|
2015
|
|
|
Zer dirudien ezdeusa, ezta, bertso bat osatu izanak, bakarra, hamarreko handia zen gutxienez, nahiz eta antza denez hori ere baden nire bertso ezjakintzan gaizki ulertu dudan zerbait, akaso meritu handiena ez delako silaba gehiago betetzea ezpada gutxiagorekin esatea esan beharreko guztia; edonola ere, badirudi ezdeusa ezta, bertso bakar horrek hamaika plazetako hamaika aleen alboan; bat batean osatu banu, behintzat. Dena dela, bakarra izan arren ondo gogoan dut, besteak beste deskubrimendua egin zutenek bidali didatelako pieza ez behin ezpada bi bider, emailez eta whatsappez, eta atzera begira balio izan didalako hantxe 10 urte freskorekin Gipuzkoako ez naiz akordatzen zer herritan idatzi nuen hark, neure
|
buruari
analisi txiki bat egiteko eta erronkatxoa jotzeko.
|
|
|
euria ari du zarra zarra/ eta ni aterki barik/ hori dela eta oraintxe nago/ goitik behera bustirik/ gainera ez dut inon aurkitzen/ estaltzeko aterperik/ a ze nolako bronka entzungo/ dudan amaren ahotik. Gaiaren berri izatean
|
burura
datorkizun lehen gauza ez, bigarrena ere ez, hirugarrena jorratzeko gomendio zentzuzko horren harira ez dut ezer esango; dena dela, lerro horiei erreparatu eta berehala pentsatzen dut gaia emanda etortzeak (neurri zurrunak) itzel laguntzen zidala, kasik behartzen, zerbait amaitzera, eta zerbait hori ahalik eta txukunen gauzatzera, nire eleketari ibilbidean irabazi nuen hurrengo sarian ere gaia em... Kontuak kontu, bestelako toki batera ere badoakit gogoa bertso horren aurrean, hain zuzen jarreren inertzietara, eta auto ironiko irakurtzen dut azken puntx gisa saiatu nuen hura, amaren bronka, topikoagorik.
|
|
|
Ez al litzateke sortu dugun eredua –Epai Irizpideak–, sikiera, apur bat bederen aztertu? Uste dut teorian(
|
buruaren mende
bihotzaren kaltetan?) gehiegi makurtuta gaudela, esperientzia eta bizipenen iturriari bideak murrizturik. Kontzeptuekin bikain moldatzen den jendeak egindako txostena da.
|
|
|
Laida Rock probatzen aritu nintzen luze, konbentzitu nintzen arte. da behar dudana>>, esan nion nire
|
buruari
, eta deskontu ona lortu eta gero Gibson ederra eraman nuen nirekin. Laida Rock izena jarri nion gitarra berriari, nola bestela?
|
|
|
Ez dakit zergatik, umearen aurpegia bilatzen hasi, eta, ohartu nintzen sakelakoa hegazkinean utzi nuela. Berreskuratzea zaila izango zela banekien arren, saiakera egin behar nuela sinetsarazi nion neure
|
buruari
. Nire zorionerako, hegazkinera sartzen utziko ez zidan pertsonak berreskuratu zuen ingeles maila kaxkarrarekin deskribatu nion mugikorra.
|
|
|
Ezer ulertu ezinik, egoera larria zela ohartu nintzen segituan.
|
Burua
altxatu eta lagun guztiak ikusten nituen AEBak eta aireportua erdibitzen dituen marraren beste aldean. Behin eta berriz saiatu nintzen azaltzen Euskal Kultura grabatzeko intentzioa besterik ez nuela han, baina, nonbait, nire kamera profesionalak beste intentzio batzuk nituela pentsarazten zion gizon hari.
|
|
|
Urduritasunaren ajeak eta barruen pisuak apenas utzi zidan lo egiten, baina bigarren egunaren garrantziak goiz esnatu ninduen. Taxi horian gerturatu ginen kotxeak alokatzera, eta, derrepente, Los Angelesetik urruntzen ikusi nuen nire
|
burua
. Chevrolet eta Ford markako kotxe eta furgoneta aukeratu genituen.
|
|
|
Ez zekiten, nonbait, bertsolarien jarduna dieta zorrotza dela hain urrun begiratu nahi duten miopeentzat. Neure
|
buruarekin
ari nintzela, norbaitek soinu banda jarri zien nire pentsamenduei: Oh, say, can you see… Bart Simpsonen musika irakaslea gogorarazi zidan gizon bat ari zen kantuan, eta Estatu Batuetako pasaportea zuten norbanako guztiak hipnotizatuta zeuzkan.
