|
2000
|
|
|
Iñaki, mutiko perestua da biziki, bainan ez da arras besteak bezalakoa eta
|
jendeek
ez dute ulertzen ez eta ere onartzen zozotzat hartzen baitute.(...) Jendekilan ezin akomidatuz, abere batekin adixkidetzen da Iñaki, zozo batekin hain zuzen. (Maiatz 22)
|
|
|
Horrez gain, inkestak euskal emankizunen entzutea
|
jendeek
zeukaten ezagutza linguistikoaren arabera ere neurtu zuen: %64, 9 euskaraz ongi mintzatzen direnak; %34, 2 euskaraz pixka bat mintzo direnak; %5, 7 euskaraz mintzatzen ez direnak.
|
|
|
Italiako bidaian jakin nuenez, Veronako
|
jendeek
ere infernua zuten aipagai, noiz eta ikusten baitzuten Dante handia Veronako karriketarik, erraiten zutela: ¡ Eccovi l’uomo ch’è stato all’Inferno!
|
|
|
Arrats gorria zen, eta karrika haietako mugimendua izan zen ene arreta piztu zuèn lehenengo gauza. Ekialdeko Indietarik hiruzpalau untzi iritsiak ziren bezperan, eta, hargatik edo —hargatik, segur— anitz jende zegoen karriketan —marinelak gehienak, jakina, baina baita bertze jende tailu batzuk ere— tabernetarako bidean, edo tabernetarik ateratzen; eta anitz ziren, halaber, hango eta hemengo
|
jendeek
erabiltzen zituzten hizkuntzak eta lengoaiak, holandesa eta espainola bere batez, frantsesa gutiago; eta gizon batzuk multzoka juntatzen ziren eta pilatzen edozein bazterretan: multzo batean, sorgin iduriko atso zahar bat ikus zitekeen, kartak nahasten eta egozten; bertzean, bertze atso bat, belar afrodisiakoak saltzen; hemen, xirula jotzen zuen gizon batek; han, bertze bi gizonek txotxongilo batzuen hariak higitzen zituzten...
|
|
|
Eta, itsasaldi haren ondotik, neure bide berri hartan barrena, gero eta segurkiago eta gero eta gogortkiago fintkatu nituen neure oinak, eta gero eta bazterrerago egin zuten ene zalantzek, halako moldez, non, neure ezbai eta buruhauste haiek guztiak, denbora batean enegan haragitzen zirenak eta haragiaren haragi bihurtzen, itzal bihurtu baitziren, finean, eta, azturaren azturaz itzalaren itzal. Eta, handik harat, zein urrun sentitu nintzen neure amaganik; zein urrun, aita Bartolomeganik eta hark irakatsietarik; zein urrun jesuitek eta Erromako Eli za ko moralistek manatutik... eta zein urrun Axularrek bere Gero n adierazietarik, seigarren manamenduaz denaz bezainbatean!, zeinak, derradan bide batez, seigarrenetik lehenerat egin zuela baitzirudien, baldin apezek eta eliz
|
jendeek
manamendu hari predikuetan eta aitorlekuetan emaiten zioten denborari kontu egiten bazitzaion bederen.
|
|
|
Nire izena jakinarazi eta itxarongelarako bidea erakutsi zidan, larderiaz, erakusmahai baten gibelean harresitutako bulegari mari ozpinak. Ohitua naiz gisako
|
jendeek
ez bezalako ongi etorriak hartzera, baina, arruntean, nire lanbidea aitortu ondotik agitzen dira halakoak.
|
|
|
Grabagailuren bat zeraman? Irratietako
|
jendeek
erabiltzen dituztenetarik?
|
|
|
Lege berri hobe baten proposamenari aupada emanez hasi zuten urtea Nafarroako euskal
|
jendeek
. Ekimena oraindik euskaltzaleen esku.
|
|
2001
|
|
|
Erreferentzialtasuna lortu du hainbat eremutan. Sensibilitate ezberdinetako
|
jendeek
elgarren artean lan egin dugu eta minimozko punduetan aitzina jo dugu.
|
|
|
Mairosen oharrak gaitzitu ninduen; eta bai konplexa nintzen, beste
|
jendeek
bezala konplexatua, ez gehiago, ez gutxiago. Hargatik, nonbait egia hutsaren aditzea ez zitzaidan eder:
|
|
|
Nork zekien goizetan, begiak zilar eta idor ohetik ateratzean, egunak zer ekarriko zion? Beti harritzen ninduten, eguzkiaren oldarretik honen amore ematerainoko denbora zuhurki eta hertsiki planifikatzeko gaitasuna zeukaten
|
jendeek
. Eta baziren horrelakoak, destinoari, sorpresari edo nahigabe biluziari toki izpirik uzten ez ziotenak!
|
|
2002
|
|
|
Herri minez bizi ziren Argentinaraino iritsitako euskaldunok, espero zuten aurrerabiderik ez zuten aurkituko askok, beste zenbait sos batzuk eginda itzuli zen sorterrira (Hernanin bezala beste zenbait herritan diren Buenos Aires auzoetako
|
jendeek
badakite horren berri), eta denentzako ere urte eta egoera latzak bizi zituen Euskal Herritik alde egiteko ihesbide ere bazen.
