|
2000
|
|
|
Postalez edo telefonoz zuzenean deituta, parte hartzeko aukera zegoen. Gisa horretan, erantzun zuzena eman
|
zutenak
350 lagun izan ziren. Irabazleak berriz, bi besterik ez.
|
|
|
Kutxanet zerbitzuak, gipuzkoar kutxaren banku elektronikoak, iazko urtean 165.000 dei jaso zituen. 9.300 bezero izan ziren deitu
|
zutenak
eta 488.000 operazio egin zituzten. Enpresei zuzendutako Kutxatel aukerak 2.520 bezerori egin zien kasu.
|
|
|
\ ZER egin behar du herri honek, Aznar eta Jospin gobernuek bahituta dauzkaten 98 gizon eta emakume askatzeko? Legez aske behar
|
zutenak
, zergatik dauzkate preso. Non dira lakio urdinak eta gaineratiko bakezaletasunak?
|
|
|
Ipuin bat idaztean tonu jakin bat ematea bilatzen dut eta liburuari kohesio bat ematearren umore beltz tonu hori
|
zutenak
aukeratu genituen. Argitaletxeari beste ipuin bat ere proposatu nion libururako.
|
|
|
Hurrengo hamarkadan ere bi federazio hauek ziren espainiar futbolean agintzen
|
zutenak
eta jendeak bien arteko lehia ikusteko gogo bizia zuen. Beste behin ere, euskal selekzioa nagusi, 0, eta baita 1931ko Bilboko errebantxan, oraingoan 3 Euskal jokalariak, honezkero, kataluniarren amesgaiztoetan protagonista bihurtuak ziren.
|
|
|
Hainbeste zabor botatzen diguten garaian estimatzekoa da Kurlanskyk digun maitasuna. Reno Nevada Unibertsitateko euskal bildumako liburuak genituen lehen ingelesez gure herriaren ikuspegi aski orekatua ematen
|
zutenak
. " The Basque History of the World" honek, berriz, Renoko testuen mugak hautsi (EEBBetan baino ez dira zabaltzen) eta gure artean dibulgazioa izango duen liburua izatea lortu du.
|
|
|
Ni txapelketak jokatzen hasi nintzenean, oraingo sistema bera izaten zen, taldeka. Baina arestian esan dizut 8 pilotari zeudela aukera
|
zutenak
txapeldun ateratzeko; orduan lau talde egiten ziren (laugarrenean txapelduna bakarrik) eta txapelduna finalaurrekoetan hasten zen jokatzen (lehen hiru taldeetan pilotari bana sailkatzen zen finalaurreetarako eta bestea txapelduna). Oraingo txapeldunak, aldiz, gehinez ere hiru partida jokatzen ditu.
|
|
|
Azken urte hauetan Antxieta taldeko azpeitiar gazte batzuk aurkitu dute Zestoan Behe Paleolitoko aztarnategi hau, oso zaharra eta garrantzi handikoa. Hain zuzen, Antxieta taldekoak izan ziren orain dela 30 urte Ekaingo kobazuloa aurkitu
|
zutenak
. Irikaitz hemendik aurrera asko entzungo da, Zestoako futbol zelai parean dagoen parajean, aire zabalean dago, ez da kobazuloa.
|
|
|
Liburuaren egileen esanetan, ziuraski hizkuntza hauen ezagutza nahiko oinarrizkoa izango zen. Hizkuntza ugari menperatzen
|
zutenak
portuko alde batetik bestera ibiltzen ziren batelariak ziren eta horiei atal berezi bat eskaini zaie azterketan.
|
|
|
Izan ere, estatu horretan euskaldun kopuru handia dago. Garai batean Euskal Herritik Ameriketara emigratu
|
zutenak
eta oraindik ere euskaldun sentitzen direnak. Denek ez dute hala bizi, baina sustraiak gordetzen dituztenak lan handia egiten ari dira euren nortasunari eusteko.
|
|
|
Oraingo lorategiak begiaren gozamenerako prestatzen dira, baina garai batean baserri inguruko baratzak edo kortak ziren" lorategi", erabileraren
|
zutenak
, alegia.
|
|
|
Baina ez nuen inolaz ere espero emakumeak Ejerzitoan edo Ertzaintzan sartzea txalotzen dutenak berak izaterik Alardean txirula jotzen ikusteagatik horrelako istilurik sortuko
|
zutenak
. Ez nuen inolaz ere espero historiaz eta Frantzia eta Espainia artean izan omen zen guduan Nafarroa eta Gaztelaren arteko harremanak inork ez aipatzerik.
|
|
|
Bestalde ordea, atzera bota du Espainiako Parlamentuak PP eta PSOEren bozei esker Ezker Batuak 1998an Filologia Asturiarra sortzeko egindako proposamena. Asturiesko elkarte, sindikatu eta alderdi guztien babesa zeukan proposamenak Madrilen ezetz esan
|
zutenak
barna.
|
|
|
Euskara ikasten ari ginen, eta konturatu ginen bazirela beste batzuk: Pott bandakoak," Oh Euzkadi!" ateratzen
|
zutenak
... Ikusi genuen literatura euskaraz egitea bazegoela, ordura arte ez dakit pentsatzen genuenik ere!
|
|
|
Euskal obra hoberen interpretatzen duenarentzat sari berezia dago. CITeko arduradunaren esanetan," orain dela urte batzuk abesbatzarako musika konposatzen
|
zutenak
gehiago ziren. Orain musika instrumentala gehiago lantzen da.
|
|
|
" Garai hartan, hamaika kristau amets gozoetan asebeteta ikusi genuen". Horrela izango zen, berak hala bazioen, baina ez ote ziren gehiago izango, kristauak izanda ere, izenpetze hura goibeltasunez hartu
|
zutenak
–Izan ere, delako Konkordatu horrekin, Vaticanoko Estatuak (alegia Eliza katolikoak) Franco eta bereen agintaritza aintzatetsi zuen...
|
|
|
Baina aurkako norabidea hartu
|
zutenak
ere hor dira, hau da, populazioa era ikaragarrian galdu dutenak. Azpiko taulan jaso ditugu horietako hainbat herri nafar.
|
|
|
Egon da mugimendu bat, Elkartea sortu eta bereahala, bertsolaritza gizarteak aintzat hartuko duen ahots bat izatearen kontra agertu dena. " Intelektual nostalgikoak" deitzen diet nik, nahiago
|
zutenak
bertsolaritza sekula atera izan ez balitz bitxikeria antropologiko etnografiko bat izatetik. Graziosoago da, eta bere mundu ikuskeran hobe geratzen da, kanpoko adituak datozenean" hemen badauzkagu salbaje hauek" esatea, eta salbajeak kantuan jarri ahal izatea.