|
|
|
“Oso desberdina da joatea Itureneko ganbarara inauterien bueltako ospakuntza horretara edo joatea antzoki baten barruan egiten den ostiral bateko saio batera, jendea asteguneko lanak bukatuta doanean zu eta beste batzuk entzutera. Kasu bakoitzak bere funtzioa dauka, eta nire
|
burua
horretarako kokatzea izaten da neure ahalegina”. Bestela esanda:
|
|
|
25 urteko ibilbidean, Elortzak eduki ditu beheraldiak: “Zeure
|
buruaz
bertsolari izate horrekin konbentzituta ez zabiltzan boladak izaten dira. Galdetzen diozu zure buruari:
|
|
|
“Zeure buruaz bertsolari izate horrekin konbentzituta ez zabiltzan boladak izaten dira. Galdetzen diozu zure
|
buruari
: ‘Zergatik ez nabli ondo?
|
|
|
“Anitz lantzen da alde intelektuala bertsotarako orduan, eta nik uste dut landu behar dugula inteligentzia emozionala anitz. Iruditzen zait gure txoko horretan inteligentzia emozionalari orri batzuk utzi behar zaizkiola, eta, justuki, ez dira boligrafoarekin betetzen diren orriak; beharbada, zuri geratzen diren orriak dira,
|
buruan
ibili behar diren kontuak”, hausnartu zuen horretaz Barrosok. Era bertsuan mintzo zen gaiaz Agirre ere:
|
|
|
“Uste dut zure gorputzaren kontrola eta zure gorputzaren barrutik doazen zirkuitulabur horiek denak kontrolatzea ezinbestekoa duela bertsolari batek. Berak izan behar du bere gorputzaren eta bere
|
buruaren
jabe”. Emozioen mesedetan oholtza gaineko jarrera fisikoaz ere jardun zuen:
|
|
|
Emozio bat bakarrik surfeatu egin liteke: emozioen lagun egiten bagara, emozioekin batera goaz, eta horrek berak uzten digu emozioa
|
buruarekin batera
kontrolatzen”, erakutsi zuen Vazquezek.
|
|
|
Bere negar egiteko eskubidea, bertsozalearen eskubide egiten du Enbeitak: “Zuk zure
|
buruari
negar egiteko eskubidea onartzen diozunean, zure aurrean dauden 600 pertsonei ere onartzen diezu. Nik uste dut hori inportantea dela”.
|
|
|
“Hor gerta liteke artifiziala edo aurrez egina bezala: zu ari zara kantuz, baina beharbada ez da hainbeste zure bihotza ari, baizik eta
|
buruak
lehenagotik prest daukan zerbait”. Agirre ere ados da halakoetan buruak egiten duela lana, barruak baino.
|
|
|
zu ari zara kantuz, baina beharbada ez da hainbeste zure bihotza ari, baizik eta buruak lehenagotik prest daukan zerbait”. Agirre ere ados da halakoetan
|
buruak
egiten duela lana, barruak baino. Beste aldagai bat ere bada Barrosok zioenez:
|
|
|
Ni ez naiz jendea hunkitu zale hunkitu nahi dudalako. Nik neure
|
burua
hunkitua dagoelako hunkitzen badut jendea, ongi, baina baldin banabil beste eremu batean, ez dudana batere emoziotik bizi, ez dut uste inoiz hunkituko dudanik jendea edo, behintzat, ez dut zerbait eginen horretara jotzeko. Nire burua hunkitua denean transmititzeko zalea naiz”, gaineratu zuen.
|
|
|
Nik neure burua hunkitua dagoelako hunkitzen badut jendea, ongi, baina baldin banabil beste eremu batean, ez dudana batere emoziotik bizi, ez dut uste inoiz hunkituko dudanik jendea edo, behintzat, ez dut zerbait eginen horretara jotzeko. Nire
|
burua
hunkitua denean transmititzeko zalea naiz”, gaineratu zuen.
|
|
|
Elortzaren iritzitz umorea ere bada gu hori sortzeko bide bat. “Uste dut euskaldunok ere eskertzen dugula gure
|
buruari buruzko
umorea, baina noski, kanpotik egiten digutena. Guk egiten dugun umorea euskaldunok asko eskertzen dugu, eta barre pila bat egiten dugu.
|
|
|
Bere
|
burua
Onintza Enbeita bertsolariarengandik “800 kilometrora” askotan ikusten duen arren: “Beti ez, baina askotan sentitzen naiz mundua jateko kapaz.
|
|
|
“Guk ez dugu bizi bataila moduan, baina beti gaude aurrez aurre, eta beti gaude armatuta. Zure
|
buruarekin
daukazun desafio bat da, ondo irten behar delako. Publikoaren aurrean jartzeak gauza askotan eragiten du, zure etxeko bakardadean eragingo ez lizuketenetan”, bukatu zituen borroka psikologikoei dagozkienak.