|
|
|
Espainiako mojak, serorak eta kofradeak ere baztertuko ditugu. Dudarik gabe, eskuinak eta ordenuko
|
jendeek
badute jaidura ederra erligio katolikoa eta behinolako ohitura karpetobetonikoak goresteko; mairuen aurkako jarrera arrazistak salatzeko beste estakuru bat eman dute. Bale.
|
|
|
Euskal Herrian eta Europan edo Ameriketan, euskal esparruko jendeak daude.Ondorioz aurkitu beharreko subjektuetaz, protagonistetaz, hitz egin behar da,
|
jendeek
ez baitute izan identitate dimentsio bakarra, ezta gutxiago ere. Gurean ezindugu Euskal Herriko historiaren nondik norakoa mugatu,, exogenisten?
|
|
|
Maien Inperioko idazkerak kalkuluan ezarri zituen enfasia eta indar intelektuala, gaitasun linguistikoan baino gehiago. Gaurko Mexiko aldeko Tolteka eta Azteka taldeetako
|
jendeek
XV. mendera artean gorde zuten beren idazkera eredua.
|
|
|
Espainiar diruan esan nahi omen du horrek, hiztegi batzuek diotenez. Eta hori argitzea gauza ederra da, zeren baserriko
|
jendeek
, ezta muga mugan bizi ginenek ere, ez baikenekien zer zen frankoa, adibidez, eta Estatu Batuetara bidaltzen genituen artzainek, edo Mexiko eta Txilera joaten ziren okinek, sortetxea kanpotik zuritu nahi zutenean, sakelak txanponez betetzen zituzten eta hala esaten zieten bere guraso zaharrei, etxearen paretetako harriak ongi hartu eta zartatzeko eskatzen zieten aldi berean: " Tori diru hau eta aldatu bankuan, urruneko moneta delakoz".
|
|
2003
|
|
|
Hauen ordezkari Ahmed Omar-ek aitortu dio kazetariari: «Txofer eta laguntzaileek diru gehiago daukate pasatzen diren eskualdeetako
|
jendeek
baino. Baina garraiolari askok ezer gutxi dakite HIESaren prebentzioaz, eta sexu harreman horietan babesik gabe ibiliz gaitza zabaltzen dute parajerik urrunenetaraino».
|
|
2004
|
|
|
Jende gaztearen artean ideia hori oso txertatuta dago. Mugaldeko
|
jendeek
, berriz, alde batean zein bestean egiten dute festa. Harreman pertsonala bermatu egiten da nolabait.
|
|
|
Txit adierazgarria da, bai, zenbait euskaltzaleren jokabide hori, Jose Angel Irigaraik orain gogoraraziko digun moduan: . Izkuntza bat ez da
|
jendeek
elkar aditzeko bitarteko bat bakarrik, batzuk batzutan eta batzuei beha interesaturik erran ohi duten bezala. Izkuntza kulturaren sustrai eta errorik nagusienetakoa da, gizadiaren ezaugarri berezia, eta kultura munduari buruz kontzientzia den ber gizakien bizitzeko zentzu sakona; zentzu eta gisa berean adierazpena, kondairan zehar beste giza arloekin batera bakarka eta gizarte mailan trabaturik datorrena?. 27
|
|
|
Halere gerrate zibilako eskarmentuetan Sabinista askok baserria zer zen jakin zuten hain zuzen Ekaitzpean (1) bezalako eleberrian, traidorea euskaldun hutsa da eta Euskadirentzat hiltzen dena ezkerraldeko erdalduna; bestalde abertzale zauritua baserri batean izkutatzen denean, konturatzen da etxalde horretako
|
jendeek
ez dakitela abertzaletasuna zer den. Karlista geratu direla.
|
|
|
Héraud’en ustez hizkuntza bakar bati ez datxeko derriorrez, eta
|
jendeek
nahi ala nahi ez, erresuma bakar bat; baiña, istilluei azkena eman ahal izateko, erresuma batek HIZKUNTZA BAKAR BATEN hiritarrak lituzke bildu. Erresumak, jatorrizko hizkuntza bakar baten eremuan eraiki lirake, dio.
|
|
|
Hau ukatzerik ez dago. Alde huntatik, beraz, gaitz zan (edo gaur baiño aisa gaitzago, zalantzarik gabe)
|
jendeek
beren sorterriko berezitasunaren eta mugen beren kontzientzia hartzea. Gizona gaur baiño nekezago higitzen zan, eta hunat edo harat aldatzen.
|
|
|
Hemen ere, goretsi behar dira ibar horretako 140 dantzari, jokalari, eta laguntzaile guziak, nahikundez eta indarrez, gai izan baitira ikusgarri eder baten apailatzeko. Froga bat gehiago
|
jendeek
, bizikidetasunean, euskal kultura bizi nahi dutela hurbiletik, ikusgarrian parte hartuz.
|
|
2005
|
|
|
1849an, Pio IX.ak bere estadoak berreskuratu zituen Frantzia eta Suitzako soldadoen laguntzari esker. Laguntzaileek eskatu zioten demokratikoki erabil zitzan lur horiek, baina boterea eskuratu bezain laster, diktatura zuten jasan Erroma inguruko
|
jendeek
.
