|
2000
|
|
|
Lehen Gobernu horretan (1938, otsaila) Altxamenduko joera guztietako indarpolitikoak zeuden, monarkikoengandik hasi, eta tradizionalista eta falangistenganaino. Ez zitekeen espero, beraz, Gobernu hartatik kultur eta hizkuntz politikan moldeerabakarrik, eta Sail bakoitzeko arduradunaren nortasunak eta alderdien eraginakbazuten kaleratu ziren erabakiekin zerikusirik, Pedro Sainz Rodriguez lehen Gobernuhartako Hezkuntza Ministroak
|
askoz
geroago (1982) Euskaltzaindiari aitortu zionarenarabera (ik. Euskera.
|
|
|
Neuk begiratu eta... inor ez zegoan!". Garik besoei kartsuki eraginez, adorez hitz egiten zuen;" ez zuan
|
askoz
geroago izan", segitu zuen," kontzejal hura pinu kaja batean eraman baitzuten. Orduan badakik:
|
|
|
Ez zen
|
askoz
geroago izan, beti kale berean, beti malda gozoan behera, nabaritu baitzuen bazetorrela nonor bere atzetik. Buru itzuli batean ikusi zuen gizon sendo, korbataz eta beroki ilunaz jantzitako bat zela.
|
|
2002
|
|
|
Popittotarrak, karlista sutsuak ezezik, musikazale purrukatuak ere ba ziran. Aipatzen dugun egun artarik urte
|
asko
geroago, Pio Baroja ere Lekeitiora etorria zan, eta zuzen zuzen, Popittoneko bizartegiaren goian ostatuz jarri. Popittoren kitarra jotaldiak ain luze eta etengabeak izan oi ziralako, Pio asarratu eta suak arturik, andik aldegin omen zuan, esku artean zeukan eleberria tajutzeko Xanti andia ote, kitarra soiñu ekin ura, atsegin ez baiña gogo aldagarri zitzaiolako.
|
|
|
ehungintza tindatzetik hasi eta elikagaietaraino, aplikazio kosmetiko hutsetatik igarota. Produktu horien propietateak
|
askoz
geroago zabaldu ziren farmazia produktuen tindaketara. Elikaduran, askotan erabili izan da, eta merkatuan koloratzaile artifizialak agertu ondoren baino ez da erabili.
|
|
2003
|
|
|
San Mamesko partidak «Maraton»en begietatik ikusten zituzten askok. Urte
|
asko
geroago konturatuko ziren gure subkontzientziaren miopiaz. Espainiako Radio Nacionalek Bilbon duen egoitzan kirol zuzendari zen" Maraton" hura, inori bururatuko ez bazitzaion ere, emakumea zela, alegia.
|
|
|
Haiekin euskara egiteko era ona izango zuen seguruenik. Baina katalana ere ikasi bide zuen, zeren urte
|
asko
geroago semea lagun zuela Lleidako institutura
|
|
|
7 Urte
|
asko
geroago, emazte eta seme alaba txikiekin berriro Parisa itzuli zenean oraingoan umeek udaldian frantses ikasteko egitasmoaz, oraindik erbestealdiko Parisen gauza asko gogoratzen omen zituen. Gudu aurrean ilun edo kolore beltzeska zuten eraikinak garbitzen ari omen ziren orduan.
|
|
|
Hasieran nobleteriak, budista monjeek eta intelektualek edaten zuten soil soilik.
|
Askoz
geroago, herritar edaria bihurtu zen.
|
|
|
Antzinako Greziako garaiko napolitarrek pasta egiteko modu hori erakutsi zieten erromatarrei, eta horren froga historikoak geratzen dira. Arrautzak
|
askoz
geroago sartu ziren aberastera, baita tomatea, azenarioak edo espinakak ere. Espainian askotariko pasta lehorrak daude, bai formakoak bai tamainakoak.
|
|
|
Zera esan nahi duela pentsa daiteke: baso arteko etxebizitza bakartuan bizi zela lurra landuz, hau da, justu Mogelen garaiko euskaldun ugari bizi zen bezala, horixe bailitzateke bizitzeko eta lan egiteko jatorrizko modua, eta" erri batubak", herribilduak,
|
askoz
geroago asmatutakoak, arrotzak, direla; gaur egun badakigu, ordea, alderantziz izan zela, eta euskal bailaretan baserriak ez zirela ugaltzen hasi XVI. mendera arte.
|
|
2004
|
|
|
Gainera, asko irakurtzen nuen Frantzian argitaratzen zena. Simone de Beauvoir
|
askoz
geroago irakurri nuen baina neuk jasotzen nituen frantses aldizkariak nituen batetik, eta Rikardok berak uzten zizkidanak, bestetik. Cristian aldizkaria, esate baterako, Rikardok uzten zidan.
|
|
|
Britainiako osasun agintarien erabakiak aurrekari bat dakar, eta, horri esker, medikuek orain arte baino askoz irizpide permisiboagoen arabera hautatu ahal izango dituzte enbrioiak. Neurri hori kritikatzen dutenek diotenez, prozedura horren bidez, enbrioiei bizitzeko eskubidea ukatzen zaie, eta, agian, enbrioi horiek ez lirateke gaixotuko urte
|
askoz
geroago, kasurik okerrenean. Are eztabaidagarriagoa izango litzateke bularreko minbizia amei eta alabei transmititzeko aukera saihesteko erabiltzea:
|
|
|
Kantek garai horretan egiten zuen bizimoduak ez zeukan zerikusi handirik bere lanean murgilduta bizi den jakintsu bakartuaren irudiarekin, bizitza publiko bizia izan baitzuen.
