|
2000
|
|
|
Ingalaterrako erregetzaren inguruan kargu garrantzitsuak eduki zituen Alexander Jardine zeritzanak Bergaran Xabier Munibe, Peñafloridako kondea, bisitatu zuenean, harriturik zegoen Bergarako Seminario hartan ematen zituzten irakaskintza gaiekin, baina harrituago Azkoitiko zaldunok herriarekin maila berdinean bat eginak ikusteaz. Goraipatzen du beren lana, baina aldi berean baita argi salatu ere horien aurka inkisidore eta gainerako beste
|
askok
bekaizkeriaz sortzen zizkieten eragozpen nagusiak.
|
|
|
Herria foruen babespean ez jartzearren, jaunok lortu zuten Arabatik banatzea. Geroztik, historian zehar tira-bira
|
asko
erabili izan dira.
|
|
|
aldarrikatuz. Arabar sentitzen zen eta berri
|
asko
eskaintzen ditu. Merezi du lan hori ezagutzea.
|
|
|
Bakeari buruz hitz
|
asko
egiten da, baina lortu ote genezake hizkuntza txikiagoak ukatuz. Egiazki, bakerik nahi baldin badugu, guztiok elkar errespetatu beharra dugu, naturalezak eman diguna bizirik iraunarazteko eskubidea emanaz eta laguntzak eskainiz.
|
|
|
zeritzan artikulu hartan. Zeren oraindik ere,
|
askok
eta askok 1521eko gudu hura Espainia eta Frantziaren artekoa zela uste baitute.
|
|
|
zeritzan artikulu hartan. Zeren oraindik ere, askok eta
|
askok
1521eko gudu hura Espainia eta Frantziaren artekoa zela uste baitute.
|
|
|
Gai honetaz oso gomendagarria deritzat Gregorio Monrealek hain argi eta zehatz Deia egunkarian, 2000ko martxoaren 27an, eskaini zigun artikuluari,. De la acometida mediática y sus antecedentes?. Hor ikus genezake historiagile
|
askok
eta askok zein premiazkoa duten historia ezagutu beharra eta gai horietan zentzuz jokatu beharra.
|
|
|
Gai honetaz oso gomendagarria deritzat Gregorio Monrealek hain argi eta zehatz Deia egunkarian, 2000ko martxoaren 27an, eskaini zigun artikuluari,. De la acometida mediática y sus antecedentes?. Hor ikus genezake historiagile askok eta
|
askok
zein premiazkoa duten historia ezagutu beharra eta gai horietan zentzuz jokatu beharra.
|
|
|
Hargatik zioen hain ongi R. Plandé zenak, Pirinioa,
|
askok
uste duten muga naturala izatea baino urrutiagokorik ezer ez dela, zeren bertako bizimoldeak bi alderdiak elkartasunean lotzen baitzituen (ikus R. Plandé,. La formation politique de la frontière des Pyrénées?, Géographie Pyrénées, t. IX, 221 orr.
|
|
|
Batzuentzat Nafarroako erromantzea zela eta beste batzuentzat euskara. Nafarren historiaz hainbeste zekien Arturo Campión-ek ez zuen horrelako zalantzarik, baina ezer ez dakiten
|
askok
bai ordea. Horregatik baztertzen dute euskara, bai eskubitarrek eta bai ezkertiarrek.
|
|
|
Egile berak agertzen digunez, XV. mendearen azken aldera agertzen omen da notario protokoloren bat edo beste, epaiketako lekukoen hitzak euskaraz idatzirik; aldiz, herri
|
askotan
batzarrak euskaraz zein nafar erromantzez egiten omen ziren, baina agiriak idatziz jasotzea bigarren horretan egiten zuten. Hala dakar El esfuerzo bélico de Navarra en el siglo XVI (1981) liburuaren 218 orrialdeetan.
|
|
|
Arabar jator batentzat ahaztu ezinezkoak dira Odon Apraiz zenak burututako hainbat ikerlan Arabako euskarari buruz, Erdi Arotik gure mende honetara arte. Ikusi besterik ez dugu
|
askoren artean
buruturiko Odon Apraizi omenaldia (1981), eta liburu ho netan irakur bereziki I. Baztarrikaren lana 9 orrialdeetan. Horrez gainera, ikus baita ere E. Knörr-ek 1978an Bol. de la Institución Sancho el Sabio ren XXII. liburukian argitara eman zuen lana.