|
|
|
Premiarik eta gogorik ez baldin badaukagu, hori beste kontu bat da”. Alde horretatik, Enbeitak ezartzen dizkio “frenuak” bere
|
buruari
, eta ematen duen irudiari bidea egiten uzten dio. “Ez nuke gura jendeak nire bizitza intimoaren transparentzia oso osoa edukitzerik.
|
|
|
Bertsolariaren arabera du ganbaratik hainbeste eta sototik horrenbeste bertsoak. Hotzean eta matematikoki
|
burutik
hainbeste eta emozioetatik horrenbeste dutela esatea gaitza zaie bertsolariei, gaitza denez. Muxikan (Bizkaia) eginiko elkarrizketan, unearen araberakoa ere badela zehaztu zuen Onintza Enbeita bertsolariak, “norbera ere ez da beti berdin egoten”.
|
|
|
Muxikan (Bizkaia) eginiko elkarrizketan, unearen araberakoa ere badela zehaztu zuen Onintza Enbeita bertsolariak, “norbera ere ez da beti berdin egoten”. Enbeitarentzat ia ezinezkoa da
|
burua
eta emozioak bereiztea: “Edo guztiz bereizten dut, edo, bestela, badakit tripetatik kantatuko dudala”.
|
|
|
“Emozioak atera baino lehen
|
burutik
pasatzen dira nolazpait, eta buruak ere bidaltzen dizkio gorputzari bere seinaleak”, Odei Barrosoren irudikoz. Hala, alde emozionala “oharkabean” ateratzen zaion alde bat du bertsotan ari delarik, eta bien “beharra” du:
|
|
|
“Emozioak atera baino lehen burutik pasatzen dira nolazpait, eta
|
buruak
ere bidaltzen dizkio gorputzari bere seinaleak”, Odei Barrosoren irudikoz. Hala, alde emozionala “oharkabean” ateratzen zaion alde bat du bertsotan ari delarik, eta bien “beharra” du:
|
|
|
“Bien beharra dut zerbait sortzeko, nirea dena eta nire barnetik sortzen den zerbait izan dadin”.
|
Buruak
“zentsuratzaile edo balazta” lana ere egiten dio, emozioen inpultsuak frenatzeko. “Heltzen zaizkigun emozioak ez dira beti errealak, beti ez dira koherenteak mementoarekin, eta hori kudeatzeko eskerrak burua dugun pixka bat”, zioen Azkainen (Lapurdi) lotutako hitzorduan.
|
|
|
Buruak “zentsuratzaile edo balazta” lana ere egiten dio, emozioen inpultsuak frenatzeko. “Heltzen zaizkigun emozioak ez dira beti errealak, beti ez dira koherenteak mementoarekin, eta hori kudeatzeko eskerrak
|
burua
dugun pixka bat”, zioen Azkainen (Lapurdi) lotutako hitzorduan.
|
|
|
Produkzioan bertsokera arrazionalagoa izan du, emozionalagoa baino, baina bertsolaritza bizitzeko era, aldiz, kontrakoa: “Oholtzara igo aurreko dena bihotza eta gorputza da, uste dut
|
burutik
ahul samarra naizela zentzu horretan”. Azkeneko urteetan emozionalagoa izan dela uste du, izan dituen bizipenen ondorioz pertsona bezala aldatu delako.
|
|
|
Zuk emozioaz kantatu dezakezu ezer sentitu gabe, eta hori bertsolaritzan ikusi dugu:
|
burutik
kantatzen zen”, osatu zuen. Orain ere burutik kantatzen den arren, emoziotik kantatzen hasita sumatu ditu bertsolariak.
|
|
|
burutik kantatzen zen”, osatu zuen. Orain ere
|
burutik
kantatzen den arren, emoziotik kantatzen hasita sumatu ditu bertsolariak. “Psikologikoki funtzionamendu egokia burua eta emozioa uztartuz joatea da.
|
|
|
Orain ere burutik kantatzen den arren, emoziotik kantatzen hasita sumatu ditu bertsolariak. “Psikologikoki funtzionamendu egokia
|
burua
eta emozioa uztartuz joatea da. Beste batek esango luke:
|
|
|
Emozioak plazaratzeak gatazkak sortzen dizkie bertsolariei. “Nik uste dut bertsolariak beti ari direla borrokan euren
|
buruekin
. Ez da batere erraza eremu publikoan protagonista izatea.