|
Askoz
geroago, hori bere bizitzako garai atseginena izan zela aipatu zuen. Aldarte horren lekuko, Eder eta bikainaren sen tipenari buruzko oharrak, best seller handia izan zena.
|
|
|
Baina, pentsatzen jarrita, non ote dira negu hartako elurrak? Edo otsoena gertatu eta
|
askoz
geroago ikasi nuen frantsesez esanda: ousontlesneigesd' antan. Zenbat urte joan ote dira betikoz urtu zirenetik?
|
|
2005
|
|
|
Cornelleko Unibertsitatea, AEBn, 1883an saiatu zen, posta bidez. Wisconsineko Unibertsitateak 18.000 ikasle zituen urrutitik 1958an. Baina
|
askoz
geroago, 1969an Erresuma Batuan sortutako Open Unibertsitatearen arrakastarekin, teknologia eta hezkuntza konbinatzeko ideia serio hartzen hasi zen. Open Universityk, Espainiako UOCaren aitzindariak, edukiak zabaltzeko plataforma ezin hobea aurkitu zuen telebistan.
|
|
|
Daten zehaztasuna barregarria da, denbora soinujole dabilen bitartean, hedatuz eta estutuz, txerpolari baten antzera itzulipurdika dabilen bitartean, batetik bestera jauzika, soka batetik sarera, eta saretik hodei batera. Batzuentzat, 36ko gerra gero hasi zen, etorkizunean, hamarkada
|
asko
geroago jasan baitzituzten ondorioak; beste askorentzat, hasi aurretik amaitua zegoen, eta beste batzuentzat ez zen gerrarik izan. Frontoiko batzarretan, hantxe bertan zegoen bizi bizi 36ko gerra; karlistadek ere abertzaleen buruetan bizirik zirauten.
|
|
|
Zeren Manuel Rivasek uste baino zerikusi handiagoa baitu nire bizitzan. Bazuen Garaziri Las llamadas perdidas izenpetu zion unetik, nahiz eta ni
|
askoz
geroago konturatu. Eta badu Lolok ¿ Qué me quieres, amor?
|
|
2006
|
|
|
–Euskalerri nerea?,. Nafarroa, arragoa? eta
|
askoz
geroago idatzitako. Aberri ilunaren poema?, abesti aberkoiak deituko nituzkeenak ziren, baina hain desberdinak elkarrengandik. Lehena, etsipenez betetako abesti bat zen, non esaten nuen ez nuela aldarrikapen aberkoietan sinismen haundirik (hain gaztea izanik, uste dut ez nintzela gehiegi deskuidatu); eta gainera, melankoliaz beterikoa zen,. Eusko gudariak?
|
|
|
1331n berriro eman zieten patronatua Joana II.ari eta Filipe Evreux i. 1357an nekazariek Karlos II.aren erresumaren gobernaria zen Luis infanteari eraso zioten krisiarengatik; errepresioa gogorra izan zen (dena kendu zioten),
|
askoz
geroago barkatuak izan ziren, baina miserian utziak. Joan erregeak 1457an Mosen Pierres Peraltakoari eman zion Falces hiribildua eta Azagra, Brionesen truke, zerbitzuengatik205 Jaurerriak izaten jarraitu zuten, nahiz eta hurrengo zenbait errege erreginek kontrakoa adierazi.
|
|
|
Nolanahi ere, ez dago aluminioaren toxikotasunari buruzko adostasunik. Agian, urte
|
asko
geroago, kaltegarria izan daitekeelako, merkurioa kentzea eskatzen den bezala gertatuko da.
|
|
|
Bestalde, logika horrekin, Txomin Agirre, Orixe eta Arantzazuko Egutegia bera Herder-engandik eratorri ahal izango ditugu. Agerian dago, Espainian
|
askoz
geroago bakarrik ezagutu diren arbaso duinak bilatu nahi izaten zaizkiola, bigarren eta hirugarren eskuko informazioa baino ez zuen autore askori, eta horrela, agian literatura espainoleko genealogiak nobletzen dira, baina ez da pentsamenduaren historia egiten.
|
|
|
Zer erantzun ez zekiela geratu zen Cristina. Izan ere, sakristia ez zen erromanikoa,
|
askoz
geroago eraikitako eranskina baizik. Txaplata bat, Cristinaren hitzetan.
|
|
|
–Ez duzu arrain polita harrapatu! –entzun nuen bizkarraldean
|
askoz
geroago.
|
|
|
Honela lorturiko esentzia, gainera, dagozkion arrosen bizialdietatik (aldi tarteetatik, denbora) garbi bereizia denez, loreon usteltzearen ostean ere bizirik dirau. Arrosak desagertu eta
|
askoz
geroago ere, esentziak bertan izaten jarraituko du, nahiz esentzia hau arrosa haietatik aterea izan.