|
|
|
Gizartearekin konprometitua, alegia, sistematik at baina lagun batzuekin, Azurmendiren aburuz. Azken puntu hau, lagunena, hautamenezkoa dela oso dio Azurmendik, hots, intelektualak berak, gizartean dauden ikuspuntu desberdinetako
|
jendeek
osatzen duten zenbait talderen lagun izatea aukeratu behar duela. Euskal kasuan, multzo hauek zeharka bitan zatitzen ditu:
|
|
|
Agatak jada ikusezin bilakatua zelako bere irudipen sekretua gordean atxiki zuen, lañoki ihardetsiz. Alabaina, karrikan eta dendetan, ezer, itzal zehargi edo paper uherra bailitzan jotzen zuten
|
jendeek
. Segitu zuen:
|
|
|
Begia kameraren zuloan, gogoetari lotu zitzaion Graxi: bai horixe zen,
|
jendeek
elkarrekin hitz egitea xerkatzen zuten eta aldi berean eskapatzen ziren, hitz egitea baino gehiago desiratzen bailuten, hala nola gatazka, eztabaida, erasialdia emateko aukera, belaunaldiz belaunaldi landu gorrotoa, beraien buruarekiko norbait zirela egiaztatzearren. Euskaldunak izpiritua beti alha zuen:
|
|
|
Pantailek lehendakariaren autoa erakusten zuten beti, Dallasko karriketan paseatzen. Ertzetan metatu
|
jendeek
star and stripe bandera inarrosten zuten eta CBSko mintzalariak Kennedyren goizeko hitzaldia laburbiltzeko kontzentratzen ziren. Bat batean Peterren kolkoa itxura idor batek andeatu zuen:
|
|
|
Man-en aitzinean edo saihetsean zebilenean, destinu lakarraren muinaren harpe galduenetik zetorrela zirudion, soaren bat bateko indarraz salbatua izan bailitzan. Ez hain aspaldi, bazterrekoak aspertzeraino, existentzia propiorik ez zeukala errepikatzen zuen eta nehork ez zuela ikusten; egoera horren froga zen karrikan ibiltzen zenean, ondotik pasatzen zitzaizkion
|
jendeek
ezaxolati eta parez pare kuskatzen zutela. Ez izatearen zama zeraman soinean.
|
|
|
Edo Arbideko harakinaren kontu, gauez kanpoan alhan zebiltzan behi zein zaldi hiltzaile? Alabaina Xarlesek behin baino gehiagotan auzoko abereak kalitu zituen,
|
jendeek
kabalen desagertzea negartzeaz beste erremediorik ez zutela. Ez zen odol tatxarik ere ageri belarrean!
|
|
|
Aldi berean, bere matxuka hartu eta jotzen hasi zen, ebaki eta zatikatzen zuela, eta mailak birrintzen zizkien. Eta bere
|
jendeek
ikusi zutenean haien artean nahasirik, jendetzaren artetik jo eta pedazatzen hasi ziren. Orduan beharriak, oinak eta ukabilak ikus zinitzaketen hegaz, eta garunak jauzika eta buruak puskatzen; eta Errege ikusten zenuten bere matxukarekin eragiten, halako moldez non hark zaurtzen zuenak ez baitzuen medikuren beharrik...
|
|
2006
|
|
|
«Nafar»
|
jendeek
bizileku izandako eremuaren historia
|
|
|
Historiaurretik hasiz euskal lurraren adina, gizakia Nafarroan, erromatarren garaia, lehen euskal estatua, VIII X. mende arteko kasiarrak eta dinastia piriniarrak, XI. XII. mendeetako Euskal Herria, independentziaren amaieraren hasiera, Nafarroako estatu europarraren desagerpena, iraultza liberalaren aroa, Lehen Karlistaldia, Borboikoen Errestaurazioa, XX. mendeko testuingurua eta frankismo ostea eta Trantsizioa aztertu ditu. Historia osoko une ezberdinetan «nafar» izeneko
|
jendeek
bizileku propioa izan duten eremua »zabalagoa hasieran, gero eta estuagoa mendeak igaro ahala» hartu du bere lanaren marko gisa.
|
|
|
1960an gertatu zen anexioa. Urte berean hasi zuten Eritreako
|
jendeek
30 urtez luzatuko zen askapen gerra. 1991n bukatu zen:
|
|
|
Leinu bakoitzak talde jendetsua bildu egiten zuen, ahaide nagusi bat buru zuela. Leinuetan biltzen ziren ez bakarrik maila ezberdinetan odol loturak zituztenak, baita taldeko edo bakarkako mendetasun loturak zutenak ere; diru kopuru baten truke, ahaide nagusiaren babesa izaten zutenak ere zeuden; eta, azkenik, ahaide nagusiari lotuak egoten ziren ere justiziatik ihesi babes bila zebiltzanak, nekazariek eta hiribilduetako
|
jendeek
salatutako indarrezko ekintzen egileak, alegia.
|
|
|
Bestalde Britaniaren ondoan, ozeano litoralaren lerroan, kokatzen da Guaskonia izeneko aberria, antzinako
|
jendeek
Akitania izendatzen zutena. Filosofo askok deskribatu zuten Guaskonia hau, nik irakurritakoen artean, aipatu Athanaridus hura?
