|
2010
|
|
|
Esaterako, ez zituen maila berean ikusten Ekineko irakurleak eta Euzkadikoak. Batean euskara herrikoiagoa eta bestean jasoagoa
|
erabili
litzatekeela uste zuen.
|
|
|
Garbizaletasunaren inguruan eztabaidak izan ziren. Severo Altubek lexiko garbia
|
erabiltzera
baino joskera ona, euskarari dagokiona, erabiltzera jarri nahi zituen euskal idazleak. Erderismos liburuan agertu zituen ideia horiek eta, bide batez, euskal hitz garbiak erabiliz, erdal kutsuko testuak osatzea salatzen zuen.
|
|
|
Garbizaletasunaren inguruan eztabaidak izan ziren. Severo Altubek lexiko garbia erabiltzera baino joskera ona, euskarari dagokiona,
|
erabiltzera
jarri nahi zituen euskal idazleak. Erderismos liburuan agertu zituen ideia horiek eta, bide batez, euskal hitz garbiak erabiliz, erdal kutsuko testuak osatzea salatzen zuen.
|
|
|
Severo Altubek lexiko garbia erabiltzera baino joskera ona, euskarari dagokiona, erabiltzera jarri nahi zituen euskal idazleak. Erderismos liburuan agertu zituen ideia horiek eta, bide batez, euskal hitz garbiak
|
erabiliz
, erdal kutsuko testuak osatzea salatzen zuen. Oihartzun handia izan zuen horrek.
|
|
|
Lehenago ere adierazi digu autoreak Augustinen pentsaera komunikabideetan
|
erabili
beharreko euskarari buruz. Orduan euskara jasoaren alde agertu zen Augustin, baina norentzat idazten zen, irakurleak zer mailatakoak ziren kontuan izanik.
|
|
|
Oraingoan, ordea, iritzi horren aurkakoa zirudiena agertuko du, baina irakurleak kontuan hartzeko zerean, bat dator guztiz lehen esandakoarekin. Egunan
|
erabiltzen
zuten euskara zela eta, alderdiko batzuk haserre zeuden: Egunan ez omen zen Arana Goiriren idazkera zehatz mehatz zaintzen.
|
|
|
Nahita edo jakinaren gainean jokatu ohi zuen horrela, berak garbi ikusten baitzuen Ekinen idaztea, Euzkadin idaztea edota Egunaeuskarazko egunkari bakarrean euskaldun guztientzat idaztea ez zela berdin. Baina ñabardurak ñabardura, gehiago edo gutxiago, lexiko eta idazkera sabindarra
|
erabiltzen
zuen hauetan guztietan.
|
|
|
Idazkera, garai hartan beraren berezitasunak edo beti berdin berdin
|
erabiltzen
zituen formak errespetatuz, egokitu egin du prestatzaileak, gaurko irakurleari errazago gerta dakion. Zehatz mehatz azaltzen ditu sarrerako Argitalpen honetazatalean.
|
|
|
Zehatz mehatz azaltzen ditu sarrerako Argitalpen honetazatalean. Augustinen orduko lexikoaren zerrendatxoa ere badakar, horko hitz asko eta asko garai hartan
|
erabiltzen
ziren neologismoak baitziren. Horietako batzuek bidea egin dute eta euskaldun guztion lexikoaren ondare bihurtu dira.
|
|
|
Ohitura eta aldi batzuetako debekuak jarri izan dira horren arrazoitzat. Julenek, liburu honen sarreran zehatz mehatz ematen dizkigu Augustinek
|
erabili
ohi zituenak: Augustin Zubikarai idazleak, bere denborako ohitura jarraituz, ezizenak erabilten ditu:
|
|
|
Julenek, liburu honen sarreran zehatz mehatz ematen dizkigu Augustinek erabili ohi zituenak: Augustin Zubikarai idazleak, bere denborako ohitura jarraituz, ezizenak
|
erabilten
ditu: zortzi agertzen dira:
|
|
|
zortzi agertzen dira: gehien
|
erabilten
dauan ezizena Arteta izan da (72 bider) eta Gurutz (41 bider), gero Likona (18), Ibai ondo (12), eta besteak gitxiagotan: Augustin, Zutarra, Kresala eta Amesti.
|
|
|
Bi erakunde horiekin kontrastean bezala, hau dio ondoren: Hala ere, eta oraindik 1918an, eskoletan, ume euskaldunen mihiak mututzeko eraztun salatariak
|
erabiltzen
ziren.Urte horretan, 1918an, Kirikiñok Abarrak liburua idatzi zuen, herriak egunero erabili ohi zuen euskaran idatzia. Geroago Augustinen gogo gogoko liburua izango da.