|
|
2007
|
|
|
36 Erabaki honen atzean ere, bazegoen mendeku nahia. Oso denbora gutxiren buruan, itsaspeko ezezagun batek Montevideo merkantzia ontzi uruguaitarra hondoratu zuenean, alemana izango ez ote zen susmoa zabaldu zen urte
|
asko
geroago jakin zen Tazzolo italiarra izan zela erruduna. Handik gutxira beste itsaspeko batek, alemana berau, Maldonado merkantzia ontzia desegin zuen, nahiz eta Uruguai gerran sarturik egon ez.
|
|
|
Ezin da ukatu, euskara Erdi Aro guztian Nafarroako Erresumako biztanleen harreman hizkuntza nagusia izan zela; baita
|
askoz
geroago ere. Mendialdeko biztanleen hizkuntza bakarra izan da luzaroan, baina nafar hiri handi eta ertainetan ere arrunt mintzatu izan da.
|
|
|
Latinaren presentziak, dena dela, ez du esan nahi euskara aldendu zenik; herri-gune txikietako zein hirietako biztanle zeheak euskaldun iraungo zuten gero ere; gehienez ere elebidun. Badira uste dutenak, Iruña fundatzeak ez zuela latinizazioan horrenbesteko eraginik izan, zeren
|
askoz
geroago ere hango biztanleek euskarari sendo eutsi baitiote. Euskal hiztunek" Iruña" deitu izan diote antzinako denboretatik hiriburu zahar horri.
|
|
|
Baina benetan ez omen zen horrela gertatu. Municheko Unibertsitate Teknikoko ikertzaile batzuek egin duten ikerketa baten arabera, ugaztunen dibertsifikazio handiena dinosauroak desagertu baino
|
askoz
geroago gertatu zen.
|
|
|
Herder edo Hegel-en gogoeta kontzeptualak
|
askoz
geroago etorriko dira: baina tradizio honetan etorri dira, kultura honetan, eta errealitate hau aurresuposatzen dute artean, literaturan, teoria politikoan, mendebaleko heziketa guztian.
|
|
|
Wundt izaki(). Denboran ibili ere
|
askoz
geroago gabiltza, eta dagoeneko honek denak ez du Herder edo Hegel-en Volksgeistarekin zerikusirik. Baina hauenak ere Volksgeist, herri gogo, edo herri arimaren azterketak direnez, ikusi beharrak ditugu laburki.
|
|
|
Gainera, arestian aipatu bezala, kalitateen memoria doan emateko eskatzen dio legeak sustatzaileari. Eraikuntza amaitu ondoren, erosleak egiaztatu egin behar du azken emaitza bat datorrela memorian erabakitakoarekin; bestela, jabetza hartu eta
|
askoz
geroago egindako erreklamazioek eraginik gabe geratzeko aukera handiagoa dute. Kode Zibilak gehienez ere sei hilabeteko epea ezartzen du ikusi ezin diren akatsak erreklamatzeko.
|
|
|
Ezin zen, gainera, bestela izan, urte
|
asko
geroago Platonek berak tarte handia eskaini bazion erotasunezko inspirazio motak deskribatzeari. Fedro elkarrizketan lau inspirazio mota bereizten ditu Platonek, esate baterako:
|
|
2008
|
|
|
Merezi du Vergesek horiei erantzunez idatzitako argudioa osorik irakurtzea. " Abdallah etsenplu moduan eduki nahi dute preso, bera espetxeratu eta
|
askoz
geroago testuinguru arras ezberdinean jazo diren beste gertakizunengatik". Eta esaldi borobil hau, historiak gainditu dituen gatazkentzako balio duena:
|
|
|
Eta euskalgintza lanean buru belarri sartuta zegoenean ere, ez zituen behin ere alde batera uzten fededun gisa zituen ohiko eginbeharrak. Hola, Tours-en hiztegia egiten ari zen garaian, adibidez, lanez gainezka egon arren, hiru ordu t, erdi egiten zituen otoitzetan eta mezatan411 Urte
|
asko
geroago Nazario Oleagari aipatu zionez «bere bizitza guztian, atzerrian egindako egonaldi eta Eliza Katolikorik bagako errien baten izan ezik, [Azkuek] ez eba [n] gomuta meza emon barik egun battxo be geratu zanik»412 Eta hala ere, ikusi denez, kontzientzia kargua izaten zuen aldika apaiz aski arretatsua ez ei zelako. Zorroztasun erlijoso horrekin koherentzian ematen zizkien aipaturiko aholku moralak bere lobei.
|
|
|
Eta oso antzeko gauzak aurkitzen zaizkio urte
|
asko
geroago ere, 1930ean zenbait astez Jacako seminarioan bizitzen egon zelarik:
|
|
|
Gainera, Azkueren lan gehienetan ohi zenez, lan deskriptiboa egiteaz gain, lan normatiboa ere egin nahi zuen, bizkaiera idatzi eredu bat finkatuz, ortografikoki, gramatikalki eta dialektalki. Urte
|
asko
geroago, 1925ean, aitortuko zuenez:
|
|
|
babespean. Bizkaia, osoan, testu, liburu, ofiziala bihurtzeko asmoz. Izan ere,
|
askoz
geroago Azkuek berak aitortuko zuenez Izkindea idaztean Bizkai osorako euskara eredua ezarri nahi izan zuen:
|
|
|
Ziurtzat eman daiteke, Azkue batek, edo Campion batek,
|
askoz
geroago Arana Goiriren asmoa idatziz ikusi orduko erreakzionatu zutenak (1902ko urtarrilean), Hendaian delako puntua ulertu izan balute unean bertan zerbait esango zutela. Eta ez da halakorik dokumentatzen.
