|
2005
|
|
|
03 Belar hau lurrarekin eta txistuarekinnahastuta, termitek harria baino horma gogorragoak
|
egiten
dituzte.
|
|
|
04 Larreotan, hil edo biziko borroka gehienak tontorrotako arrakala eta tunel hezeetan
|
egiten
dira.
|
|
|
08 Suteak berez pizten dira sarritan Australiako baso eta belar luzeko larreetan, eta arlo handiak erretzen dira. Aborigenek horixe bera
|
egiten
zuten, baina kontrolpean.
|
|
|
09 Erbi walabien modura, eguzkia sartu ta gero irteten dira jatera, ez deshidratatzeko. Ikaragarrizko beroa
|
egiten
du egunez, eta nolabait babestu behar.
|
|
|
10 Esku beso sendoak eta erpe gogorrak dauzkate, zuloa
|
egiten
laguntzeko.
|
|
|
11 Eurentzat, paisaia honetako bazter bakoitzak bere esangura dauka. Mortuan
|
egiten
dituzten joan etorrietan memoriaren eta ulermenaren bideak jorratzen dituzte, eta sarritan toki sakratuak topatzen dituzte: orain Kata Tjuta... gero Uluru.
|
|
|
11 Guretzat argazkia
|
egiteko
paraje polita da; eurentzat, denboratik kanpoko lekua. Munduaz duten ikuspegia azaltzen duen tokia.
|
|
|
11 Ulururen azalak dituen urraduretan, arbasoekin eta lurrarekin dituzten loturak irakurtzen dituzte. Guztiak bat
|
eginda
daude.
|
|
|
12 Europarrak, besterik ezin eta, kontinentea zeharkatzeko bidea bilatzen saiatu ziren. Munduko lurralderik zelaienean zehar milaka kilometro
|
egin
eta gero, mendikateak bidea mozten ziela ikusi zuten etsipenez.
|
|
|
12 Hala ere, mendiotan zehar bidea
|
egitea
ez zen erraza izan.
|
|
|
13 Iturburu ondoko putzu batzuk sekula ez dira lehortzen. Hori paradisuaren parekoa da, urteetan euririk
|
egiten
ez duen tokian.
|
|
|
18 Eguzkiak gogor berotzen duenean gauzarik zentzuzkoena
|
egiten
dute: gerizpetara joan.
|
|
|
18 Munduko beste edozein basamortutan euriak bere garaia izaten du; oso urri
|
egin arren
. Australian ez, ordea; noiznahi egin dezake.
|
|
|
18 Munduko beste edozein basamortutan euriak bere garaia izaten du; oso urri egin arren. Australian ez, ordea; noiznahi
|
egin
dezake.
|
|
|
18 Gehienetan, ezer igartzeko baino euri txikiagoa
|
egiten
du. Baina mendiak erortzen den guztia hartzen du.
|
|
|
Urbegiak errekasto bihurtzen dira, eta gero ibai. Gutxi zirudien, baina apurtxo askok multzo handia
|
egiten
du.
|
|
|
22 Gamelu gainean heldu eta putzurik onenen inguruak hartu zituzten, indarrean. Aborigenek gogor
|
egin
zieten aurre, eta istilu latzak piztu ziren.
|
|
|
23 Hemeretzigarren mendearen azkenaldira gamelu eta dromedarioekin zeharkatzen zuten basamortua, ez zegoen beste modurik. Baina errepideak
|
egin
eta gero, bertan behera utzi zituzten.
|
|
|
24 Hau arren aurrean bakarrik
|
egin
ohi da.
|
|
|
24 Arrik handienak indar erakutsia
|
egiten
du.
|
|
|
25 Sarkinak, oreka galduta, hanka
|
egin
behar izan du azkenean.
|
|
|
27 Baina ez dira irten eurentzat lan
|
egiteko
. Zereginak banatuta hobeto irauten da basamortuan.