|
|
|
Politikariek kontutan hartuko ote dute? Hala behar lukete1 Beren buruak abertzaletzat dituzten
|
askok
ere hobe dute euskara ikastea eta erabiltzea. Eta federalistatzat azaltzen diren sozialistek ere, azalpen horren arabera, hobe dute bi hizkuntzak ofizial diren Autonomia Elkargoan, hezkuntzari dagokion ekintza sailean, euskararen eredua onartu.
|
|
|
Hala ere, atzo arte falangista edo karlista frankista izan eta orain, demokrata? azaltzen diren
|
askorentzat
, nonbait ez da zilegi euskara Araban behartzea. Era horretatik hurbil dabiltzala esango nuke UAko horiek, eta ez da batere harritzekoa euskararen etsai izatea.
|
|
|
Horiek horregatik jartzen dute gaztelera munduko hoberena balitz bezala. Baina, mundua handia izaki eta, hizkuntza
|
asko
dira bertan. Hori bai, denak errespetagarriak, bakebiderik nahi baldin badugu.
|
|
|
Eider gogorarazi zion. Ez Eiderrek
|
askotan
entzuten zuelako musika hori, ezpada Eiderrek udalekuko gertaera kontatu zionean irratian abesti hori jarri zutelako. " Do you remember?" deitzen zen.
|
|
|
Itsasontzi bat etorri behar omen zitzaien goraxeago dauden Aran irletara, hain zuzen ere Inisheer uhartetxora. Hau guztia
|
askoz
ere geroago jakin zen, ezta. Eta beno, gero argitu zen talde armatu horrek artsenala prestatu nahi zuela Errepublikan, eta horregatik komeni zitzaiela itsasontziarekiko kontaktua ere Errepublikan izatea.
|
|
|
Deskonektatzeko leku aproposa, benetan: itsasoa, haizea, euria
|
askotan
... txoko bikaina mundutik ihes egin nahi duenarentzat. Gela bi eta sukaldea ditu, eta komun txiki bat ur berorik gabekoa.
|
|
|
Militarrek hamalau derrytar hil zituzten. Aitortu didanez, garai hartan jabetu ziren gudaz bera bezalako haur eta gazte
|
asko
. Ordura arte ez ziren hainbeste konturatu:
|
|
|
Baina orduan ikusi zuten hura jolasa baino zerbait gehiago zela, guda zela. Bere txikitako adiskide
|
asko
zuloan daude, edo bestela preso. Ipar Irlandan, esan didan bezala, inplikazio politikoa ia ezinbestekoa da.
|
|
|
Eta hala ere horrek ez nau betetzen. Badakit lehenago,
|
askoz
ere lehenago konturatu behar nuela horretaz. Baina zer egingo diogu, orain dela hain denbora gutxi jakin badut loturek min egiten didatela eta neure buruaren alde ezezagun bat ere deskubritu badut?
|
|
|
Izan ere, lurra amaitzen den honetan, aurrerago joan ezin daitekeen toki honetan, zer ez da amaitzen edo hiltzen Connemara honetan? Gauza
|
asko
ari zaizkit hiltzen barruan, bai. Eta sortzen ari zaizkidanak, berriz, irla honetantxe geratuko dira betiko.
|
|
|
Nahiago zuen Connemaran gelditu harik eta ni etxera joateko eguna heldu arte. Hemen ederto gaudela, Ipar Irlandak ez duela
|
askorik
ikusteko eta, gainera, arriskutsua dela esanez desenkusatu da.