|
|
|
Barka berari ta batez ere bere egile oni»196 Hortaz, eleberri hau lantzen segitu zuen Azkuek frankismo garaian. Bera hil eta urte
|
asko
geroago argitaratuko zen, 1989an.
|
|
|
Bazen, ordea, Euskaltzaindiko batzarretan beti azaltzen zen akademikorik. Damaso Intzak, urte
|
asko
geroago oroituko zuenez: «Gure batzarreak nonnai izan arren, eztut gogoan Azkue jaunak iñoiz utsegin zigunik.
|
|
|
Eta gutxiespen hauek ez ziren izendegiaren aferari lotutako anekdota koiuntural soilak, arazo sakonagoen agerpenak baino. Urte
|
asko
geroago idatzitako memorietan, José Artetxe gipuzkoar jeltzaleak aipatzen zuenez, gerraurreko urte haietan, Euzkadi egunkarira bidalitako artikuluetan Azkueren lanen bat nabarmentzen zuen bakoitzean erredakzioan zentsuratu egiten zioten400 Lekukotasun horrek baieztatu egiten du Bizkaiko alderdikideek (Euzkadi nagusiki haiek kontrolatzen baitzuten) mugatu egin nahi zutela Azkueren prestigioa, ez ... Azken finean jokoan zegoena hizkuntza arautzeko boterea zen.
|
|
|
Loaren alterazioak bilatu ditugu Walt Disneyren 46 klasikotan eta 500 film laburretan baino gehiagotan, 1937tik 2005era arte, eta, hain luze eta zabal berrikusita, eszena bera ikusi dugu' La dama y el vagabundo' filmean,' Tod y Toby' film luzean (1981) eta' El día del juzde Pluto' film laburrean (1935). Ezaugarri sofistikatuago gisa,' La dama y el vagabundo' filmean, Triste txakurrak aldi berean galtzen zituen usaimena eta oroimena; gizakietan REM fasean loak duen jokabidearen nahastearekin lotutako bi ezaugarri horiek, eta ez ziren
|
askoz
geroago deskribatu.
|
|
|
Ohikoa ez den arren, tokoferoletan aberatsa den elikagaia da, batez ere bitaminakoa, %69 (oliba olioan baino portzentaje handiagoa, %12 baitu). Zalantzarik gabe, bitamina antioxidatzaile horren presentziak azaltzen du, neurri batean, babes dermatologiko eta sendagarri gisa duen ospea, eta oliba olioa baino
|
askoz
geroago errotzen duen egonkortasuna, hondatu gabe. Osagai fenolikoak ere baditu, eta horien konbinazioa bakarra da:
|
|
|
Herritarren jakinduriak dioenez, gosea eta janaririk eza mehatxatzen zituztenean, herritarrek koilarakada bat olio hartzen zuten janari urria osatzeko, edo, are gehiago, aseak sentitzen zituztelako. Urte
|
asko
geroago, argaltzeko industriak elikagai hori berreskuratu du, eta gantz azido pinolenikoan aberatsa den olioa patentatu du. Azido hori gehiegizko pisuaren eta obesitatearen tratamenduan faktore lagungarri gisa merkaturatzen da, batez ere gehiegizko elikaduraren ondorioz.
|
|
2009
|
|
|
Isaac Asimovek idatzi zuen, istorio labur modura, 1941ean.
|
Askoz
geroago, 1990ean, eta Robert Silverberg ekin elkarlanean, ipuina luzatu eta nobela bihurtu zuen.
|
|
|
Baina Perelmanen ezezkoa jaso eta ez
|
askoz
geroago, ezusteko handi bat izan zuen Ballek. New Yorker astekariko kazetari batzuek ere hitz egin zuten Perelmanekin, eta artikulu bat prestatzen ari ziren sariak eman baino lehen argitaratzeko.
|
|
|
(Auskalo zer barnebide ibiltzen dituen bakartegi isiltsuan haurtzaroko lilura isilduak). Eta urte
|
asko
geroago bakarrik da bera aski naturala, esateko.
|
|
|
Ez dakit Maine ezagutzen duzun, leku ederra da. Zahar etxea ere polita zen, urte
|
asko
geroago bisitatu nuen. Ordurako telefonoa hartu zidan andrea jada ez zen bertako langilea.
|
|
|
Arraunekin ibili ginen luzaro. Gero,
|
askoz
geroago, motor txiki bat jarri zioten. Ia berrogei urte izan ziren.
|
|
|
Damaso Intzak, urte
|
asko
geroago, hasierako urte haien errepasoa egiten duenean, ez dauka ahaztuta Urkixok, Olabidek eta Campionek nekez egin ohi zutela euskaraz. Artxibategian gordetzen den gutunketak ere beren arteko erdarazko komunikazioa islatzen du neurri handian.
|
|
|
Edo beste modu batez esanda, giroa ez zegoen aski heldua. Urte
|
asko
geroago, 1959an, heldu zion gaiari Euskaltzaindiak, eta orduan ere minak azaldu ziren.