|
|
|
Bi erakunde horiekin kontrastean bezala, hau dio ondoren: Hala ere, eta oraindik 1918an, eskoletan, ume euskaldunen mihiak mututzeko eraztun salatariak erabiltzen ziren.Urte horretan, 1918an, Kirikiñok Abarrak liburua idatzi zuen, herriak egunero
|
erabili
ohi zuen euskaran idatzia. Geroago Augustinen gogo gogoko liburua izango da.
|
|
|
Garai hartan, behin eta berriro gaixoaldien zartadak eraginik edo, Augustin bere etxeko txokoan kiribildu zen. Etxekoekprestatuzutenespazioa, Augustinek bere gauzetarako
|
erabiltzeko
: idazle gaztearen idatz txokoa.
|
|
|
bere herriaren eta euskararen alde lan egitea. Eta euskara bultzatzeko eta maite zuen herriari buruzko ideiak agerrarazteko modurik egokiena, jendearengan eragina izan zezaketen bitartekoak
|
erabiltzea
zen, hau da, egunkarietan idaztea.
|
|
|
Ni neu ez noa han eta hemen esan diran gauzak aipatzera eta gitxiago oraindino iritzi horreek eztabaidatzera. Egia da, Elizan gotzainak aukeratzeko beste bide batzuk be
|
erabili
izan dirala. Baina gaur egungo bidea danok dakigu zein dan eta bide hori aldatu be egin leitekela.
|
|
|
Baina gaur egungo bidea danok dakigu zein dan eta bide hori aldatu be egin leitekela. Momentuz daukagun bidea
|
erabili
izan da Donostiako gotzain barria aukeratzeko orduan. Bide berbera erabili izan da orain arteko gotzainak aukeratzeko be, esaterako, Jose Mª Setien edo Juan Mª Uriarte eta baita beste mendebaldeko Eliza Katolikoaren gotzain guztiak aukeratzeko be.
|
|
|
Momentuz daukagun bidea erabili izan da Donostiako gotzain barria aukeratzeko orduan. Bide berbera
|
erabili
izan da orain arteko gotzainak aukeratzeko be, esaterako, Jose Mª Setien edo Juan Mª Uriarte eta baita beste mendebaldeko Eliza Katolikoaren gotzain guztiak aukeratzeko be. Garbi dago, bada, Jose Ignacio Munilla Donostiako legezko gotzaina dogula.
|
|
|
Epaitegiko 2 polizia eta 4zpa5 g.z. ziren. Manerak beti onak
|
erabili
zituzten. Txarrena:
|
|
|
Eskuak beti elkar lotuta aterarazi ninduten etxetik: 20 g.z. inguruk kalea itxita zuten 4 auto handi
|
erabiliz
.
|
|
|
Sartu baino lehen Joan Mariren ahotsa entzun nuen aldameneko gela batean. Ez ninduten gora eta behera
|
erabili
; ziegak zeuden pisutik ez ginen irten.
|
|
|
Puntu honetan Chambrako eredua jatorrizko grafian jarriko dugu eta mami zein azalaren iruzkin laburra egingo dugu. Konparagai
|
erabiliko
ditugun gainerako bi ereduak Haritschelhar (hemendik aurrera Hts.) eta KKK liburukoak izango dira.
|
|
|
Egia da ezen bertan teorizatu dela ondoen universaltasunaz, baina universaltasuna misterioa denez nola demontre lotu daiteke kultura bat (gaiztoena dena gainera), zabalduena bada ere, universaltasunari?, ezinezkoa da. Eta universaltasunaren argumentu falaziazko hori
|
erabiltzen
dute espainolistek euskal nazionalismoaren kontra, eta argumentu falsua da (euskal kulturan, adibidez, hizkuntzan badugu aurkitzen halako aztarna bat erakusten duena kultura zahar hori birbanatzailea zela, eta da persona adierazteko lagun esaten dela). Eta espainolistek (ni ez nago obsesionatua euren kontra) euren kultura universaltzat hartzen dutenean ez dakite zer universal bihurtze klase egiten duten, ikusi besterik ez dago nolakoa den hainbatetan kultura klasiko hori (kultura klasista eskandalosua ere dela esango nuke nik), eta beste aldetik nola izango da universala kultura bat besteak ignoratzen baditu?, ezagutza universal batek, definizioz, den dena, salbuespenik gabe, ezagutzen du, baita Euskal Herria ere, eta hola..
|
|
|
Gero, luzaroagorako plana egin behar da: Sei urteren epean batez ere zeri ekingo deutsagun, Ordena guztia kontuan harturik eta lurralde handi bakoitza; eta horretarako zelako medioak
|
erabiliko
diran, batzar orokorrak (zertaz, noiz eta non), eta bisitak beharrizanak eta itxaropenak ikusteko: zelako bisitak eta zelan eginak,.