|
|
|
27 Bi metroko zuloak
|
egin
dituzte lur barrurantz. Erregina eta larbak ganbera sakon, fresko eta babestuenetan daude.
|
|
|
27 Talde lana sistemarik onena da beroari eta lehorte gogorrari aurre
|
egiteko
. Erreginak etengabe egiten ditu larba berriak.
|
|
|
27 Talde lana sistemarik onena da beroari eta lehorte gogorrari aurre egiteko. Erreginak etengabe
|
egiten
ditu larba berriak.
|
|
|
28 Lehen esploratzaileek gutxietsi
|
egin
zituzten Australiako basamortu asko. Baina Simpson ez da gutxi iriztekoa.
|
|
|
32 Mulgarak sei urte bizi ohi dira. Ale batzuek lehorterik gogorrenei ere eutsi
|
egiten
diete; beraz, azkenean kumaldiren batzuek iraun egiten dute.
|
|
|
32 Mulgarak sei urte bizi ohi dira. Ale batzuek lehorterik gogorrenei ere eutsi egiten diete; beraz, azkenean kumaldiren batzuek iraun
|
egiten
dute.
|
|
|
33 Dunetako harea barruan freskoago
|
egiten
du, eta tenperatura egonkorra da. Toki egokia deabru arantzatsuaren arrautzak ateratzeko.
|
|
|
33 Hau ostatua baino ez da. Atseden hartu ondoren, eta arantzak gogortuta, kumeek irteteko zuloa
|
egin
dute.
|
|
|
34 Lehenengo orientatu
|
egin
behar dute.
|
|
|
34 Senari jarraitzea izan ohi da zuhurrena. Lehen inurri jana
|
egin
ahal izango dute.
|
|
|
37 Urterik lehor eta beroenetan bakarrik baretzen dira, testikuluak, bene benetan, kiskali
|
egiten
zaizkienean.
|
|
|
38 Arrain hauei burugogorrak deitzen diete, eta ez da gutxiagorako: salda bero beroan
|
egiten
dute igerian.
|
|
|
41 Eyre, bere ondorengo europar gehienen antzean, sekula ez zen ausartu Australia barrualdeko basamortuari aurre
|
egiten
. Ez zuten ezagutu hango ingurune latz, errukigabea.
|
|
|
Ez zuten ezagutu hango ingurune latz, errukigabea. Inoiz euririk
|
egin gabe
ura darion lurraldea.
|
|
|
42 Milaka kilometro koadrotan, basamortua garbi garbi
|
egiten
du. Baina eurite ikaragarriok atertzean, gauza harrigarria gertatzen da.
|
|
|
43 Korronteek lur barrurantz
|
egiten
dute, inguruetako tokirik baxuenera: Eyre lakura.
|
|
|
44 Pelikanoak luzaro bizi dira; badirudi zaharrenek gogoratu
|
egiten
dutela nora joan behar duten.
|
|
|
45 Pelikanoek arraste ontziekbezala
|
egiten
dute lan, sare antzeko mokoak arrain sardetan zehar eramanez.
|
|
|
46 Jan beharraren jan beharraz, gurasoak ia ito
|
egiten
dituzte. Indarrean aldendu behar izaten dituzte.
|
|
|
46 Pelikanoek hementxe
|
egingo
dute urterik gehiena, azkenera arte ugaltzen. Azken jaiotako kumeek agian ez dute hazteko astirik izango arrainak agortu baino lehen.
|
|
|
14 Asko noraezean ibili ziren eta gogorrenek iraun
|
egin
zuten.
|
|
|
15 Txerriek ura behar dute fresko egoteko, eta kalte larriak
|
egiten
dituzte hezeguneetan. Hanka finekin, eta gelditu ere egin gabe iraulka dabiltzanez, landaretza txiki txiki egin dute, eta animalia delikatuagoen askak apurtu dituzte.