|
|
|
Poz txiki horren ondoan ez zuten lekurik irainek, adarrek, gezurrek eta Eiderren" ni neu izan nahi dut" haiek. Pinguinoen kontu horrekin apur bat erretxindu zen, bai, baina
|
askoz
ere handiagoa zen Txemaren barruko poza, ikusita Eider zela orain ezeren ideiarik ere ez zuena. Eider, hain aurrerakoia zen hura, Irlandara joatearen erabakia atentatu baten gorabeheran hartu zuen hura, egunero egunkaria" Mundua" ataletik hasten zuen hura, IRA eta INLAren arteko banaketari buruzko tesia egin zezakeen hura; Eider alegia, ez zela konturatu IRAko kide baten zakila ari zela jaten.
|
|
|
Baina Txemak bazekien, ondo jakin ere, poz txiki horren ostean berriro zetorkiola bakardadea, Eiderrekin hamaika mila proiektu zituelako etorkizunerako eta konturatzen hasia zelako ez zela Eider galdu zuen dena.
|
Askoz
ere gauza gehiago ziren. Eta egunerokotik ateratako beste esaldi batek eman zion atentzioa, alegia, zer ez den hiltzen edo amaitzen Connemara higuingarri hartan.
|
|
|
Txema konturatu zen, beraz, bidegurutzean zegoela, eta boy scoutei belarrondoko bana ematea baino, oihuka hastea baino,
|
askoz
ere gogo handiagoak sortu zitzaizkion herrira bueltatzeko, eta kanposantuko G12 kaleko hilotzaren aurrean birikak ondo bete eta puta nazkagarriaaaaa! botatzeko garrasi batean.
|
|
|
Bila hasi zen, ezkerreko horman lehendabizi, atzeko paretan gero, goitik behera, lerroz lerro, argazki guztiei so.
|
Askotan
iruditu zitzaion hango hura Eider zela, eta gero beste hura. Zerbaiten bila?, galdetu zion neskak, eta Txemak keinu bat egin zion ezezkoan, edo ez zekiela, edo ez ziola galdera ulertu.
|
|
|
Yes, yes, OK, OK, bota zion honek. Ez zeukan burua
|
askoz
ere gehiago pentsatzeko, eta ingeleseko akademiako lehen ikasgaira jo zuen mentalki. " Can I help you?", ekin zion neskak, harrerako lanak ondo betetzen zituela erakutsiz.
|
|
|
Connemaran?, galdetu diot; eta berak baietz, Irlanda osoa ederra izan arren, Connemara pastelaren ginga dela.
|
Askotan
egon zara?, itaundu diot orduan. Ez, erantzun dit berak, postaletatik ezagutzen dut.
|
|
|
Eta beno, kontua da galdetu didala ea zer egingo nuen arrastian,
|
askotan
azpimarratuz berarekin joateko paseatzera, eta orain nahi ez banuen ere, ba behintzat geroxeago, eta horrela. Eta ikusita ze txapa ari zitzaidan ematen, kakatara bidali dut birritan pentsatu gabe.
|
|
|
Ez da zekena izateagatik.
|
Askoz
ere arrazoi sakonagoa daukat neure buruaren penarako: bakarrik utzi nauzula.
|
|
|
Ahituta, nekatuta, jota iritsi zen Txema Lahinch herritxo geriatrikora. Hondartza luzea, golf zelai zabalak eta txalet eder
|
askoak
deskubritu zituen bertan; baina herria hutsik, Almeriako western etan bezala, haizeak bultzatutako sastrakak baino ez karrika mortuetan.
|
|
|
Noski, ez zen atzo gertatu, eta horrek asko laguntzen du penak uxatzeko momentuan. Gure abesti zahar batek dioen bezala, arrain
|
asko
dago itsasoan. Eta ni, hutsegite handi haren ostean, gogoz saiatu nintzen arrainen bat harrapatzen, baina bai zera!, inork ez du nirekin nahi.
|
|
|
gaur dirua, bihar telebista, etzi arropak, abereak, motorra, lurrak, etxea, eta azkenik andrea.
|
Askotan
gogoratzen ditugu garai haiek, e Fergus. Clay?"
|
|
|
Plazerra ematen didalako, ezta? Beste
|
askok
ardiekin egitea atsegin duten moduan. Nire emazteak ez du afizio honen berri, dena ezkutuan egiten baitut, baina jakin edo ez, engainatzen ari naiz.