|
|
|
Ana sorgina zen eta, gainera, basatia zen animalia bat bezala, baina bazekien bere edertasunaz baliatzen edozer ukaiteko, bere aitarengandik, edo beste edonorengandik. Ez zen oraindik ezkondua eta
|
jendeek
ez zekiten zendako. S*** herri aski librea zen, nahi zenarekin ezkontzen ahal zen, baina hogei urte ukan aitzin, zeren gero gaizki ikusia baitzen.
|
|
|
Egun batean, baina, dendara abiatu baino lehen ostatu batean sartu eta te bero bat hartu zuen atseginez. Herriko
|
jendeek
jakin minez begiratzen zioten, baina bera beti saiatzen zen mundu guztia modu atseginean agurtzen. Denbora zuten herrikoek bere presentziara ohitzeko.
|
|
|
Galdua zen barneko etxe eta eraikinen hondar txikiena ere, harri eta zur gehienak desagertuta. Inguruko herri eta bordetako
|
jendeek
–kapare nahiz laborari– haiekin berregin edo handituak zituzten beren etxeak eta beren estalpeak. Ez ziren guti, bertzalde, nongo eta Lüküzeko bidea hartu zutenak.
|
|
|
–Zuen gisako
|
jendeek
irakurtzeko liburuak izkiriatu beharrez etortzen dira hona –aditzera eman zigun Etxeberrik.
|
|
|
Gazte nahiz zahar, gizaseme nahiz emakume, armagizon nahiz armagabe, guztiek nahi zidaten zerbait erran, guztiek zerbaiten gonbit egin. Setioa hasi berria zen,
|
jendeek
ez zekiten oraino zer etorriko zitzaien eta eskuzabal agertzeko esku ematen zioten beren buruari. Batez ere euskaldunek.
|
|
|
And now, diost, ezin hobeto ulertzen diodan diskurtsoari ekinez, eta orain Basko Jaialdia, eta Idahoko parlamentua Euskal Herriaren autodeterminazioaren alde, eta hemen txalo
|
jendeek
, noiz ikusi da hain eskumakoa den parlamenturik, ze hemengoa halakoxea da, eskumakoa, Europan ezta ezkertiarrek eurek ere aipatu nahi ez duten kontu horren alde egiten, ETAk berak aldarrikatzen duen horixe aldarrikatzen, eta bitartean hemengo jendeak krisian, zergatik egiten dute horren alde hemengo Idahoko parlamentuan, my god!
|
|
|
Ikara gainditu nahirik, igerian berrogei bat metro egin nuen. Hantxe konprenitu nuen, edo susmatu behintzat, Reno inguruko
|
jendeek
lakuari dioten errespetuaren zergatia. Ez ziren bonba atomikoaren frogak, ezta legendek eragindako izua ere.
|
|
2007
|
|
|
Psikologia sozial eta kognitiboak ezagunak ditu gizakiak egoerak juzgatu eta arriskuak baloratzeko garaian jasaten dituen zenbait errore, psikologoek aurreiritzi edo bias izendatzen dituztenak. Adibidez,
|
jendeek
joera dute beren ahalmenak benetan diren baino handiagoak direla sinesteko. Gutako %80k uste du autoa gidatzen ingurukoen bataz bestekoa baino trebeagoa dela.
|
|
|
Orduan, nire eskura diren beste iturrietara jo izan dut: noski, ezagutze sentsiblea, batik bat inguratzen nauten
|
jendeek
eta gauzek eman didate; eta, bestetik, liburuetako jakintzaz baliatu naiz.
|
|
|
1 herria da lurralde antolaketaren eremu naturala (pays Pays Basque), baina ez da baitezpada administratiboki mugatua. Bizitza eremua da,
|
jendeek
harremanak dituzten gune bat lanaren, aisialdiaren, azErramun Baxok – Kultura transmisioa euskararen ikuspegitik Iparraldean piegituren eta zerbitzu publikoen aldetik. herriak batasun edo elkargo bat badauka, historia, kultura eta nortasun kolektiboaren aldetik, tokiko hizkuntza kontuan hartuz.
|
|
|
TVPIn edo Euskal Irrati etan ematen dena eskuko telefonoan edo taula grafikoetan eman daiteke. ekek antolatu dituen erakusketa ibiltariak Kantuketan, Batekmila euskal munduak, adibide onak dira ikusteko zer egin daitekeen komunikazio elkarreragilearen bidez. Bestalde elkarte askok beren webguneak muntatu dituzte eta gainera m.eke.org helbidearekin, noiznahi nornahik badaki zer gertakari kultural dagoen auzune hurbilean. Baina bada asko egiteko. euskarazko produktuak ez badira ugaritzen
|
jendeek
erdal kultura kontsumituko dute. Adibidez gauza guti dago euskarazko bideo-jokoetan.
|
|
|
Euskarazko produktuak ez badira ugaritzen
|
jendeek
erdal kultura kontsumituko dute.