|
|
|
15 Txerriek ura behar dute fresko egoteko, eta kalte larriak egiten dituzte hezeguneetan. Hanka finekin, eta gelditu ere
|
egin gabe
iraulka dabiltzanez, landaretza txiki txiki egin dute, eta animalia delikatuagoen askak apurtu dituzte.
|
|
|
15 Txerriek ura behar dute fresko egoteko, eta kalte larriak egiten dituzte hezeguneetan. Hanka finekin, eta gelditu ere egin gabe iraulka dabiltzanez, landaretza txiki txiki
|
egin
dute, eta animalia delikatuagoen askak apurtu dituzte.
|
|
|
Nekazari batek 36 milioi eduki ditzake bere lurretan. Belar guztia jaten dute, eta animalia txikiak bota
|
egiten
dituzte. Oraindik kontrolatu gabe daude.
|
|
|
16 1935ean Hego Amerikako apo erraldoi pozoitsua sartu zuten, kakalardoak jateko. Planak huts
|
egin
zuen, eta apoak eurak kontrol barik ugaritu dira, pozoitsuak direlako harrapari guztientzat.
|
|
|
Lore batzuek polena askatzeko dardaratxo bat behar izaten dute. Harreman horretara
|
egin
dira milioika urtez.
|
|
|
18 Australiarrak astindu
|
egiten
dituzte, bizkarrean daramaten polena lapurtzeko eta loreetatik alde eragiteko.
|
|
|
20 Etsai berriari aurre
|
egin
ezinik, galbidea etorri zen.
|
|
|
Australiako animaliei alde guztietatik ematen zieten egurra. Harrapari berriek irentsi
|
egiten
zituzten. Kanpotar jatunek janaria kentzen zieten.
|
|
|
20 Garai bateko australiar espezie ugarietako hainbat galdu
|
egin
ziren. Eta oraindik ere galbidean dira asko.
|
|
|
21 Australian desagertutako animalia ezagunenak Tasmanian iraun zuen apur bat gehiago. Tigre tasmaniarra Australiako haragijalerik handienetarikoa zen, baina dingoek triskantza
|
egin
zuten Australian, eta bizirik gelditutako apurrak nekazariek hil zituzten, ardiak lapurtzen zizkietelakoan.
|
|
|
22 Halako batean, 1994an agertu
|
egin
zen.
|
|
|
23 Perikito gautarra esaten zaio, bizimodua gauez
|
egiten
omen duelako. Australia barnealdeko belar latzeko zelaietan ibiltzen omen da, baina 80 urtean ez dute ikusi.
|
|
|
24 Alex Coppock abeltzaina ziur zegoen: ikusi
|
egin
zuen.
|
|
|
26 Australiako hegazti ezezagunena izango da beharbada, baina badirudi ehiza erraza izan zela harrapari berrientzat. Edo ezin izan ziela abeltzaintzak eragindako aldaketei aurre
|
egin
.
|
|
|
27 Herrialdea oso handia da eta animalia ahulenak izan ohi dira misteriotsuenak. Beraz, oraindik bizirik dirautela jakiterik ez badugu, nola pentsatuko dugu ba aurrera
|
egiteko
laguntza ematea?
|
|
|
28 Aborigenek luzaroan itxuraldatu dute paisaia. Noizbehinka erre
|
egiten
dute, ehizarako bidea errazteko, eta belarra guri erne dadin.
|
|
|
32 Neurri drastikoa dirudien arren, milaka urtez
|
egin
dute horrela. Eskinkoek horrelako habitatak behar dituzte, kontrolpean erretako ingurua, behar adina belar guri izateko.
|
|
|
34 1954an petrolioa aurkitu zuten. Multzo handia, hari muzin
|
egiteko
. Goi mailako natur erreserba hau petrolio eremu garrantzitsua zen.
|
|
|
40 Eta tigre kuolak teilatupean
|
egin
du etxea.
|
|
|
40 Kuola eta Tasmaniako deabrua txabolan dabiltza gauez, langileek utzitako janari hondarren bila. Tigre kuolak haragijaleak dira, eta lepo inguruan hozka
|
eginez
hiltzen dute. Baina beti errazagoa da janaria kaxatik lapurtzea.