|
|
|
Garuneko paralisia, koefiziente intelektual baxua, itsutasuna edo gorreria dira haur horietan hautemandako ezgaitasun batzuk. Hala ere, ikasteko arazo
|
asko
geroago diagnostikatzen dira, haurrek hezkuntza erronka handiagoei aurre egin behar dietenean, ikertzaileek ikusi zutenez. Hala, 11 urtera iristean, goiztiar handien %75ek baino gehiagok ikasteko edo portatzeko zailtasunak zituen, eta horiek aparteko laguntza behar zuten ikastetxean; horietatik %13 eskola berezietara joaten ziren.
|
|
|
bi horiek funtzionatu ezik, ezin bermatu kapitalismo globalizatuaren funtzionamendua, eta ezin elikatu munduan hazkorra den populazioa. Hori gutxi balitz," petrolioaren gailurrari", produkzioaren puntu gorenari?," gasaren gailurrak" jarraituko dio, badirudi 20 bat urte geroago, eta ondoren,
|
askoz
geroago, ikatzaren urritzeak (200 urterako erreserbak omen dira).
|
|
2010
|
|
|
esan daiteke kontrabandoz helarazi nahi zigula. Bada, hala ere, Piarres Lafitte kalonjeak hiru aldiz oratu zuen aipaturiko pasarte pozoitsu hori eta neutralizatzen ahalegindu are eta Etxepare zendu eta
|
askoz
geroago ere, jakin bazekien-eta Haeckel zegoela kukututa Etxepareren lerroen artean.
|
|
|
|
Askoz
geroago, XIX. mendean, hasi ziren kontzeptuak argitzen: Fridrich Bessel alemaniarrak aurkitu zuen Sirius ez zela izar bat.
|
|
|
Alegia, gutxienez bi egile zeudela grafitoen atzean. Grafologoek gauza bera ondorioztatu zuten
|
askoz
geroago, Foru Aldundiaren aginduz grafitoak aztertu zituztenean.
|
|
|
Eta, izan ere, ezberdina izan zen ikastola hauen sorrera, denborari nahiz ereduari dagokionez. Denborari dagokionez,
|
askoz
geroago jaio ziren ikastola hauek, 70eko hamarkadaren bigarren erdialdetik aurrera. Eta ereduari dagokionez, herriko guraso berrizaleen belaunaldiak kanpotik etorritako pertsonen laguntza handia behar izan zuen ikastolak irekitzeko eta garatzeko.
|
|
|
1679 urtean Denis Papin fisikari eta matematikariak prestatutako lehengo presio eltzeak ez zuen arrakasta handirik izan, batez ere segurtasun arazoak zirela eta (ikusi 1.16 irudia). Urte
|
asko
geroago, Frantziako Iraultzan, Nicholas Appert sukaldariak, aldaketa batzuk egin ondoren, Papin en presio eltzea berreskuratu egin zuen eta elikagaiak kozinatu, esterilizatu eta ontziratzeko erabili zuen. Metodo honek, appertizazioak, presio eltzearekiko interesa berpiztu zuen.
|
|
|
Juan Jesús Fernández González eta Juan Carlos Rodríguez Pérez analistek, “Los origen del crisis escolar en España” azterlanaren egileek, adierazi dute azken hilabeteetan jaiotako haurrek “nolabaiteko defizit ebolutiboa dutela ikaskideekin alderatuta: denak urte berean jaio dira, baina batzuk beste batzuk baino
|
askoz
geroago, eta hori garrantzitsua izan daiteke adin txikikoetan”. Ikertzaile horien ustez, defizit horrek “bigarren hezkuntzan ere ondorioak dituela dirudi”.
|
|
|
Lurraren eta Ilargiaren sorrera Marte eta Artizarraren tamainako bi planeten arteko talka erraldoi baten ondorioz sortu zen. Orain arte uste bazen eguzki sistemak 30 milioi urte edo gutxi gorabehera duela 4.537 milioi urte zituela gertatu zela, Niels Bohr institutuaren ikerketa berri batek erakusten du Lurra eta Ilargia
|
askoz
geroago sortu behar zirela, agian Eguzki Sistema sortu eta 150 milioi urtera arte. “Lurraren eta Ilargiaren adinak tungsteno isotopoen bidez zehaztu ditugu, eta horrek adieraz dezake burdinazko nukleoak eta haien harrizko gainazalak talka egin bitartean nahastu ziren”, azaldu du Tais W ek.
|
|
|
“Gure emaitzek erakusten dutenez, metalaren eta arrokaren nukleoa ezin da emultsionatu 10 kilometro baino gehiagoko diametroa duten planeten arteko talka horietan; beraz, Lurreko burdinazko nukleoaren zatirik handiena (%80 – %99) ez zen tungstenoz erauzi mantuko material arrokatsutik, eratzen ari zen bitartean. Ikerketaren emaitzak esan nahi du Lurra eta Ilargia lehenago uste baino
|
askoz
geroago sortu behar zirela.