|
|
|
Erraiten zuen ederki bizi zirela, zauzkatenekin. Harek hala zion;
|
jendeek
, beharbada, bertzela zaukaten. Bistan da:
|
|
|
Bistan da:
|
jendeek
beren eskubideak ezagutuz geroz, Herriko Etxerat zoatzin galdezka; eta Herriko jaun horiek kexu.588
|
|
|
Klase eta talde arteko kultur jarduerak eta eguneroko bizitza: talde etamota askotako
|
jendeek
osatzen dute, gizartea? (edo, gizarteak?); bainaelkarrekin bizi behar dute hainbat arlo eta eginkizunetan.
|
|
|
Horietan zerpartekatzen dute? Adin, genero, hizkuntza, erlijio, talde etniko edo jatorriaskotako
|
jendeek
zer edo zertan eta noiz edo noiz bat egiten dute. Eguneroko beharrizanen karietara elkartu edo harremanak dituztenean zer dute
|
|
|
Birjaiokundeaz eta, batez ere, Ilustrazio alemanaz gerozko nazio kontzeptua Herodoto eta literatura grekoaren ereduan inspiratuz joan da geroz eta gehiago. Herodoto-k leinu greko ioniarrak, eoliarrak eta doriarrak bereizten ditu; bereizten ditu politikoki banatuak eta are etsaituak ibili ohi diren polis edo estatu autonomo diferenteak ere (Esparta, Atenas, Tebas, Mizenas); beraz, ikusten du Grezia politikoki ez dela bat; baina, hala ere, hiriek eta
|
jendeek
, denek herri edo nazio greko bakarra, beste guztietatik bestelakoa, osatzen dutela, uste dutela beraiek, erliebatzen du. Uste omen dute hori, elkarren arteko gatazka guztien gainetik, pentsatzen dutelako:
|
|
|
Lexikoan ortzearen garrantzia nabarmentzen du, «espazioa ezezik jainkoa ere bazena(?). Naturari estuki loturik zegoen mitologia batean, Ortzi nortu gabeko izaki ahalguztiduna zen, izartegiko indar eta ahal guztiak bere baitan biltzen zituena, eta antzinateko jende
|
jendeek
uste osoa zuten eremu iristezin horretatik heltzen ziren fenomeno guztiak hark eginak edo eraginak zirela. Adibidez, ortzadarra edo ostadarra Ortziren [ren?] adarra omen; trumoiari ostotsa esaten zioten, hark[?] eginiko hotsa zelakoan; tximistari, aldiz, ortziria esaten zioten, Ortzik bidaliriko suzko ziria zelakoan; zeru garbiari oskarbi deitzen zioten eta zeru gorriari, berriz, oskorri»1261.
|
|
|
Objektibitatea egin eginez doa giza historian. Antzinako eta oraingoek, erronka eta klase guztiek, nazio eta
|
jendeek
, tenperamentu eta izpirituzko isuri orok, azken finean gizadi osoak, beren
|
|
|
Xinaurriek hutsa den guzia betetzen baitute, urrez betetzen dituzte ontziak. Orduan dituzte hango
|
jendeek
berekin atxikiak zituzten pottokak laxatzen. Hauek irrintzinaka hasten diren bezain laster lauhazka itzultzen dira behorrak urrez kargatuak diren ontziekin.
|
|
|
Oihan ikaragarri batzuek alde guzietarik inguratzen duten Zardandaneko probintziara heltzeko. Leku horretarako
|
jendeek
ez dute ez jainkorik, ez eidolorik, ez elizarik. Izkiriatzen ere ez dakite eta eguneroko lanendako gerletan irabaziak dituzten esklaboak dituzte erabiltzen.
|
|
|
Langonen zen omen bizi Hipokrataren alaba bakarra, Alosia zeritzana, Diana jainkosak herensugetu izan zuena. Diote
|
jendeek
Alosia aitaren gazteluko ziloetan gordea bizi zela, eta bakarrik urtean bizpahiru aldiz emazte itxura har zezakeela eta aldi horietan gazteluko ganbara ederrenean egoten zela. Guziek diote sekulan ez zuela nehori minik egin izan eta herensugeari musu bat ezpainetan emanen zion zaldunak zuela bakarrik libratzen, emazte itxura betiko emanez.
|
|
|
Nehork ez dezakeela ikus han zer den eta nehor ez dela han sartzera ausartzen. Bizkitartean, hango hurbileko
|
jendeek
diote gau ilunpe beltz horretan jendeen solasak entzun daitezkeela, eta ere oilarren kukurrukuak eta ere zaldien irrintzinak.
|
|
|
Kontzebitzen dute eta engendra  tzen dute eta kumeak egiten dituzte urtero. Diamanteak ezkerraldetik ibili behar dira sortzez duten indarra septentriotik heldu bai  tzaie, septentrio munduaren ezkerrean baita eta orientera itzultzen dutelarik
|
jendeek
aurpegia, septentrio ezkerrean baitute, Isidoro Sevillakoak zion bezala. Birtute anitz baditu diamanteak, kuraia ematen du, biktoria, oker dena zuzentzen du, amets gaiztoetarik eta sorginkerietarik zaintzen, lunatikoak senda  tzen.
|
|
|
Diamantea egiazkoa eta birtuteduna baldin bada, orratz harriak ez du orratza bereganatuko. Itsasoaz bertzaldean diren
|
jendeek
hori egiten dute.