|
|
|
Gaztelako erregetza sortuz Fernando I.arekin eta Aragoikoa Ramiro I.arekin. Nork uste izango zuen horien ondokoak izango zirela Nafarroako erregetza hondatuko
|
zutenak
–Egia esan, feudalismo garaiko eredu haiek ez zuten zaintzen etikarik eta, jatorriz senideak izan arren, ezin elkarri amore eman eta, nor gehiagoka, guduaz baliatzen ziren.
|
|
|
EL MUNDO DEL PAIS VASCO, ELPAIS DEL PAIS VASCO eta SUD OUEST. Azken hauen kasuan azterketarako erabili ditugun unitateak, ez dira artikulu guztiak izan, Euskal Herriarekin nolabaiteko lotura
|
zutenak
soilik baizik (batzuk, kanpokoedizio osoan argitaratu arren, Euskal Herriko berri ematen dutelako, eta beste batzuk, Euskal Herriarekinzerikusirik eduki ez arren, bertako edizioan sartzen direlako). Horrek esplikatzen du egunkari horiekazterketaren zati batzuetatik kanpo geratu behar izatea.
|
|
|
bertan modu nabarmenean agertzendira aipatutako bi ildoak, babeslea eta liberalizatzailea, merkatu komuna eratzeko ahaleginaren baitan. Horrela, Artezarauaren ardatza teknologia berriakzirela eta (kablea, satelitea,..) Europako Batasunaren Estatuen arteko emisioenmarko juridikoa antolatzea bazen ere, errealitatean askoz irispen handiagokoaraua bihurtu zen azkenean, zeren Estatu Batuen aurrean europar ikus entzunezko produkzioa babesteko neurriak finkatu baitzuen, zerbitzu publikokoideien ildotik publizitatea mugatzen
|
zutenak
–kopuruan eta modalitatean (pelikulen barnean, adibidez)?. Hain zuzen ere, publizitate tarteak handitzekopresio komertzialak egon dira, neurri handi batean, Artezarauaren eraldaketaren atzetik.
|
|
|
Zortzi eskakizun aurkeztu dira: aurreko deialdian saria lortu
|
zutenak
batzuk (Union Radio (SER), COPE, Onda Cero, Onda Rambla Planeta) eta banaketa horretatik kanpo geratu zirenak besteak (EuropaFM, Radio Blanca, El Correo eta Godo, hain zuzen ere). Azaroaren 24an, El Correo eta Godo LaVanguardia taldeei eman zitzaizkien, azkenean, emisio lizentzia berriak.
|
|
|
deituak bi gunetatik irten ziren: garai hartanpsikiatrian nagusi zen ideologiaren arabera lan egiten
|
zutenak
–joerapsikoanalitikoa, jadanik esan den bezala, eta garapenaren teoria berrietatikabiatzen zirenak, antropologia, soziologia eta komunikazioa nagusiki?.
|
|
|
Gainera, badaude sailkatzen zailak diren autoreak ere, jakina, aipaturiko taldehorietara egokitzen ez direnak, edo eragiteko asmorik gabe eragina izan eta geroFamilia Terapiaren arloa zabaltzen jarraitu ez
|
zutenak
. Azken kasu hauetako batizan liteke John Bowlby, Tavistock Child Guidance Clinic eko haurren psikiatra; klinika hau nagusiki orientazio psikoanalitikoa duen Tavistock Institute izenekoLondresko erakunde ezagunekoa da; J.Bowlby k 1949an argitaratu zuen Familiakotalde tirabiraren azterketa eta gutxitzea (Bowlby, 1949) izeneko artikulua etabertan bere pazienteen banakako tratamenduaren laguntzaile modura familiaosoekin egindako entrebisten erabilpena deskribatu zuen.
|
|
|
Psikoanalisitik zetozenak eta eskola honen eragina gorde
|
zutenak
:
|
|
|
Psikodrama psikoanalitikoaren bilakaerari begirada bat ematean ondokoa dakusagu: Argentinan taldean eta haurrekin lan egiten
|
zutenak
(Moccio, Pavlovsky, Martinez Bouquet e.a.), eta, batez ere, Frantzian haur eta nerabeekin lan egitenzuten terapeuta eta psikoanalistak (Gravel, Bourreauk, Testemale, Monod, Anzieue.a.) izan ziren psikodramak adin hauetan lan egiteko zituen abantailaz jabetuzirenak. Beraien prestakuntza psikoanalitikoa izanik, jabetuz joan ziren ezen, portaera eta enkoadre arazoak gutxitzeaz gain, zerbait gehiago eskaintzen zuelapsikodramak.
|
|
|
Beraien prestakuntza psikoanalitikoa izanik, jabetuz joan ziren ezen, portaera eta enkoadre arazoak gutxitzeaz gain, zerbait gehiago eskaintzen zuelapsikodramak. Hauen artean bereziki Lebovici, Diatkine, Soccaras eta Kestenbergizan ziren psikodrama eta banakako psikoanalisiaren gerturapena jorratu
|
zutenak
.
|
|
|
Holderlin, sentiberatsunarenprintzea, erotu egin zen. Ez ziren izan idazleak artatu eta zaindu
|
zutenak
; zurgin pobrebat izan zen 30 urtez etxean jaso zuena. Zurginaren obra, Holderlinenaren parekoparatzen dut nik, eta Holderlinen laudatzaile merke eta sasilagunena baino zatiazjasoagotzat daukat.
|
|
|
iritsi baino lehentxoago izan genuen geure belaunaldikoek haren izenarenlehen erreferentzia, mitiko samarra zena, zer esanik ez, gure lagunak ordurako eginazuena nahikoa eta sobera baitzen bere izena betikotzeko, ez baitzuen alferrik parte hartuizan Euskal Herriaren historiako bidegurutze nagusienetakoan, ene ustez, nagusienaedo erabakiorrena izan dena?, alegia, XX. mendeko erdialdean abiatu zen euskalmugimendu askatzaile berriaren ekimen sortzailean. Ekintzaile gutxi batzuk izan zirenlurrikara hura eragin
|
zutenak
; han egon zen bera. Aski niretzat.
|
|
|
Etnologian biltzen dira kulturaren adar guztiak. Atal propiorik ez
|
zutenak
bilduditut saski naski honetan. Goi mailako zientzialari batzuek ez dituzte gustuko herrikoitasun usaina duten gaiak.
|
|
|
Dena den, frankismoaren barruan ez ziren izan monarkikoak pisurik handienaizan
|
zutenak
; horregatik, beste bi taldeak dira gure historia honetan gogoanago izangoditugunak, karlistak eta falangistak baitira kasu honetan, zeharbidez, elkarrekin talkaegingo dutenak.
|
|
|
Orobat, kausalitate printzipioaren korolario gisa nonbait, Aramaion zinema errotugaraian jaiotakoak izango ziren sistematikoki euskara alboratzen hasiko zen lehenbelaunaldia osatu
|
zutenak
. Handik aurrera, eta urte luzeetan barrena,, normala?