|
|
|
–Esangairikan sortu ezkero/ gu segituan kantura?. Kronika kutsu hori da, beraz, Arriolaren bertsogintzari darion, alderdi nabariena, eta aipagarriena?, Lekuonaren 1981eko berbak
|
erabilita
. Harrezkeroko bertsogintzan ere(), bide beretik jarraitu zuen Arriolak, hurreko errealitateari behatuz, eta gertatzen zenaren berri emanez, urteotan bertsorik gehienak Donostiako El Diario Vasco n eta Arrasateko jubilatuen aldizkarian argitaratu zituelarik.
|
|
|
Arrasateko benetako kronista dugu Arriola, berak
|
erabilitako
gai zerrendatxo honetan ikus daitekeenez: jaiak, kultur ekintzak, omenaldiak, herritar ezkonduen urrezko ezteiak, jubilatuen inguruko ospakizunak, herrian gertatutako aldaketa sozialak, familiari eta senideei eginiko bertso sortak...
|
|
|
Hamabost urte geroago ikusi du argia Mondragoiko kalezaiñaren bertsoak liburuak, egilearen bertso bizitzan hirugarren mugarri nagusia denak. Metafora eder bat
|
erabilita
diosku Aita Zavalak zer den liburuau:
|
|
|
2 Xabier idazle:. Betidanik izan du bere ideiak, bere gogoetak eta bere sentimenduak paperean idazteko joera. Idazlanak sinatzeko orduan, gehienetan, Xubiltzizengoitia
|
erabili
du. Idazteko duen joera emankor horren fruitu dira egin dituen ipuin, saiakera, abesti eta olerki ugariak.
|
|
|
Euskara errotik maite du, eta honen sustraiak aztertzen urte luzeak eman dituenez gero, bere idazlanetan beti azaltzen dira ikertze prozesu horren berri ematen diguten aztarnak. Horretaz gain, aho korapiloak, zentzu anitzeko esapideak, hitzen musikalitateari jarraiki burututako perpausak eta desagertutako adizkera trinkoak, behin eta berriro,
|
erabiltzen
ditu bere testuak exotismoz eta ukitu hermetikoaz zipriztinduz.
|
|
|
Niri, bere garaian izugarri miretsi nuen beste lapurtar baten estiloa dakarkit burura, Mark Legasserena, hain zuzen ere. Zoritxarrez Legassek ez zen gauza euskaraz idazteko, eta Soubeletek, berriz, maisukiro
|
erabiltzen
du Axularren hizkuntza. Dena den, esan dezadan Soubeleten obra poetikoagoa dela Legasserena baino.
|
|
|
Egitura errazteko baliabideak: Hiztunak esaldi laburrak
|
erabiltzen
ditu, beti ere, eta, edo, bainamoduko loturaz josita, edo esaldiak ezelako loturarik barik bata bestearen atzean esanda.
|
|
|
Bestalde, menpeko perpausak idatzian baino urriago
|
erabiltzen
dira.
|
|
|
Esaldi eginak
|
erabiltzeko
baliabideak:
|
|
|
Denboraren presiopean, hiztunak ez du askotan komunikatu gura duena zehatz azaltzen, baina horretarako badauka esandakoa zuzentzeko edo biribiltzeko aukera, baliabide batzuk
|
erabiliz
: autozuzenketa, errepika, parafrasia eta abar.
|
|
|
Beraz, jatorrizko hiztunek
|
erabiltzen
badituzte errazteko bideak eta konpentsazio baliabideak, irakatsi ere egin dira, eta era berezian, gabiltzan moduan ibilirik profesioz irakasle direnei hizkera landu, doitua erakusten.
|
|
|
Ondorioz, irakasle bakoitzak bere irakasgaian testu tipo bat besteak baino sarriago
|
erabiliko
du.
|
|
|
Zer da, baina, kontua? Hainbeste neke kostatako arbel hori Mendebaldeko Jardunaldietako hizlari bakan batek ere ez zuela
|
erabili
.
|
|
|
–Oso zakar zatoz Juan Luis!, jaurti zidan 12 urteko Julen Arriolabengoa ikasleak 25 urteko irakasle berria nintzenean, orduan Frankopeko mutil euskaldunok bizarra eta mendiko botak aldean direla sartu ohi ginen klaseetara. Denean dela, berbaldiko gaiaz baino hobeto gogoratzen badira zure janzkeraz, behar bada okerreko arropak
|
erabili
dituzu.
|
|
|
Akordetan naiz, orduko 1973ko Alfabetatze kanpainetan, Imanol Berriatua Bermeora eramanik h a dela-eta sorturiko itzelezko nahastea baretze aldera, Aita Luis Villasante ekarri genuela Arantzazutik. Edo entzuleak haserre barruntatzen zituelako edo frantziskotarren abituak hartara bultzatzen zuelako, behin ere ez zion aurpegira begiratu, ez andrazkori, ez gizonezkori; orain lurrera, orain sabaira mugitu zen haren buru hiletsua, olatu handiek
|
lerabilketen
txalupen balantzan.