|
|
|
42 Hegaldi motza
|
egin
eta hortxe dituzte baratzak, frutaz beterik. Beren gustukoak, hain zuzen.
|
|
|
43 Egunsentian, 40 kilometro
|
egiten
dituzte herrira bueltan, erreka eta errepideei jarraituz, egun guztian pausatuta egongo diren zuhaitzetara.
|
|
|
44 Lorategian, inguruan baino gradu batzuk epelago
|
egiten
du, eta alboan duten janari guztiarekin, oso ondo dihoakie toki hau.
|
|
|
Hona hemen zuhaitz baliotsuak gorde nahi dituen lorategi botanikoa alde batetik, eta galtzeko arriskuan dauden saguzarrak bestetik. Ahaleginak
|
egiten
ari dira saguzarrak hemendik alde egin eta beste nonbaitera joan daitezen, kalte gutxiago egiteko lekura.
|
|
|
Hona hemen zuhaitz baliotsuak gorde nahi dituen lorategi botanikoa alde batetik, eta galtzeko arriskuan dauden saguzarrak bestetik. Ahaleginak egiten ari dira saguzarrak hemendik alde
|
egin
eta beste nonbaitera joan daitezen, kalte gutxiago egiteko lekura.
|
|
|
Hona hemen zuhaitz baliotsuak gorde nahi dituen lorategi botanikoa alde batetik, eta galtzeko arriskuan dauden saguzarrak bestetik. Ahaleginak egiten ari dira saguzarrak hemendik alde egin eta beste nonbaitera joan daitezen, kalte gutxiago
|
egiteko
lekura.
|
|
|
46 Nahiz eta Australiako bizimodua oso sofistikatua izan, gizakiek harreman estua nahi izaten dute faunarekin. Biztanlerik gehienak hirietan bizi diren lurraldean, milaka lagunek ordaindu
|
egiten
dute honelako ikuskizuna gozatzeagatik.
|
|
|
46 Egunero, ehunka ortzadar loriketek hegan
|
egiten
dute hiri inguruko parke batera.
|
|
|
46 Hegazti bitxiok hurbiletik ikustearren, pertsona askok horretarako bakarrik
|
egiten
dute bisita parkera.
|
|
|
47 Loroek nektar artifizialeko doako otordua amaitzean, pausatzera
|
egingo
dute alde. Inork ez daki ziur norantz egiten duten.
|
|
|
47 Loroek nektar artifizialeko doako otordua amaitzean, pausatzera egingo dute alde. Inork ez daki ziur norantz
|
egiten
duten. Gizakiek animatu egiten dituzte eta loroak gizakien eskuzabaltasunaz baliatzen dira.
|
|
|
Inork ez daki ziur norantz egiten duten. Gizakiek animatu
|
egiten
dituzte eta loroak gizakien eskuzabaltasunaz baliatzen dira.
|
|
|
02 Baina paisaia zaharrak nola
|
egin
die aurre aldaketa bizkor hauei?
|
|
|
Koala animalia ohiturazalea da; gustuko dituen zuhaitzetara joaten jarraituko du, egoskor. Eta bidean errepideak badaude, zeharkatu
|
egingo
ditu besterik gabe.
|
|
|
03 Koalak, beste aldean jateko zerbait dagoela badaki, gora
|
egingo
du hara iritsi arte. Motel doa, baina estilo bikaina erakusten du.
|
|
|
04 Koala lurrean dagoen bakoitzean, hiriko arriskuei
|
egin
behar die aurre. Baina Australiako animaliek milioika urteko eboluzioari jarraitu diote ingurune zail eta aldakorrean, eta hiriko zabalkuntza honetan ere, gogorrenak iraun dirau.
|
|
|
ez ordea hemen. 500 bat kanguru daude, eta batzuk zelai berdeotan
|
egingo
dute bizitza osoa golf jokalarien artean â?, belarra jan, kumeak hazi eta zuhaitzen gerizpean egoten dira, basoan egingo luketen bezala.