|
|
|
Itsasoa hain da handi leku horietan non hedoietarik dilindan dela duen iduri; hegoaldera joanez bada bertze uharte handi bat Dondia deritzana. Hango
|
jendeek
badute usaia bat berezia. Han denek denak jaten dituzte:
|
|
|
Bitxienen berri ematera noakizu laburzki. Uharte batean zigante begibakar beldurgarriak dira; ondoko bateko jendeak burugabeak dira, begiak soinburuetan dituzte eta zaldien ferraren formako aho itsusi bat badute bularretan; urrunagoko jende batzuk badira herrestan daramatzaten lurrerainoko belarriekin; badira ere eskuen eta zangoen gainean dabiltzanak eta ziminoak bezain aise arboletara igaten direnak; bertze uharte bateko
|
jendeek
aurpegia xabal xabala dute, begi eta sudurrik gabekoa. Begien orde bi xilo ttipi dituzte eta ahoaren orde sake baten idurikoa den aho xabal bat, ezpainik gabekoa; bertze batekoak hermafroditak dira, alde batetik badute bular bat eta bertzetik ez, zakila eta alua elkarren ondoan dituzte eta aldizkatuz dituzte erabiltzen.
|
|
|
Lamoriren ondoan, Sinobor edo Sumatra. Horko
|
jendeek
aurpegia burdin irakin batekin  markatua dute, nobleziaz; ondoan, Botenga lur emankorra; ondoan bertze bat hagitz  handia Java deritzana, hango errege botere  tsua da eta izigarri aberatsa, behin baino gehiagotan gerlan Kataiko Khan Handia irabazi izan du. Haren jauregia urrezkoa eta zilarrezkoa duzu.
|
|
|
Badira ere hor alimaleko karakolak bizpahiru per  tsona kuskupean, etxe ttipi batean balira bezala, geriza ditzaketenak; han ontzia hartu eta Kafolezko uhartera heltzen da. Horko
|
jendeek
beren lagunak eri direlarik arboletarik zintzilikatzen dituzte, zoriek jan ditzaten. Diote, hobe dutela Jainkoaren aingeruen baz  ka bezala finitu, lurreko har zikinen janari baino; zakurrak erien hiltzeko hezten dituzten bertze bat bada haren ondoan.
|
|
|
Nik deusik ez bainekien. Geroztik jakin dut, baina dakidana ez dut oro izkiriatuko, eta beharbada ez dut nehoiz hitz bat izkiriatuko, larru zuriko
|
jendeek
ez baitute dena jakin behar. Denak buruan ditut, amatxi xaharrak eta bertze herriko zaharrek erakutsi zizkidaten ipuinak, hitz batez, herri honen oroimena.
|
|
|
bisitak iraun zueno ez zion inork ezer eskatu, lañoki harpearen berezitasunak azaltzen zizkigun andere gazteari. Zena zela, eder zitzaidan adibidez, lehenagoko
|
jendeek
, harpe barneko bide hertsi eta urrunak nola zedarritzen zituzten agertzen zuelarik: buztin kolorezko ttakak tuaz marrazten zituzten hormetan, zutoinen gibelean, nehork, salbu haiek, ez zitzan ikus. Harpearen bake sakratua segurtatuz, ttaka gorriz ttaka gorri heltzen ziren gela sekretuetara eta han otoitzean ari, edo lanean, edo erritual ameslariak errespetatuz elkarri gainka.
|
|
|
Haizeminek, izerditan eta betazalak apal, Iparraldeko kanta zaharrak blues lantzinanteak bailiran, eskaintzen zituen eta emanaldia bukatu zuen Bereterretxen Kantorea haserre menperatuaz xuxurlatuz eta itsasoa laño dago Carmen bere lagun hurkoari oparitu zion. Ezkargiz hornitutako mahaietan zeuden
|
jendeek
nasaiki txalotu zuten, gizon sortu eta emazte hilen zen artista erraldoiaren ekitaldia.
|
|
2008
|
|
|
Honen aurka, Airport Watch (Aireportuen Behatokia) erakundeak biltzen ditu 2000 urtetik azpiegitura erraldoi horien kontrako mugimenduak. Hor daude Friends of the Earth edo Greenpeace bezalako talde ekologistak, Campaign to Protect Rural England eta National Trust kontserbazio erakundeak, bizi basatiaren defentsarakoak, lekuko
|
jendeek
zarataren kontra antolatutako taldeak, eta zuzeneko ekintzetan oinarritzen direnak, hala nola Plane Stupid edo Rising Tide.
|
|
|
Azpiegitura erraldoion kontrako mugimenduetan kaltetutako lekuan lekuko
|
jendeek
gero eta garrantzia handiagoa dute. Jende horiek beren herritar eskubideak zintzo erabili dituzte, kexuak aurkeztu, iradokizunak, proposamenak... eta ezertan kasurik ez diete egin agintariek.
|
|
|
Hotel zahar honek garai kolonialeko arkitektura proposatzen digu. Hola egiten zuten hemengo
|
jendeek
kolonoak freskatzeko. Pasada bat, ezta?