|
|
|
Denek ez zuten berdin pentsatzen ordea: elizarenbarruan gehiengoa ziren erregimenarekin bat egiten
|
zutenak
erabat, eta komentu hartanere ez ziren gutxi frankista amorratuak. Horietako bat Aita Itxaso, gure aitarenaitaponteko eta osaba propioa.
|
|
|
Izan ere, XIX. mendearen azken hamarkadetan emari handiak egin ziren, XX. mendean irratigintza garatzea ahalbidetuko
|
zutenak
. Emeki emeki lehenbiziko igorgailu eta hargailuak sortuz joan ziren.
|
|
|
XX. mendean, 50eko hamarkadatik aurrera, Bizkaiko garapen industrialak kanpoko langileak erakarri zituen. Karrantza nekazaritza eskualdea izanik, asko izan ziren gune industrializatuetara alde egin
|
zutenak
, eta, ondorioz, Bizkaiko populazioak gora egin zuen arren, Karrantzak populazio beherakada nabarmena ezagutu zuen.
|
|
|
Izan ere, Estatuaren kontrolpean dagoen lurraldearen antolaketak (probintziak) administrazioaren errazten du; eta Burgos ek154 aipatzen zuen, el dogma político de la unidad? ziurtatzeko, probintzia bakoitzeko buruak izendatuak ziren, beste arrazoi batzuen artean, Estatuak oinarrizko irakaskuntza garatu eta zabaltzeko hartutako erabakiak burutu zitezen ardura hartuko
|
zutenak
alegia, kontrol eta zaintze funtzioak nabarmenduz. Hitz batean esanda, Estatuaren makineria muntatuta eta prest zegoen, Administrazioaren eta tokian tokiko botereen arteko artikulazioa azken hauen buru makurtzearen bidez ziurtatuz155.
|
|
|
Unibertsitate barrutiko errektoreak izendatu behar zituen irakasleak, hauen soldata lau mila (hiru mila emakumeen kasuan) errealekoa baino txikiagoa bazen; kopuru hori gainditzen
|
zutenak
,. Dirección General de Instrucción pública, zelakoak izendatu behar zituen (182 art.). Bazegoen oposizio sistema pasatu behar ez zuen irakasle mota bat (hiru mila bi mila emakumeak baziren errealera iristen ez zirenak), baina izendapena, edozein eratan, probintziako. Junta, k proposaturik, errektorearen esku geratu zen.
|
|
|
Eta zein izan zen izendatua izateko jarraitu beharreko prozesua? Hain zuzen ere, Oposizio sistemako frogak, plazak emateko eta funtzionaritzaren eskalafoian sartzeko kontrol sistema gisa funtzionatzen
|
zutenak
. Horrela, hamaika erreforma eta araudi izan arren, Moyano legeak jasotzen zituen oinarrizko printzipioek indarrean iraun zuten eta, oro har, antolakuntza egiturak mantendu ziren:
|
|
|
dio Escolanok280) eta, beste batzuen artean, jarrera politikoen berri ematen digutelako281 Kontrol ideologikora zuzenduta dauden praktika politikoek ematen digute honen froga garbia282; zentzu horretan, Moyano legeak aurreneko urteetako testuliburuen inguruko politika sistematizatu zuen, eta 1868ko iraultzak nolabaiteko etena ekarri bazuen ere,. Restauración? delakoak bere egin zituen 1857ko legearen irizpide nagusiak, mende erdi bat baino luzeago indarrean iraungo
|
zutenak
.
|
|
|
Botoia zanpatu zuen, eta ordenagailuak ohiko zaratatxoak egin zituen, esan nahi
|
zutenak
kontrazeinuko hitza zuzena zela.
|
|
|
Noski, eurek ere ezagutu ninduten, eta denetatik argalena hurbildu zitzaidan. Sei ziren, nahiko itxura antzekoa
|
zutenak
, esan nahi dut arropak, ilea eta abarrak. Rocíoren erreferentzia erabili zuen tipo argalak nirekin berbetan hasteko, alegia Killarneytik ezagutzen ninduela, Rocío euren lagun egin zelako eta hori dena.
|
|
|
Mota guztietako egunkariak pasatu ziren bere eskuetatik: errepublikarrak, moderatuak, unionisten diskurtsoa laudatzen
|
zutenak
, sentsazionalistak, ekonomiari buruzkoak... Han eta hemen Ralphen argazki betikoa, ezer berririk ez.
|
|
|
Gainera, pentsatu zuen, Eider horretara etorri zen hona, egun batzuez loturak apurtzera eta bera, benetako bera, izatera. Eta agian horrek egoera gogor samar batzuk ekarri zizkion, boteprontoan Eider damura eraman
|
zutenak
. Baina hori askatasuna bilatu nahiaren ordaina da, pentsatu zuen Txemak.
|
|
|
Telebistako irudiak izan ziren hasiera batean Eider txunditu
|
zutenak
: zirraragarria iruditu zitzaion segundo txiki bateko tartean National Westminster Bank zaborraren parean nola utzi zuten ikustea, eta kapitalaren jabe ziren adreilu eta kristalezko kaiola handiak hondakinez nola bete ziren konturatzea.
|
|
|
Eta malkoak xukatu, eta neurri tipi batean neure buruaren jabe egiten nintzela, ohartu nintzen ezen, ziega hura ezin ilunagoa zen arren, zerbait ikusten nuela, halaz guztiz ere. Bai, atearen azpitik zetozen errainu urri erdi itzaliak ziren barrena argitzen
|
zutenak
. Eta morroiak ekarri ogi puska eta ur txarroa begiztatu nituen, ez zehaztasun osoz, baina bai haien iduriak bereizteko moduan.
|
|
|
Zer iduritzen zaizu, jaun André? Nola ez zituen libertatea amesten zuèn osaba Joanikot bezalako gizon batek aintzakotzat hartuko hitz haiek, hiru anaien arteko anaitasuna erlijione diferentzia guztien gainetik jartzen
|
zutenak
–Nola ez zitzaizkion, osaba Joanikot bezalako gizon bati, hitz haiek buru buruan sartuko, eta nola ez zituen, bada, bere bizitzaren ardatz bihurtuko?
|
|
|
...egite guti batzuen aitzinatzea, zeinetarik pare bat bederen sonatuak baino sonatuagoak izan baitziren... zeren, komunionearen kontuan izan ezik, osaba Joanikot Lutheroren guragoa eta aldekoagoa baitzen Kalvinena baino eta, ondorez, gauzak gehiegi ez lotzearen aldekoa, airearekin aire eta haizearekin haize, eta zeren halakoak ere izan baitziren gure egite haiek ere —bihurrikeriatik ere franko
|
zutenak
, bertzalde—, bere mementuan ohartuko zaren bezala... eta zeren, osabak noizbait erran zidan bezala: " Baldin satorren moduan ibili behar badugu, satorren moduan ibiliko gaituk, Joanes, lurpean, baina, haiek bezala, lurra ere jo diagu noizik behin, mutturraren erakusteko bertzerik ez bada ere".