|
|
|
–bertsolarien sorpena, irudipena, bertsotarako erreztasuna, bertsoen neurketa, puntuak eta oi, en berdintasuna?. Era berean, bertsolariek, gaiak
|
erabilli
zituzten edo ez; eta bakoitzari emandako ogibidearen yabe egin zan edo ez, ere, kontuan hartu zuen epaimahaiak.
|
|
|
Eurak jakitun zeudenez, posible izan zuten, aurretiaz, luzimenduari begira pieza elaboratuak prestatu eta bertan kantatzea, denek ez zuten egin baina. Basarrik, ostera, epaimahaian Aitzolek eta gustura entzuteko moduko bertsoak kantatzeari ekingo dio, garaiko Euskal Pizkundeko iruditeria
|
erabilita
: –Bertsolariak eman diote/ Txeko erriari gorantza,/ Mireiobatek edergallutan/ yosia zuen Provenza...?.
|
|
|
–Txekiako herria, Mistralen Mireio, Provenza... Euzkadieta El Día n kolaboratzaile den Basarri gazteak
|
erabili
dituen erreferentziak bertso munduan zeharoan berriak izanagatik, Pizkundeak, eta batez ere Aitzolek propaganda legez prentsan egunero darabiltzanak dira. Gaiari heltzeko eragatik soilik, zuritik beltzerakoa da batetik bestera, Txirritaren bruxatik Basarriren gorbatara dagoen aldea? 13.
|
|
|
–Txekiako herria, Mistralen Mireio, Provenza... Euzkadieta El Día n kolaboratzaile den Basarri gazteak erabili dituen erreferentziak bertso munduan zeharoan berriak izanagatik, Pizkundeak, eta batez ere Aitzolek propaganda legez prentsan egunero
|
darabiltzanak
dira. Gaiari heltzeko eragatik soilik, zuritik beltzerakoa da batetik bestera, Txirritaren bruxatik Basarriren gorbatara dagoen aldea? 13.
|
|
|
Kasuon hamarreko nagusia izan zen Zubimendik bertsoz eskatutako neurria(. Limosnatxo bat? doinua
|
erabilita
), gaia honako hauxe zela: –Euskel izkuntza galtzen ari da/ ta galtzen ba' da euskera,/ Euskalerriko seme guztiak/ betiko galduak gera?.
|
|
|
Izan ere, gainezka egin zion lege zaharreko bertsolari beteranoari bere ironia finak. Aurrean gazte bat zeukan gorbata jantzita; euskara jasoa
|
zerabilen
gazte hark; gaztearen aipamen kulturalak eta urrun ere urrun sentituko zituzkeen Txirrita zaharrak... Beraz, epaimahaian zegoen Aitzol abadea seinalatuz, bere egoeraren berri maisuki eman zien Poxpolin antzokira batutako bertsozaleei16:
|
|
|
Bertsolariyaaldizkariko bertsopaper bietan neskatxak dira protagonista, eta gaia tratatzean nahiko ikuspuntu klasikoa
|
darabil
Abarrategik. Gipuzkeraz daude idatzita, oso hizkuntza herrikoian.
|
|
|
Gipuzkeraz daude idatzita, oso hizkuntza herrikoian. Lehenengo sortak 15 kopla (7/ 6a/ 10/ 6a) ditu; bigarren sortan, aldiz, bederatzi puntuko 12 bertso
|
darabiltza
, eta zehatzago idatzita daude. Kasu bietan, amaieretan erosle posibleari zuzentzen zaio, erosteko gonbitea luzaturik:
|
|
|
Gaiei dagokienez, daukagun corpustxikia kontuan harturik, ikusten dena da, Abarrategik gai zabal eta orduko jendearen gustukoak
|
erabiltzen
zituela: neskatxak (janzkera, ezkontza kontuak...), boxeoa, herri kirolak...
|
|
|
neskatxak (janzkera, ezkontza kontuak...), boxeoa, herri kirolak... Edozelan ere, deigarria da hark
|
erabilitako
euskara, bertso jartzaileak gipuzkera erabiltzen baitu aipatutako bost bertsopaperetan. Dakigunez, mendebaldeko bertsolarien artean tradizio zabala egon da gipuzkera erabiltzeko bertsotan.
|
|
|
neskatxak (janzkera, ezkontza kontuak...), boxeoa, herri kirolak... Edozelan ere, deigarria da hark erabilitako euskara, bertso jartzaileak gipuzkera
|
erabiltzen
baitu aipatutako bost bertsopaperetan. Dakigunez, mendebaldeko bertsolarien artean tradizio zabala egon da gipuzkera erabiltzeko bertsotan.
