu euskaltasunaren balioa gutxietsiz.
|
|
|
Berak, hain zuzen, gauza guztien gainetik, kultura politikoaren balioa ezarriko baitigu euskaltasunaren balioa gutxietsiz. Azurmendik euskal kulturaren balioa ezarri digu
|
euskal
nazioaren funtsean; Tomas Urzainkik, aldiz, kultura politikoa izendatuko digu goi helburutzat: –Orain ere kultur nazioaren irudikeriari lotuak gaude, kultura etnikoan dugulako jarria gure uste osoa, eta ez diogulako garrantzirik ematen kultura politikoari.
|
|
|
Euskaldunon Egunkaria ren hamargarren urteurrenean Joan Mari Torrealdaik irakurri zuen agiritik honako puntu hau ekarri nahi nuke hona: . Komunikazio esparru aski bat osatu behar du euskarak eta berdin
|
euskal
nazio nortasunak. Komunikabideak dira gaur egun hizkuntza nahiz kultura baten adierazpiderik behinenak.
|
|
|
Eskola eremuan euskara hedatzen hasia den moduan, komunikazio eremuan beste hainbeste egin beharra daukagu ezinbestean. (...) Euskararen, euskal kulturaren eta
|
euskal
nazioaren etorkizuna komunikazio eremu horren osaketaren araberakoa izango da hein handi batean?. 387
|
|
|
Ez nahitaez. Alabaina, gai hauetan hizkera zehatz doitua erabiltzeak izan dezake bere ondorioa baldin eta
|
euskal
nazio arazoaren oinarrian dauden kontraesan nagusiekiko jarrera teoriko zorrotza mantendu nahi badugu. Nik neuk behintzat nahiago nuke adibide pare honetan ageri den izenondoa.
|
|
|
Arrazoi du Garziak, arrazoi duenez:
|
euskal
nazio identitatearen sistemako mendi-lerroan oraindik ez du behintzat erpinik bereganatu euskaltasunak. Eta euskal abertzaletasunaren historia ikusita, ez du berehalakoan halako balentriarik egingo; badu aurreragoko lanik abertzaletasun horrek, aberri erdaldunaren bide azkengabean.
|
|
|
Diferentea313 izateko eskubidearen ideologiari dario hegemoniaren beharra; bestela esan, eskubide eta aukera berdinetan oinarrituriko legeriaren aterpea dugu aldarri.
|
Euskal
nazio boterea du jomuga euskalduntasunean bizi ahal izateko euskararen aldeko hautu hegemoniko honek. Herri orori zor zaion eskubidearen hegemonia, indarraren indarraz jabetutakoari buru egiteko.
|
|
|
–Ikastolak urratu, landu, erein eta jorratu du hezkuntza proiektu berri bat: herri ohitura eta usadio galduak berreskuratu, euskara hizkuntza nagusitzat garatu, eleaniztasunaren kontzepzioa plazaratu, Euskal Herriaren osotasun territoriala defendatu, euskal historia eta geografia aurkeztu,
|
euskal
nazioaren proiektu eta sinbologia eragin, kantagintza, literatura, bertsogintza, pilota... unibertso euskaldun ustekoa eskolaratu?. 457
|
|
|
Euskararen balio sozial eta pragmatiko eskasak daukan ordezkorik behinena hizkuntzaren balio sinbolikoan eta nazionalean dagoela esateak ez luke inor harritu. Hizkuntzen merkatuan zokoraturik dagoelako, hiztunaren
|
euskal
nazio sentierak zeresan handia dauka euskararen aldeko erabilera jarreretan.
|
|
|
|
Euskal
nazioaren hizkuntzak berritzeko ahalmenak ahituak zituen guneetan jaiotako euskal herritarra erdal giroan hazi eta hezi izan da nahitaez. Hizkuntza eta kultura giro horrek zizelkatu du bere nortasun antropologikoaren irudia.
|
|
|
Azkenik,
|
euskal
nazio identitatearen esanahi jarrerak gailentzen zaizkion euskaldun berria daukagu, Arrietak egin berri digun erretratu roboteko ezaugarriz jantzia. Eskueran ditugun datuen arabera, mendeko hizkuntza egoera diglosiko batean egiazko hiztuna sortzeko unean identifikazio faktoreak dira eragilerik determinanteenak.