|
|
|
Baina, gaian sartzen naizela, jakizu ezen, XVI. mendearen erdi azken aldean, jaun Albert Etxegoienen arreba bat Dibarsorotar batekin Baionarat ezkondu zela eta haien biloba zela jaun Marcel, zeina baikenuen, halatan, geure familiako ahaide urrun bat. ...zela, hain zuzen ere, bai jaun Marcel gure prezeptore izendatzeko, harekin erlijionea eta erretorika ikas genitzan —baita musika apur bat ere, zeren eta lauta jotzen baitzekien—, eta bai Baionako merkatariekin eta negozio gizonekin harremanetan jartzeko ere, zeren dibarsorotarrak Baionako jauntxoetarik baitziren, bertze familia aberats batzuekin arnoaren monopolioa gidatzen eta irioiten
|
zutenak
, Baionako portutik Frantziako eta Europako hainbat herritako portuetarat.
|
|
|
Nik baino hobeki dakizu ezen gorputzean mila zain ditugula, odolaren irioiteko eta bideratzeko, geure organoak eta bertze gorputz zati guztiak behar bezala trabaila daitezen eta berrizta; eta berdin eta orobat dakizu ezen bertze hainbertze gertatzen dela arimaren lurretan, nondik joaiten baitira hemendik harat eta handik honat mila erreka eta errekasto, adimenduaren pentsuak eta bihotzaren sentimenduak iturburu dituztenak: erreka haien urak, haatik, lohitsuak eta istiltsuak ziren ene baitan, zeren, aspaldi hartan, ubideei mugak eta hesiak ipini izan bainizkien, hormak eta kontrahormak, uren abiada geldiarazi
|
zutenak
eta haien galtzerat eta usteltzerat utzi; nigar hark, ordea, uholde bortitz batek bezala, aitzinetik eraman zituen hesiak eta mugak, baita ene pentsu eta sentimendurik lohienak ere, eta hala garbitu ninduen arimaren barrendik eta utzi ninduen biziberriturik eta hats berriturik.
|
|
|
Tarteka begiztatzen zituèn zeru puska urdin haiek Afrikakoak oroitarazten ote zizkioten? Eta hodei haiek, leihoen espazioa iragaiten
|
zutenak
, alfonbra magikotzat ote zituen, auskalo nondik iritsiak, eta haien gainean hegaldatu nahi ote zuen, Afrikako ordokietaraino. Zer bertze mila amets egin ote zituen bere gartzelaldiaren eta bere gatibualdiaren gau luze... ez hain luzean, bertzalde, zeren eta, berehala ohartuko zaren bezala, handik gutirat egin baitzuen ihes?
|
|
|
Eta azaletik izerdia eta izerdia zerion, eta ahotik lerdea, eta, noiznahi den, dar dar izugarri haiek etortzen zitzaizkion, egunez egun areagotzen zitzazkionak eta Mattin itotzeko puntuan jartzen
|
zutenak
.
|
|
|
Eta bi dorre haiek ziren, bertzalde, bi lerro, xuxenak, paraleloak eta infinituan bat egiten
|
zutenak
. Eta dorre haietarik batek bihotzaren jakintasuna sinboliza zezakeen, eta bertzeak adimenduarena, edo, bertze hitz batzuetan, bihotza zuen dorre haietarik batek harroin, eta burua bertzeak, zeren gizona osoa izaiteko eta osorik salbatua izaiteko deitua izan baitzen, eta osotasun hura bihotz buruen eta buru bihotzen bat egiteaz baizik ezin erdiets baitzitekeen.
|
|
|
Izan ere, ongi dakizu, jaun André, zein zen sasoin hartako handikien eta odol garbiko jende noblearen iritzia —iritzi aski orokorra, bertzalde, urte luzeetako erroak zituena—, komertzioari eta antzeko betebeharrei buruzko zilegitasunaz eta bidezkotasunaz denaz bezainbatean... eta mesprezatzen eta arbuiatzen ere zituztela eginkizun haiek, erdeinatzen eta gutiesten, iritzi haren arabera, zeren haiek guztiak ez baitziren —nehoiz ere izan ez ziren— ohorezko gizonendako lan ohoragarriak, halako suertez, non, lan haiek eta egiteko haiek, egin orduko lohitzen eta zikintzen baitzituzten egiten zituztenak: aita, halarik ere, aldiei eta aldien zaldiei aitzinatzen zitzaiela, ohartu zen ezen mundua aldatzen ari zela eta, urrunerat joan gabe ere, bertan zituztela mudantzak, ondasunen ata aberastasunen inportantzia gero eta handiagoa iragartzen
|
zutenak
... eta, are gehiago, zeren uste baitzuen, halaber, ezen, jatorrizko eta etorkiko odol garbitasunik ezean, nola baitzen bere kasua, arbasoak Nafarroako gerla haietan galtzaileetarik izan zirelako, dirua egin eta diruz eros zezakeela faltan zuena, noblezi tituluak ere diruaren esku egon zitezkeenez gero... zeudenez gero. Zeren nobletasun agiria bereganatu ondoren egin baitzezakeen amets, orduan baizik ez, nobleen bi zimoduarekin, zergak eta tributuak ordaintzeari utziz eta lana ere alde baterat utziz.
|
|
|
...sgarriagoa izan zedin, bertzalde, apaingarriz eta edergarriz josi genuen jauregia, sala nagusia batik bat, jangelatzat eta dantzalekutzat erabiltzekoa zena, non dafaila dotore batzuek mahaiak estaltzen baitzituzten; mahaien gainean, mahai tresnak —platerak, zerbietak, koilarak, sarfurtxak, nabalak eta ganibetak— eta argi mutil batzuk zeuden, zilarrezkoak, argiaren eraginaz dir dir egiten
|
zutenak
; sabaitik dilindan, berriz, bi lanpara jigant zeuden, baita zetazko mila xingola ere, hango eta hemengo habeetarik esekiak eta mila koloretakoak, aire korronteen eraginaz kiribiltzen eta deskiribiltzen zirenak, fantasiazko sugeak iduri; kanpotik, finean, zetazko oihal luze batek, zeinak baitzuen erdian brodaturik gure etxeko armarriaren iduria, estaltzen zuen balkoia, simetria osoz.
|
|
|
Laugarren zezena Curro Banderasek toreatu zuen. Baina, toreatzen hasi aitzin, lastozko hiru panpina atera zituzten, burua kartoizkoa
|
zutenak
, gorputza kortxozkoa eta zangoak berunezkoak. Eta zezenak panpinak adarkatu, eta hauek zutik erortzen ziren beti ere, zangoen gainean.
|
|
|
Udazkeneko arratsalde ilun bat izan zen, eta osabak printzipio haiek esplikatu nahi zizkidan, Descartesek urte batzuk lehenago adieraziak eta argiaren erreflexionea arautzen
|
zutenak
.