|
|
|
Edozelan ere, deigarria da hark erabilitako euskara, bertso jartzaileak gipuzkera erabiltzen baitu aipatutako bost bertsopaperetan. Dakigunez, mendebaldeko bertsolarien artean tradizio zabala egon da gipuzkera
|
erabiltzeko
bertsotan. Gipuzkoar kutsuko bizkaiera sarri jalgi da mendebaldeko bertsolarien ahotik eta lumatik.
|
|
|
48. Esteban Uriarteren inguruan hiru ezizen agertzen dira: sorta honetako bosgarren ahapaldian berak aitaturiko. Arratiako txori txikia?,. Bermeoko urretxindorra?, eta, berak ia sistematikoki
|
erabilitako
–Utarre? (Uriarte tarEsteban).
|
|
|
–Beste bertso-paper interesgarri bat be heldu jaku, Alfonso Irigoienen artxiboari eskerrak. Batzuetan, errima nasai samarra
|
badarabil
be, bertso sorta hau egin ebana bazen zeozer? 69 Sortaren izenburua. Agure zelosua, da, eta Irigoienen funtsatik batu zuen Etxanoko langile nekaezinak.
|
|
|
Egunaegunkarian argitaratutako bertso sortetan leunduta agertzen da joera hori. Bertsopaperetan, aldiz, bizkaiera natural eta bizia
|
darabil
Uriartek, ondo zekien-eta irakurlego berezia, herrikoiagoa, zena bertsopaperak erosten zituena; herri xehea, azken baten. Orrialdeotan ikus ditzake irakurleak aipatutako bertsopaper biak.
|
|
|
Garbi dago ezen nik ez dudala panazearik problema guztiak konpontzeko, problema konkretu baten inguruan egin ditut nire ikerketarik gehienak, problema ekonomikoaren inguruan, eta problema inportantea da zeren gaitzaren kausa orokorra privazioa baldin bada, gaitz ekonomikoaren kausa izan behar baita privazio ekonomikoa. Eta privazio ekonomikoak, nire teoriaren arabera, eta termino etikoak
|
erabiliz
, zekenkeria du eragiten (gerrara, konfliktora, iristeraino). Eta hor gaude vicio baten estudioan bete betean.
|
|
|
Eskola horrek, baina, gaztelania hutsean antolatuta izan arren, ia ia ez zuen inolako eraginik gure eguneroko bizitzan. Eskolatik kanpo ez genuen inoiz ezertarako gaztelaniarik
|
erabiltzen
. Elizan ere, liturgia hizkuntza latina izanik, kristau bidea, azalpenak, hitzaldiak, aitortzak, kantuak, den dena euskara hutsean izaten zen.
|
|
|
Proposamenak mahai gainean jartzea ere lortu zuen: , bertako euskaldunek beti euskara
|
erabiltzeko
konpromisoa hartzea; ikastola sortu berriari laguntzea; aurreko urtean hasitako gau eskolak indartzea; euskarari berehala eskola nazionalean tokia egitea. Era berean, benetako konponbidea aramaioarren esku zegoela ere gogoratu nuen, agintariei nahiz herritarrei euskararen aldeko konpromiso sendoagoa hartzeko eskatuz?.
|
|
|
Gizarteak bizi dituen aldaketa handiak kontutan hartuz, urteetan euskarak administrazio publikoan eta irakaskuntza publikoan lekua egitea lortu zuen baina hitzaldian aipatu zuen bezala 35 urte artekoak izaten direla, inkesta batzuen arabera, euskara gutxien
|
erabiltzen
dutenak. Jarrera honek, tamalez, haur eta gazteengan eragin handia izan duela baieztatu zuen euskaltzain berriak.
|
|
|
Lehenengo zatiaren gai nagusia euskarak XX. mendean Aramaion izan duen eboluzioa izan zuen mintzagai. Gerra aurreko aldian herrian
|
erabiltzen
zen hizkuntza euskara zela gogoratu zuen, nahiz eta XIX. mendearen azkenetan erdararen erabilpena sartu. Gerra ondorengo urteak gogorrak izan ziren euskararentzat eta euskararen alde lan egiten zuten gizon eta emakumeentzat.
|
|
|
Urteak aurrea joan ahala, Aramaioko euskara auzoetan indartuz joan zen, hala bertako haur eta gazteek egunean zehar gehien
|
erabiltzen
zuten hizkuntza izanik. Baserriak ere leku aproposa ziren transmisioa sendotzeko.