|
|
|
Emozio batetik gehiegi denean, norbera ez da “errealitate batean” Barrosorentzat. Bere
|
burua
ez du prest ikusten emozio guztiak kaleratzeko. “Nire borroka psikologiko batzuk ez ditut kaleratzen; nahiz eta horiei lotutako emozio batzuk bizi, beste zerbait kaleratzen saiatzen naiz batzuetan.
|
|
|
Delikatua da, norberarentzat ere oso gogorra izan daiteke”, bizi du Barrosok. Enbeita mikrofonoaren aurrean negarrez ikusten anitz hunkitzen bada ere, ez luke bere
|
burua
hala ikusi nahi: “Nik ez nuke nahi bertso bat negarrez kantatu, ahal banu.
|
|
|
“Nik ez nuke nahi bertso bat negarrez kantatu, ahal banu. Ni naiz zentsuratzen duena nire
|
burua
gatazka psikologiko batzuei bide ez emateko bertsotan. Hori autozentsura da, eta nik egiten dut.
|
|
2016
|
|
|
Gutun filosofiko bat da, Eichmannen semeari zuzendutakoa. Eichmann deportazioaren antolatzailea zen, milioika erahilketaren antolatzailea, bere
|
burua
funtzionario xumetzat bazuen ere. Bere kontrako auzia egin zenean ere argudio horixe erabili zuen, «ni langile xume bat baino ez nintzen».
|
|
|
Koldo Tapia Urnietan bizi den zizurkildarra da, perrexil samarra. Hasiera batean, mekanikari lanetan aritu zen; politika eta sindikalgintza aferetan, geroago; mekanikari, berriz ere; eta, aurreko zereginekin zeharo aspertuta, kulturgintzan murgildu zen
|
buru
belarri. Santurtziko udaletxean euskara teknikari ibili zen, eta hogei bat urte pasatu zituen Bertsozale Elkartean lanean.
|
|
|
K.T. – Bertsotan egiteko zeukan eragatik irudiak irudika ditzakezu. Nik uste dut lehenik irudi bat sortzen zuela
|
buruan
, eta ondoren bertsoak jartzen zizkiola irudi horri.
|
|
|
“Gauzak kontatzeko zeukan eragatik irudiak irudika ditzakezu. Nik uste dut lehenik irudi bat sortzen zuela
|
buruan
, eta ondoren bertsoak jartzen zizkiola irudi horri”. Tapiaren aburuz, Txirritak izaera poliedrikoa zeukan:
|
|
|
Goikoetxeak, irribarrea ezpainetan, bere
|
burua
“txirritianotzat” aldarrikatzen du; gertuko erreferentea izan da berarentzat, bere familiaren baserria, Elorrabi, inguruan baitago. Esaterako, Txirritaren grabaketa bakarra landu eta garbitu ere egin zuen, Pablo Zubiarrain Pablo Ttikia bertsolariarekin.
|
|
|
ez daukatenak
|
buruan
,
|
|
|
neure
|
buruaz
beste egitera
|
|
|
ta gure
|
buruaz
besta.
|
|
|
Hauek ikusiz jakin
|
burua
|
|
|
bilo eta
|
buru
|
|
|
Ez ote nabil
|
burua
galtzen
|
|
|
Munduko hainbat txokotatik etorritako inprobisatzaileen saioetan gaiak jarri behar genituen, beraz. Dozenaka galdera egin genizkion lehenengo geure
|
buruari
eta, gero, Bertsozale Elkarteko aurpegia zuen norbaiti: “Gaiak, zein motatakoak?
|
|
|
Nik kantatzen dut jendea konturarazteko: pobre izatea ez dagoela legearen kontra, galestarrez hitz egitea ez dagoela legearen kontra, ahula izatea ez dagoela legearen kontra, errefuxiatu izateak ez duela izan behar ilegala, pertsonak ez direla ilegalak… Zeren, jendeari
|
burua
jan zaio eta jendeak errepikatzen ditu komunikabideetan entzundako gauzak.
|
|
|
zipretar greziarrak batetik, eta bestetik iparraldeko zipretarrak, edo zipretar turkiarrak. Edo hori mintsua zaienentzat, eta beren
|
burua
zipretar hitzaz baino definitu nahi ez dutenentzat, turkieraz mintzo diren zipretarrak. Egia baita, funtsean, zipretarrak dira oro, baina gatazka zertan datzan azaltze aldera, izen eta abizen deitu beharra izan dut jendeari, eta Zipren ez da beti sinplea abizenaren hautua.
|
|
|
Gure Eroyak (Bonberenea Ekintzak) bigarren diskoan eroriez eta heroiez ari dira. Bertso Egun hartan Donostiako Kursaalen buruz
|
buru
egin zuten emanaldi entzutetsu haren ostean, ezezko ugari eman zituzten berriz halakorik egiteko. Azkenean, bestelako zerbait eskaintzea erabaki zuten, ordea, eta horri eutsita oihartzun handia lortu dute.