|
|
|
Eta, kontu haietaz gain, aitonak, batzuetan, problema batzuk jartzen zizkigun, eta hala oroit dezaket problema hura, xake jokoarekin lotua zegoena. Zeren eta aitonak laket baitzuen, bertzalde, xakea, halako moldez, non, piezak nola higitzen ziren irakasten zigula, hamaika anekdota eta bertze hainbat jakingarri kontatzen baitzizkigun, piezekin edo piezen mugimenduekin zerikusirik
|
zutenak
. Eta, egun batean, xakeari buruzko historia harrigarri hura kontatu zigun:
|
|
|
Eta jauregiaren aitzinaldeko planotik harat, bertzalde, bi lur eremu errektangular bereiz zitezkeen, elkarri zerraizkionak eta jauregiaren ataria osatzen
|
zutenak
: lehena, jauregiari atxekirik zegoena eta bere zabalean berrogei bat urrats izanen zituena, zelai bat zen, belarra ebakia zuena eta han eta hemen soilune batzuk zituena, hain baitzen oinezkoen oinek zein zaldizkoen zaldiek erabilia eta aurizkia; eta harrizko bideska batzuk zituen —hiru—, jauregiko ateetako aterabide zirenak, baita harrizko bertze bide bat ere, apur bat zabalagoa, jauregiaren aitzinaldeari paraleloki zerraiona, nondik sartzen eta iltkitzen baitziren orgak eta gurdiak, kotxeak eta karrozak, etxerat etorri edo etxetik jalgi behar izaiten zutenean, eta norat biltzen baitziren arestian aipatu bertze bideska guztiak; bigarren lur eremua, berriz, jardina zen:
|
|
|
ez zekiten skribatzen, ez irakurtzen, baina arraitasun eta bizipoz hura zuten, hain handia, hain betea eta hain barnekoa, non baitzirudien ezen, deus ere ez zekitelarik, guztia zekitela, zeren eta ditxaren eta felizitatearen sekeretuaren berri baitzekiten; eta nik galdetzen dizut: nor ote jakintsuagoak, indiar ustez inorant haiek, skribatzen eta irakurtzen ere ez zekitenak eta bizitzeko deus guti behar
|
zutenak
, edo harat joan ziren konkistatzaileak, skribatzen eta irakurtzen jakin zezaketenak, baina deusekin asetzen ez zirenak. Nihil necesse sapienti est, erraiten zuen Senekak, eta baldin egia bada ezen jakintsuak ez duela deus ere behar, orduan, jakintsuagoak ziren indiar haiek konkistatzaileak baino, eta jakintsuagoa zen, halaber, don Fran tzisko bertze anitz jende baino, zeren eta honek ere deus guti behar baitzuen bizitzeko.
|
|
|
Etxean, berriz, Pedro Huizik osaba Joanikoti eskaini zion koadroaz gain, bazegoen aitona Nikolasek ekarri zuen bertze koadro bat ere, zerbait hobea... eta gehiago ere esekiko zituen, segur —zeren eta aitona Nikolasek ere maite baitzituen arteak eta zientziak—, baldin gauzak ongi joan izan balitzaizkio, baina kontatu dizut ezen, bertzenaz ere, trabailurik eta egitekorik aski izan zuela aitona Nikolasek jauregiaren eta bere bi olen aitzina eramaiten, koadroak erosten hasteko. Eta bagenituen alfonbra eta tapiz guti batzuk, baita bizpahiru guadamezil ere, gure berraitona jaun Albert Etxegoienek ekarriak, deus guti balio
|
zutenak
eta koloregalduak zeudenak.
|
|
|
Eta nik ez dakit zer gertatu zitzaidan orduan. Bertsetez bertset ari zen korua, eta bertset haiek argi uhin batzuk bezala iristen zitzaizkidan, neure barren iluna besarkatzen
|
zutenak
eta neure fedezko zalantzak argitzen. Eta, halako batean, hain hunkiturik sentitu nintzen, non, begiak bustirik, erran bainuen:
|
|
|
Eta, amaren babesean eta gerizan kaperarat joaiten nintzela, gero eta klarkiago ikusten nuen ezen heldu zitzaidala, aita Bartolomek erran bezala, bizitza serios hartzeko denbora eta aldia. Izan ere, zer ziren, bada, osabaren zientzia eta haren esperimentuak adimenduaren jokoak eta jostetak baizen, eta umekeria hutsak, azken finean, arimaren salbazionea perilean ipintzen
|
zutenak
–Zer ziren haren ateraldi ustez distiratsuak, Jainkoaren argitik eta Haren bidetik desbideratzen ninduten artifiziozko suak baizik?
|
|
|
Abuztuko bigarren igande hartan —urbiaindarrok santaklarak ospatzen ari ginela, hain zuzen ere—, bazuen, gainerat, bertze estakuru bat, zeren eta Pedro Huizik akabatu berria baitzuen kaperako freskoa, zeinean nihaurk ere lagundu bainion, atsegin handiz, batik bat lehen eta azken egunetan —zeren gainerako egunetan, bertzenaz, aski eta sobera izan bainuen Elbiraren kontuari eta ondoko kontuei buru egiten—, eta zeinean agertzen baitziren Frantzisko Xabierkoa eta san Inazio Loio la koa, hau zutik eta hura belauniko, biak ere zirkulu batean: zirkulua inguratzen, berriz, Loiolakoak Xabierkoari Parisen xuxendu zizkion hitzak —aita Bartolo mek hain atsegin zituenak—, Xabierkoaren konbertsionea ekarri
|
zutenak
, eta Pedrok latinez paratu zituenak: Quid enim prodest homini si universum mundum lucretur animae vero suae detrimentum patiatur? 13
|
|
|
Eta, artean zalantzaren bat geratzen bazitzaidan, handik bizpahiru egunetarat, amak bere bertze hitz haiek luzatu zizkidan, ene deliberamendua are fermuago eta barrenagoko egin
|
zutenak
:
|
|
|
Eta Elbira eta bion arteko maitasuna, nik hain garbitzat eta hain txukuntzat jotzen nuena, lohiturik ote zen, bada, orduko...? Eta, nola bainekien ezen zalantzarik tipienak torturatu eta martirizatu eginen ninduela erremediorik gabe, eta nola bainekien, halaber, ezen ene pentsu eta erreflexione guztiak ezin izan zitezkeela sukai berriak baizen, ene barrengo sua areagotuko
|
zutenak
, hala permatu eta entseiatu nintzen, handik harat, anaiaren eta Elbiraren urratsen eta aztarnen isil gordean jarraikitzerat, egia neure begiz frogatu ahal izaiteko.