|
|
|
Pittinka pittinka gure harreman hura hasierako komenientziatik urruntzen hasi zen, benetako bihurtzen, eta laster heldu zen momentua zeinetan egiaz disfrutatzen nuen Txemarekin. Jaietara joaten ginen; gustura herriko jaietan, baina
|
askoz
hobeto ingurukoetan edo urrunekoetan, eta zer esanik ez igande aspergarrietan supituan antolatzen ziren guateke ia anakroniko haietan (gure herrian mundu osoan baino hogei urte beranduago deskubritu ziren guatekeak). Ahoz aho hedatzen zen albistea, eta laster betetzen zen jendez eta edariz lonja txikia, atea irekitzeko giltzak nondik irten ziren inork ez zekien arren.
|
|
|
Beraz, Dublinera heldu orduko erabaki zuen ezetz, ez zuela gidarik erosiko. Ondo gogoratzen zuen, Eiderrek
|
askotan
kontatuta, nondik nora ibili zen bere oroimenetako laguna: Dublin Cashel Killarney Dingle Lahinch Clifden Derry Belfast.
|
|
|
Lagunekin elkartu zen, hain zuzen ere gaua ordu
|
askoko
promesa egiten ari zen une berean. Denboraz hastea komeni zen, modu horretan alkoholak efektua egin zezan musuak zer ziren ezagutu nahi zuen mutilaren buruan.
|
|
|
Barkamena eskatuko nioke jende
|
askori
orain, baina zertarako. Ni neu izatera ez al naiz etorri hona?"
|
|
|
Ordenagailuak baiezkoa eman zion, eta ingurumarietan galdu barik, begietara bota zizkion disketaren barruan urtebetez gordeta egondako hitz haiek. Arma bat bezain zorrotza izan daiteke,
|
askotan
, egia. Eta Txemak erabakia hartua zuen:
|
|
|
Betikoa ez:
|
askoz
ere alaiago zegoen, eta" Eider" errepikatzen zidan, nire maitasun mordoari bultzada berri bat emanez, eta musu ematen zidan, eta besarkatu, eta nik gero eta gehiago maite dut.
|
|
|
Txemari ere
|
askotan
entzun diot esaldi bera: bihotz bakarra gara, bihotz bakarra gara.
|
|
|
Honek ez du batere zentzurik, baina munduan ez nago ni bakarrik. Esan nahi dut nire askatasuna ez dela independientea, beste jende
|
askoren
askatasunarekin lotuta dago. Olinpiadetako aroak bezala, nolabait esateko.
|
|
|
Olinpiadetako aroak bezala, nolabait esateko. Eta ezin dut neure burua askatu, bederatzi urte bizipen
|
asko
direlako, lagun asko, elkarrekin eraikitako bizitza luze bat. Askatasuna ez da erraza, batez ere inori minik egin gabe.
|
|
|
Olinpiadetako aroak bezala, nolabait esateko. Eta ezin dut neure burua askatu, bederatzi urte bizipen asko direlako, lagun
|
asko
, elkarrekin eraikitako bizitza luze bat. Askatasuna ez da erraza, batez ere inori minik egin gabe.
|
|
|
Nire kasua ez lukete inoiz ulertuko, ez onartuko: ni neu izatera joan nintzen, aske izatera, eta horren ondorioz jende
|
askoren
askatasun mugak hautsi ditut. Putatzat hartuko naute.
|
|
|
Gutxienez ez nioke horrenbeste eragingo buruari. Baina beno, ezetz esan du, berak nirekin egon nahi duela, denbora
|
asko
dela batera ez gaudela.
|
|
|
Zoragarria izan da aireportuan besarkatu dudan lehen aldia. Uste nuen ez zitzaiola pasa den urtean bezain ondo irtengo, baina argi utzi dit
|
askoz
ere hobeto irteten zaiola: " Eider", esan du, eta aspaldiko partez lurrikara nabaritu dut barrenean, Connemaran gertatzen zitzaidan bezala.
|
|
|
Honaino eman du sokak, gehiago ezin luzatuta hautsi denak. Batez ere, zilegi bazait, suizida
|
askok
egiten duten legez, barkamena eskatu nahi nioke pertsona bati: Txemari.