|
|
|
Zauri horiek sendatzeko, berriz, guk dakigula, bi bide nagusi daude: a) hizkuntzen estatusa irauli, eta euskararen beharrizana erdararen parean ezarri; b) edota,
|
euskal
nazioaren aldeko mugimendu kementsu baten ondorioz, erdal munduari orain daukan hizkuntza hegemonia lehiatu. Bide horiek, jakina, osagarriak dira izatez, eta bietan ekin behar genuke.
|
|
|
Lehenik, historiaren legitimatze itzala ez da iristen borondate politikoaren mailara. Euskaldun izatea,
|
euskal
nazio bat eraikitzea, egungo gure gaitasun ideologikoaren eta ahalmen politikoaren esku dago batez ere, inoizko gure izate euskaldunaren errautsak astintzeko ahaleginetan baino areago. Bigarrenik, euskalgintzaren arloa gizartegintza globalaren baitan hezurmamitzen den ekimena denez, ez genuke hura honen ehun zabaletik bakartu behar.
|
|
|
Estaturik gabeko herrien atarramentu gaiztoa, jatorrian bederen, ez da kapitalismoaren ardatzean taxututako nazionalismoaren emaitza hutsa. Hain zuzen ere,
|
euskal
nazio arazoaren iturburua, gaztetan besterik sinestarazi baziguten ere, sustrai sakonagoak dituen gaitza da. Hegoaldeko gertaeren sorburura jo dugu aztarna bila; Iparraldean ere, ordea, ez dira atzo goizeko kontuak frantsesak eremu formaleko erabilera eginkizunak bereganatzeko emandako lehen urratsak.
|
|
|
Euskarak
|
euskal
nazioaren askapen borrokari jartzen dion, muga, ez da murriztapen muga, askapenaren mugarria baizik.
|
|
|
|
Euskal
nazio identitatearen eta euskararen arteko uztarketa hau nola ikusten ote zen frankismopean. Damurik, gure artetik joana dugun euskaltzale fin eta prestu baten ahotsa landatuko dut hemen orduko iritziaren lekuko.
|
|
|
Indarraren edo indarkeriaren erabilera kaltegarria izan daiteke aurreko lerrokadan banan banan izendatu ditudan
|
euskal
nazio nortasunaren ezaugarri zeinuak garatzeko. Nik ez dut hori eztabaidatuko.
|
|
|
hemen bazegoela nazio kulturala, lparraldekoa batez ere nabarmen nabarmena izanik. Eta bestalde, mendebaldeko hiru probintzietan,
|
euskal
nazio politikoaren arrasto
|
|
|
Lehen arrazoia da, Sabinok maketismoaz hitz egiten duenean,
|
euskal
nazio ukatu eta menperatu baten burujabetasuna aldarrikatzen duela eta, be re politikagintza zapalkuntza egoera batetik abiatzen denez gero, ondorioz datorren jokabide normala dela politikagintzan nazio proiektu horren kontra daudenak oro etxekoak nahiz kanpokoak etsaitzat hartzea edo, bestela esanda, gizarteko harremanak gatazka zentzuan ulertzea. Maketoaren kon tzeptua, bada, ez du mugatzen soilki inmigratuen mundura, arras arinki esan izan den bezala, baizik eta kanpoko okupatzaileekin hatera kolaboratzen du ten bertakoak ere euskaldunak izan ala ez kategoria berean sartzen ditu.
|
|
|
«Ellos y nosotros» artikuluan oso garbi adierazia datorren bezala, «maketo filoak», azken batean, politikoki eta ideologikoki «espainolistak» direnak di ra,
|
euskal
nazioaren kontra nazio espainolaren legea ezartzen dutenak. Na zioen arteko oposizioa da hor tartekatzen dena, baina diferentzia handi honekin:
|
|
|
l.
|
EUSKAL
NAZIOA ETA ARRAZA
|
|
|
Sabino Arana ez zen kolpetik iritsi
|
euskal
nazioa mugatzera. Lehenik,
|
|
|
Horrela gauzatzen da sabindar nazionalismoa hamarkada estu baino biziko ibilaldian. Mugimen dua ibiliz frogatzen baita, Sabino Aranak mugimendu nazionalista abian ja rriz frogatzen du badela
|
euskal
nazioa, ez egitez, bere estatua falta zaiolako, baina bai egitez eta borondatez, menpekoa izateari utzi eta burujabe izan na hi duelako.