|
|
|
...a, baina ez zinela ez bata eta ez bertzea sentitzen, berdinzki erran dezaket nihaurk ere ez dudala ulertzen nola erran dezaketen katolikoek ezen ez dagoela elizatik kanpoan salbazionerik... are gutiago Indietako oihanetan bizi izan nintzenetik indiar gorri haiekin, zeinak baitziren, karitateari zegozkion kontuetan, giristinoak baino giristinoagoak eta jenerosoagoak, guztia guztien artean partitzen
|
zutenak
.
|
|
|
Eta, hala, lehengoan, goizeko lehen orduan eskuan hartu eta mahai gainean utzi nuen ontzia: zabalik zegoen leihoa, nondik sartzen baitziren argi errainu batzuk, beiran eta ontzi barneko likidoan dir dir egiten
|
zutenak
. Eta, beirari eta likidoari eta dir dir haiei beha liluraturik bezala geratzen nintzela, besoak luzatuz eta luzatuz joan zitzaizkidan espazioan barrena eta denboran barrena...
|
|
|
Eta pentsatu nuen gero ezen, orduan izan ez bazen, hurrengoan izanen zela. ...haiek burutik kendu nahian, paradisu haren alde itsusiak eta marketsak aipatzen nizkion, indiar gorrien hainbat sineste eta ipuin, konparazione, adimenduaren ikuspegitik ezin irrigarriagoak egiten zitzaizkidanak, baina Antoniok orduan erraiten zuen ezen, nola historian barrena izan baitira gizataldeak, zeinetarik azpimarratzen baitzizkidan tenplarioak eta alkimistak, ezkutuko jakintasuna gordetzen
|
zutenak
, hala, ipuin haiek ere ezkutuko zerbait gordetzen zutela, eta kontua ez zela ipuin haiek adimenduarentzat irrigarriak zirenetz, baina adimendua zorroztu beharra zegoela, ipuin haien erranahi gordearen ulertzeko eta endelegatzeko. Ezetz, alegia, hura ez zegoela gibela egiteko puntuan, zeren ordu arte iraun eta pertseberatu baitzuen bere fedean, eta azken fineraino iraun eta pertseberatu nahi zuen...!
|
|
|
Marlowe, Milton eta Shakespearerena, konparazione. ...terpretazione, zeren eta harenganik ikasi bainuen, orobat, hainbat arrazoin —Huar te Garazikoak gizon emaztekien tenperamentuen adierazteko erabili zituenak baino hagitzez ere molde garbiagoan eta gardenagoan, Hipo kratesek eta Galenok erabili zituztèn hotzaren eta beroaren, hezearen eta lehorraren teorietarik haratago—, arimaren estalkien desestaltzeko baliatzen zituenak, eta bulkatzen
|
zutenak
erraiterat ezen ezin bereiz zitezkeela bertuteak eta bizioak, zeren berdin edan baitzezakeen nola bizioak bertutearen errapeetarik hala bertuteak bizioenetarik. Eta Sir Charlesekin ikasi nuen, halaber, dakidan ingeles apurra.
|
|
|
Eta buruzagia oilarrei buruz ari zen, baina nik gogoan nituen bertze hitz haiek, buruzagiak berak lehenago erranak eta adierazten zidatenak ezen esklabo batek bezala egin nuela lan, zeren esklabo gisa salduko baininduten, segurtki eta gertuki, berant baino lehen. Eta gogoan nituen, halaber, untzian ordu arte entzunak, zeren eta kontatu baitzigun, konparazione, gurekin Sibilian itsasoratu zèn kapitain espainiar batek, zeina ekaitzaren ondorez hil baitzen, itsas kolpe batek eramanik, ezen izugarriak zirela bukaneroak, filibusteroak eta suerte hartako jendeak, gehienek ere La Tortugako uhartea gordelekutzat
|
zutenak
; halako moldez non erraiten baitzuen ezen bazegoela filibustero bat, Jean David Nau zeritzana, Frantziako Olonnen jaioa eta hargatik L’Olonnais deitua, zeinak egun batean bere egin baitzuen La Habanako gobernariak haren kontra igorri zuen untzia, baita untzian zihoazen laurogeita hamar gizonak ere; eta, kontu kontari, kontatu zigun ezen, mendeku gisa, guztiei trenkatu ziela burua, lekat haie...
|
|
|
Emazteki haren betartea oroitzen dudan bakoitzean, osabarekin Italiarat eginikako bidaia gogoratzen zait, non ikusteko parada izan bainuen Annibale Carracciren marrazki bitxi batzuk, ritratti ridicoli zeriztenak, eta arestian aipatu keinuen exagerazioa eta soberania oinarri
|
zutenak
, han Bolognan. Eta zer bertzerik gara, bada, bizitzak astindu eta inarrosten gaituenean, ustekabeko baten aitzinean, edo azken orenean...?
|
|
|
Eta oroitzen dut, halaber, neure lehen itsasaldi hura, zeinean Alessandro de Novara kapitainak erran baitzidan, ezen, Suedia, Ternua eta iparreko bertze herri batzuetako itsasoetan, izotz puskak ediren zitezkeela, katedralik handienak baino handiagoak izan zitezkeenak, eta begietarat puska tipi bat baizik erakusten ez
|
zutenak
, zeren ura izotza baino trinkoagoa den, eta zamauntzi eta gerlauntzi bat baino gehiago hondatu eta hondoratu izan zela, ezkutuko zatia ez ikusteagatik eta harekin behaztopa egiteagatik. Eta zer da, bada, gure gorputza, jaun André, igeri doan untzi bat baizik, itxurazko gaiztasunen eta zailtasunen saihesteko gai dena, baina ez azal barnekoen eta hondarrekoen...?
|
|
|
Eta hala izan ez bazen ere, berdin, zeren, ulertu, guztiok ulertu baikenion bederen. Eta sinetsi ere bai batek baino gehiagok, zeren anitz baitziren historiak eta anekdotak jakinarazten
|
zutenak
ezen inkuboek haurdun uzten zituztela neskatoak eta emaztekiak, eta inkuboek haurdun uzten bazituzten, zergatik ez sugegorri batek.... Ez al zitekeen, bada, deabru engainatzaile guztiz ahaltsua, gizonez bezalaxe, sugegorriz ere mozorro eta itxuralda?
|
|
|
Ubarneko damak, edo dama eta damatxoa, nola deitzen baitzien gure aitak, Ubarneko huizitarren etxean bizi ziren bi emazteki ziren, sorgin fama
|
zutenak
eta beren artean izeba ilobak zirenak. Bietan zaharrena, Sagrario Landaluze zeritzana, Abel Huizi letratuaren emaztea izan zen, eta bi seme izan zituen:
|
|
|
Eta nor naiz ni aitaren jujatzeko eta kondenatzeko, bertzalde, bere mundu hartan eta handikien mundu hartan salbuespena ez zenean? Erran nahi baita ezen anitz zirela handikiak —eta egun ere dira— kanporat beha iduri bat emaiten
|
zutenak
eta barrendik bertze molde batekoak zirenak, haien araua, emaztekiekin jokatu beharreko jokabideaz denaz bezainbatean, arauen haustea balitz bezala. Edo ez al dugu, urrunagorat joan gabe, Frantzisko I.aren etsenplua?