|
|
|
Euskara erabiltzeaz gainera, euskaldun izaten ere ikasi nuen. Nire bizitzako ibilbidean eragin handia izan duten hainbat balio ere jaso nituen bertan; auzolanean edo talde lanean jarduten, trukean ezer eskatu gabe beharrizanean denari laguntzen, ingurua eta natura maitatzen, luzaroan isilean egoten, pertsona nagusiei begirunea izaten, uzta oparo jasotzeko eskuzabalez ereiten, ondasunak tentuz eta neurriz
|
erabiltzen
, eta beste hainbat gauza eder. kristau bizitza ere bertan jaso nuen, etxean, elizan eta auzoan. Esan dudan moduan, berez berez?.
|
|
|
Era berean, Manuel Lekuonak kontatzen digu zirrara berezia sortarazi zuela Matxinek Poxpolineko entzuleengan,. Haurtxoa sehaskan? doinua
|
erabilita
, abestutako zenbait bertsorekin55 Jose de Artetxek ere aipatzen du ipartarren doinu erabilera samurrak bertsozaleengan sorrarazi zuen atsegintasuna56.
|
|
|
Badago gurean liburu bat esku artean sarri ere sarri
|
erabili
izan dudana. Orriak horixka koloreko bihurtu diren arren, liburuak mantendu egiten du bere funtsa; ez da modaz pasatu, argitaratu zenetik hainbat urte pasatu dira baina.
|
|
|
Matxinen bertsoetan, baina, ez dago holakorik. Matxinek, fededun zintzoa izanagatik, ez du erlijioa
|
erabiliko
bere arrazoiak indartzeko; azken bertsoan, hori bai, Jainkoa ipiniko du gerla egitada guztien juje: –Jainkoak jujaturen tik horiek denak?.
|
|
|
4 Euskaraz hitz egiteko gai direnen artean, zergatik
|
darabilte
batzuk eta zergatik ez beste batzuk?
|
|
|
Jasotzen dena gaztelaniaz jasoz gero, errazago erdara
|
erabiltzea
.
|
|
|
Txisteak eta esateko erosoago gaztelaniaz. Hizkuntza ez formala, euskalkia
|
erabiltzean
erosoago. Gasteizen euskalki propio baten falta sentitzen dugu.
|
|
|
Honetaz, batez ere gazteek hain denbora gutxi egiten dutela ikastetxean gogoan izanik, beste hizkuntza politika bat egitera jo dugu, gazte horiek ikastetxean euskara ikasi ala,
|
erabiltzeko
aukerak izan ditzaten.
|
|
|
Horiek hala, eta jakinik harremanak beti hizkuntzaren batean egiten direla, bizkor ondoriozta daiteke ez dela euskararen egoera normalduko gizarte bizitza euskaldundu gabe. Euskarak funtzio guztiak berreskuratu behar ditu, euskarak ez baitu etorkizunik izango
|
erabiltzen
ez bada.
|
|
|
Euskaldunoi ez zaigu aitortzen Euskal Herrian euskaraz bizitzeko eskubidea. Bizitzako hainbat unetan eta tokitan erda ra
|
erabiltzera
behartzen gaituzte. Ez da oraingo egoera larri hau aldatzeko benetako urratsik ematen.
|
|
|
ez ote zaigu latinarekin gertatutakoa gertatuko euskararekin ere? Mendeetan zehar irakaskuntzan oinarrizko hizkuntza izan arren (garai luzean zehar nazioarteko hizkuntza nagusia ere bai) eguneroko bizitzan tokiko mintzairak
|
erabiltzen
zirenez, hizketa hila izatera etorri zen. Latin jakin bai, eta, agian, idatzi ere ederki, baina erabili ez.
|
|
|
Mendeetan zehar irakaskuntzan oinarrizko hizkuntza izan arren (garai luzean zehar nazioarteko hizkuntza nagusia ere bai) eguneroko bizitzan tokiko mintzairak erabiltzen zirenez, hizketa hila izatera etorri zen. Latin jakin bai, eta, agian, idatzi ere ederki, baina
|
erabili
ez.
|
|
|
ikerlanaren aurkezpena egin ziguten. Amaitzeko, Iñaki Arruti jaunak. Zer egin dezaket nire udalean (nire inguruan) nerabeek aisian eta lagunartean euskara gehiago
|
erabiltzeko
–itauna mintzagai hartuz zenbait iradokizun eskaini zizkigun.
|
|
|
aipatu zizkigun, euskarak Nafarroan duen egoera zailaren isla eskainiz. Horren ondoren, interes handiko ikerketa praktiko bat eskaini ziguten Maialen Arnedo, Ane Badiola eta Leire Gandariaz euskal filologiako ikasleek. Ahozko euskara formala eta aisialdian
|
erabiltzen
dena, deituriko txostenean, programak ikasleen egoerak kontuan hartuta egin behar direla azpimarratuz.
|
|
|
gauzatzen dena. Guzti hori dela eta oso zaila egiten zaigu gazteek zenbateraino
|
erabiltzen
duten euskara zehazki jakitea. Egin eginean ere hizkuntzaren erabilera nola gauzatzen den jakiteko ezinbestekoa dugulako harremanak norekin, nola eta non gauzatzen diren jakitea.