|
|
|
Behintzat hori pentsatu zuen Txemak, gora begira egongo zela azpiko oheko neska hura. Badaezpadan ez zuen begiratu, zeren gainera
|
askoz
ere atentzio handiagoa eman baitzion beste gauzatxo batek. Ia bihotza ere irten zitzaion ahotik, hantxe, bere buruaren ondoan, bere begietatik hamar zentimetrora zegoen ohol luze hartan argi irakurri zuenean:
|
|
|
Errepidea eta autoa oso atzean utzi nituen, eta suposatu nuen udaberrian hura guztia urez beteta egongo zela, baita ni nengoen tokia ere. Herri hartara heltzeko berrehun bat metro geratzen zitzaizkidan, baina ordurako argi ikus nitzakeen etxe guztietako horma eta leihoak; eta
|
askoz
ere urrunago, abuztuko beroak eta ortuen egarriak hurrupatuta, urtegiko lau tantak.
|
|
|
Eta orain ere, Irlandan zehar bueltaka zebilelarik, lana ematen zion hizketan hasi beharrak. Esan nahi baita
|
askoz
errazagoa zitzaiola kaleetan zehar, eta aterpetxeetan, eta autoen barruan ere berbarik ez egitea. Oroitu nahiari ere ez zion onik egiten berbetan aritzeak, zeren bien bitartean leihatilaren bestaldetik ihesi baitzihoazkion Eiderrek urtebete lehenago ikusitako paisaiak, eta langarraren tantak zelai (oraindik ez guztiz) esmeraldetan, eta bidean utzitako herrixkak, denboraren nozioa ezagutzen ez dutenak.
|
|
|
Harrigarria zen urtebete lehenago, 1993an, zenbat gauza gertatu zen Txemaren bizitzan. Urtarrilean postu bat egin zuen gora lanean, otsailean tumore bat kendu zioten bere aitari, martxoan pisua erosi zuen, apirilean Londres hankaz gora utzi zuen IRAren bonba batek, eta beraz Irlanda ernaldu zitzaion bihotzean Eiderri, eta garagardo botila altxatu zuen; maiatzean bakarrik, oso bakarrik sentitu zen; ekainaren 30ean Rocío García de Mainueta azaldu zen urte
|
askoren ondoren
; uztailean Eider hegazkinean desagertzen ikusi zuen, eta 26 egun bata bestearen atzetik joan zitzaizkion (astiro, berunezko, mantso, bero); abuztuan, irailean, urrian, azaroan, abenduan ez zuen gogoratzen, ezerk ez zuen erlieberik hilabete horietan.
|
|
|
Baina ez, ez zegoen batere gaizki, kontuan izanda ez zela hiriko auzorik liluragarriena ere. Eta
|
askoz
ere pisu politagoa izango zen Eider berarekin bizitzera joan izan balitz, baina ez zuen urrats hori ez bat ez bi eman nahi, eta Txemak ere ez zuen txarto hartu erabaki probisional hura. Zeren probisionala zela ulertzen zuen, argi baitzegoen denboratxo bat igaro ondoren Eiderrek maletak egingo zituela euren maitasun habiara joateko.
|
|
|
Horrelakoxea zen Txema. Jabik
|
askotan
esaten zion pentsatzeko modu horrek harritu egiten zuela: ez zuela inor ezagutzen, Txema ez beste inor, arazo baten aurrean begien bistakoa ukatu eta komeni zitzaiona pentsatuko zuenik.
|
|
|
Baina Txemak begien bistan zituen arazo guztiei alde txarra bilatuko balie, akabo Txema. Ez,
|
askoz
ere baliagarriagoa zen begien bistako gauza batzuk ukatzea. Noski, Jabik erraz esaten zuen dena.
|
|
|
Baina ez zuen nahi, ez zuen gertaera hura gogoratu nahi, iraganaren zakuan sartuta mantendu nahi zuen, eta hura dena aspaldi bukatu zela esaten zuen Txemak ahots ozenez, bere buruak entzun zezan edo. Ez zitzaion oroipen hura
|
askotan
etortzen, eta nahiago zuen horrela.