|
|
|
Euskaldunak zergatik ez diren espainolak azaldu eta gero, euskaldunen berezitasunak zehaztera pasatzen da eta, ondorioz,
|
euskal
nazioaren definizioa ematen du. Honela, Aranak« ¿ Qué somos?» artikulu sortan (1896) mugatzen du euskal nazioari buruzkoa.
|
|
|
Euskaldunak zergatik ez diren espainolak azaldu eta gero, euskaldunen berezitasunak zehaztera pasatzen da eta, ondorioz, euskal nazioaren definizioa ematen du. Honela, Aranak« ¿ Qué somos?» artikulu sortan (1896) mugatzen du
|
euskal
nazioari buruzkoa. Bost elementu dira euskal nazioa definitzen du tenak:
|
|
|
Honela, Aranak« ¿ Qué somos?» artikulu sortan (1896) mugatzen du euskal nazioari buruzkoa. Bost elementu dira
|
euskal
nazioa definitzen du tenak: arraza, hizkuntza, gobemua eta legeak, izaera eta ohiturak, eta nortasun historikoa (13).
|
|
|
2
|
EUSKAL
NAZIOA ETA EUSKARA
|
|
|
Azken batean, derragun garbiki, arraza da
|
euskal
nazioa funtsatzen duen elementu nagusia eta beste guztiak, garrantzitsuak izan arren, elementu gehiga rriak besterik ez dira. Zentzu honetan, guztiz adierazgarria dira «Errores cata lanistas» artikulu aipatuan jaulkitzen dituen gogoetak, non esaten baitu nahia go duela atzerritarrez kutsatutako Bizkaia euskalduna eta independentea baino kutsatu gabekoa, nahiz ez izan independentea eta euskararik ez egin (37).
|
|
|
Beraz, ondo asmatua denetz arazoa alde hatera utzita, ez dago berri bat asmatzen ibili beharrik lehendik daukagunak gure izatearen berri ematen digu nean (159). Euskal Herria hitzak ez duela euskallurralde osoa besarkatzen, eus kaldunena bakarrik, eta, ondorioz, hitz desegokia dela
|
euskal
nazioa adierazte ko. Galdera honentzat ere badu erantzuna, eta da, adibide bat jarriz, Olite eta Lizarrako jendeari Euzkadi Euskal Herria bezain arrotz egingo zaiola.
|
|
|
Beraz erantzun zabalagoak behar dira. Posible da euskal subjektua ideologia batetik edo bestetik abiatuz definitzea(
|
euskal
nazio proiektuari lotuta ala espainiar/ frantses nazioen baitako eskualde gisa ulertuz); defini daiteke ere egungo errealitate instituzional batetik abiatuz (adibidez EAErekin erlazioan ala Ipar Euskal Herriari atxikita); errepara dakioke halaber gaztelaniaz vasco hitzak eta frantsesez basque eleak duten esangurari; edota nazioarte mailan euskal subjektuaren inguruan egon daitekeen kontsentsuari....
|
|
|
Euskaltzaindiaren fundatzailetako bat izan zen eta euskaltzain osoa 1918tik hil arte (1937). Euskara elkartearen sustatzaile gisa EAJ sortu aurretiko
|
euskal
nazioaren aldarrikapenerakolehenengo bilgunea sortzen lagundu zuen, Dena dela argi eta garbi utzi nahi izan zuen ezzegoela ados Sabino Aranak egiten zuen nazio irakurketarekin (Kanpionen ustez, Aranarenplateamenduak laburrcgiak bezain bizkaitarregiak ziren.)
|
|
|
Kanpionen eragina nabarmena izan zen Luis Arana Goirigan() zeinak bereanaia Sabinori, familiako tradizioz zetorkion karlistenganako isuria eta zaletasuna aldatueta
|
euskal
nazioganakoa txertatu zion.
|
|
|
Gurean: euskerarik gabe
|
euskal
naziorik ez dagoen ezkero, zer egin. Euskal Herria bizi arazteko eskubiderik ba ahal dugu?
|
|
|
Konplizitatea honela formulatzen da: euskal literatura delitua da;
|
euskal
nazioa eta euskal literatura eraikitzearen delituan partaideak garenez gero asumitu behar dugu gure errealitate politiko kultural berezia, dramatikoa, gure marginazioa, gure arteko elkartasun derrigorrezkoa.