|
|
|
Meteoritoen inpaktuak sortutako filosofikatoen azterketari esker, nazioarteko ikertzaile talde batek, Zientzia Ikerketen Kontseilu Gorenak (CSIC) parte hartu duenak, jakin ahal izan du Martek ur asko izan zuela bere azalean uste baino
|
askoz
geroago, zehazki 600 milioi urte geroago. “Proceedings of the National Academy of Science” aldizkariaren azken alean argitaratu den ikerketa honek metodologia bat hobetu du, eta, horri esker, zehaztasun handiagoz datatu ahal izan da planeta gorrian dagoen ura, filosofikatoen azterketatik abiatuta, meteoritoen inpaktuak sortutako mineral mota bat.
|
|
|
Esango nuke garai hartan ia ia etikaren kontrakoa iruditzen zitzaigula gure liburuak saltzen laguntzeko edozein ekintza egitea. Egun batez, Euskal Telebista hasi berrian Saizarbitoriari nire lehen liburua bikaina zela entzun nion harrituta kolokio batean (urte
|
asko
geroago liburuaren azken paragrafoa irakurriko zuen kameren aurrean, Hasier Etxeberriaren Sautrela programan).
|
|
|
John Lennon telebistan beldur aurpegiz agertu zen aldi bakarra izan omen zen. Urte
|
asko
geroago, 2008an, Vatikanoak L. Osservatore Romano bere egunkariaren bidez, esaldi hura barkatu zion John Lennoni post mortem. Ameriketako Estatu Batuetan ez zitzaion oztopo legal gutxi ipini Woodstockeko jaialdiari, ez, baina egitea lortu zuten azkenean.
|
|
|
Urte
|
asko
geroago Ang Lee zuzendari taiwandarrak jaialdi hari buruz Taking Woodstock fikziozko filma egin zuenean, 2009ko Donostiako zinemaldiko Zabaltegi sekziorako aukeratu zuten. El Diario Vascotik zinemaldiaz egunero artikulu bat idazteko eskatu zidaten eta filma proiektatu ondoren prentsaurrekoan egoteko aukera izan nuen.
|
|
|
Gauzak idatziz eta irakurriz pasatu genuen ikasturte osoa. Niri ere agindu zidaten argitaratuko zidatela beste artikulu bat Jakinen(
|
askoz
geroago aterako zena). Ikasturte hartan zehar Josuk poema liburu bat idatzi zuen baina ez zuen erdietsi inon argitaratzea.
|
|
|
Azterketa egin ondoren, baina beste egun batean, ezer aldatu gabe irakurri behar zen idatzitakoa tribunalaren aurrean. Irakaslegai asko ginelako, nire azterketa irakurtzeko data egun
|
asko
geroago egokitu zitzaidan. Baina ez nuen inoiz leituko, eguna iritsi baino lehenago bukatu nituelako katedrako oposizioak.
|
|
|
Lotsatik heriotzaren hautua egin zuen, Jesus de Sarriak Bilboko Hermes aldizkariaren bultzatzaile nagusiak, 1922an, egin zuen bezala, eta, urte
|
asko
geroago, Jon Mirandek ere, seguru asko gure adibiderik ezagunenak, 1972an egingo zuen bezalaxe. Hirurek hartu zuten adore etsigarria beren buruak hiltzeko, orain haiekiko arreta berezia pitzarazten diguna.
|
|
|
Euskadin autogobernua eratzen aritu garen urteak, gainera, bat etorri dira ongizate estatu deitzen diogunaren garapenarekin. Mendebaldeko Europaren gainerako aldeetan gerraostean gertatu zen garapen hori; baina guk ez genuen horretarako aukerarik izan
|
askoz
geroago arte: demokrazia berreskuratu ondoren, hirurogeita hamarreko hamarkadaren amaiera aldera arte hain zuzen ere.
|
|
|
Lotilandia lo arazle horren baitan giroa ezinago itogarria da, hala Bidasoaz gora nola Bidasoaz behera, izan ere, Jean Etxepare medikuaren modu ia berean, Bizente Aizpuru ordiziarrak ere zorigaiztoko liburu bat argitaratu zuen 1931n.
|
Askoz
geroago kontatu zuen Bizente Aizpuruk episodio ilun hori Jakin aldizkarian, 1977an, laurogeita zortzi urteko agure beneragarria zela," Gerra aurreko euskal herese bat" izenburupean, M. Pagolak jaso zuelarik.
|
|
|
Antzeko zerbait gertatzen zen artxipelagoko gainerako espezieekin ere. Zoritxarrez, Darwinek ahaztu egin zuen ohar hori, eta, izan ere, ez zen oharraren garrantzi demasekoaz konturatu
|
askoz
geroago arte. Kontua da ez ei zuela dortoka alerik lagindu artxipelagoko inongo irlatan, eta gainerako espezieei zegokienez ere Darwinek nahastu egin zituen irla guztien laginak, ez baitzitzaion bururatu espezie desberdinak bizi zitezkeela soilik 50 edo 60 miliatara kokaturiko irla hain antzekoetan, eta gerora jakin izan denez Galapagoetan dortokaren 14 subespezie dira denetara, eurotariko bederatzi subespezie zeinek bere aldetik eboluzionatu zutenak bederatzi irlatan, eta beste bost subespezie Isabela irla handiko bost sumendiren inguruetan.