|
|
|
Rocío, gainera, egona zen jadanik Irlandako hego hegoko hiri honetan, eta ez zuen errepikatzeko gogorik. Nahiago zuela Killarneyra joatea,
|
askoz
ere gehiago gustatu zitzaiola, eta (ni tentatzearren esan du hau) Killarneyn hasiko nintzela usnatzen barruan daramadan benetako Irlanda horren lehen lurrin eta kresal usainak. Horrelaxe esan dit.
|
|
|
Bitakoran egun batzuk atzera joan eta zera aurkitu dut: " Barkamena eskatuko nioke jende
|
askori
orain...". Beno, jende askori ere ez da:
|
|
|
" Barkamena eskatuko nioke jende askori orain...". Beno, jende
|
askori
ere ez da: Txemari batez ere, eta neuri, eta beharbada Tere eta Jabiri.
|
|
|
Baina eguneroko erlazioetan beti igartzen zen nork norekin zuen nahiago. Beste monitoreek erdi txantxetan esaten zutenez, Jabi eta ni lagunak baino gehiago omen ginen, eta
|
askotan
harritu egiten ziren gure arteko musurik ikusten ez zutenean. Guri, ordea, inoiz ez zitzaigun bururatu koadrilako lagun izatetik harago joatea.
|
|
|
Gero, Txemaren erabakiz, denboratxo bat eman genuen, pare bat hilabete
|
asko
jota, gure harremanaren zimenduak bisitatuz eta errepasatuz. Berak zerotik hastea deitu zion horri.
|
|
|
Uste nuena baino hobeto. Baina oraindik denbora behar dut; kontraste handiegia izan da, eta gauza
|
askotara
ohitu behar izan dut. Eta oraindik falta zaidana.
|
|
|
Atea bere gibelean ixten ari zela ikusi zuen azkenengoz Maite, oraindik adi, gelara sartzean Txemaren lehen erreakzioa zein izango zen zain.
|
Askotan
egona zen Eiderren gelan, batez ere pisua erosi baino lehenagoko garaietan, eta denbora gutxi falta zen biak batera bizitzen hasteko, zoritxarreko istripua gertatu zenean. Eta aspaldiko garai haietatik hona gauzak gutxi aldatu ziren bertan:
|
|
|
Eta musika lasaiagoa ere hantxe zegoen, biak bakarrik zeudenerako; eta azken denboretan Eiderrek hainbeste gozatu zuen beste musika hura ere, zelta alegia. Eta harekin batera beste herrialde
|
askotako
doinuak. Baina batez ere Irlandakoak, iragan urteko udan pasatutako hilabete inguruak utzi zion zapore onaren fruitu ziren disko eta zintak.
|
|
|
Baina batez ere Irlandakoak, iragan urteko udan pasatutako hilabete inguruak utzi zion zapore onaren fruitu ziren disko eta zintak. Bai, lurralde hark liluraturik utzi zuen Eider, eta miresmen horren lekuko ziren The Chieftains, De Dannan, Van Morrison, Mary Black, Christy Moore eta Davy Spillane, beste
|
askoren artean
. Azken horren kasetea sartu zuen pletinan, eta abdukziotik hurbil egon zitekeen zerbait sentitu zuen; hainbeste, Irlandako giroan murgilduta aurkitu baitzen bat batean, nahiz eta herrialde hura argazkietatik baino ez ezagutu.
|
|
|
Bihotza galapaka hasi zitzaion, tripetatik ahoraino hedatutako bero batekin batera. Davy Spillaneren doinuak etengabean oihukatu zuen gela hura ere Irlanda zela, eta bazirudien gaita eta uilleann pipe guztiak
|
askoz
ere indartsuago jotzen hasi zirela, Txemak etiketa gainean" Eire" irakurri zuenean.
|
|
|
Hainbeste gauza utzi behar ditut hemen... ez guztiak txarrak ere. Hor daude lagunak eta Txema, eta hor daude mendiak eta beste gauza
|
asko
. Baina gehiago apreziatu nahi ditut horiek denak.
|
|
|
Hilabeterako bada ere. Baina ziur nago itzuleran
|
askoz
ere indar handiagoarekin ditudala.