|
|
|
bi diskoak. Hasieran, oso bertsio girotik gentozen, geure
|
burua
ez oso serioegi hartzetik eta jendeak gu ere ez oso serio ikustetik, era berean. Lehenengo diskorako baxu jotzaile bat sartu zen, talde ikuskera hartu genuen eta gure kantak jotzen genituen.
|
|
|
Askotan, lanik handiena hori izaten da: norberaren
|
buruari
ez onartzea zulora sartu izana. Onartzen duzun mementoan hasten zara gora egiten.
|
|
|
Aitzolek zioenaren haritik, kritika sozialarena egin izan da, baina oso lelo zuzenekin. Ez dakit eragingo duen edo ez duen inguruan, baina publiko batengan hori piztu duela, behintzat, uste dut badela gure
|
buruari
aitor geniezaiokeen zerbait.
|
|
|
Errazegi hunkitzeko edo betiko kontsignen barruko hitz horiek ez ditugu inoiz ongi hartu, eta horien kontra joaten saiatu gara beti. Saiatzen gara hitzak zaplazteko bat izaten, geure
|
buruentzako
lehenengo, baina, gizarte honen parte garenez, gizarte honentzako ere bai. Horrek zerbait mugitzea eragin badezake, gutxi izanda ere, bada garaipen txiki bat, eta orokor samar ikusten ditugun hitz eta lelo horietatik aparteko zerbait.
|
|
|
A.B.: Bi Bala iritsi zitzaidan bizitzaren parera bertsotan distira gutxirekin antzematen nuenean nire
|
burua
, motibazio txikiarekin eta akuilu horren faltan. Konturatu nintzen ilusio hori, hitzak sortzeko gogo hori eta bertigo hori Bi Balatik zetorkidala.
|
|
|
“Emozioak aktibatzeko gai bagara, interesa aktibatuko da. Interesa aktibatzen bada,
|
burua
abian jartzen da, ikasteko prest gaude eta egin egiten dugu. Emozio horren bitartez, gai gara gordetzeko informazio hori guztia.
|
|
|
Lehen ziklo osoa betetzen zuen bertsoak, hau da, bertsoa entzun edo irakurri, herriak gogoan hartu eta kantatu. Inori ez zaio
|
burutik
pasatzen bertsolariek kantaturiko bertso guztiak gogoan hartzen zirenik; ez horixe; baina, han eta hemen, batzuek eta besteek, sorta politak bai. Gainera, beste kontu bat ere bazen:
|
|
|
Sebastian Lizasori hizketan ulertzea lortu nuen; Andoni Egañari titularra atera nion 33 urte zituelarik, 40tik aurrera ez zuela bere
|
burua
bertsotan ikusten; Mañukortak popatik hartzera bidali ninduen Joxeanen ideia kimeriko hura adierazi nionean, egun osoa elkarrekin pasatzeko, ´Zu nire atzetik polizia bat bezala. Ezta pentsatu ere! ´ esanez, ordurako bai bainekien Landetan afaltzen zuela askotan, gero Larreko baserrian ostatu hartzeko.
|
|
|
70etik gora dira propio kamerarekin hara edo hona mugitu direlako, edo etxean zeukaten material interesgarria eskaintzeko modua ikusi dutelako, aldizkariari argazkiak ekarri dizkiotenak. Dozena bat marrazkilari baino gehiago aritu da bertsolaritzari buruzko irudiak sortu nahian arkatzari eta
|
buruari
eragiten. 300dik gora dira gai bat edo besteari buruz grabagailua piztu eta galderak egiteari ekin diotenak… 96 emakumezko, ia lautik bat, urte askoan gizonezkoena bakarrik izan den plazan.
|
|
|
Erredakzio Kontseilua osatzen genuen kuadrillakoen urteroko “lan afari”ra biltzen ginen guztion
|
buru
Joxean Agirre daukat, noski, gogoan: Bertsolari aldizkariaren kulpante nagusia.
|
|
|
|
Burura
etorri zait Bertsolari aldizkaria bera ere batekoz bestera sortua izan zela. Jaioberriak hankak azaldu zituen lehenik, eta burua, oso gerora.
|
|
|
Burura etorri zait Bertsolari aldizkaria bera ere batekoz bestera sortua izan zela. Jaioberriak hankak azaldu zituen lehenik, eta
|
burua
, oso gerora. Gogoan dut Joxan Agirrek deitu zigula.