|
|
|
Egia esateko, ez dakit Amurizaren poemako ordezpen hori noraino zinezkoa den, eta ez erretorikoa: urte
|
asko
geroago Ernesto Cardenal poeta nikaraguarrari Kantu Kosmikoa entzun nionean, Hidrogeno ahalguztiduna etorri zitzaidan akordura, eta pentsatu nuen berorretan kukututa lerroen artean ez ote dagoen jainko kreatzailea, apaiz nikaraguarraren kantu luzean bezala.
|
|
|
Hauxe izan da herri/ kultura guztiek literatura sortzeko eta transmititzeko izan duten era naturala, papereratu baino lehen. Ez dezagun ahaztu mendebaleko literatura idatziaren klasiko handienak, Greziako Iliada eta Odisea, ahozko tradizioaren emaitzak direla,
|
askoz
geroago paperera eramanak.
|
|
|
Eta, mugaz gain, hiztun gutxiengoak zenbait tokitan ere baziren. Iruñea, adibidez, erdal herrien artean dago,
|
askoz
geroago bertan Euskara arrunta ere bazela jakin arren. Honek erakusten du hiriburuan bazirela erdaldun elebakarrak.
|
|
|
Ignacio Hidalgo de Cisneros hegazkin pilotu espainolak argi azalduko zuen, urte
|
asko
geroago, bere autobiografian:
|
|
|
Sarrionandiak kafetegi horretara joateko ohitura zuen ordurako, Arrifetik Tetuanera heldutako jendearekin solas egiteko. Ruiz Orsattik, urte
|
asko
geroago idatzitako testu batean konfirmatuko zuen kafetegiarena hainbat laudorioren ondoren:
|
|
2011
|
|
|
Gai dira bereizteko azterketak gainditzeko irakasten dieguna, eta, aldiz, daukaten iritzia hedabideen arabera eratzen dute. Ikasketetan
|
askoz
geroago garatzen dute irizpide bat. Harrigarria da pertsona batek ikasteko aukera izatea eta horrek eraginik ez izatea bere iritzietan; bada, hori gertatzen da.
|
|
|
bere protagonisten kontzientzian, gertaerek soilik oroitzapen bihurturikoan,, oroitzapen ilun?, azalduko dute beren egia. Abaituak Susanaren mimo kurtsiak, Güell parkean, ezin ditu, jasaten dituen orainaldiko unean bertan, kurtsi eta irrigarri kontsideratu, eta ez du lortuko, harik eta,
|
askoz
geroago, hura guztia oroitzapen ilun bihurtu zen arte? (52 or.).
|
|
|
Paulino Uzkudunek 1920 izan zuen ospe izugarria ez zen itzali, hark boxeoa utziagatik,
|
askoz
geroago arte. Uzkudunek, besteak beste, izan zuen bere kopia komikian:
|
|
|
" Sobiets ak eta argindarra nahi dugu!".
|
Askoz
geroago, Audrey Lorde feminista fintasunez galdetu zion: " Ba ote dago ugazabaren etxea ugazabaren armekin suntsitzerik?".
|
|
|
Alegiak dionez, Fu Xik sortu zituen trigramak, eta
|
askoz
geroago, orain dela hogeita hamarren bat mende, Zhou dinastiako Wen erregeak, preso zegoela, ikur bakoitzari bere azalpena erantsi zion. Ikurrok zortzi dira guztira; beraz, binaka hartuta, hirurogeita lau konbinazio dira posible.
|
|
|
Alabaina, testu askotan behin eta berriz irakur daiteke Voltaireri eta Hugori egotzitako esaldi hori. Aita Donostia izan zen
|
askoz
geroago Gure Herria euskaldunak, kantak eta dantzak uztartu zituena; beraren ustez, euskaldunak, triste zein alai, kantari bizi baitziren. Baina, egiatan, Jean Baudet margolariak betiko ezarri zuen euskaldunok geure egin dugun esaera hura zilarrezko domina batean 1970ean.
|
|
|
Branagh zuzendariak Shakespeareren hainbat lan pantailaratu ditu eta guztietan ez du arrakasta bera lortu. Love’s Labour’s Lost filma, kasurako, 2000 urtean kaleratu zuen eta gertaerak ez zituen kokatu Shakespeareren garaian, XVI. mendean,
|
askoz
geroago baizik: 1939 urtean zehazki.
|
|
|
Oharra: Baztandik etorri eta bertakotzean Baztan izengoitia bereganatu, eta hartatik Baztanenea etxearen izena, eta honekin deus ikusirik ez duen Pedro de Yñarreak, Pello Baztan-ek,
|
askoz
geroago, egin zuen baserria (ikus Perurena 2010: 49).
|
|
|
Urte
|
asko
geroago oraindik lotsaz oroituko zuen pasara esan ziola eta ez pasada," dale una pasara con esto"," emaiok pasara bat honekin", euskaraz pentsatua gazteleraz esana.
|
|
2012
|
|
|
Estatuaren eta Elizaren kontrolpean dauden hainbat eskoletan eta elizbarrutitan milaka kasu egon direla ondorioztatzeaz gainera, Hezkuntza departamentuko langile askok, apezpikuek eta polizia batzuek horien berri bazutela azaleratu dute txostenek. Azken abusuak, halaber, 2008an egin zirela frogatu dute ikerketek, alegia, Elizak abusuei aurre egiteko neurriak martxan jarri eta
|
askoz
geroago, 1996an egin baitzuen abusuak eragozteko gida. Besteak beste, Amnesty International erakundeak Vaticanoaren ardura salatu du Irlandan haurren kontra egindako" tortura eta tratu iraingarrietan".