|
|
|
Gertatzen dena da ez dela guztia hain polita, eta denboraldi batez ez dut ordutegirik nahi, ez dut sinpatika izan nahi, ez dut ondo geratu nahi, ez dut eroso bizi nahi. Aukera
|
asko
daude kate horiek apurtzeko, eta bat ihes egitea da. Eta nora egingo dut ihes, Irlandara ez bada?
|
|
|
eleberri poliziakoak behar dira, esaten zen, edo erotikoak, edo zientzi fikziozkoak... Zulo
|
asko
zituen gure kulturak, batez ere aldameneko kultura handiagoen aldean, eta denak estali nahi ziren, egin ahalean.
|
|
|
zirraragarria iruditu zitzaion segundo txiki bateko tartean National Westminster Bank zaborraren parean nola utzi zuten ikustea, eta kapitalaren jabe ziren adreilu eta kristalezko kaiola handiak hondakinez nola bete ziren konturatzea. Baina zirrarak
|
askoz
bortitzagoak izan ziren telebistako irudi haietatik haratago joan eta lehergailuaren zergatia ulertzen saiatu zenean. Egun horretara arte Irlandako kasua egunkarietako hizki beltzetara mugatzen zuen Eiderrek, orriak pasatu eta ekonomia, kirolak eta abarrak ere hitzezko anabasa hartan galduko ziren modu berean.
|
|
|
Txemak aireportuko kafetegiko leihoaren atzetik jarraitu zituen Eiderren pausoak. Aukeran,
|
askoz
nahiago zuen denboralditxo batez hain urruti izango zuen lagunarekin batera hegazkineko eskaileraraino joatea edo, hobe oraindik, Eider besotan hartuta eskailerak igo eta jarlekuraino laguntzea, eta segurtasunezko gerrikoa lotzea bere maiteñoari.
|
|
|
Proposamenak berak lizun kutsua zekarkeen: tokiak 40 urtez goitiko gizon emakumeen harrapalekuaren omena zuen, fauna
|
askotariko
—dibortziatu, banandu, neskazahar, mutilzahar, etxe aspertu— baina xede bakarrekoaren etzanaldi azkarren abiaburu. Hori, bistan da, gaueko ez dakit zenbatetik aitzina.
|
|
2001
|
|
|
–Bai horixe, baina aurkitu aurretik igel
|
asko
musukatu behar dira.
|
|
|
–Gereziek bizitzari buruz gauza
|
asko
irakasten dute.
|
|
|
Gehiegi axola ez bazaizu, zatoz pare bat ordutara.
|
Askoz
gehiago aurreratuko dut.
|
|
|
Igogailuan behera, gorakoan baino askozaz ederragoa iruditu zitzaidan Pantxo Rey. Eta gorakoan baino
|
askoz
erakargarriagoa. Eta jadanik ez nuen hain zakarra eta ahoberoa ikusten.
|
|
|
Eta lehenengo musua debalde oparitu nion. Ez zidan gauza
|
askorik
eskatu. Pare bat ordu nirekin pasa nahi zituela.
|
|
|
Arantxak, dena dela, ez du
|
askorik
hitz egin. Bere munduan bezala egon da, nahiz eta lagunak berari zuzendu zaizkion ia beti.
|
|
|
Belarriak ernai. Ez du, eginahalak eginda ere,
|
askorik
aditzea lortu, hala ere. Hitz solteak baino ez.
|
|
|
Anorexikoa dirudi eta. Jode, ez diat ulertzen, egin du berekiko, argaltzearen obsesio horrekin
|
askoz
okerrago geratzen dituk azkenean.
|
|
|
Hor, barraren ertzean eserita egoten zen Aitzol arratsalde
|
askotan
. Makinaren alboan.
|
|
|
Nahiz eta gehiegi ezagutu ez, berdin dik! Han bazeudean pare bat polit
|
askoak
, beste neska altu argal hori eta...
|
|
|
Baina beno, bezeroa erregea delako txorakeria hori bere buruari beste behin gogorarazi eta bi whiskolak atera dizkio. Hori bai, whisky oso gutxi eta kokakola
|
askorekin
, ez baitu gero inoren txahala garbitzen ibili nahi.