|
|
|
Herri> Sendakuntzaz> Zuberoan, Anuario> de> Eusko> Folklorek> argitaratu didan liburuan, Barandiaranen itaunketa erabili nuen. Laster, hasi baino lehen, hutsune larri batez konturatu nintzen, lotsaz edo ahaztuz
|
jendeek
ez zuten sexurik ez gernu apartu rik, haurgintzaz ezer.
|
|
|
Hots, Azkuek kausitu ez zuena goi mailako gogoetak pasa araztea eus kara irakurgarri batean, Agirre-k ez du bilatu ere. Hizkuntza,
|
jendeek
zera bilaten heinean utzia du, nahi bezain maisuki, bainan maila hartan. Lhandek adierazten duenez, hori gertatzen da euskarak ez duelako oraindik behar zukeen malgutasuna hein horretan erabilgarri bihurtzeko gisa.
|
|
|
Diamanteak ezkerraldetik ibili behar dira sortzez duten indarra septentriotik heldu baitzaie, septentrio munduaren ezkerrean baita eta orientera itzultzen dutelarik
|
jendeek
aurpegia, septentrio ezkerrean baitute, Isidoro Sevillakoak zion bezala. (Septentrio, 75 or.)
|
|
|
Bi urtez, ospetsua bihurtu da Karrikaldi. «Baina edana duten
|
jendeek
zeharkatzen dute gunea, gure besta trabatuz», ohartarazi du Perezek. «Dena den, Baiona Ttipi auzoko harramantzatik urrun, giro eztian iragaiten da Karrikaldi, eta topaketa anitz egiten da.
|
|
|
«Hotel eta akanpaleku kopuruak biziki murritzak dira, hiriaren garrantziaren arabera. Autokarabanetako
|
jendeek
hondartza bazterrak nahiago dituztela beti argudiatu du Herriko Etxeak, eta ez da sekulan aparkaleku publikorik izan haientzat». Angelu, aldiz, 120 leku banatuak dira bi aparkalekuetan.
|
|
|
Batzuk asaldatu gara. Baina betiko moduan, kulturako
|
jendeek
politikaz deus guti dakigu.
|
|
|
Eguraldi txarrak ez ditu bisitariak uxatu. Giro aparta eman diote azokari Euskal Herriko bazter guztietatik bildutako
|
jendeek
. Larunbatean eta igandean izan zen jendetza azokan.
|
|
2009
|
|
|
Eta, arabera, hizkuntza indartsuak eta ahulak. Hizkuntzak
|
jendeek
eta herriek sortzen baitituzte eta sustatzen. Bada, menderatu nahi duenaren baliabide bat hizkuntza da, bere hizkuntza inposatzea, menderatuarena baztertzea eta ezabatzea.
|
|
|
Esan gabekoak ez, baina
|
jendeek
jakin lituzketenak eta ez dakizkitenak bai. Nork irakurtzen ditu entziklopediak?
|
|
|
Bai, Parisen segitzen nuen antzerkia hurbiletik, ez egiten baina bai ikusten, antzerkiaz asko zekien jendearen inguruan ikasten... Gero itzuli nintzelarik, hemen IK agertu zen, IKren inguruan antolatuak ginen
|
jendeek
pentsatu genuen frontetan osatzea: kulturala, militarra eta politikoa.
|
|
|
Erretratu makinak azalduz geroztik ere, nekez aurkituko duzu antzinako herritar bat eultzeen aurrean posatzen, ez bada etnografi kontuekin zebilen argazkilariren baten lanean. Museoko argazkiak Isabelek liburuetatik bilduak dira, gehi bateko eta besteko
|
jendeek
espres bidali dizkiotenak.
|
|
|
Bestalde nabari da egokitasun objektibo bat badela, herritarren eta bereziki euskaldunen iritzien eta hizkuntza politika proiektuaren artean. Baina itxuraz
|
jendeek
oro har ez dute argi ikusten Euskararen erakunde publikoaren egitasmoak eta ekintzak beren itxaropenen araberakoa direla. Hor agertzen da komunikazioaren beharra, inkesta honen bidez hein batean bederen konpon daitekeena. bai eta ere inguruko kulturak onartuz Motibazio eskasa aipatzen dugularik maizenik motibazio aldaketa bat da.
|
|
|
Bestalde nabari da egokitasun objektibo bat badela, herritarren eta bereziki euskaldunen iritzien eta hizkuntza politika proiektuaren artean. Baina itxuraz
|
jendeek
oro har ez dute argi ikusten Euskararen erakunde publikoaren egitasmoak eta ekintzak beren itxaropenen araberakoa direla. Hor agertzen da komunikazioaren beharra, inkesta honen bidez hein batean bederen konpon daitekeena.
|
|
|
Oraintxe bertan, Andaluziara joan gara erreportaje bat egitera, erakutsi nahi dugulako zer bizimodu duten leizeetan bizi diren
|
jendeek
.