|
|
|
Xanti Jakarekin etorri zen azpeitiarra. Eta azaldu ziguten bertsolaritzaren inguruko aldizkari bat sortzea zutela
|
buruan
. Aldizkari bat bertsoak ekarriko zituena, eta aldi berean bertsolaritzaren eta bertsogintzaren inguruko gaiak, noiz modu arinean noiz sakonean, tratatuko zituena.
|
|
2017
|
|
|
Hori dauka bertsolaritza fikzioa egiteak: gertatu ez zena nola izan zitekeen asmatzeak ez du zentzu handirik, baina, aldi berean, polita da Xalbador edo Lazkao Txiki Euskal Herriko txapela
|
buruan
dutela irudikatzea, horrelako izenak txapel nagusiaren irabazle ilustreen zerrendara gehitu ahal izatea.
|
|
|
Lehen bi urteetan Bizkaikoa antolatuko zuten, eta hortik aurrera lau txapelketa nagusi, sailkapen gisa funtzionatzen zuten herrialdeetako txapelketekin osatuak. 60an Basarri izan zen txapeldun, buruz
|
burukoa
Uztapiderekin jokatuta, eta 62, 65 nahiz 67koan Uztapide, buruz burukoak hurrenez hurren Basarrirekin, Lazkao Txikirekin eta Xalbadorrekin jokatuta.
|
|
|
Lehen bi urteetan Bizkaikoa antolatuko zuten, eta hortik aurrera lau txapelketa nagusi, sailkapen gisa funtzionatzen zuten herrialdeetako txapelketekin osatuak. 60an Basarri izan zen txapeldun, buruz burukoa Uztapiderekin jokatuta, eta 62, 65 nahiz 67koan Uztapide, buruz
|
burukoak
hurrenez hurren Basarrirekin, Lazkao Txikirekin eta Xalbadorrekin jokatuta.
|
|
|
Eta aitortu beharra daukat (hau kontrastea), etxera bidean tristura puntu bat sentitzen hasi nintzela, inpotentziaren eragin nabarmena. Mutil debutatu berri hura bere
|
buruarekin
lotsatzen hasi zen pittin bat, lurretik eguzkira adinako distantzia sumatu izan balu bezala gizon harengandik bereganaino. Berari ez zegokion maitemina ote zen bada?
|
|
|
Berari ez zegokion maitemina ote zen bada? Inoiz bertsolari izatera ez ote zen iritsiko iritzi zion bere
|
buruari
momentu hartan. Ai!
|
|
|
Kontuak kontu, txapelketa hasteko zorian zela uko egin zion Jon Sarasuak bertan parte hartzeari. Patu puta zer den, haren ordez Aitor sartu zen, Jonen anaia, ordezko zerrendan
|
buru
buruan zegoen eta.
|
|
|
Kontuak kontu, txapelketa hasteko zorian zela uko egin zion Jon Sarasuak bertan parte hartzeari. Patu puta zer den, haren ordez Aitor sartu zen, Jonen anaia, ordezko zerrendan buru
|
buruan
zegoen eta.
|
|
|
Egañarekin batera, Euzkitze, S. Lizaso, Iturriaga, Sorozabal, J. Enbeita, Peñagarikano eta A. Lopategi aritu ziren finalean, eta hurrenkera horretan sailkatu ziren. Artean, goiz eta arratsaldez zortziak aritzen ziren, ez zen buruz
|
buruko
saiorik egiten. Finalerako sailkatzetik gertuen Igor Elortza, Iñaki Murua eta Aitor Sarasua geratu ziren.
|
|
|
Txapelketatik kanpo, Luis Ocaña txirrindulariari kantatutakoa ere horrelatsu: “Geure
|
buruen
txotxongilo, ta/ sarri besteren titere;/ ustez antuxun ginenak ere/ bihurtzen gera titare…”. Berak Jose Luis Ansorenari propio eginarazitako doinua erabiltzen zuen gehienetan horretarako, zazpi puntuko ahapaldietan.
|
|
|
Txapeldun handi bat agertu zen Ylenia Carrisi desagertu zen garaian. Horiexek dira historikoki nire
|
buruak
gorde dituen datuak. Baina ganbara denetan gertatzen den moduan, nirean ere badira puntuz jositako armiarma sareak.
|
|
|
Goizeko lauretan jaiki zen.
|
Burua
ez ezik gorputza ere entrenatu eta ohitu egin behar omen da, eta goizean baino saio hobeak egiten omen zituen iluntzetan, eta bere buruari goizeko hamaikak iluntzea zela sinetsarazi nahi izan zion. Egañak edonor harritzeko dohain bereziak ditu, baina baita Andonik ere.