|
|
|
Etorkizuna aurreikustea ezinezkoa bada ere, nik uste dut zenbait sentimendu bortitz, hilabete, are urte batzuk lehenago iragartzen direla bihotzaren dardara estrainio baten bitartez. Esate baterako, tren geltokietan, iluntzean, beti sentitu izan nuen tristura goibel hura ez nuen ulertu, ez nuen ezagutu urte
|
asko
geroago arte, gerratean, frontera eramango ninduen trenaren zain egon izan nintzen geltoki apartatu haietan. Era berean, maitasunak, aire bafada batek bezala dardarazi zidan bihotza, neure bizitzan agertu baino hainbat urte lehenago.
|
|
|
Neure buruari esaten nion, Jeanek ezer jakiten ez zuen bitartean, ezer gertatuko ez balitz bezala zela. Inoiz, neure amesgaiztoetan, egiaz jabetzen zela imajinatzen nuen, baina geroago,
|
askoz
geroago, biok zahartuta gero. Eta barkatu egingo zidala pentsatzen nuen.
|
|
|
|
Askoz
geroago, Kyotok nirekin harremanetan jartzeko zehar bidea aurkitu zuen. Marrazki bat igorri zidan soilik:
|
|
2013
|
|
|
Landa lanean ere nabari daiteke heriotzaren kalitate gabezia hori, pertsona askok esaten baitute beren gertuko senitartekoak behar baino aste bat, bi edo aste
|
asko
geroago hil direla, zentzurik gabeko sufrikariopean. Baita, batzuetan, urte askoren ostean ere.
|
|
|
Eskertzekoa zen, benetan. Izaskunen semeetako batek urte
|
asko
geroago idatzi zuen bezala, aspaldiko Albiztur hura bezalako lekuetan pertsona gehienak beren burua ezagutu gabe hiltzen ziren, igarri ere gabe zer zegoen beren baitan lo, latente; zer azaleratuko zatekeen eskola, estudioak, izan balituzte: zer profesional, zer artista, zer intelektual.
|
|
|
|
Askoz
geroago jakin zen lehen kolonizazio ahalegin hark huts egitearen arrazoietako bat, Juan de Zavala pregoilari mulatoaren ustezko hilketa, Atondok eta bere kideek bete betean sinetsi zutena, ez zela benetan gertatu. Kanoitxoa eta pedreroa sutu zituztenean, Zavala bizirik zegoen.
|
|
|
Mutilaren antza hartzen deutso, haren trazak ditu, gogoratzen laguntzen deutso. Urte
|
asko
geroago arrebaren bidez lortu harremanetan jartzea. Eta ospa egin Frantziara?
|
|
2014
|
|
|
Oraindik goiz da froga hori historia berridazteko nahikoa izango ote den jakiteko. Gainera, txanponak jatorrizko tokitik eraman zituzten eta, beraz, arkeologiak du egiaztatu Kilwako bidaiariek duela mila urte inguru utzi zituzten ala, esaterako, bildumagile batek galdu ote zituen
|
askoz
geroago, Cook bertan lehorreratu ondoren.
|
|
|
Oso aspaldi izan nuen nik horren berri, literatura irakasleak agindutako irakurgai bati esker. Baina egia esatera, horren berri izan eta urte
|
askoz
geroago ezagutu eta gozatu nuen margolan sorta. Ez ditut akorduan literatura irakasleak; baina ondo gogoan dut irakasle hura.
|
|
|
1962 Estatuaren formazioarena baino barnagoan historia kulturalaren bestelakotasuna dago. Alemanian iraultza erlijiosoa egin da aurrena,
|
askoz
geroago eta nekez iraultza politikoa (burgesa); Frantzian aurrena iraultza politikoa, dezente geroago poliki poliki iraultza erlijiosoa, kontzientzien askatasunarena.
|
|
|
Huraxe zen elokuentziaren, hitzen, hitz suhar prestuen botere mugagabea. Ez zegoen esaldien jario magikoa etengo zuen aipu praktikorik, non eta ez den ikusten metodo baten azalpentzat ohar antzeko gauza bat, azken orrialdearen oinean, bistan zenez
|
askoz
geroago esku ikarati batek zirriborratua. Oso sinplea zen, eta, sentimendu altruista orotarako aldarrikapen erdiragarri horren amaieran, itsutu egiten zintuen, argitsu eta lazgarri, oinaztargiak zeru oskarbian bezala:
|
|
|
Bat batean dena gorri ikusi zuen, gorputzeko odol guztia burura igo balitzaio bezala. Oihuka erantzun zion kazetariari, eta oihuka jarraitu zuen telefonoa hormaren kontra bota eta
|
askoz
geroago ere.
|
|
|
Gaur egun pentsaezina da halakorik, batez ere Xalbadorrek han erakutsi zuen goi maila ezaguturik. Bai,
|
askoz
geroago ere, agertu izan dira Epai-mahaiari eginiko kritikak, desadostasunak. Baina era arrazoizkoan eginak kasurik gehienetan.
|