|
|
|
Ai, nola sartu zitzaizkidan bihotzean aitaren hiru laudorio haiek, hiru orratz balira bezala, ene bozkarioaren eta ene ditxaren zahagia —ardo gozoz betea— zulatu
|
zutenak
! Eta arestian guztiz zoriontsu nintzena, ez nintzen jadanik...
|
|
|
Eta paper puska haiek tximeleta zuriak ziren, hegaldi laburrekoak, bere ezinean lurrerat zihoazenak eta ene hutsa eta ene hutsaren gaineko hutsa aldarrikatzen
|
zutenak
.
|
|
|
—Hurrengoan ez ahantzi heure lista horietan filosofoen filosofoa den jaun Mattin Etxegoienen errana: " Lumak daki, ezpatak lezake..." —zeren eta halakoetan halakoak izaiten baitziren haren hitzak, makurrak baina xuxen ebakitzen
|
zutenak
, igitaiak bezala.
|
|
|
Eta airea ere mehatxu hutsa zen, zeren espazio hartan heriotzaren itzalak noiznahi den ebaki baitzitzakeen eta sega, errotik, amesgaiztoen artetik loratzen ziren amets urdin bakanak, zeru puska bat
|
zutenak
esperantzaren banderatzat, halako suertez, non ametsetik itzarri orduko zimeltzen baitziren loreak eta erortzen zeru puskak. Eta tortura zen, orduan, espazio haren horizontea, urrun zegoenean ere hurran sentitzen zena, zeren urrun da hurran, noiz eta izua zorte gaixtoko hegazti beltz bat bihurtzen baita, hegaldatzen dena, nola iraganetik gerorat, hala gerotik iraganerat, denboraren nahaste borrastean:
|
|
|
Eta burdinotsak entzuten nituen, burdinots herdoilduak, ene etorkizunaz mintzo zirenak. Eta harriak zeuden, harri biziak, oihartzunetarik mintzo zirenak eta oihuekin oihu egiten
|
zutenak
, hasperenekin hasperen. Eta oihu eta kexu haiek anonimoak ziren, baina, ene baitarat heldu orduko, neure baitan haragitu, eta ene haragi hartan hartzen zituzten izen deiturak.
|
|
|
Marrazkia egina zuen orduko, trazu bizi bezain kementsuz, eta pintura ere aski aitzinatua zuen, marrazkiaren bide beretik, bere pintzel urduria baterat eta bertzerat mugitzen zuela, baina ez nahas mahasean eta anabasa hutsean, zeren han lerro bakoitzak eta pintzelada bakoitzak intentzione jakin bat baitzuen, koadroa aitzina zihoan heinean aiseago eta nabariago hautemaiten zitzaiona. ...ak; pintzeladak hain elkarri josiak, eta koloreak eta formak hain arau hertsietarat makurtuak, non forma bakoitzaren harat honatak eta koloreen keinu bakoitza bihurtzen baitziren langa eta hesi, eta langek eta hesiek koadroko iduriak espaziorik hertsienetarat kondenatzen zituzten eta aire faltan uzten; eta arau eta hesi haiek, bertzalde, burdinak ere ziren, kreatzailearen libertatea gartzelaratzen
|
zutenak
, eta koadroak bertzela izan zezakeèn balioa baliogabetzen. Guztiz bertzelakoa zen, zinez, koadro hura:
|
|
|
haren azala eta haren azazkalak, baita ile eta betile bakoitza ere, bat banaka eta bat bederaka, xehero eta beregainki; zeren haren ile bakoitzak urrezko sierpe bat izan behar baitzuen zinez, eta zeren sierpe haiei beha ibil bainintekeen liluraz lilura! Eta haren begiak bi leiho ziren, espaziorik espaziotsuenetarat jotzen
|
zutenak
, non bozkarioak hats har baitzezakeen eta ditxak eta felizitateak dantza. Eta azal hartan barrena, zenbat bide eta bideska hauteman nituen, guztiak ere hatzez eta ukitzearen ukitzez ibiltzekoak izan zitezkeenak edo bista hutsez; hauek, meharrak eta malkarrak eta mendiska ezin biribilago batzuetarat zabaltzen zirenak, eta haiek, berriz, plaunak eta berdinak baina leize batean akabatzen zirenak, non ezkutatzen baitzen ukitu leuneko goroldioaren erresuma...!
|
|
|
Eguerdian izan zen, portutik atera eta bizpahiru ordutarat, noiz eta lainoa eta mendebaleko haizea sartu baitzitzaizkigun. Eta, haizearekin batean, olatu tipi batzuk sortu ziren, untzia kulunkarazi
|
zutenak
, harat honat. Eta nik ez dakit izan ote zen bezperan gehiegi afaldu nuelako edo itsasoaren mugimendu haietarat artean ohitua ez nengoelako, kontua da ezen tripak nahasten hasi zitzaizkidala, eta burua joaiten.
|
|
|
ezin izugarriagoa. Halako tailuz, non, haize haizetsuaren karietarat, baga eta olatu ezin handiago haiek sortu baitziren, olagarro jigant baten besoak ziruditenak eta untzia kupidagabeki astintzen eta inarrosten
|
zutenak
, ababorretik eta istriborretik, brankatik eta popatik. Bide hura hamaika bider egina zen kapitaina, eta ekaitz eta tenpesta bat baino gehiago ere bildua izanen zuen bere memoriaren itsas libururat...
|
|
|
Ordea, bazkalduz gero kapitaina bere balentriak kontatzen hasi zitzaidanean, osabari gertatuak jada ahantzirik, nigarrari eman nion, halako batean, nehongo arrazoinik gabe... arestian konplitu ezin izan nuèn desira orduan konplitu izan balitz bezala, behar ez zenean. Ez, ez natzaizu gezurretan ari, jaun André, zeren atzo gertatuak balira bezala oroitzen baititut istant haiek eta istant haietako gorabeherak, ene desiren eta ene izatasunaren arteko liskarra islatzen
|
zutenak
—ene barrengo haustura, alegia—, huraxe izan zelako halako zerbait gertatzen zitzaidan lehen aldia; edo erran nuke ezen hura ez zela izan, benturaz, gertatu zitzaidan lehen aldia, baina bai gertatuaren berri nekien lehen aldia, ene barren hausturaren kontzientzia klar eta garbi harekin, gorputza leku batetik balihoakit bezala, arima bertzetik; edo erran dezaket, finean, ezen orduan bizi... Eta Joanes bakarra nintzen arren, bi Joanes sentitzen nituen neure baitan... nola Mattinen baitan bi Mattin haiek hauteman bainituen, bata argia eta bertzea iluna, hark hartu kolpearen ondorez, noiz eta zalditik erori baitzen, nahiz eta, egia erran, nik zerbait disimula nezakeen eta anaiak ez...