|
|
|
Goizeko lauretan jaiki zen. Burua ez ezik gorputza ere entrenatu eta ohitu egin behar omen da, eta goizean baino saio hobeak egiten omen zituen iluntzetan, eta bere
|
buruari
goizeko hamaikak iluntzea zela sinetsarazi nahi izan zion. Egañak edonor harritzeko dohain bereziak ditu, baina baita Andonik ere.
|
|
|
Bertsolari gazteen artean Jon Sarasua zen la créme de la créme, baina nik Euzkitzeri begira pasa nuen 1993ko final osoa. Hamasei urte soinean eta hamaika pajaro
|
buruan
.
|
|
|
“Aizu droga dohakabe/ indartsuegia zaude/ zu egin zera nere amets ta ekintza guztien jabe/ bizimodua desertu huts bat/ iruditzen zait zu gabe”. Lehenengo drogari kantatzen dio eta gero bere
|
burua
madarikatuz, amari.
|
|
|
Urte hartako finalean bertso antologikoak entzun genituen sentsazioa neukan: Unairen dutxako bertsoak, Maialenen bakarkakoak, eta zelan ez, Maialenen eta Ametsen arteko buruz
|
burukoan
entzun genituenak, tartean batak zein besteak suari kantatutakoak.
|
|
|
Finala lausoago daukat memorian 2009koa baino. Maialenen hasierako agur dotorea, BECera egindako aldaketa eta konplexurik eza aipatuz (gu ez gera hau, denda txikiak/ saio txikiak gara gu/ (…) baina hona etorri ta betetzeko/ konplejurik ez daukagu), Andoniren aulkiarena (baina ezetz txikirik/ behiak jezteko), eta buruz
|
burukoa
ditut gogoan. Azken honetan, bikain jardun zutelako gomuta daukat, bai Maritxu eta Bartoloren ofiziokakoan bai kartzelakoan, euskara irakasleen paperean.
|
|
|
Andoni eta Unai buruz
|
burukoa
jokatzen zebiltzan bitartean, gu baino bost edo sei ilara aurrerago jarrita zegoen kazetari baten irudia ere nahiko argi daukat. Andonik bertso onen bat kantatzen zuen bakoitzean (egun hartan sarri) aulkitik jaikitzen zen besoak altxatuta.
|
|
|
Eta zelan diren gauzak: 2005eko finalean buruz
|
burukoan
egon ziren bi bertsolariak 2017ko txapelketan ez ditugu oholtzan ere ikusiko.
|
|
|
Testua amaitzen nenbilela etorri zait
|
burura
beste bertsoaldi mundial bat, Mendiluzek Markina Xemeingo finalerdian jositakoa. Naufragoaren doinuan neska lagun drogazaleari botatako bakarkakoez ari naiz:
|
|
|
Bertso saioaren kronika egiten diguna (berdin da idatziz, zein tabernako komentariotan) bere
|
buruaz
mintzo da, bertsolariez ari delakoan. Bere kokapenaren koordenada zehatzak ematen dizkigu, bertsoen “kalitatearen aldagai objektiboak” zerrendatzen ari zaigula uste badu ere:
|
|
|
2000ko hamarkadako Bertso Txapelketa Nagusietan gogoangarri zaizkidan saioak zerrendatzera noa (ipurdia bistaratzera doan ziminoaren aurpegia dut hau idazterakoan). Brotxa lodiz eta saio ospetsuenetara mugatuko naiz; sailkapen eta hierarkian oinarritzen den joko horretan
|
buru
belarri sartzen bagara denok, ez eskatu idazteko 6.000 hizki baino ez dituen honi, orekak eta justizia egitea eta laugarrenez atzera sailkatutakoen detaileak nabarmentzea.
|
|
|
Irazuren hiru bertsoak, Belodromoa bezala, biribilak. Eta buruz
|
burukoa
, Himalaiako gutunarena. Lujanbiok bakarkako gaiak lantzeko modu berri bat urratu zuen, istorio bat harilkatzekoa, puntuz puntu lehen pertsonan kontatuta, pertsonaiaren larrutik sekuentzia bat, ideiek adina usainek, taktuak, irudiek adierazten dutena… Txapela Egañak jantzi zuen, publikoak ikasi genuen bi txapeldun egon litezkeela, batez ere, buruz buruko finala denean, lehen aldiz hau izan zen moduan.
|
|
|
Eta buruz burukoa, Himalaiako gutunarena. Lujanbiok bakarkako gaiak lantzeko modu berri bat urratu zuen, istorio bat harilkatzekoa, puntuz puntu lehen pertsonan kontatuta, pertsonaiaren larrutik sekuentzia bat, ideiek adina usainek, taktuak, irudiek adierazten dutena… Txapela Egañak jantzi zuen, publikoak ikasi genuen bi txapeldun egon litezkeela, batez ere, buruz
|
buruko
finala denean, lehen aldiz hau izan zen moduan.