|
|
|
a) lehen eta behin faktore indibidualak, hots, berak bizi duen bizitzako gunea, sentimenduak eta abar; b) faktore mikrosozialak edo norberaren inguru hurbilekoak (familia, koadrila, lagunak, eskola, lana, bikotea); c) faktore makrosozialak, guztiontzat berdintsuak (komunikabideak, testu-inguru politikoa?). Hizkuntza bat edo bestea
|
erabiltzeko
hartzen duen hautua, beraz, guzti horren emaitza izango da.
|
|
|
2.3 Benetan datu interesgarriak eskaini zizkigun, baita ere, Iñaki Arrutik. Zer egin dezaket nire udalean (nire inguruan) nerabeek aisian eta lagunartean euskara gehiago
|
erabiltzeko
–txostena aurkeztean.
|
|
|
1 ¿ Zu bizi zaren inguruan euskara dakiten gazteek asko
|
erabiltzen
al dute?
|
|
|
espiritua joputzan
|
erabil
daizun, eta Onarenagertzea arin igaro erazi, irriz, eta xaloaukatu, biotz gabe, eta salkor, pizti baitua lez, jokora beartu daizun.
|
|
|
Luzaroegi dago zerbitzari jainkozko guztia, eta zeruko indar guztiak ditu isekatzen, onberaktxarto
|
erabilten
, atseginarren, esker txarreko, gizaldi maltzurrak, eta ezagutzen dituala uste dau,
|
|
|
Bere Erresuma ez da kosmos honetakoa, cosmos honetan invisiblea da, insensiblea usualki. Desolazioetan ez dut sentitzen hemen, nirekin dagoenik, abandonatua sentitzen naiz, baina hala ere, halako kasuetan, baditut ebangelariak, hari buruz lekukotasuna eman zutenak, eta oraingoan signoei erreparatuz lortzen dut erdi aroan hainbeste
|
erabilitako
metafisika zaharkitua, gaizki zimentatua, bere posibilitate erreala teorizatzea. Gaixo dagoen metafisika kristau hura osatu egiten dut materialismotik hasiz nire ikerketak.
|
|
|
Baina miraria oso arraroa da generalean, nahiz eta horrek ni ez nakarren ondorioztatzera subestimatu behar direla halako getakizunak. Balio dute argumentatzeko, eta nik hori egiten dut filosofia lehena salvatzen dudanean, eta salvatu egiten dut mirariak estudiatuz dudan ezagutza logiko apur hori
|
erabiliz
, eta daukat ezen zilegi dela guztiz.
|
|
|
–Zer dela eta Reimplantación izena? Egia esan, gure artean Restauración izena
|
erabili
izan da XX. mendean barrena ia beti eta argitalpen honetan ere, 4 orrialdean, latinezko izenburua honela dator: Monumenta Restaurationis Ordinis.
|
|
|
Azkenik, 1813ko irailaren 9an bildu ahal izan ziren berriro komentuko bizitza egiteko. Iruñeko Ikastetxeari dagokionez, frantziarrek komentuaren zati bat hartu zuten kuarteltzako eta gainerakoan erlijiosoak bizi ziren eta elizaren zerbitzuan jarraitu zuten, apaiz janzkera
|
erabiltzen
bazuten ere. Hala ere liburutegiko liburu eta artxiboko dokumentu ugari galdu ziren.
|
|
|
Baina beste utsik asmatzen dau munduko zentzunak, beste brontzezko zerbitzio bat
|
darabil
eta beste zuzenbide bat, eta arimea daroasku maltzuregunez egun oitureak.
|
|
|
14 Horren liburu mardula idazteko, segur aski iturri (desberdin) asko
|
erabili
dituzu. Zeintzuk autore?
|
|
|
Pontvieux ek Euskal Herriaren egoera konplexua
|
erabiltzen
du istorio epiko bat narratzeko. Pertsonaia bakoitzak gatazka ren ertz bat adierazten du, irakurleak gatazka konplexu horren osotasuna nolabait eduki dezan.
|
|
2011
|
|
|
euskararen defentsa, euskal kulturaren zabaltzea eta fede giristinoaren indartzea. Eta hiru ardatz horien defentsa eta zabalkunderako
|
erabili
zuten lehen tresna antzerkia izan zen, eta erran behar dugu, Begiraleak elkartearen antzeztaldea urte luzez arrakastaz arrakasta ibili zela Iparralde osoan zehar. Hastapenean komeria herrikoiak taularatu zituzten, eta hortxe azaldu zen antzerki egile multzo polit bat:
|
|
|
3Tradizionalistak karlisten ondorengoak dira, eta askotan batzuk eta besteak nahastu egiten dira. Garai hura bizi izan zuten markinarrek eta xemeindarrek ere karlista edo errekete hitza
|
erabiltzen
dute tradizionalistak izan zirenei buruz hitz egiteko.