|
|
|
Eta, azkena emaiteko historia ez dakit irrigarri edo nigargarri honi, zeina Boccaccioren lumarendako bertze ipuin baten egiteko gai ezin egokiagoa izan baitzitekeen, derradan ezen guardia buruak erran zigula, hasteko, bi hautabide genituela, gertatuak gertatu ondoren: edo ez genituen puta haiek salatzen, zeren ezein salatzailek ez baitzuen nehor salatzeko eskubiderik, baldin berak ere salatua izaitea merezi bazuen, nola izan baitzen gure kasuan, etxe galdu hartan fornikatzen harrapatu gintuztelako; edo, egitekotan, uko egin genion nork bere poltsaren jabetasunari, puta haiek ezin pobreagoak zirenez gero, beren seme alabei jaten emaiteko sos erdirik ere ez
|
zutenak
, eta hargatik ebatsi zizkigutenez gero, hain zuzen ere, diru poltsak, nezesitate handian zeudelako. Eta, puntu hartarat iristen zela, guardia buruak erran zigun are boz sendoagoaz ezen kontent ere egon gintezkeela, zeren, alde batetik, hagitzez ere hobe baitzen gure diru haiek bide onetik bideratzea, nola egin baitzuten puta haiek, beren ohoinkeriaren fruitua karitatezko edo miserikordiazko obretan enplegatzen zutela, beren seme alaben mantenuan, gizalegeak eta Jainkoaren legeak manatuaren arabera; ezen ez bide gaixtotik, nola izan baitzen gure asmo ezin lizunagoa; eta zeren, bertzetik, puta haiei zorren ordaina barkatzea izan baitzitekeen gure bekatuaren kulpa eta hobena ordaintzeko modurik egokiena; eta akabatzeko erran zigun ezen, baldin, halarik ere, justiziak haiek harrapatzea nahi bagenuen, uste genuelako ezen gure eskubidea zela, lasai egon gintezkeela, zeren segur baitzegoen berant baino lehen harrapatuko zituztela putatzar haiek... nahiz eta ez zen, bertzalde, erraza izanen," zeren eta baitakizue nolakoak diren putak:
|
|
|
Gezur miko bat ere bazuen nire ukapenak. Galdera andana prest neukan, esku artean korapilaturik neraman aferarekin ikusteko zuzenik ez
|
zutenak
: " noiz hasi zinen lan honetan?"," zer motatako bezeroak etortzen zaizkizu?" eta gisakoak.
|
|
|
Aspirina, salda beroa eta coca cola baino areago, alkoholaren zurrunbiloak zurrupaturiko belaontziko patroiak ez oroitzea du bakea eta gozoa itzuliko dizkion portu segurua. Bai, nik ere ezagutu ditut hordiak, zigorra
|
zutenak
gomutatu nahi eta ezina. Gutienak, ordea.
|
|
|
Gure ehorzketetan eman beharreko soinua. Gau batean hitza eman genioan elkarri, solemneki eman ere, bizirik segitzen
|
zutenak
horretaz arduratuko zirela. Noiz izan zen, 79an...?
|
|
|
Hileta enpresaren auto beltzarekin batean iritsi ziren hor egoteko arrazoi profesionalik ez
|
zutenak
. Zenduaren arreba batek gidatutako ibilgailutik jautsi zen Ximurraren ama, betilun eta herabe, kazetariek uzkurturik noski.
|
|
|
Hilerriko karriketan zehar hamaika sigi saga egin ondoan, orgatilak bere lasterraldi zentzugabea geldiarazi zuen, noizbait ere, horma hilobi sail baten parean. Izenik gabe, zenbaki hutsak ageri zituzten gehienek, eta hala egiten ez
|
zutenak
hutsik zeuden, maizter ezezagunaren zain. Horietariko bat hautatu zuen lau langileetan zaharrenak.
|
|
|
Kristinaren azken zoraldia. Lehenago bertze batzuk ezagutu nituen, beti" talde" batekiko atxikimendua eskatzen
|
zutenak
. Pairagaitza.
|
|
|
Berdin berdin gelditzen ahal nintzen isilik, nirekin mahaia partekatzen
|
zutenak
lanpetuegi baitzeuden nigan batere erreparatzeko. Zehar begiz, anaiaren esku bat ikusi nuen, narraska, neskak jantzirik zuen bere txabusinaren azpira.
|
|
|
beti bera eta beti desberdina. Hainbat hipotesi erabili nituen, arrazoibidezkoak, neurrikoak, izen mikatz bat ekarri
|
zutenak
ondorio gisa: konplota.
|
|
|
Harrezkero, bereterretza ikasi nuen, eta goizero joaten nintzen elizara erretorearen meza laguntzera. Erretoreak nahiago izaten zituen apaiz izan nahi
|
zutenak
meza lagun  tzeko.
|
|
|
1996ko hastapenetan Estatu espainiarrean sortzen den pizkunde teknologiko honekin batera, Ozeano Atlantikoaren beste aldetik zetozen albisteen arabera, 50 milioitik gora ziren Internet erabiltzen
|
zutenak
mundu mailan. Berri hauek ez zuten lo harrapatu Vicent Partal katalana, urteak baitzeramatzan begirik kendu gabe Estatu Batuetan gertatzen ari zen iraultza digitalari.
|
|
|
Lau dira, agerian bederen, Frantziako Kode Zibilaren egiletza euren gain hartu
|
zutenak
. Portalis, Tronchet, Maleville eta Bigot Preameneu, horiexek dira taldekide haien izenak.
|
|
|
Jakina, hau Zirkuluko ideien kopuru handi baten aurka zihoan, baina ez zituen denak deusezten. Lehenengo eta behin, egiaztagarritasun printzipioa soilik partaide batzuen esku geratu zen, eta berauek ziren printzipio hau beste batzuk baino hobea zela frogatu eta erakutsi behar
|
zutenak
. Bestaldetik, Schlicken ‘eskuin alderdiak’ distortsio pragmatisten aurkako iritzia bere egin zuen, zeren, Carnapek haiek erlatibismopean sartu nahi ez zituen arren, erlatibismo haztegia zen nolabait.
|
|
|
Zenbait lagun hala ere: agerrituenak, edo espreski misio hura
|
zutenak
, bazihoazen enpresa barrenera, katiuskak jantzita, braboki. Haiek balizko soluzioak aportatzen zituzten, komentario ausarditsuak egiten.
|
|
|
Noski, tentuz ibili behar zuen: gizon haiek, Henri, beraz, ezagutzen
|
zutenak
, menturaz haren lagunak ere bazirenak, agian ez ziren hala ere berarekin erabat fidatzen; bera ere baina, fida ote zitekeen beraiekin. Osterantzean, jende leiala zirudien.
|