|
|
|
2005a BEC estreinatu genuenekoa izan zen, buruz
|
burukora
Egaña eta Iturriaga iritsi zirenekoa, aurreko txapelketatik publikoak espero genuen hurrengo belaunaldiak erreleboa hartuko ziola Egañaren aroari. Hunkitu ginen laugarren txapela janzten ikusita, zintzoki eta maitasunez aitortu genion hainbeste urte txapelketaz txapelketa eta plazaz plaza distiratsu aritzearen artea.
|
|
|
Iturriagak urtebetetzetan inork deitzen ez zuelako lehenik gizajo eta ondoren miserable agertutako pertsonaiak hesteak barrez lehertzea ekarri zigun. Buruz
|
buru
Arzallus eta Lujanbio aritu ziren, eta sua hitzari botatako bertsoak, bai batak eta bai besteak, koadroan sutondoaren gainean jartzekoak dira. Beste behin sentitu genuen bi txapeldunen unea, batak zein besteak jantzi, amaiera ona zela, eta beraz, puntu batean, injustua.
|
|
|
Aitor Mendiluze, Igor Elortza, Unai Iturriaga, Sustrai Colina, Aitor Sarriegi eta Beñat Gaztelumendi (lehen aldiz). Mendiluzek eta Arzallusek beren seme alaba nerabeak elkarri biluzik argazkiak ateratzen aurkitu zituztela eta egindako elkarrizketa dialektikoa geratu zait
|
buruan
. Lujanbiok “norbere mundu intimo” doinua estreinatu zuen desamoreari kantatutako bakarkakoan.
|
|
|
Eta Gaztelumendik adimen urrikoen dantza taldearekin egindakoa, opari bat. Aurreko buruz
|
burukoa
errepikatu zen, eta Arzallus txapeldun gazte ikusteak entzuleen gogoa bete zuen, eta aldi berean, askok sentitu zuen Lujanbioren txapeldun aroak luzeagoa izatea merezi zuela.
|
|
|
bi bertsokera, bi txapeldun handi, bi buruz burukotan errepikatu den binomioa, garai loriosetan ezagutu ditugun bertsolari pareen moduan. Eta buruz
|
burukorako
lehia bizian ikusten diren beste eskukada bat bertsolari, aurkezleak bi izenak ahoskatzerakoan publiko bakoitzak bereak espero ere izan zituen izenak. Osagai denak baditu, ea aurten.
|
|
|
Txapela
|
burura
|
|
|
Gure kargu logelan jarri nahi duzun masaje besaulki berria! Gure deskargu, egongelan traba egiten dizuten seme alabak, nagusiari bidali nahi diozun landare karniboroa, Kolonbiatik iritsi behar zaizun paketea, joan zen larunbat goizaldean galdu zenuen
|
burua
, inoiz irakurriko ez duzun poeta albaniarren antologia, oraindik entregatu gabeko ur pistolak eta maitaleak zor dizun zerengo zeraren zera. Kargak&Deskargak kale kantoian, goikoak behean jarri eta behekoak goian!
|
|
|
Honela aurkezten dute euren
|
burua
banaketa enpresa prekario bateko langile prekarioek. Hala eta guztiz ere, kideen katxea kontuan hartuta, susmoa daukat ez ote den beste zerbaiten tapadera izango.
|
|
|
‘Burua hotz eta bihotza bero’ oso lelo aproposa iruditu izan zait beti, baita umeen zaintzari dagokionean ere. Irakurtzen zaie aurpegian, pazientziaren erreserbako pilotua piztuta daramate beren seme alabaei zabuka dabiltzala, eta galdera bakarra
|
buruan
: Nola desegin garatu gabeko gure segurtasun kopia mediokre hauez beste bi astez?
|
|
|
Eta lotsarekin aritu zara gero, aurpegiz aurpegi: loredun soineko bat, lepaldean; peluka horia,
|
buruan
; galtza motzak, belaunburuetan. Eta, derrepentean, antzerkiko aurkezlea zara; ia ez dakizu nola.
|
|
|
Lotsagorritu zaizkizu masailak eta, ondoren, barre. Barre lotsari eta zeure
|
buruari
, eta piropopostan bertso bat idatzi duzu. Zuk inoiz bertsorik idatzi ez duzun horrek.
|
|
|
Eta guk, adin muga gainditu dugunok, geure
|
buruari
galdetu diogu: noiz eginen dituzte helduontzako bertso udalekuak?
|