|
|
|
Ezkertiarrek eta abertzaleek gerra garaian antolatu zutena baino askoz bortitzagoa eta eraginkorragoa izan zen tradizionalisten errepresioa. Hitz gutxitan esateko, gerra garaian zein ostean, tradizionalistak agente aktibo giza jokatu zuten euren interesak babesten; jendea euren nahierara
|
erabiltzen
; eta herritarren artean ezkertiarren, abertzaleen eta euskaltzaleen aurkako jarrera sortzen.
|
|
|
Intentsitateak gatazka batean nahastuta daudenen parte hartze mailarekin zerikusia du; alegia, parte hartzaileek gatazkan
|
erabiltzen
duten energiarekin. Gatazkaren intentsitatea handia izango da inplikatuta daudenei gatazka asko axola bazaie; hau da, gatazka galtzearen ondorioak handiak badira.
|
|
|
6Coserren hitzak
|
erabiliz
(Coser, 1964: 118),. Conflicts in which the participants feel that they are merely the representatives of collectivities and groups, fighting not for self but only for the ideals of the group the represent, arte likely to be more radical and merciles than those that are fought for personal reasons.
|
|
|
Alde batetik, EAJ ren eskutik, euskarazko antzerkiak garrantzi handia hartu zuen Batzokian. Bizkaiko eta Gipuzkoako hainbat herritan bezala, antzerkia ideologia abertzalea zabaltzeko
|
erabiltzen
zuten. Bestetik, herriko abade laguntzaileak ere euskaltzaleak ziren, eta euskararen eta euskal kulturaren aldeko hainbat ekimen bultzatzen zituzten:
|
|
|
XX. mende hasieran, Markinako eta Xemeingo abade, fraide eta moja ia denak oso hurbil zeuden alderdi politiko kontserbatzaile, tradizionalista eta karlistengandik, hauek erlijioaren eta tradizioaren defentsa egiten zutelako. Ondorioz, eskuineko hautagaien aldeko bozka ematen zuten hauteskundeetan, eta herritarrengan zuten autoritatea
|
erabiltzen
zuten hautagai katoliko eta tradizionalisten aldeko botoa eskatzeko. Dena dela, mende aurrera doan heinean, eta batez ere 1918tik aurrera, gero eta eliz gizon gehiagok Sabino Aranak bultzaturiko mezu nazionalistak bereganatzen hasi ziren.
|
|
|
Euren autoritatea berreskuratu nahi izan zuten, eta, horretarako, errukigabe eta bortizki zanpatu zituzten euren ideologiaren, balioen, helburuen eta nahi zuten gizarte motaren aurka zeudenak. Tradizionalistek, helburu pertsonalak babestu ordez, gizarte mota bat eta ideologia eta balio batzuk babesten zituzten, eta, ondorioz, ez zuten zalantzarik izan eurek bezala pentsatzen ez zutenen aurka bortizkeria izugarria
|
erabiltzerakoan
: ezkertiarrak, sindikalistak, errepublikazaleak, euskaltzaleak edo abertzaleak kartzelaratuak, fusilatuak edo desterratuak izan ziren.
|
|
|
Honek guztiak sortu zuen amorru eta frustrazioaren ondorioz, gerra ostean ez egiazko gatazka bat hasi zen. Gerra irabazi eta boterea eskuratuta ere, jauntxoek eta tradizionalistek jasan zituzten kalteen ordain gisa
|
erabili
zuten bortizkeria. Errepresioa euren amorrua eta tentsioa arintzeko modu bat izan zen.
|
|
|
Tradizionalistak, FET JONS eko kideak eta herriko jauntxoak interes talde bezala jokatzen zuten, eta, ondorioz, argi zituzten zeintzuk ziren euren interesak eta interes horiek lortzeko bideak. Gerra garaian zein gerra ostean, tradizionalistak agente aktibo giza jokatu zuten euren interesak babesten; jendea euren interesen arabera
|
erabiltzen
; eta ezkertiarrak, abertzaleak eta euskaltzaleak desagerrarazten.
|
|
|
Tradizionalistek, helburu pertsonalak babestu ordez, gizarte mota bat eta ideologia eta balio batzuk babesten zituzten, eta, ondorioz, ez zuten zalantzarik izan euren bezala pentsatzen ez zutenen aurka bortizkeria izugarria
|
erabiltzerakoan
.
|
|
|
Gaur beste pauso bat aurrera joan da; orain teknika barriei esker Karmel batuta daukagu, ondarea gorde dogu, babestua da; eta orain
|
erabili
egin behar dogu.
|