|
|
|
Ahazterik ez daukaguna da, Bilbo hiri piriniotarra dela. Basterraren historiaren filosofian geografiak funtzio erabakigarria du (erregenerazionista espainol askoren antzera), eta, arauz, lekuek eta
|
jendeek
bakoitzak bere misio historiko jakina izaten dute. Pirinioa, haren historiaren teorian, Galizia zeltatik Mediterraneo katalanera?, del Finisterre a Creus??,, está poblado por una pluralidad de razas que, en sus cimientos populares[, naturalak?!] conserva la diversa impulsión de los siglos, revelada aun en las hablas rurales, que hacen del Pirineo una cordillera políglota.
|
|
|
Autobusa azkar zihoan gaueko errepidetik, New Jersey ko lautadetan barrena. Txapazko xarlango baten antzera, fokuek eskas samar argitutako trafiko arrastoak harrapatzeko deman zihoala zirudien, ehundaka urte lehenago bertako
|
jendeek
, indioek, egindako bide hartatik; indian trail, zuri eta anglosaxoien berbetan. Trafikoa ugaltzen hasi zen aurretik, autoak astirotzen, eta autobusak ere abiadura gutxitu egin zuen.
|
|
|
Imajinatzea ere zail egiten zait tenperatura hori zer izango ote den. Belarriak behintzat ondo tapatuta eraman dituzte hango
|
jendeek
, edozein kolperekin kraskatu eta lurrera erortzea nahi ez badute behintzat. Irratiak esan ez zuena zera izan zen, belarriak lurretik jaso eta ogitartekoak egiteko erabiltzen dituzten.
|
|
|
Zerutik puskaz hurbilago behar zuen bere maiteak. Bere
|
jendeek
inguraturik, manta batean bildua lekutu zen plazatik. Quélus ederraren bizkar odolduaren gainean zuen eskua ezarria.
|
|
|
Errege familiak Frantzian barna egin bidaia handiaren erdian, Donibane Lohitzunen aurkeztu zioten Katalina Medicikoari. Ohiko luze zabalak dituzten
|
jendeek
ez bezala, tamaina tikikoek bihotza beratzen zioten erresumako gobernatzaile gogorrari. Horren jakitun zegoen noski Frantziskaren familia.
|
|
|
–Bazter hauetako
|
jendeek
uste dute Alp izeneko espiritua bizi dela kasko horietan, ari zen horietariko bat.
|
|
|
Oraino ez nuen haren edukia neure begiz ikusia. Erregek erranaren arabera, Arroxelako
|
jendeek
berari egin oparia zen, hango marinelek ontzi espainol batean Gaskoiniako itsasoan harrapatua. Kutxa barnean so eginen nuen, Alain nirekin izan ez balitz.
|
|
|
Gehienek gorrotoz, gu eginik haien gaitzen errudun. Halako
|
jendeek
aise ematen zieten belarri fraide predikatzaileen hitzaldi sutsuei. Neronek aditua nuen bat edo bat aitzineko egunetan.
|
|
|
Ezta Zuberoan edo Lapurdin bezala ere. Ez zuen, ezta ere, nire aitatxiren ahotan aditutako mintzamolde bera, Iruñeko
|
jendeek
ohi dutena. Inoiz entzun gabeko hitzak eta erranerak jalgitzen ziren haren ahotik.
|
|
|
Lehenik erran behar da bi irrati horiek baterez edo arrunt gaizki entzuten direla gure eskualdean. Gero, inportantena behar bada guretako, orai artio guhauren berriak kanpotik ukaitea usatiak ginen eta partikularzki irrati mailan, aldiz irrati libroen mogimenduaren gauza interesgarriena da lekuko
|
jendeek
parte hartzen ahal ukaitea eta mintzatzea bizi dituzten gauza guzietaz. Aipatu ditugun bi irratiak kosta aldean dira; aldiz, barnekaldeko jendeek parte hartu nahi badute, biziki errexago izanen da hemen berean studio bat balin bada.
|
|
|
Gure helburuetan bi pundu nagusi agertzen dira: lehena euskaraz, bestea hemengo
|
jendeek
balia dezaketen tresna bat. Baigorrin eta Garazin euskara mintzatzen da bainan segur da gure mintzairaren atxikitzeko mail guzietan erabili behar dela eta horietan irratian.
|
|
|
Gero, inportantena behar bada guretako, orai artio guhauren berriak kanpotik ukaitea usatiak ginen eta partikularzki irrati mailan, aldiz irrati libroen mogimenduaren gauza interesgarriena da lekuko jendeek parte hartzen ahal ukaitea eta mintzatzea bizi dituzten gauza guzietaz. Aipatu ditugun bi irratiak kosta aldean dira; aldiz, barnekaldeko
|
jendeek
parte hartu nahi badute, biziki errexago izanen da hemen berean studio bat balin bada.
|
|
|
Ordenagailu berriek, adibidez, Wimax sistema pizturik dakarte fabrikatik eta bezeroek ez dute horren berri. Haririk gabeko antenak edo Wimaxa izan,
|
jendeek
uhinak etengabe paraitzen dituztela salatu dute.
|
|
|
... Nik ere ezagutu nuen, eta tratu pixka bat izan, emaztea jo ez dakit baina,
|
jendeek
esatera, tipo bati lepoa moztu zion, gizon batekin.
|
|
|
Bideko
|
jendeek
ez zuten kazetariekin hitz egiteko gogorik. Usaian patriarka izaten da guztien izenean mintzatzen dena.
|