|
|
|
Beste morena polit hori ere bai –gogoratu da Anartz irribarre txiki batez–: Aitziber, badakik, Eroskiko kajera; laneko bidean nire etxe aurretik pasatzen duk
|
askotan
txirrinduan, niki estu batekin eta...
|
|
|
–Bai, pentsatzen diat baietz –erantzun du Anartzek–, baina halere iruditzen zaidak gaur hiletan ez zuela negar
|
asko
egingo, ez duk horietakoa, isila duk –kokotseko bizarra hazkatu du– Gainera, Ainarak atzo esan zuenez, aurretik malko guztiak agortu omen zizkion Armendarizek.
|
|
|
Ikasketen presiotik ihesi eta aske sentitzeko beharra izaten zuela. Betiko parranda botatzea baino
|
askoz
hobea zela hura. Eta gainera, tabernan oso berandu bukatzen nuela asteburuetan.
|
|
|
Tasiok ez behintzat. Besteek antolatzen dituztenean ere ez da joaten
|
askotan
. Aspertu egiten baita.
|
|
|
Bai.
|
Askotan
eman dizkiot honi bueltak. Eta beti ondorio berera iritsi naiz.
|
|
|
–Gaur egun ordea –jarraitu du Jonek–, masailekoak ematea ezta pentsatu ere! Eta zigorren bat jarriz gero ere, ez pentsa, guraso
|
asko
beren seme alabak horrela edukitzeko eskubiderik ez dagoela kexatuz etortzen dituk. Dios!
|
|
|
Egia esan, berdin dik zer aldarrikatzen den," Basta ya"," Presoak kalera"," Autopistan peajerik ez" edo" Gora San Fermin", kontua eslogan bat edukitzea duk, bestela herri honetan jai daukak. Uste diat alde horretatik euskara bera euskaldunak baino
|
askoz
argiagoa dela, ze eslogana esateko berezko hitza, badakik, leloa duk. Eta begiak ireki besterik ez zegok zeharo lelotu garela konturatzeko.
|
|
|
Argazkia ikusi eta berehala ohartu naiz nor zen, nahiz eta izena ezezaguna izan. Urte
|
askotan
funerarian lan egindako gizona. Hemen denoi iristen zaigu gure txanda, pentsatu dut berehala, egoeraren nolabaiteko ironiari ihes egin ezinik.
|
|
|
Edozein modutan, esan dudana, pertsona
|
asko
zeuden tabernan iluntze aldera, lanpetua nenbilen oso eta horregatik atetik irteten ikusi dudan arte ez naiz ohartu Marlene Dietrich bazihoala. Inori begiratu gabe.
|
|
|
Dena den, gure BAT, BI, HIRU eta izerdi alferrak ez du
|
askoz
gehiago iraun. Medikalizatukoak iritsi baitira azkenean.
|
|
|
Bai,
|
askoz
hobea izango litzateke hori. Eta ez kariloi baten zaratak esnatzea gauerdian, hogeita zazpi urte betetzeko unean zure ardura guztiak euria egingo duen ala ez jakitera mugatu direla ohartzeko.
|
|
|
Dantzan segitu genuen han. Jende
|
asko
zegoen eta horrek korrua estutzera behartzen gintuen. Oso gertu geunden elkarrengandik.
|
|
|
Gelara joan zen gero. Ezer
|
askorik
ulertu gabe, elkarri begiratu eta telebista piztu zuten Marcosek eta Lucasek: txetxeniar bi agertu ziren, metraileta bana eskuan.
|
|
|
Asko kostatzen zait orain sofatik altxatzea. Irentsi egiten nau sofak, zaharra delako eta bigunegia, eta gero
|
asko
kostatzen zait handik irtetea. Baina Marcos egoten da normalean nire ondoan eta lehenengo bera altxatzen da eta gero niri laguntzen dit.
|
|
|
Marcos Proust luzaro egoten zen ohean pentsatzen. Neuk ere
|
askotan
pentsatzen dut ohean. Eta pentsatzen dut, esaterako, gehiegi irakurtzen dudala.
|