|
|
2005
|
|
|
XVII. mendean Oihenartek indartu zuen Vasconiako ikuspegia; XIX. mende hasieran J. A. Zamakolak ere
|
euskal
nazio edo komunitateen historia landu zuen, gizartea abiapuntutzat harturik, eta XX. mendean Karmelo eta Bonifacio Etxegarairen (abokatua), Th. Lefebvre-ren (geografoa) eta J. Caro Barojaren (historialari soziala) lanak dira lan orokor eta berritzaile nagusiak
|
|
|
3 Hirugarren atalak, herriaren eta bere biztanleen deskribapena eta hizkuntzaren zatitze analitikoa egin ondoren, aurreko bi saiakera horien emaitza izango diren
|
euskal
nazio eta hizkuntzari buruzko hainbat ikerlan historiko eta filosofiko jasoko ditu. Kontua, hemen, honetarako eraginen bat duten zirkunstantzia guztiak aintzakotzat hartuko direlarik, zera izango da espresuki:
|
|
|
Kontua, hemen, honetarako eraginen bat duten zirkunstantzia guztiak aintzakotzat hartuko direlarik, zera izango da espresuki: beraiek gainerako nazio eta hizkuntzen artean betetzen duten lekua zehaztea, hain zuzen, euren jatorriaren arabera eta baita euren balio eta garrantziaren arabera ere, edo, bestela esanda,
|
euskal
nazioak eta hizkuntzak gizadiaren historian bete duten paperaren arabera eta horiek hizkuntzaren kontzeptua bera ezagutzeko eta zabaltzeko duten esanahiaren arabera. Azken atal honek, halabeharrez, neure ideien eta konbentzimenduen ondorioak bilduko ditu ere, baina ziur nago —aitzineko bi atalak burutuko ditudan bezala burututa— beste edozein adituk posible izango duela hirugarren hau eraldatzea edo bere erara besteren bat garatzea.
|
|
|
Nazio honek, halaber, nik berau ezagutu nuenean, konstituzio aske bat zuen eta udalerri txiki askotan banatutako estatu konfederatu moduko bat osatzen zuen, non udalerri horiek, berriz ere, lekuan lekuko ohituren arabera bereizita zeuden. Horrela, bada, bere konstituzio eta bere karakterearen bizitasunagatik edo,
|
euskal
nazioak askotan ekarri zidan gogora Grezia zaharra bere estatu aske txiki askorekin. Atal honi, aurkezpenaren argitasunari inolako kalterik egin ez diezaiodan, bidai deskribapen motz baten forma emango diot, hain zuzen, herri honen txikitasunarekin eta nire eskurtsioaren iraupen laburrarekin bat datorren forma.
|
|
2006
|
|
|
Herenegun bertan Atxagak Txilen esandakoak, berri agentzia batetik atzo jasoak: «Neronen begiekin ikusi dut nola nirekin arbolatik sagarrak hartzen zitueneskolako lagunak hiru urte beranduago
|
euskal
nazio eraikuntzarako bide maoistakzuen garrantziari buruz nola hitz egiten zidan. Horixe da euskaldunok bizi izandugun egoeraren partikulartasuna».
|
|
|
Antzinako bandozaleek ez zuten
|
euskal
naziorik eraikitzeko asmorik, ez zutenelkartasun behar larririk. Baina Pelloren egia da, guk, euskal nazioa eraikitzekotan, ezin dugula XVgarren mendeko moduan jarraitu.
|
|
|
Antzinako bandozaleek ez zuten euskal naziorik eraikitzeko asmorik, ez zutenelkartasun behar larririk. Baina Pelloren egia da, guk,
|
euskal
nazioa eraikitzekotan, ezin dugula XVgarren mendeko moduan jarraitu.
|
|
|
Gaur egun diren nazio gehienak, ostera, anitzak, zatituak eta gatazkatsuak dira berez.Eta eskerrak, ezen eta zenbait abertzaleren kontzepto batasunzale estuak haintzathartuez gero
|
euskal
naziorik ez litzateke iadanik posible.
|
|
2007
|
|
|
Hortaz," argudio" hori euskaldunon edozein eskakizun ukatzeko erabiltzen da: independentzia, autodeterminazioa, euskararen sustapena,
|
euskal
nazioaren existentzia, presoen gerturatzea, torturaren abolizioa edo dena delakoa. Ezin dugu halako txeke zuririk eman.
|