|
|
|
ez ordea hemen. 500 bat kanguru daude, eta batzuk zelai berdeotan egingo dute bizitza osoa golf jokalarien artean â?, belarra jan, kumeak hazi eta zuhaitzen gerizpean egoten dira, basoan
|
egingo
luketen bezala.
|
|
|
07 Zabortegia egun amaieran itxi bezain laster hegaztiek alde
|
egiten
dute berriz aintzirara.
|
|
|
Australia barnealdean, tenperatura 46 gradutik 8 gradu zeropera jaisten da. Urte batzuetan, eurite handiak
|
egiten
ditu, eta beste batzuetan, apenas garotzen duen lurra.
|
|
|
Gizona, ordea, hemen ura bazegoela ohartu zen â?, putzu erraldoiak, milioika urtekoak, lurpeko sakonean. Aurreneko abeltzainek, ura lurrazalera ateratzeko ahalegin handiak
|
egin
zituzten, horrela ardi eta ganaduek ziurtaturik izango zuten ur hornidura.
|
|
|
10 Lehorteak luzeak zirenean, asko galdu
|
egiten
ziren.
|
|
|
10 Gaur egun, ostera, ur hau guzti hau eskura dute eta animaliek ez dute inoiz 10 kilometro baino gehiago
|
egin
behar ura lortzeko. Eta ganaduaren inguruan, bertako animaliak inoiz baino gehiago ugaritu dira.
|
|
|
11 Badirudi, gizakiak bizi ahal izateko lan gogor
|
egin
duen tokietan, bertako faunak jakin duela etekina ateratzen.
|
|
|
11 Olana gogorrak ez ditu geldiaraziko: urratu eta sartu
|
egiten
dira, eta ase arte jan. Mokoa etengabe hazten zaie, eta lata irekigailua bezala erabiltzen dute, azkarrak dira ta.
|
|
|
12 Nekazariek tiroka uxatzen dituzte... baina hegaztada bat
|
egin
, eta berriz itzultzen dira.
|
|
|
12 Azkenean, denek batera
|
egingo
dute alde â?, bihar berriro itzuliko dira ordea.
|
|
|
Mendiak landu eta zuhaitz nahaspila garbitu beharra zegoen, abeletxeak jartzeko. Eta leku honetara euren sorterriko abere batzuk ekartzeak ez zuen kalterik
|
egingo
.
|
|
|
22 Bai, nire semea. Aitak ere aitarengandik ikasi zuen, eta gero bere kontura ere
|
egin
ditu gauza batzuk, baina Sabinek ere aitarengandik ikasi du oinarria.
|
|
|
Hotelen erosotasuna, diseinua eta kalitatea aitzakia aproposa dira herria eta inguruak ezagutzeko. Bisitariak bere beharrizan eta gustuetara gehien egokitzen dena aukeratu besterik ez du
|
egin
behar, eta... ondo pasa!
|
|
|
24 Ezagunena, beharbada, ekaineko lehenengo astean
|
egiten
den Nazioarteko Jazzaldia izango da, baina ezin dira ahaztu Nazioarteko Folk eta Blues jaialdiak ere.
|
|
|
24 Bizikletan ibiltzea asko gustatzen zaidalako etortzen naiz, korrika
|
egitera
, lasai egoteko, eta batez ere itsasoa ikusteko.
|
|
|
24 Taberna asko, eta larunbatetan eta bete
|
egiten
da.
|
|
|
25 Eta patinatzeko inguru aproposa ere bai, korrika
|
egiteko
...
|
|
|
25 Hainbeste denda daukazu, erosketak
|
egin
nahi badituzu. Goizean zerbait hartuâ? ¦
|
|
|
25 Denetarik
|
egingo
nuke... jatetxe dotore batean afaldu, eta gero kirol portura joan parranda pixka bat egitera.
|